UD type:
UD sub-type:
Unclear, revisit later
Texts
Help
Select a text:
Bibliography Select a chapter:
(no revisions)
Show parallels Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 2976
- Click on a sentence to show its analysis
- Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
vaiśaṃpāyana uvāca / (1.1)
Par.?
tato gacchanmahābāhur eko 'mātyān visṛjya tān / (1.2)
Par.?
nāpaśyad āśrame tasmiṃstam ṛṣiṃ saṃśitavratam // (1.3)
Par.?
so 'paśyamānastam ṛṣiṃ śūnyaṃ dṛṣṭvā tam āśramam / (2.1)
Par.?
uvāca ka ihetyuccair vanaṃ saṃnādayann iva // (2.2)
Par.?
śrutvātha tasya taṃ śabdaṃ kanyā śrīr iva rūpiṇī / (3.1)
Par.?
niścakrāmāśramāt tasmāt tāpasīveṣadhāriṇī / (3.2)
Par.?
*
suvratābhyāgataṃ taṃ tu pūjyaṃ prāptam atheśvaram / (3.3)
Par.?
*
rūpayauvanasampannā śīlācāravatī śubhā / (3.4)
Par.?
*
sā tam āyatapadmākṣaṃ vyūḍhoraskaṃ susaṃhitam / (3.5)
Par.?
*
siṃhaskandhaṃ dīrghabhujaṃ sarvalakṣaṇapūjitam / (3.6)
Par.?
*
spaṣṭaṃ madhurayā vācā sābravījjanamejaya // (3.7)
Par.?
sā taṃ dṛṣṭvaiva rājānaṃ duḥṣantam asitekṣaṇā / (4.1)
Par.?
svāgataṃ ta iti kṣipram uvāca pratipūjya ca // (4.2)
Par.?
āsanenārcayitvā ca pādyenārghyeṇa caiva hi / (5.1)
Par.?
papracchānāmayaṃ rājan kuśalaṃ ca narādhipam // (5.2)
Par.?
yathāvad arcayitvā sā pṛṣṭvā cānāmayaṃ tadā / (6.1)
Par.?
uvāca smayamāneva kiṃ kāryaṃ kriyatām iti / (6.2)
Par.?
*
āśramasyābhigamane kiṃ tvaṃ kāryaṃ cikīrṣasi / (6.3)
Par.?
*
kastvam adyeha samprāpto maharṣer āśramaṃ śubham // (6.4)
Par.?
tām abravīt tato rājā kanyāṃ madhurabhāṣiṇīm / (7.1)
Par.?
dṛṣṭvā sarvānavadyāṅgīṃ yathāvat pratipūjitaḥ / (7.2)
Par.?
*
rājarṣer asmi putro 'ham ililasya mahīpateḥ / (7.4)
Par.?
*
duḥṣanta iti me nāma satyaṃ puṣkaralocane / (7.5)
Par.?
*
svāgataṃ te mahārāja phalamūlodakaṃ ca naḥ / (7.6)
Par.?
*
parigṛhyopabhuṅkṣva tvaṃ kiṃ ca te karavāṇyaham // (7.7)
Par.?
āgato 'haṃ mahābhāgam ṛṣiṃ kaṇvam upāsitum / (8.1)
Par.?
kva gato bhagavān bhadre tan mamācakṣva śobhane / (8.2)
Par.?
*
dvijaśreṣṭha namo bhadre muniḥ kaṇvaḥ pratāpavān // (8.3)
Par.?
śakuntalovāca / (9.1)
Par.?
gataḥ pitā me bhagavān phalānyāhartum āśramāt / (9.2)
Par.?
muhūrtaṃ sampratīkṣasva drakṣyasyenam ihāgatam // (9.3)
Par.?
vaiśaṃpāyana uvāca / (10.1)
Par.?
apaśyamānastam ṛṣiṃ tayā coktastathā nṛpaḥ / (10.2)
Par.?
tāṃ ca dṛṣṭvā varārohāṃ śrīmatīṃ cāruhāsinīm // (10.3)
Par.?
vibhrājamānāṃ vapuṣā tapasā ca damena ca / (11.1)
Par.?
rūpayauvanasampannām ityuvāca mahīpatiḥ // (11.2)
Par.?
kāsi kasyāsi suśroṇi kimarthaṃ cāgatā vanam / (12.1)
Par.?
evaṃrūpaguṇopetā kutastvam asi śobhane // (12.2)
Par.?
darśanād eva hi śubhe tvayā me 'pahṛtaṃ manaḥ / (13.1)
Par.?
icchāmi tvām ahaṃ jñātuṃ tan mamācakṣva śobhane / (13.2)
Par.?
*
sthito 'smyamitasaubhāgye vivakṣuścāsmi kiṃcana / (13.3)
Par.?
*
śṛṇu me nāganāsoru vacanaṃ mattakāśini / (13.4)
Par.?
*
rājarṣer anvaye jātaḥ pūror asmi viśeṣataḥ / (13.5)
Par.?
*
vṛṇe tvām adya suśroṇi duḥṣanto varavarṇini / (13.6)
Par.?
*
na me 'nyatra kṣatriyāyā mano jātu pravartate / (13.7)
Par.?
*
ṛṣiputrīṣu cānyāsu nāvarṇāsvaparāsu ca / (13.8)
Par.?
*
evaṃ praṇihitātmānaṃ viddhi māṃ kalabhāṣiṇi / (13.9)
Par.?
*
tasya me tvayi bhāvo 'sti kṣatriyā hyasi kā vada / (13.10)
Par.?
*
na hi me bhīru viprāyāṃ manaḥ prasahate gatim / (13.11)
Par.?
*
bhaje tvām āyatāpāṅge bhaktaṃ bhajitum arhasi / (13.12)
Par.?
*
bhuṅkṣva rājyaṃ viśālākṣi buddhiṃ mā tvanyathā kṛthāḥ // (13.13)
Par.?
evam uktā tadā kanyā tena rājñā tadāśrame / (14.1)
Par.?
uvāca hasatī vākyam idaṃ sumadhurākṣaram // (14.2)
Par.?
kaṇvasyāhaṃ bhagavato duḥṣanta duhitā matā / (15.1)
Par.?
*
tām uvāca tato rājā kanyāṃ rājīvalocanām / (15.2)
Par.?
tapasvino dhṛtimato dharmajñasya yaśasvinaḥ / (15.3)
Par.?
*
asvatantrāsmi rājendra kāśyapo me guruḥ pitā / (15.4)
Par.?
*
tam eva prārthaya svārthaṃ nāyuktaṃ kartum arhasi // (15.5)
Par.?
duḥṣanta uvāca / (16.1)
Par.?
ūrdhvaretā mahābhāgo bhagavāṃllokapūjitaḥ / (16.2)
Par.?
caleddhi vṛttād dharmo 'pi na calet saṃśitavrataḥ // (16.3)
Par.?
kathaṃ tvaṃ tasya duhitā sambhūtā varavarṇinī / (17.1)
Par.?
saṃśayo me mahān atra taṃ me chettum ihārhasi // (17.2)
Par.?
śakuntalovāca / (18.1)
Par.?
yathāyam āgamo mahyaṃ yathā cedam abhūt purā / (18.2)
Par.?
*
anyathā santam ātmānam anyathā satsu bhāṣate / (18.3)
Par.?
*
sa pāpenāvṛto mūrkhastena ātmāpahārakaḥ / (18.4)
Par.?
śṛṇu rājan yathātattvaṃ yathāsmi duhitā muneḥ // (18.5)
Par.?
ṛṣiḥ kaścid ihāgamya mama janmābhyacodayat / (19.1)
Par.?
*
ūrdhvaretā yathāsi tvaṃ kutasteyaṃ śakuntalā / (19.2)
Par.?
*
putrī tvattaḥ kathaṃ jātā tat tvaṃ me brūhi kāśyapa / (19.3)
Par.?
tasmai provāca bhagavān yathā tacchṛṇu pārthiva // (19.4)
Par.?
tapyamānaḥ kila purā viśvāmitro mahat tapaḥ / (20.1)
Par.?
subhṛśaṃ tāpayāmāsa śakraṃ suragaṇeśvaram // (20.2)
Par.?
tapasā dīptavīryo 'yaṃ sthānān māṃ cyāvayed iti / (21.1)
Par.?
bhītaḥ puraṃdarastasmān menakām idam abravīt // (21.2)
Par.?
guṇair divyair apsarasāṃ menake tvaṃ viśiṣyase / (22.1)
Par.?
śreyo me kuru kalyāṇi yat tvāṃ vakṣyāmi tacchṛṇu // (22.2)
Par.?
asāvādityasaṃkāśo viśvāmitro mahātapāḥ / (23.1)
Par.?
tapyamānastapo ghoraṃ mama kampayate manaḥ / (23.2)
Par.?
*
tapastasya mahāghoraṃ brahmacaryaṃ ca saṃśritam // (23.3)
Par.?
menake tava bhāro 'yaṃ viśvāmitraḥ sumadhyame / (24.1)
Par.?
saṃśitātmā sudurdharṣa ugre tapasi vartate // (24.2)
Par.?
sa māṃ na cyāvayet sthānāt taṃ vai gatvā pralobhaya / (25.1)
Par.?
cara tasya tapovighnaṃ kuru me priyam uttamam // (25.2)
Par.?
rūpayauvanamādhuryaceṣṭitasmitabhāṣitaiḥ / (26.1) Par.?
lobhayitvā varārohe tapasaḥ saṃnivartaya // (26.2)
Par.?
menakovāca / (27.1)
Par.?
mahātejāḥ sa bhagavān sadaiva ca mahātapāḥ / (27.2)
Par.?
kopanaśca tathā hyenaṃ jānāti bhagavān api // (27.3)
Par.?
tejasastapasaścaiva kopasya ca mahātmanaḥ / (28.1)
Par.?
tvam apyudvijase yasya nodvijeyam ahaṃ katham // (28.2)
Par.?
mahābhāgaṃ vasiṣṭhaṃ yaḥ putrair iṣṭair vyayojayat / (29.1)
Par.?
kṣatre jātaśca yaḥ pūrvam abhavad brāhmaṇo balāt // (29.2)
Par.?
śaucārthaṃ yo nadīṃ cakre durgamāṃ bahubhir jalaiḥ / (30.1)
Par.?
yāṃ tāṃ puṇyatamāṃ loke kauśikīti vidur janāḥ // (30.2)
Par.?
babhāra yatrāsya purā kāle durge mahātmanaḥ / (31.1)
Par.?
dārān mataṅgo dharmātmā rājarṣir vyādhatāṃ gataḥ // (31.2)
Par.?
atītakāle durbhikṣe yatraitya punar āśramam / (32.1)
Par.?
muniḥ pāreti nadyā vai nāma cakre tadā prabhuḥ // (32.2)
Par.?
mataṅgaṃ yājayāṃcakre yatra prītamanāḥ svayam / (33.1)
Par.?
tvaṃ ca somaṃ bhayād yasya gataḥ pātuṃ śureśvara // (33.2)
Par.?
ati nakṣatravaṃśāṃśca kruddho nakṣatrasaṃpadā / (34.1)
Par.?
prati śravaṇapūrvāṇi nakṣatrāṇi sasarja yaḥ / (34.2)
Par.?
*
guruśāpahatasyāpi triśaṅkoḥ śaraṇaṃ dadau / (34.3)
Par.?
*
brahmarṣiśāpaṃ rājarṣiḥ kathaṃ mokṣyati kauśikaḥ / (34.4)
Par.?
*
avamatya tadā devair yajñāṅgaṃ tadvināśitam / (34.5)
Par.?
*
anyāni ca mahātejā yajñāṅgānyasṛjat prabhuḥ / (34.6)
Par.?
*
nināya ca tadā svargaṃ triśaṅkuṃ sa mahātapāḥ // (34.7)
Par.?
etāni yasya karmāṇi tasyāhaṃ bhṛśam udvije / (35.1)
Par.?
yathā māṃ na dahet kruddhastathājñāpaya māṃ vibho // (35.2)
Par.?
tejasā nirdahellokān kampayed dharaṇīṃ padā / (36.1)
Par.?
saṃkṣipecca mahāmeruṃ tūrṇam āvartayet tathā / (36.2)
Par.?
*
saṃśoṣecca mahodadhim / (36.3)
Par.?
*
saṃkṣipecca mahānadriṃ // (36.4)
Par.?
tādṛśaṃ tapasā yuktaṃ pradīptam iva pāvakam / (37.1)
Par.?
katham asmadvidhā bālā jitendriyam abhispṛśet // (37.2)
Par.?
hutāśanamukhaṃ dīptaṃ sūryacandrākṣitārakam / (38.1)
Par.?
kālajihvaṃ suraśreṣṭha katham asmadvidhā spṛśet // (38.2)
Par.?
yamaśca somaśca maharṣayaśca sādhyā viśve vālakhilyāśca sarve / (39.1)
Par.?
ete 'pi yasyodvijante prabhāvāt kasmāt tasmān mādṛśī nodvijeta // (39.2)
Par.?
tvayaivam uktā ca kathaṃ samīpam ṛṣer na gaccheyam ahaṃ surendra / (40.1)
Par.?
rakṣāṃ tu me cintaya devarāja yathā tvadarthaṃ rakṣitāhaṃ careyam // (40.2)
Par.?
kāmaṃ tu me mārutastatra vāsaḥ prakrīḍitāyā vivṛṇotu deva / (41.1)
Par.?
bhavecca me manmathastatra kārye sahāyabhūtastava devaprasādāt // (41.2)
Par.?
vanācca vāyuḥ surabhiḥ pravāyet tasmin kāle tam ṛṣiṃ lobhayantyāḥ / (42.1)
Par.?
tathetyuktvā vihite caiva tasmiṃstato yayau sāśramaṃ kauśikasya // (42.2)
Par.?
Duration=0.42458009719849 secs.