Texts

Help

Select a text:
Bibliography

Select a chapter:
(no revisions)
Show parallels Show headlines
Use dependency labeler

Chapter id: 2989

Click on a sentence to show its analysis
Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.

vaiśaṃpāyana uvāca / (1.1) Par.?

*yayātiḥ / (1.2) Par.?

*vaiśaṃpāyanaḥ / (1.3) Par.?

*tasmin nakṣatrasaṃyoge śukle puṇyarkṣagendunā / (1.4) Par.?

*sa rājā mumude samrāṭ tayā śarmiṣṭhayā saha / (1.5) Par.?

*prajānāṃ śrīr ivāgryā me śarmiṣṭhā hyabhavad vadhūḥ / (1.6) Par.?

*pannagīvograrūpā vai devayānī mamāpyabhūt / (1.7) Par.?

*parjanya iva sasyānāṃ devānām amṛtaṃ yathā / (1.8) Par.?

*tadvan mamāpi sambhūtā śarmiṣṭhā vārṣaparvaṇī / (1.9) Par.?

*ityevaṃ manasā dhyātvā devayānīm avarjayat / (1.10) Par.?

śrutvā kumāraṃ jātaṃ tu devayānī śucismitā / (1.11) Par.?

cintayāmāsa duḥkhārtā śarmiṣṭhāṃ prati bhārata // (1.12) Par.?

abhigamya ca śarmiṣṭhāṃ devayānyabravīd idam / (2.1) Par.?

kim idaṃ vṛjinaṃ subhru kṛtaṃ te kāmalubdhayā // (2.2) Par.?

śarmiṣṭhovāca / (3.1) Par.?

ṛṣir abhyāgataḥ kaścid dharmātmā vedapāragaḥ / (3.2) Par.?

sa mayā varadaḥ kāmaṃ yācito dharmasaṃhitam / (3.3) Par.?

*apatyārthe sa tu mayā vṛto vai cāruhāsini // (3.4) Par.?

nāham anyāyataḥ kāmam ācarāmi śucismite / (4.1) Par.?

tasmād ṛṣer mamāpatyam iti satyaṃ bravīmi te // (4.2) Par.?

devayānyuvāca / (5.1) Par.?

śobhanaṃ bhīru satyaṃ ced atha sa jñāyate dvijaḥ / (5.2) Par.?

gotranāmābhijanato vettum icchāmi taṃ dvijam // (5.3) Par.?

śarmiṣṭhovāca / (6.1) Par.?

ojasā tejasā caiva dīpyamānaṃ raviṃ yathā / (6.2) Par.?

taṃ dṛṣṭvā mama saṃpraṣṭuṃ śaktir nāsīcchucismite // (6.3) Par.?

devayānyuvāca / (7.1) Par.?

yadyetad evaṃ śarmiṣṭhe na manyur vidyate mama / (7.2) Par.?

apatyaṃ yadi te labdhaṃ jyeṣṭhācchreṣṭhācca vai dvijāt // (7.3) Par.?

vaiśaṃpāyana uvāca / (8.1) Par.?

anyonyam evam uktvā ca samprahasya ca te mithaḥ / (8.2) Par.?

jagāma bhārgavī veśma tathyam ityeva jajñuṣī // (8.3) Par.?

yayātir devayānyāṃ tu putrāvajanayan nṛpaḥ / (9.1) Par.?

yaduṃ ca turvasuṃ caiva śakraviṣṇū ivāparau / (9.2) Par.?

*tasmin kāle tu rājarṣir yayātiḥ pṛthivīpatiḥ / (9.3) Par.?

*mādhvīkarasaṃyuktāṃ madirāṃ madavardhinīm / (9.4) Par.?

*pāyayāmāsa śukrasya tanayāṃ raktapiñjarām / (9.5) Par.?

*pītvā pītvā ca madirāṃ devayānī mumoha sā / (9.6) Par.?

*rudatī gāyamānā sā nṛtyantī ca muhur muhuḥ / (9.7) Par.?

*bahu pralapatī devī rājānam idam abravīt / (9.8) Par.?

*rājavad rūpaveṣau te kimarthaṃ tvam ihāgataḥ / (9.9) Par.?

*kena kāryeṇa samprāpto nirjanaṃ gahanaṃ vanam / (9.10) Par.?

*dvijaśreṣṭha nṛpaśreṣṭho yayātiścogradarśanaḥ / (9.11) Par.?

*tasmād itaḥ palāyasva hitam icchasi ced dvija / (9.12) Par.?

*ityevaṃ pralapantīṃ tāṃ devayānīṃ tu nāhuṣaḥ / (9.13) Par.?

*bhartsayāmāsa vacanair apāpāṃ pāpavardhinīm / (9.14) Par.?

*tato varṣavarān mūkān paṅgūn vṛddhān sapaṇḍakān / (9.15) Par.?

*rakṣaṇe devayānyāḥ sa poṣaṇe ca śaśāsa tān / (9.16) Par.?

*tatastu nāhuṣo rājā śarmiṣṭhāṃ prāpya buddhimān / (9.17) Par.?

*reme ca suciraṃ kālaṃ tayā śarmiṣṭhayā saha // (9.18) Par.?

tasmād eva tu rājarṣeḥ śarmiṣṭhā vārṣaparvaṇī / (10.1) Par.?

druhyuṃ cānuṃ ca pūruṃ ca trīn kumārān ajījanat / (10.2) Par.?

*śarmiṣṭhākāmuko rājā yadāsīt tadratākulaḥ / (10.3) Par.?

*madirāvivaśāṃ kṛtvā reme śarmiṣṭhayānvaham // (10.4) Par.?

tataḥ kāle tu kasmiṃścid devayānī śucismitā / (11.1) Par.?

yayātisahitā rājan nirjagāma mahāvanam // (11.2) Par.?

dadarśa ca tadā tatra kumārān devarūpiṇaḥ / (12.1) Par.?

krīḍamānān suviśrabdhān vismitā cedam abravīt // (12.2) Par.?

kasyaite dārakā rājan devaputropamāḥ śubhāḥ / (13.1) Par.?

varcasā rūpataścaiva sadṛśā me matāstava // (13.2) Par.?

evaṃ pṛṣṭvā tu rājānaṃ kumārān paryapṛcchata / (14.1) Par.?

*paśyantam avanītalam / (14.2) Par.?

*jñātvā tu tatkṛtaṃ śāpam / (14.3) Par.?

*tasmin kāle tu tacchrutvā dhātrī teṣāṃ vaco 'bravīt / (14.4) Par.?

*kiṃ na brūta kumārā vaḥ pitaraṃ vai dvijarṣabham / (14.5) Par.?

kiṃnāmadheyagotro vaḥ putrakā brāhmaṇaḥ pitā / (14.6) Par.?

*prabrūta tattvataḥ kṣipraṃ kaścāsau kva ca vartate / (14.7) Par.?

vibrūta me yathātathyaṃ śrotum icchāmi taṃ hyaham / (14.8) Par.?

*evam uktāḥ kumārāste devayānyā sumadhyayā // (14.9) Par.?

te 'darśayan pradeśinyā tam eva nṛpasattamam / (15.1) Par.?

śarmiṣṭhāṃ mātaraṃ caiva tasyācakhyuśca dārakāḥ / (15.2) Par.?

*ṛṣiśca brāhmaṇaścaiva dvijātiścaiva naḥ pitā / (15.3) Par.?

*śarmiṣṭhā nānṛtaṃ brūyād devayāni kṣamasva vai / (15.4) Par.?

*tayā rahaḥ pṛcchyamānāstathyam ūcuśca dārakāḥ // (15.5) Par.?

ityuktvā sahitāste tu rājānam upacakramuḥ / (16.1) Par.?

nābhyanandata tān rājā devayānyāstadāntike / (16.2) Par.?

rudantaste 'tha śarmiṣṭhām abhyayur bālakāstataḥ / (16.3) Par.?

*nātidūrācca rājānam avātiṣṭhad avāṅmukhī // (16.4) Par.?

dṛṣṭvā tu teṣāṃ bālānāṃ praṇayaṃ pārthivaṃ prati / (17.1) Par.?

buddhvā ca tattvato devī śarmiṣṭhām idam abravīt / (17.2) Par.?

*śrutvā tu teṣāṃ bālānāṃ savrīḍa iva pārthivaḥ / (17.3) Par.?

*prativaktum aśakto 'bhūt tūṣṇīṃbhūto 'bhavan nṛpaḥ / (17.4) Par.?

*gṛhītvā tu kare roṣāccharmiṣṭhāṃ punar abravīt / (17.5) Par.?

*devayānyuvāca / (17.6) Par.?

*abhyāgacchati māṃ kaścid ṛṣir ityevam abravīt / (17.7) Par.?

*yayātim eva nūnaṃ tvaṃ protsāhayasi bhāmini / (17.8) Par.?

*pūrvam eva mayā proktaṃ tvayā tu vṛjinaṃ kṛtam // (17.9) Par.?

madadhīnā satī kasmād akārṣīr vipriyaṃ mama / (18.1) Par.?

tam evāsuradharmaṃ tvam āsthitā na bibheṣi kim // (18.2) Par.?

śarmiṣṭhovāca / (19.1) Par.?

yad uktam ṛṣir ityeva tat satyaṃ cāruhāsini / (19.2) Par.?

nyāyato dharmataścaiva carantī na bibhemi te // (19.3) Par.?

yadā tvayā vṛto rājā vṛta eva tadā mayā / (20.1) Par.?

sakhībhartā hi dharmeṇa bhartā bhavati śobhane // (20.2) Par.?

pūjyāsi mama mānyā ca jyeṣṭhā śreṣṭhā ca brāhmaṇī / (21.1) Par.?

tvatto 'pi me pūjyatamo rājarṣiḥ kiṃ na vettha tat / (21.2) Par.?

*tava pitrā me guruṇā sahadatte ubhe śubhe / (21.3) Par.?

*tato bhartā ca pūjyaśca poṣyāṃ poṣayatīha mām // (21.4) Par.?

vaiśaṃpāyana uvāca / (22.1) Par.?

śrutvā tasyāstato vākyaṃ devayānyabravīd idam / (22.2) Par.?

rājan nādyeha vatsyāmi vipriyaṃ me kṛtaṃ tvayā / (22.3) Par.?

*ramasveha yathākāmaṃ devyā śarmiṣṭhayā saha / (22.4) Par.?

*pratijajvāla kopena devayānī tadā bhṛśam / (22.5) Par.?

*nirdahantīva savrīḍāṃ śarmiṣṭhāṃ samudīkṣya ca / (22.6) Par.?

*apavidhya ca sarvāṇi bhūṣaṇānyasitekṣaṇā // (22.7) Par.?

sahasotpatitāṃ śyāmāṃ dṛṣṭvā tāṃ sāśrulocanām / (23.1) Par.?

tvaritaṃ sakāśaṃ kāvyasya prasthitāṃ vyathitastadā // (23.2) Par.?

anuvavrāja saṃbhrāntaḥ pṛṣṭhataḥ sāntvayan nṛpaḥ / (24.1) Par.?

nyavartata na caiva sma krodhasaṃraktalocanā // (24.2) Par.?

avibruvantī kiṃcit tu rājānaṃ cārulocanā / (25.1) Par.?

acirād iva samprāptā kāvyasyośanaso 'ntikam // (25.2) Par.?

sā tu dṛṣṭvaiva pitaram abhivādyāgrataḥ sthitā / (26.1) Par.?

anantaraṃ yayātistu pūjayāmāsa bhārgavam // (26.2) Par.?

devayānyuvāca / (27.1) Par.?

adharmeṇa jito dharmaḥ pravṛttam adharottaram / (27.2) Par.?

śarmiṣṭhayātivṛttāsmi duhitrā vṛṣaparvaṇaḥ // (27.3) Par.?

trayo 'syāṃ janitāḥ putrā rājñānena yayātinā / (28.1) Par.?

durbhagāyā mama dvau tu putrau tāta bravīmi te // (28.2) Par.?

dharmajña iti vikhyāta eṣa rājā bhṛgūdvaha / (29.1) Par.?

atikrāntaśca maryādāṃ kāvyaitat kathayāmi te // (29.2) Par.?

śukra uvāca / (30.1) Par.?

dharmajñaḥ san mahārāja yo 'dharmam akṛthāḥ priyam / (30.2) Par.?

tasmājjarā tvām acirād dharṣayiṣyati durjayā // (30.3) Par.?

yayātir uvāca / (31.1) Par.?

ṛtuṃ vai yācamānāyā bhagavan nānyacetasā / (31.2) Par.?

duhitur dānavendrasya dharmyam etat kṛtaṃ mayā // (31.3) Par.?

ṛtuṃ vai yācamānāyā na dadāti pumān vṛtaḥ / (32.1) Par.?

bhrūṇahetyucyate brahman sa iha brahmavādibhiḥ // (32.2) Par.?

abhikāmāṃ striyaṃ yastu gamyāṃ rahasi yācitaḥ / (33.1) Par.?

nopaiti sa ca dharmeṣu bhrūṇahetyucyate budhaiḥ / (33.2) Par.?

*yad yad yācati māṃ kaścit tat tad deyam iti vratam / (33.3) Par.?

*tvayāpi sā ca dattā me nānyaṃ nātham ihecchati / (33.4) Par.?

*matvaitan mama dharmaṃ tu kṛtaṃ brahman kṣamasva mām // (33.5) Par.?

ityetāni samīkṣyāhaṃ kāraṇāni bhṛgūdvaha / (34.1) Par.?

adharmabhayasaṃvignaḥ śarmiṣṭhām upajagmivān // (34.2) Par.?

śukra uvāca / (35.1) Par.?

nanvahaṃ pratyavekṣyaste madadhīno 'si pārthiva / (35.2) Par.?

mithyācārasya dharmeṣu cauryaṃ bhavati nāhuṣa // (35.3) Par.?

vaiśaṃpāyana uvāca / (36.1) Par.?

kruddhenośanasā śapto yayātir nāhuṣastadā / (36.2) Par.?

pūrvaṃ vayaḥ parityajya jarāṃ sadyo 'nvapadyata // (36.3) Par.?

yayātir uvāca / (37.1) Par.?

atṛpto yauvanasyāhaṃ devayānyāṃ bhṛgūdvaha / (37.2) Par.?

prasādaṃ kuru me brahmañ jareyaṃ mā viśeta mām // (37.3) Par.?

śukra uvāca / (38.1) Par.?

nāhaṃ mṛṣā bravīmyetajjarāṃ prāpto 'si bhūmipa / (38.2) Par.?

jarāṃ tvetāṃ tvam anyasmai saṃkrāmaya yadīcchasi // (38.3) Par.?

yayātir uvāca / (39.1) Par.?

rājyabhāk sa bhaved brahman puṇyabhāk kīrtibhāk tathā / (39.2) Par.?

yo me dadyād vayaḥ putrastad bhavān anumanyatām // (39.3) Par.?

śukra uvāca / (40.1) Par.?

*putro jyeṣṭhaḥ kaniṣṭho vā yo dadāti vayastava / (40.2) Par.?

saṃkrāmayiṣyasi jarāṃ yatheṣṭaṃ nahuṣātmaja / (40.3) Par.?

mām anudhyāya bhāvena na ca pāpam avāpsyasi // (40.4) Par.?

vayo dāsyati te putro yaḥ sa rājā bhaviṣyati / (41.1) Par.?

āyuṣmān kīrtimāṃścaiva bahvapatyastathaiva ca // (41.2) Par.?

Duration=0.2537248134613 secs.