Texts

Help

Select a text:
Bibliography
Select a chapter:
 (no revisions)
Show parallels  Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 3558
  • Click on a sentence to show its analysis
  • Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
evaṃ vilapamānasya rāvaṇasya durātmanaḥ / (1.1) Par.?
śrutvā śokābhitaptasya triśirā vākyam abravīt // (1.2) Par.?
evam eva mahāvīryo hato nastāta madhyamaḥ / (2.1) Par.?
na tu satpuruṣā rājan vilapanti yathā bhavān // (2.2) Par.?
nūnaṃ tribhuvanasyāpi paryāptastvam asi prabho / (3.1) Par.?
sa kasmāt prākṛta iva śokasyātmānam īdṛśam // (3.2) Par.?
brahmadattāsti te śaktiḥ kavacaḥ sāyako dhanuḥ / (4.1) Par.?
sahasrakharasaṃyukto ratho meghasamasvanaḥ // (4.2) Par.?
tvayāsakṛd viśastreṇa viśastā devadānavāḥ / (5.1) Par.?
sa sarvāyudhasampanno rāghavaṃ śāstum arhasi // (5.2) Par.?
kāmaṃ tiṣṭha mahārājanirgamiṣyāmyahaṃ raṇam / (6.1) Par.?
uddhariṣyāmi te śatrūn garuḍaḥ pannagān iha // (6.2) Par.?
śambaro devarājena narako viṣṇunā yathā / (7.1) Par.?
tathādya śayitā rāmo mayā yudhi nipātitaḥ // (7.2) Par.?
śrutvā triśiraso vākyaṃ rāvaṇo rākṣasādhipaḥ / (8.1) Par.?
punar jātam ivātmānaṃ manyate kālacoditaḥ // (8.2) Par.?
śrutvā triśiraso vākyaṃ devāntakanarāntakau / (9.1) Par.?
atikāyaśca tejasvī babhūvur yuddhaharṣitāḥ // (9.2) Par.?
tato 'ham aham ityevaṃ garjanto nairṛtarṣabhāḥ / (10.1) Par.?
rāvaṇasya sutā vīrāḥ śakratulyaparākramāḥ // (10.2) Par.?
antarikṣacarāḥ sarve sarve māyāviśāradāḥ / (11.1) Par.?
sarve tridaśadarpaghnāḥ sarve ca raṇadurmadāḥ // (11.2) Par.?
sarve 'strabalasampannāḥ sarve vistīrṇakīrtayaḥ / (12.1) Par.?
sarve samaram āsādya na śrūyante sma nirjitāḥ // (12.2) Par.?
sarve 'straviduṣo vīrāḥ sarve yuddhaviśāradāḥ / (13.1) Par.?
sarve pravaravijñānāḥ sarve labdhavarāstathā // (13.2) Par.?
sa taistathā bhāskaratulyavarcasaiḥ sutair vṛtaḥ śatrubalapramardanaiḥ / (14.1) Par.?
rarāja rājā maghavān yathāmarair vṛto mahādānavadarpanāśanaiḥ // (14.2) Par.?
sa putrān sampariṣvajya bhūṣayitvā ca bhūṣaṇaiḥ / (15.1) Par.?
āśīrbhiśca praśastābhiḥ preṣayāmāsa saṃyuge // (15.2) Par.?
mahodaramahāpārśvau bhrātarau cāpi rāvaṇaḥ / (16.1) Par.?
rakṣaṇārthaṃ kumārāṇāṃ preṣayāmāsa saṃyuge // (16.2) Par.?
te 'bhivādya mahātmānaṃ rāvaṇaṃ ripurāvaṇam / (17.1) Par.?
kṛtvā pradakṣiṇaṃ caiva mahākāyāḥ pratasthire // (17.2) Par.?
sarvauṣadhībhir gandhaiśca samālabhya mahābalāḥ / (18.1) Par.?
nirjagmur nairṛtaśreṣṭhāḥ ṣaḍ ete yuddhakāṅkṣiṇaḥ // (18.2) Par.?
tataḥ sudarśanaṃ nāma nīlajīmūtasaṃnibham / (19.1) Par.?
airāvatakule jātam āruroha mahodaraḥ // (19.2) Par.?
sarvāyudhasamāyuktaṃ tūṇībhiśca svalaṃkṛtam / (20.1) Par.?
rarāja gajam āsthāya savitevāstamūrdhani // (20.2) Par.?
hayottamasamāyuktaṃ sarvāyudhasamākulam / (21.1) Par.?
āruroha rathaśreṣṭhaṃ triśirā rāvaṇātmajaḥ // (21.2) Par.?
triśirā ratham āsthāya virarāja dhanurdharaḥ / (22.1) Par.?
savidyudulkaḥ sajvālaḥ sendracāpa ivāmbudaḥ // (22.2) Par.?
tribhiḥ kirīṭaistriśirāḥ śuśubhe sa rathottame / (23.1) Par.?
himavān iva śailendrastribhiḥ kāñcanaparvataiḥ // (23.2) Par.?
atikāyo 'pi tejasvī rākṣasendrasutastadā / (24.1) Par.?
āruroha rathaśreṣṭhaṃ śreṣṭhaḥ sarvadhanuṣmatām // (24.2) Par.?
sucakrākṣaṃ susaṃyuktaṃ sānukarṣaṃ sakūbaram / (25.1) Par.?
tūṇībāṇāsanair dīptaṃ prāsāsiparighākulam // (25.2) Par.?
sa kāñcanavicitreṇa kirīṭena virājatā / (26.1) Par.?
bhūṣaṇaiśca babhau meruḥ prabhābhir iva bhāsvaraḥ // (26.2) Par.?
sa rarāja rathe tasmin rājasūnur mahābalaḥ / (27.1) Par.?
vṛto nairṛtaśārdūlair vajrapāṇir ivāmaraiḥ // (27.2) Par.?
hayam uccaiḥśravaḥprakhyaṃ śvetaṃ kanakabhūṣaṇam / (28.1) Par.?
manojavaṃ mahākāyam āruroha narāntakaḥ // (28.2) Par.?
gṛhītvā prāsam ulkābhaṃ virarāja narāntakaḥ / (29.1) Par.?
śaktim ādāya tejasvī guhaḥ śatruṣvivāhave // (29.2) Par.?
devāntakaḥ samādāya parighaṃ vajrabhūṣaṇam / (30.1) Par.?
parigṛhya giriṃ dorbhyāṃ vapur viṣṇor viḍambayan // (30.2) Par.?
mahāpārśvo mahātejā gadām ādāya vīryavān / (31.1) Par.?
virarāja gadāpāṇiḥ kubera iva saṃyuge // (31.2) Par.?
te pratasthur mahātmāno balair apratimair vṛtāḥ / (32.1) Par.?
surā ivāmarāvatyāṃ balair apratimair vṛtāḥ // (32.2) Par.?
tān gajaiśca turaṃgaiśca rathaiścāmbudanisvanaiḥ / (33.1) Par.?
anujagmur mahātmāno rākṣasāḥ pravarāyudhāḥ // (33.2) Par.?
te virejur mahātmānaḥ kumārāḥ sūryavarcasaḥ / (34.1) Par.?
kirīṭinaḥ śriyā juṣṭā grahā dīptā ivāmbare // (34.2) Par.?
pragṛhītā babhau teṣāṃ chatrāṇām āvaliḥ sitā / (35.1) Par.?
śāradābhrapratīkāśā haṃsāvalir ivāmbare // (35.2) Par.?
maraṇaṃ vāpi niścitya śatrūṇāṃ vā parājayam / (36.1) Par.?
iti kṛtvā matiṃ vīrā nirjagmuḥ saṃyugārthinaḥ // (36.2) Par.?
jagarjuśca praṇeduśca cikṣipuścāpi sāyakān / (37.1) Par.?
jahṛṣuśca mahātmāno niryānto yuddhadurmadāḥ // (37.2) Par.?
kṣveḍitāsphoṭaninadaiḥ saṃcacāleva medinī / (38.1) Par.?
rakṣasāṃ siṃhanādaiśca pusphoṭeva tadāmbaram // (38.2) Par.?
te 'bhiniṣkramya muditā rākṣasendrā mahābalāḥ / (39.1) Par.?
dadṛśur vānarānīkaṃ samudyataśilānagam // (39.2) Par.?
harayo 'pi mahātmāno dadṛśur nairṛtaṃ balam / (40.1) Par.?
hastyaśvarathasaṃbādhaṃ kiṅkiṇīśatanāditam // (40.2) Par.?
nīlajīmūtasaṃkāśaṃ samudyatamahāyudham / (41.1) Par.?
dīptānalaraviprakhyair nairṛtaiḥ sarvato vṛtam // (41.2) Par.?
tad dṛṣṭvā balam āyāntaṃ labdhalakṣyāḥ plavaṃgamāḥ / (42.1) Par.?
samudyatamahāśailāḥ sampraṇedur muhur muhuḥ // (42.2) Par.?
tataḥ samudghuṣṭaravaṃ niśamya rakṣogaṇā vānarayūthapānām / (43.1) Par.?
amṛṣyamāṇāḥ paraharṣam ugraṃ mahābalā bhīmataraṃ vineduḥ // (43.2) Par.?
te rākṣasabalaṃ ghoraṃ praviśya hariyūthapāḥ / (44.1) Par.?
vicerur udyataiḥ śailair nagāḥ śikhariṇo yathā // (44.2) Par.?
kecid ākāśam āviśya kecid urvyāṃ plavaṃgamāḥ / (45.1) Par.?
rakṣaḥsainyeṣu saṃkruddhāścerur drumaśilāyudhāḥ // (45.2) Par.?
te pādapaśilāśailaiścakrur vṛṣṭim anuttamām / (46.1) Par.?
bāṇaughair vāryamāṇāśca harayo bhīmavikramāḥ // (46.2) Par.?
siṃhanādān vineduśca raṇe rākṣasavānarāḥ / (47.1) Par.?
śilābhiścūrṇayāmāsur yātudhānān plavaṃgamāḥ // (47.2) Par.?
nijaghnuḥ saṃyuge kruddhāḥ kavacābharaṇāvṛtān / (48.1) Par.?
kecid rathagatān vīrān gajavājigatān api // (48.2) Par.?
nijaghnuḥ sahasāplutya yātudhānān plavaṃgamāḥ / (49.1) Par.?
śailaśṛṅganipātaiśca muṣṭibhir vāntalocanāḥ / (49.2) Par.?
celuḥ petuśca neduśca tatra rākṣasapuṃgavāḥ // (49.3) Par.?
tataḥ śailaiśca khaḍgaiśca visṛṣṭair harirākṣasaiḥ / (50.1) Par.?
muhūrtenāvṛtā bhūmir abhavacchoṇitāplutā // (50.2) Par.?
vikīrṇaparvatākārai rakṣobhir arimardanaiḥ / (51.1) Par.?
ākṣiptāḥ kṣipyamāṇāśca bhagnaśūlāśca vānaraiḥ // (51.2) Par.?
vānarān vānarair eva jaghnuste rajanīcarāḥ / (52.1) Par.?
rākṣasān rākṣasair eva jaghnuste vānarā api // (52.2) Par.?
ākṣipya ca śilāsteṣāṃ nijaghnū rākṣasā harīn / (53.1) Par.?
teṣāṃ cācchidya śastrāṇi jaghnū rakṣāṃsi vānarāḥ // (53.2) Par.?
nijaghnuḥ śailaśūlāstrair bibhiduśca parasparam / (54.1) Par.?
siṃhanādān vineduśca raṇe vānararākṣasāḥ // (54.2) Par.?
chinnavarmatanutrāṇā rākṣasā vānarair hatāḥ / (55.1) Par.?
rudhiraṃ prasrutāstatra rasasāram iva drumāḥ // (55.2) Par.?
rathena ca rathaṃ cāpi vāraṇena ca vāraṇam / (56.1) Par.?
hayena ca hayaṃ kecin nijaghnur vānarā raṇe // (56.2) Par.?
kṣuraprair ardhacandraiśca bhallaiśca niśitaiḥ śaraiḥ / (57.1) Par.?
rākṣasā vānarendrāṇāṃ cichiduḥ pādapāñ śilāḥ // (57.2) Par.?
vikīrṇaiḥ parvatāgraiśca drumaiśchinnaiśca saṃyuge / (58.1) Par.?
hataiśca kapirakṣobhir durgamā vasudhābhavat // (58.2) Par.?
tasmin pravṛtte tumule vimarde prahṛṣyamāṇeṣu valīmukheṣu / (59.1) Par.?
nipātyamāneṣu ca rākṣaseṣu maharṣayo devagaṇāśca neduḥ // (59.2) Par.?
tato hayaṃ mārutatulyavegam āruhya śaktiṃ niśitāṃ pragṛhya / (60.1) Par.?
narāntako vānararājasainyaṃ mahārṇavaṃ mīna ivāviveśa // (60.2) Par.?
sa vānarān saptaśatāni vīraḥ prāsena dīptena vinirbibheda / (61.1) Par.?
ekaḥ kṣaṇenendraripur mahātmā jaghāna sainyaṃ haripuṃgavānām // (61.2) Par.?
dadṛśuśca mahātmānaṃ hayapṛṣṭhe pratiṣṭhitam / (62.1) Par.?
carantaṃ harisainyeṣu vidyādharamaharṣayaḥ // (62.2) Par.?
sa tasya dadṛśe mārgo māṃsaśoṇitakardamaḥ / (63.1) Par.?
patitaiḥ parvatākārair vānarair abhisaṃvṛtaḥ // (63.2) Par.?
yāvad vikramituṃ buddhiṃ cakruḥ plavagapuṃgavāḥ / (64.1) Par.?
tāvad etān atikramya nirbibheda narāntakaḥ // (64.2) Par.?
jvalantaṃ prāsam udyamya saṃgrāmānte narāntakaḥ / (65.1) Par.?
dadāha harisainyāni vanānīva vibhāvasuḥ // (65.2) Par.?
yāvad utpāṭayāmāsur vṛkṣāñśailān vanaukasaḥ / (66.1) Par.?
tāvat prāsahatāḥ petur vajrakṛttā ivācalāḥ // (66.2) Par.?
dikṣu sarvāsu balavān vicacāra narāntakaḥ / (67.1) Par.?
pramṛdnan sarvato yuddhe prāvṛṭkāle yathānilaḥ // (67.2) Par.?
na śekur dhāvituṃ vīrā na sthātuṃ spandituṃ kutaḥ / (68.1) Par.?
utpatantaṃ sthitaṃ yāntaṃ sarvān vivyādha vīryavān // (68.2) Par.?
ekenāntakakalpena prāsenādityatejasā / (69.1) Par.?
bhinnāni harisainyāni nipetur dharaṇītale // (69.2) Par.?
vajraniṣpeṣasadṛśaṃ prāsasyābhinipātanam / (70.1) Par.?
na śekur vānarāḥ soḍhuṃ te vinedur mahāsvanam // (70.2) Par.?
patatāṃ harivīrāṇāṃ rūpāṇi pracakāśire / (71.1) Par.?
vajrabhinnāgrakūṭānāṃ śailānāṃ patatām iva // (71.2) Par.?
ye tu pūrvaṃ mahātmānaḥ kumbhakarṇena pātitāḥ / (72.1) Par.?
te 'svasthā vānaraśreṣṭhāḥ sugrīvam upatasthire // (72.2) Par.?
viprekṣamāṇaḥ sugrīvo dadarśa harivāhinīm / (73.1) Par.?
narāntakabhayatrastāṃ vidravantīm itastataḥ // (73.2) Par.?
vidrutāṃ vāhinīṃ dṛṣṭvā sa dadarśa narāntakam / (74.1) Par.?
gṛhītaprāsam āyāntaṃ hayapṛṣṭhe pratiṣṭhitam // (74.2) Par.?
athovāca mahātejāḥ sugrīvo vānarādhipaḥ / (75.1) Par.?
kumāram aṅgadaṃ vīraṃ śakratulyaparākramam // (75.2) Par.?
gacchainaṃ rākṣasaṃ vīra yo 'sau turagam āsthitaḥ / (76.1) Par.?
kṣobhayantaṃ haribalaṃ kṣipraṃ prāṇair viyojaya // (76.2) Par.?
sa bhartur vacanaṃ śrutvā niṣpapātāṅgadastadā / (77.1) Par.?
anīkānmeghasaṃkāśānmeghānīkād ivāṃśumān // (77.2) Par.?
śailasaṃghātasaṃkāśo harīṇām uttamo 'ṅgadaḥ / (78.1) Par.?
rarājāṅgadasaṃnaddhaḥ sadhātur iva parvataḥ // (78.2) Par.?
nirāyudho mahātejāḥ kevalaṃ nakhadaṃṣṭravān / (79.1) Par.?
narāntakam abhikramya vāliputro 'bravīd vacaḥ // (79.2) Par.?
tiṣṭha kiṃ prākṛtair ebhir haribhistvaṃ kariṣyasi / (80.1) Par.?
asmin vajrasamasparśe prāsaṃ kṣipa mamorasi // (80.2) Par.?
aṅgadasya vacaḥ śrutvā pracukrodha narāntakaḥ / (81.1) Par.?
saṃdaśya daśanair oṣṭhaṃ niśvasya ca bhujaṃgavat // (81.2) Par.?
sa prāsam āvidhya tadāṅgadāya samujjvalantaṃ sahasotsasarja / (82.1) Par.?
sa vāliputrorasi vajrakalpe babhūva bhagno nyapatacca bhūmau // (82.2) Par.?
taṃ prāsam ālokya tadā vibhagnaṃ suparṇakṛttoragabhogakalpam / (83.1) Par.?
talaṃ samudyamya sa vāliputras turaṃgamasyābhijaghāna mūrdhni // (83.2) Par.?
nimagnapādaḥ sphuṭitākṣitāro niṣkrāntajihvo 'calasaṃnikāśaḥ / (84.1) Par.?
sa tasya vājī nipapāta bhūmau talaprahāreṇa vikīrṇamūrdhā // (84.2) Par.?
narāntakaḥ krodhavaśaṃ jagāma hataṃ turagaṃ patitaṃ nirīkṣya / (85.1) Par.?
sa muṣṭim udyamya mahāprabhāvo jaghāna śīrṣe yudhi vāliputram // (85.2) Par.?
athāṅgado muṣṭivibhinnamūrdhā susrāva tīvraṃ rudhiraṃ bhṛśoṣṇam / (86.1) Par.?
muhur vijajvāla mumoha cāpi saṃjñāṃ samāsādya visiṣmiye ca // (86.2) Par.?
athāṅgado vajrasamānavegaṃ saṃvartya muṣṭiṃ giriśṛṅgakalpam / (87.1) Par.?
nipātayāmāsa tadā mahātmā narāntakasyorasi vāliputraḥ // (87.2) Par.?
sa muṣṭiniṣpiṣṭavibhinnavakṣā jvālāṃ vamañ śoṇitadigdhagātraḥ / (88.1) Par.?
narāntako bhūmitale papāta yathācalo vajranipātabhagnaḥ // (88.2) Par.?
athāntarikṣe tridaśottamānāṃ vanaukasāṃ caiva mahāpraṇādaḥ / (89.1) Par.?
babhūva tasminnihate 'gryavīre narāntake vālisutena saṃkhye // (89.2) Par.?
athāṅgado rāmamanaḥpraharṣaṇaṃ suduṣkaraṃ taṃ kṛtavān hi vikramam / (90.1) Par.?
visiṣmiye so 'pyativīryavikramaḥ punaśca yuddhe sa babhūva harṣitaḥ // (90.2) Par.?
Duration=0.35637903213501 secs.