Texts

athāta unmādapratiṣedhamadhyāyaṃ vyākhyāsyāmaḥ // (1.1) Par.?

yathovāca bhagavān dhanvantariḥ // (2.1) Par.?

madayantyuddhatā doṣā yasmādunmārgamāśritāḥ / (3.1) Par.?

mānaso 'yamato vyādhirunmāda iti kīrtitaḥ // (3.2) Par.?

ekaikaśaḥ samastaiśca doṣair atyarthamūrchitaiḥ / (4.1) Par.?

mānasena ca duḥkhena sa pañcavidha ucyate // (4.2) Par.?

viṣādbhavati ṣaṣṭhaśca yathāsvaṃ tatra bheṣajam / (5.1) Par.?

sa cāpravṛddhastaruṇo madasaṃjñāṃ bibharti ca // (5.2) Par.?

mohodvegau svanaḥ śrotre gātrāṇāmapakarṣaṇam / (6.1) Par.?

atyutsāho 'ruciścānne svapne kaluṣabhojanam // (6.2) Par.?

vāyunonmathanaṃ cāpi bhramaścakragatasya vā / (7.1) Par.?

yasya syādacireṇaiva unmādaṃ so 'dhigacchati // (7.2) Par.?

rūkṣacchaviḥ paruṣavāgdhamanītato vā śītāturaḥ kṛśatanuḥ sphuritāṅgasandhiḥ / (8.1) Par.?

āsphoṭayatyaṭati gāyati nṛtyaśīlo vikrośati bhramati cāpyanilaprakopāt // (8.2) Par.?

tṛṭsvedadāhabahulo bahubhug vinidraś chāyāhimānilajalāntavihārasevī / (9.1) Par.?

tīkṣṇo himāmbuni caye 'pi sa vahniśaṅkī pittāddivā nabhasi paśyati tārakāśca // (9.2) Par.?

chardyagnisādasadanārucikāsayukto yoṣidviviktaratiralpamatipracāraḥ / (10.1) Par.?

nidrāparo 'lpakathano 'lpabhuguṣṇasevī rātrau bhṛśaṃ bhavati cāpi kaphaprakopāt // (10.2) Par.?

sarvātmake pavanapittakaphā yathāsvaṃ saṃharṣitā iva ca liṅgamudīrayanti // (11.1) Par.?

caurair narendrapuruṣairaribhistathānyair vitrāsitasya dhanabāndhavasaṃkṣayādvā / (12.1) Par.?

gāḍhaṃ kṣate manasi ca priyayā riraṃsor jāyeta cotkaṭataro manaso vikāraḥ // (12.2) Par.?

citraṃ sa jalpati mano'nugataṃ visaṃjño gāyatyatho hasati roditi mūḍhasaṃjñaḥ / (13.1) Par.?

raktekṣaṇo hatabalendriyabhāḥ sudīnaḥ śyāvānano viṣakṛto 'tha bhavet parāsuḥ // (13.2) Par.?

snigdhaṃ svinnaṃ tu manujamunmādārtaṃ viśodhayet / (14.1) Par.?

tīkṣṇairubhayatobhāgaiḥ śirasaśca virecanaiḥ // (14.2) Par.?

vividhairavapīḍaiśca sarṣapasnehasaṃyutaiḥ / (15.1) Par.?

yojayitvā tu taccūrṇaṃ ghrāṇe tasya prayojayet // (15.2) Par.?

satataṃ dhūpayeccainaṃ śvagomāṃsaiḥ supūtibhiḥ / (16.1) Par.?

sarṣapānāṃ ca tailena nasyābhyaṅgau hitau sadā // (16.2) Par.?

darśayedadbhutānyasya vadennāśaṃ priyasya vā / (17.1) Par.?

bhīmākārair narair nāgair dāntair vyālaiśca nirviṣaiḥ // (17.2) Par.?

bhīṣayet saṃyataṃ pāśaiḥ kaśābhir vātha tāḍayet / (18.1) Par.?

yantrayitvā suguptaṃ vā trāsayettaṃ tṛṇāgninā // (18.2) Par.?

jalena tarjayedvāpi rajjughātair vibhāvayet / (19.1) Par.?

balavāṃścāpi saṃrakṣet jale 'ntaḥ parivāsayet / (19.2) Par.?

pratudedārayā cainaṃ marmāghātaṃ vivarjayet / (19.3) Par.?

veśmano 'ntaḥ praviśyainaṃ rakṣaṃstadveśma dīpayet // (19.4) Par.?

sāpidhāne jaratkūpe satataṃ vā nivāsayet / (20.1) Par.?

tryahāt tryahād yavāgūśca tarpaṇān vā pradāpayet // (20.2) Par.?

kevalānambuyuktān vā kulmāṣān vā bahuśrutaḥ / (21.1) Par.?

hṛdyaṃ yaddīpanīyaṃ ca tatpathyaṃ tasya bhojayet // (21.2) Par.?

viḍaṅgatriphalāmustamañjiṣṭhādāḍimotpalaiḥ / (22.1) Par.?

śyāmailavālukailābhiś candanāmaradārubhiḥ // (22.2) Par.?

barhiṣṭharajanīkuṣṭhaparṇinīsārivādvayaiḥ / (23.1) Par.?

hareṇukātrivṛddantīvacātālīsakeśaraiḥ // (23.2) Par.?

dvikṣīraṃ sādhitaṃ sarpirmālatīkusumaiḥ saha / (24.1) Par.?

gulmakāsajvaraśvāsakṣayonmādanivāraṇam // (24.2) Par.?

etadeva hi saṃpakvaṃ jīvanīyopasaṃbhṛtam / (25.1) Par.?

caturguṇena dugdhena mahākalyāṇam ucyate // (25.2) Par.?

apasmāraṃ grahaṃ śoṣaṃ klaibyaṃ kārśyamabījatām / (26.1) Par.?

ghṛtametannihantyāśu ye cādau gaditā gadāḥ // (26.2) Par.?

barhiṣṭhakuṣṭhamañjiṣṭhākaṭukailāniśāhvayaiḥ / (27.1) Par.?

tagaratriphalāhiṅguvājigandhāmaradrumaiḥ // (27.2) Par.?

vacājamodākākolīmedāmadhukapadmakaiḥ / (28.1) Par.?

saśarkaraṃ hitaṃ sarpiḥ pakvaṃ kṣīracaturguṇam // (28.2) Par.?

bālānāṃ grahajuṣṭānāṃ puṃsāṃ duṣṭālparetasām / (29.1) Par.?

khyātaṃ phalaghṛtaṃ strīṇāṃ vandhyānāṃ cāśu garbhadam // (29.2) Par.?

brahmīmaindrīṃ viḍaṅgāni vyoṣaṃ hiṅgu surāṃ jaṭām / (30.1) Par.?

viṣaghnīṃ laśunaṃ rāsnāṃ viśalyāṃ surasāṃ vacām // (30.2) Par.?

jyotiṣmatīṃ nāgaraṃ ca anantāmabhayāṃ tathā / (31.1) Par.?

saurāṣṭrīṃ ca samāṃśāni gajamūtreṇa peṣayet // (31.2) Par.?

chāyāviśuṣkās tadvartīr yojayed vidhikovidaḥ / (32.1) Par.?

avapīḍe 'ñjane 'bhyaṅge nasye dhūme pralepane // (32.2) Par.?

uro'pāṅgalalāṭeṣu sirāścāsya vimokṣayet / (33.1) Par.?

apasmārakriyāṃ cāpi grahoddiṣṭāṃ ca kārayet // (33.2) Par.?

śāntadoṣaṃ viśuddhaṃ ca snehabastibhirācaret / (34.1) Par.?

unmādeṣu ca sarveṣu kuryāccittaprasādanam / (34.2) Par.?

mṛdupūrvāṃ made 'pyevaṃ kriyāṃ mṛdvīṃ prayojayet // (34.3) Par.?

śokaśalyaṃ vyapanayedunmāde pañcame bhiṣak / (35.1) Par.?

viṣaje mṛdupūrvāṃ ca viṣaghnīṃ kārayet kriyām // (35.2) Par.?