Texts

Help

Select a text:
Bibliography
Select a chapter:
 (no revisions)
Associated topic(s): cūḍākaraṇa

Show parallels  Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 896
  • Click on a sentence to show its analysis
  • Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
cūḍākaraṇa
tṛtīyavarṣasya jaṭāḥ kurvanti / (1.1) Par.?
∞ varṣa
g.s.m.
jaṭā
ac.p.f.
kṛ,
3. pl., Pre. ind.
root
→ kalpa (1.2) [advcl]
yathā vā kulakalpaḥ // (1.2) Par.?
yathā
indecl.

indecl.
kula
comp.
∞ kalpa.
n.s.m.
← kṛ (1.1) [advcl]
agnim upasamādhāya parisamuhya paristīrya paryukṣya dakṣiṇato 'gner brahmāṇam upaveśyottarata udapātraṃ śamīśamakavat // (2) Par.?
agni
ac.s.m.
upasamādhā,
Abs., indecl.
← abhimantray (3.1) [advcl]
parisaṃvah,
Abs., indecl.
paristṛ,
Abs., indecl.
paryukṣ,
Abs., indecl.
agni
ab.s.m.
brahman
ac.s.m.
upaveśay
Abs., indecl.
∞ uttaratas
indecl.
uda
comp.
∞ pātra
ac.s.n.
śamī
comp.
∞ śamakavat,
ac.s.n.
athainam abhimantrayate hiraṇyavarṇāḥ śucaya iti catasṛbhiḥ / (3.1) Par.?
atha
indecl.
∞ enad
ac.s.m.
abhimantray,
3. sg., Pre. ind.
root
→ upasamādhā (2.0) [advcl]
hiraṇya
comp.
∞ varṇa
n.p.m.
śuci,
n.p.m.
iti
indecl.
catur.
i.p.f.
yā oṣadhaya ityanuvākena / (3.2) Par.?
yad
n.p.f.
oṣadhi.
n.p.f.
iti
indecl.
∞ anuvāka.
i.s.m.
root
śaṃ no devīr abhiṣṭaya āpo bhavantu pītaye / (3.3) Par.?
śam
n.s.n.
root
mad
d.p.a.
devī
n.p.f.
ap
n.p.f.
bhū
3. pl., Pre. imp.
.
Inf., indecl.
→ śam (3.4) [flat]
śaṃ yor abhisravantu naḥ / (3.4) Par.?
śam
ac.s.n.
← pā (3.3) [flat]
yos
ac.s.n.
abhisru
3. pl., Pre. imp.
mad.
d.p.a.
→ priya (3.5) [flat]
priyāḥ śaṃ na āpo dhanvanyāḥ śaṃ naḥ santu nūpyāḥ / (3.5) Par.?
priya
n.p.f.
← mad (3.4) [flat]
śam
n.s.n.
mad
d.p.a.
ap
n.p.f.
dhanvanya,
n.p.f.
śam
n.s.n.
mad
d.p.a.
as
3. pl., Pre. imp.
nūpya.
n.p.f.
→ śam (3.6) [flat]
śaṃ naḥ samudryā āpaḥ śam u naḥ santu kūpyāḥ / (3.6) Par.?
śam
n.s.n.
← nūpya (3.5) [flat]
mad
d.p.a.
samudrya
n.p.f.
ap,
n.p.f.
śam
n.s.n.
u
indecl.
mad
d.p.a.
as
3. pl., Pre. imp.
kūpya.
n.p.f.
→ śam (3.7) [flat]
śaṃ no mitraḥ śaṃ varuṇaḥ śaṃ no bhavatv aryamā / (3.7) Par.?
śam
n.s.n.
← kūpya (3.6) [flat]
mad
d.p.a.
mitra,
n.s.m.
śam
n.s.n.
varuṇa,
n.s.m.
śam
n.s.n.
mad
d.p.a.
bhū
3. sg., Pre. imp.
aryaman.
n.s.m.
→ śam (3.8) [flat]
śaṃ na indraś cāgniś ca śaṃ no viṣṇur urukramaḥ / (3.8) Par.?
śam
n.s.n.
← aryaman (3.7) [flat]
mad
d.p.a.
indra
n.s.m.
ca
indecl.
∞ agni
n.s.m.
ca
indecl.
śam
n.s.n.
mad
d.p.a.
viṣṇu
n.s.m.
uru
comp.
∞ krama.
n.s.m.
→ iti (3.9) [mark]
iti / (3.9) Par.?
tāsām udakārthān kurvīta paryukṣaṇe 'bhyundane snāpane ca // (3.10) Par.?
tad
g.p.f.
udaka
comp.
∞ artha
ac.p.m.
kṛ
3. sg., Pre. opt.
root
snāpana
l.s.n.
ca.
indecl.
ājyaṃ saṃskṛtya brahmāṇam āmantrya samidham ādhāyāghārāv āghāryājyabhāgau hutvā agnā āyūṃṣi pavasa iti saptabhiḥ sapta hutvā // (4) Par.?
ājya
ac.s.n.
saṃskṛ,
Abs., indecl.
brahman
ac.s.m.
āmantray,
Abs., indecl.
samidh
ac.s.f.
ādhā
Abs., indecl.
∞ āghāra
ac.d.m.
āghāray
Abs., indecl.
∞ ājyabhāga
ac.d.m.
hu,
Abs., indecl.
agni
v.s.m.
āyus
ac.p.n.
,
2. sg., Pre. ind.
iti
indecl.
saptan
i.p.f.
→ āyus (5.1) [conj]
saptan
ac.s.n.
hu.
Abs., indecl.
root
āyurdā deveti ca / (5.1) Par.?
āyus
comp.
← saptan (4.0) [conj]
∞ 
n.s.m.
deva
v.s.m.
∞ iti.
indecl.
ca.
indecl.
ye keśinaḥ prathame sattram āsata yebhir āvṛtaṃ yadidaṃ virājati / (5.2) Par.?
yad
n.p.m.
root
keśin
n.p.m.
prathama
n.p.m.
sattra
ac.s.n.
ās,
3. pl., Impf.
yad
i.p.m.
āvṛ,
PPP, n.s.n.
yad
n.s.n.
∞ idam
n.s.n.
virāj,
3. sg., Pre. ind.
→ tad (5.3) [flat]
tebhyo juhomy āyuṣe dīrghāyutvāya svastaye / (5.3) Par.?
tad
d.p.m.
← virāj (5.2) [flat]
hu
1. sg., Pre. ind.
āyus
d.s.n.
dīrgha
comp.
∞ āyu
comp.
∞ tva
d.s.n.
svasti.
d.s.f.
→ iti (5.4) [mark]
→ vyāhṛti (6.0) [conj]
iti // (5.4) Par.?
vyāhṛtibhiśca // (6) Par.?
vyāhṛti
i.p.f.
← svasti (5.3) [conj]
∞ ca.
indecl.
uktaḥ karmāntaḥ pūrveṇa // (7) Par.?
vac
PPP, n.s.m.
root
karmānta
n.s.m.
pūrva.
i.s.m.
śītena vāya udakenedhi / (8.1) Par.?
śīta
i.s.n.
← saṃsṛj (8.2) [advcl]
vāyu
v.s.m.
udaka
i.s.n.
∞ i.
2. sg., Pre. imp.
→ uṣṇa (8.2) [flat]
uṣṇena vāya udakenedhīti taptā itarābhiḥ saṃsṛjya ārdradānava stha jīvadānava sthondatīr iṣam āvadety apo 'bhimantrya dakṣiṇaṃ keśāntam abhyundyāt / (8.2) Par.?
uṣṇa
i.s.n.
← i (8.1) [flat]
vāyu
v.s.m.
udaka
i.s.n.
∞ i
2. sg., Pre. imp.
∞ iti.
indecl.
tap
PPP, ac.p.f.
itara
i.p.f.
saṃsṛj,
Abs., indecl.
→ śīta (8.1) [advcl:ccomp]
ārdra
comp.
∞ dānu
n.p.f.
as,
2. pl., Pre. ind.
jīva
comp.
∞ dānu
n.p.f.
as
2. pl., Pre. ind.
∞ und
Pre. ind., n.p.f.
iṣ
ac.s.f.
āvad
2. sg., Pre. imp.
∞ iti,
indecl.
ap
ac.p.f.
abhimantray,
Abs., indecl.
keśānta
ac.s.m.
abhyund.
3. sg., Pre. opt.
root
→ aditi (8.3) [advcl:ccomp]
aditiḥ keśān vapatv āpa undantu jīvase / (8.3) Par.?
aditi
n.s.f.
← abhyund (8.2) [advcl]
keśa
ac.p.m.
vap,
3. sg., Pre. imp.
ap
n.p.f.
und
3. pl., Pre. imp.
jīv,
Inf., indecl.
→ dīrgha (8.4) [flat]
dīrghāyutvāya svastaye / (8.4) Par.?
dīrgha
comp.
← jīv (8.3) [flat]
∞ āyu
comp.
∞ tva
d.s.n.
svasti.
d.s.f.
→ iti (8.5) [mark]
iti // (8.5) Par.?
dakṣiṇasmin keśānte darbham ūrdhvāgraṃ nidadhāti // (9) Par.?
keśānta
l.s.m.
darbha
ac.s.m.
ūrdhva
comp.
∞ agra
ac.s.m.
nidhā.
3. sg., Pre. ind.
root
oṣadhe trāyasvainam iti darbhamantardadhāti // (10) Par.?
oṣadhi
v.s.f.
trā
2. sg., Pre. imp.
∞ enad.
ac.s.m.
iti
indecl.
darbha
ac.s.m.
∞ antardhā.
3. sg., Pre. ind.
root
svadhite mainaṃ hiṃsīr iti kṣureṇābhinidadhāti // (11) Par.?
svadhiti
v.s.f.

indecl.
∞ enad
ac.s.m.
hiṃs.
2. sg., Aor. inj.
iti
indecl.
kṣura
i.s.m.
∞ abhinidhā.
3. sg., Pre. ind.
root
yenāvapatsavitā kṣureṇa somasya rājño varuṇasya vidvān / (12.1) Par.?
yad
i.s.m.
← pravap (12.4) [advcl]
∞ vap
3. sg., Impf.
∞ savitṛ
n.s.m.
kṣura
i.s.m.
soma
g.s.m.
rājan
g.s.m.
varuṇa
g.s.m.
vid,
Perf., n.s.m.
→ tad (12.2) [flat]
tena brahmāṇo vapatedam asyāyuṣmān ayaṃ jaradaṣṭir yathāsat / (12.2) Par.?
tad
i.s.m.
← vid (12.1) [flat]
brahman
v.p.m.
vap
2. pl., Pre. imp.
∞ idam
ac.s.n.
idam
g.s.m.
∞ āyuṣmat
n.s.m.
idam
n.s.m.
yathā
indecl.
∞ as.
3. sg., Pre. sub.
→ mad (12.3) [flat]
ahamasau / (12.3) Par.?
mad
n.s.a.
← as (12.2) [flat]
∞ adas.
n.s.m.
→ iti (12.4) [mark]
iti pravapati // (12.4) Par.?
iti
indecl.
← adas (12.3) [mark]
pravap.
3. sg., Pre. ind.
root
→ yad (12.1) [advcl:ccomp]
dakṣiṇato mātānyā vāvidhavānaḍuhena gomayenābhūmigatān keśān parigṛhṇīyāt // (13) Par.?
mātṛ
n.s.f.
∞ anya
n.s.f.

indecl.
∞ avidhavā
n.s.f.
∞ ānaḍuha
i.s.m.
gomaya
i.s.m.
∞ ā
indecl.
∞ bhūmi
comp.
∞ gam
PPP, ac.p.m.
keśa
ac.p.m.
parigrah.
3. sg., Pre. opt.
root
mā te keśān anugād varca etattathā dhātā dadhātu te / (14.1) Par.?

indecl.
← anumantray (14.3) [ccomp]
tvad
g.s.a.
keśa
ac.p.m.
anugā
3. sg., Aor. inj.
varcas.
n.s.n.
etad
ac.s.n.
∞ tathā
indecl.
dhātṛ
n.s.m.
dhā
3. sg., Pre. imp.
tvad.
d.s.a.
→ tvad (14.2) [flat]
tubhyamindro varuṇo bṛhaspatiḥ savitā varca ādadhuḥ / (14.2) Par.?
tvad
d.s.a.
← tvad (14.1) [flat]
∞ indra
n.s.m.
varuṇa
n.s.m.
savitṛ
n.s.m.
varcas
ac.s.n.
ādhā.
3. pl., Perf.
→ iti (14.3) [mark]
iti prapatato 'numantrayate // (14.3) Par.?
iti
indecl.
← ādhā (14.2) [mark]
prapat
Pre. ind., ac.p.m.
anumantray.
3. sg., Pre. ind.
root
→ mā (14.1) [ccomp]
tena dharmeṇa punar apo 'bhimantryāparaṃ keśāntam abhyundyād uttaraṃ ca // (15) Par.?
tad
i.s.m.
dharma
i.s.m.
punar
indecl.
ap
ac.p.f.
abhimantray
Abs., indecl.
∞ apara
ac.s.m.
keśānta
ac.s.m.
abhyund
3. sg., Pre. opt.
root
uttara
ac.s.m.
ca.
indecl.
anyau tu pravapanau yena pūṣā bṛhaspater agner indrasya cāyuṣe 'vapat / (16.1) Par.?
anya
ac.d.m.
tu
indecl.
pravapana.
ac.d.m.
root
yad
i.s.n.
← paścāt (16.3) [advcl]
pūṣan
n.s.m.
agni
g.s.m.
indra
g.s.m.
ca
indecl.
∞ āyus
d.s.n.
vap,
3. sg., Impf.
→ tad (16.2) [flat]
tena te vapāmyāyuṣe dīrghāyutvāya svastaye / (16.2) Par.?
tad
i.s.m.
← vap (16.1) [flat]
tvad
d.s.a.
vap
1. sg., Pre. ind.
∞ āyus
d.s.n.
dīrgha
comp.
∞ āyu
comp.
∞ tva
d.s.n.
svasti.
d.s.f.
→ iti (16.3) [mark]
iti paścāt / (16.3) Par.?
iti
indecl.
← svasti (16.2) [mark]
paścāt.
indecl.
→ yad (16.1) [advcl:ccomp]
→ uttaratas (16.6) [conj]
← prayam (17.3) [advmod]
yena bhūyaś caratyayaṃ jyok ca paśyasi sūryam / (16.4) Par.?
yad
i.s.m.
← uttaratas (16.6) [orphan]
bhūyas
indecl.
car
3. sg., Pre. ind.
∞ idam
n.s.m.
jyok
indecl.
ca
indecl.
paś
2. sg., Pre. ind.
sūrya,
ac.s.m.
→ tad (16.5) [flat]
tena te vapāmy āyuṣe dīrghāyutvāya suślokyāya suvarcase / (16.5) Par.?
tad
i.s.m.
← sūrya (16.4) [flat]
tvad
d.s.a.
vap
1. sg., Pre. ind.
āyus
d.s.n.
dīrgha
comp.
∞ āyu
comp.
∞ tva
d.s.n.
suślokya
d.s.n.
su
indecl.
∞ varcas.
d.s.n.
→ iti (16.6) [mark]
ityuttarataḥ // (16.6) Par.?
iti
indecl.
← varcas (16.5) [mark]
∞ uttaratas.
indecl.
→ yad (16.4) [orphan]
← paścāt (16.3) [conj]
yat kṣureṇa marcayatā supeśasā vaptar vapasi keśān / (17.1) Par.?
yat
indecl.
← prayam (17.3) [advcl]
kṣura
i.s.m.
marcay
Pre. ind., i.s.m.
supeśas
i.s.m.
vaptṛ
v.s.m.
vap
2. sg., Pre. ind.
keśa,
ac.p.m.
→ śudh (17.2) [flat]
śundha śiro māsyāyuḥ pramoṣīḥ / (17.2) Par.?
śudh
2. sg., Pre. imp.
← keśa (17.1) [flat]
śiras.
ac.s.n.

indecl.
∞ idam
g.s.m.
∞ āyus
ac.s.n.
pramuṣ.
2. sg., Aor. inj.
→ iti (17.3) [mark]
iti lohāyasaṃ kṣuraṃ keśavāpāya prayacchati // (17.3) Par.?
iti
indecl.
← pramuṣ (17.2) [mark]
lohāyasa
ac.s.m.
kṣura
ac.s.m.
keśa
comp.
∞ vāpa
d.s.m.
prayam.
3. sg., Pre. ind.
root
→ yat (17.1) [advcl:ccomp]
→ paścāt (16.3) [advmod]
yathārthaṃ keśayatnān kurvanti dakṣiṇataḥ kapardā vasiṣṭhānām ubhayato 'tribhārgavakāśyapānāṃ pañcacūḍā āṅgirasaḥ śikhino 'nye // (18) Par.?
keśa
comp.
∞ yatna
ac.p.m.
kṛ
3. pl., Pre. ind.
root
dakṣiṇatas
indecl.
root
kaparda
n.p.m.
ubhayatas
indecl.
root
atri
comp.
∞ bhārgava
comp.
∞ kāśyapa,
g.p.m.
pañcan
comp.
∞ cūḍā
n.p.m.
root
śikhin
n.p.m.
anya.
n.p.m.
vājim eke maṅgalārtham // (19) Par.?
vāji
ac.s.m.
eka
n.p.m.
root
∞ artha.
ac.s.m.
tryāyuṣaṃ kaśyapasya jamadagnes tryāyuṣam agastyasya tryāyuṣam / (20.1) Par.?
tri
comp.
root
← sammṛś (20.3) [advcl]
∞ āyuṣa
n.s.n.
kaśyapa.
g.s.m.
jamadagni
g.s.m.
tri
comp.
∞ āyuṣa.
n.s.n.
agastya
g.s.m.
tri
comp.
∞ āyuṣa.
n.s.n.
→ yad (20.2) [flat]
yad devānāṃ tryāyuṣaṃ tan me astu śatāyuṣam / (20.2) Par.?
yad
n.s.n.
← āyuṣa (20.1) [flat]
deva
g.p.m.
tri
comp.
∞ āyuṣa,
n.s.n.
tad
n.s.n.
mad
d.s.a.
as
3. sg., Pre. imp.
śata
comp.
∞ āyuṣa.
n.s.n.
→ iti (20.3) [mark]
iti śiraḥ saṃmṛśati // (20.3) Par.?
iti
indecl.
← āyuṣa (20.2) [mark]
śiras
ac.s.n.
sammṛś.
3. sg., Pre. ind.
root
→ tri (20.1) [advcl:ccomp]
parigṛhya gomayena keśān uttarapūrvasyāṃ gṛhasya mūṣyām antarā gehāt paladaṃ ca nidadhyāt / (21.1) Par.?
parigrah
Abs., indecl.
gomaya
i.s.m.
keśa,
ac.p.m.
uttara
comp.
∞ pūrva
l.s.f.
gṛha
g.s.m.
mūṣī
l.s.f.
→ vapana (21.2) [conj]
antarā
indecl.
geha
ab.s.n.
palada
ac.s.m.
ca
indecl.
nidhā.
3. sg., Pre. opt.
root
→ vap (21.3) [advcl:ccomp]
arikte vā vapane / (21.2) Par.?
a
indecl.
∞ ric
PPP, l.s.n.

indecl.
vapana.
l.s.n.
← mūṣī (21.1) [conj]
uptvāya keśāntān varuṇāya rājño bṛhaspatiḥ savitā viṣṇurindraḥ / (21.3) Par.?
vap
Abs., indecl.
← nidhā (21.1) [advcl]
keśānta
ac.p.m.
varuṇa
d.s.m.
rājan
g.s.m.
savitṛ
n.s.m.
viṣṇu
n.s.m.
∞ indra
n.s.m.
→ tad (21.4) [flat]
tebhyo nidhānaṃ mahad anvavindann antarā dyāvāpṛthivī apa svaḥ // (21.4) Par.?
tad
d.p.m.
← indra (21.3) [flat]
nidhāna
ac.s.n.
mahat
ac.s.n.
anuvid
3. pl., Impf.
antarā
indecl.
ap
ac.p.f.
svar.
ac.s.n.
→ iti (22.1) [mark]
iti / (22.1) Par.?
kartre varaṃ dadāti // (22.2) Par.?
kartṛ
d.s.m.
vara
ac.s.m.
.
3. sg., Pre. ind.
root
pakṣmaguṇaṃ tilapiśitaṃ ca keśavāpāya prayacchati // (23) Par.?
∞ guṇa
ac.s.m.
tila
comp.
∞ piśita
ac.s.n.
ca
indecl.
keśa
comp.
∞ vāpa
d.s.m.
prayam.
3. sg., Pre. ind.
root
saṃvatsaraṃ mātā nāmlāya dhārayet / (24.1) Par.?
mātṛ
n.s.f.
na
indecl.
∞ amla
d.s.n.
dhāray.
3. sg., Pre. opt.
root
roṣāya nāśnīyāt / (24.2) Par.?
roṣa
d.s.m.
na
indecl.
∞ ,
3. sg., Pre. opt.
root
→ varjam (24.3) [advcl]
lavaṇavarjaṃ tūṣṇīm // (24.3) Par.?
∞ varjam
indecl.
→ varjam (25.0) [conj]
← aś (24.2) [advcl]
tūṣṇīm.
indecl.
kanyāyā āhutivarjam // (25) Par.?
kanyā
g.s.f.
āhuti
comp.
∞ varjam.
indecl.
← varjam (24.3) [conj]
viduṣo brāhmaṇān arthasiddhiṃ vācayet // (26) Par.?
vid
Perf., ac.p.m.
brāhmaṇa
ac.p.m.
artha
comp.
∞ siddhi
ac.s.f.
vācay.
3. sg., Pre. opt.
root
→ uttara (27.0) [conj]
evam uttareṣu // (27) Par.?
evam
indecl.
uttara.
l.p.m.
← vācay (26.0) [conj]
Duration=0.15825510025024 secs.