UD type:
UD sub-type:
Unclear, revisit later
Texts
Help
Select a text:
Bibliography Select a chapter:
(no revisions)
Show parallels Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 2981
- Click on a sentence to show its analysis
- Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
vaiśaṃpāyana uvāca / (1.1)
Par.?
prajāpatestu dakṣasya manor vaivasvatasya ca / (1.2)
Par.?
bharatasya kuroḥ pūror ajamīḍhasya cānvaye // (1.3)
Par.?
yādavānām imaṃ vaṃśaṃ pauravāṇāṃ ca sarvaśaḥ / (2.1)
Par.?
tathaiva bhāratānāṃ ca puṇyaṃ svastyayanaṃ mahat / (2.2)
Par.?
dhanyaṃ yaśasyam āyuṣyaṃ kīrtayiṣyāmi te 'nagha // (2.3)
Par.?
tejobhir uditāḥ sarve maharṣisamatejasaḥ / (3.1)
Par.?
daśa pracetasaḥ putrāḥ santaḥ pūrvajanāḥ smṛtāḥ / (3.2)
Par.?
meghajenāgninā ye te pūrvaṃ dagdhā mahaujasaḥ // (3.3)
Par.?
tebhyaḥ prācetaso jajñe dakṣo dakṣād imāḥ prajāḥ / (4.1)
Par.?
sambhūtāḥ puruṣavyāghra sa hi lokapitāmahaḥ // (4.2)
Par.?
vīriṇyā saha saṃgamya dakṣaḥ prācetaso muniḥ / (5.1)
Par.?
ātmatulyān ajanayat sahasraṃ saṃśitavratān // (5.2)
Par.?
sahasrasaṃkhyān samitān sutān dakṣasya nāradaḥ / (6.1)
Par.?
mokṣam adhyāpayāmāsa sāṃkhyajñānam anuttamam / (6.2)
Par.?
*
nāśārthaṃ yojayāmāsa digantajñānakarmasu // (6.3)
Par.?
tataḥ pañcāśataṃ kanyāḥ putrikā abhisaṃdadhe / (7.1)
Par.?
prajāpatiḥ prajā dakṣaḥ sisṛkṣur janamejaya // (7.2)
Par.?
dadau sa daśa dharmāya kaśyapāya trayodaśa / (8.1)
Par.?
kālasya nayane yuktāḥ saptaviṃśatim indave // (8.2)
Par.?
trayodaśānāṃ patnīnāṃ yā tu dākṣāyaṇī varā / (9.1)
Par.?
mārīcaḥ kaśyapastasyām ādityān samajījanat / (9.2)
Par.?
indrādīn vīryasampannān vivasvantam athāpi ca // (9.3)
Par.?
vivasvataḥ suto jajñe yamo vaivasvataḥ prabhuḥ / (10.1)
Par.?
mārtaṇḍaśca yamasyāpi putro rājann ajāyata // (10.2)
Par.?
mārtaṇḍasya manur dhīmān ajāyata sutaḥ prabhuḥ / (11.1)
Par.?
*
yamaścāpi suto jajñe khyātastasyānujaḥ prabhuḥ / (11.2)
Par.?
*
dharmātmā sa manur dhīmān yatra vaṃśaḥ pratiṣṭhitaḥ / (11.3)
Par.?
manor vaṃśo mānavānāṃ tato 'yaṃ prathito 'bhavat / (11.4)
Par.?
brahmakṣatrādayastasmān manor jātāstu mānavāḥ // (11.5)
Par.?
tatrābhavat tadā rājan brahma kṣatreṇa saṃgatam / (12.1)
Par.?
brāhmaṇā mānavāsteṣāṃ sāṅgaṃ vedam adīdharan // (12.2)
Par.?
venaṃ dhṛṣṇuṃ nariṣyantaṃ nābhāgekṣvākum eva ca / (13.1)
Par.?
karūṣam atha śaryātiṃ tathaivātrāṣṭamīm ilām // (13.2)
Par.?
pṛṣadhranavamān āhuḥ kṣatradharmaparāyaṇān / (14.1)
Par.?
nābhāgāriṣṭadaśamān manoḥ putrān mahābalān // (14.2)
Par.?
pañcāśataṃ manoḥ putrāstathaivānye 'bhavan kṣitau / (15.1)
Par.?
anyonyabhedāt te sarve vineśur iti naḥ śrutam // (15.2)
Par.?
purūravāstato vidvān ilāyāṃ samapadyata / (16.1)
Par.?
sā vai tasyābhavan mātā pitā ceti hi naḥ śrutam // (16.2)
Par.?
trayodaśa samudrasya dvīpān aśnan purūravāḥ / (17.1)
Par.?
amānuṣair vṛtaḥ sattvair mānuṣaḥ san mahāyaśāḥ / (17.2)
Par.?
*
tutoṣa naiva ratnānāṃ lobhād iti ca naḥ śrutam // (17.3)
Par.?
vipraiḥ sa vigrahaṃ cakre vīryonmattaḥ purūravāḥ / (18.1)
Par.?
jahāra ca sa viprāṇāṃ ratnānyutkrośatām api // (18.2)
Par.?
sanatkumārastaṃ rājan brahmalokād upetya ha / (19.1)
Par.?
anudarśayāṃ tataścakre pratyagṛhṇān na cāpyasau // (19.2)
Par.?
tato maharṣibhiḥ kruddhaiḥ śaptaḥ sadyo vyanaśyata / (20.1)
Par.?
lobhānvito madabalān naṣṭasaṃjño narādhipaḥ // (20.2)
Par.?
sa hi gandharvalokastha urvaśyā sahito virāṭ / (21.1)
Par.?
ānināya kriyārthe 'gnīn yathāvad vihitāṃstridhā // (21.2)
Par.?
ṣaṭ putrā jajñire 'thailād āyur dhīmān amāvasuḥ / (22.1)
Par.?
dṛḍhāyuśca vanāyuśca śrutāyuścorvaśīsutāḥ // (22.2)
Par.?
nahuṣaṃ vṛddhaśarmāṇaṃ rajiṃ rambham anenasam / (23.1)
Par.?
svarbhānavīsutān etān āyoḥ putrān pracakṣate // (23.2)
Par.?
āyuṣo nahuṣaḥ putro dhīmān satyaparākramaḥ / (24.1)
Par.?
rājyaṃ śaśāsa sumahad dharmeṇa pṛthivīpatiḥ // (24.2)
Par.?
pitṝn devān ṛṣīn viprān gandharvoragarākṣasān / (25.1)
Par.?
nahuṣaḥ pālayāmāsa brahmakṣatram atho viśaḥ // (25.2)
Par.?
sa hatvā dasyusaṃghātān ṛṣīn karam adāpayat / (26.1)
Par.?
paśuvaccaiva tān pṛṣṭhe vāhayāmāsa vīryavān // (26.2)
Par.?
kārayāmāsa cendratvam abhibhūya divaukasaḥ / (27.1)
Par.?
tejasā tapasā caiva vikrameṇaujasā tathā / (27.2)
Par.?
*viśiṣṭo nahuṣaḥ śaptaḥ sadyo hyajagaro 'bhavat // (27.3) Par.?
yatiṃ yayātiṃ saṃyātim āyātiṃ pāñcam uddhavam / (28.1)
Par.?
nahuṣo janayāmāsa ṣaṭ putrān priyavāsasi / (28.2)
Par.?
*
yatistu yogam āsthāya brahmabhūto 'bhavan muniḥ // (28.3)
Par.?
yayātir nāhuṣaḥ samrāḍ āsīt satyaparākramaḥ / (29.1)
Par.?
sa pālayāmāsa mahīm īje ca vividhaiḥ savaiḥ // (29.2)
Par.?
atiśaktyā pitṝn arcan devāṃśca prayataḥ sadā / (30.1)
Par.?
anvagṛhṇāt prajāḥ sarvā yayātir aparājitaḥ // (30.2)
Par.?
tasya putrā maheṣvāsāḥ sarvaiḥ samuditā guṇaiḥ / (31.1)
Par.?
devayānyāṃ mahārāja śarmiṣṭhāyāṃ ca jajñire // (31.2)
Par.?
devayānyām ajāyetāṃ yadusturvasur eva ca / (32.1)
Par.?
druhyuścānuśca pūruśca śarmiṣṭhāyāṃ prajajñire // (32.2)
Par.?
sa śāśvatīḥ samā rājan prajā dharmeṇa pālayan / (33.1)
Par.?
jarām ārchan mahāghorāṃ nāhuṣo rūpanāśinīm // (33.2)
Par.?
jarābhibhūtaḥ putrān sa rājā vacanam abravīt / (34.1)
Par.?
yaduṃ pūruṃ turvasuṃ ca druhyuṃ cānuṃ ca bhārata // (34.2)
Par.?
yauvanena caran kāmān yuvā yuvatibhiḥ saha / (35.1)
Par.?
vihartum aham icchāmi sāhyaṃ kuruta putrakāḥ // (35.2)
Par.?
taṃ putro devayāneyaḥ pūrvajo yadur abravīt / (36.1)
Par.?
kiṃ kāryaṃ bhavataḥ kāryam asmābhir yauvanena ca // (36.2)
Par.?
yayātir abravīt taṃ vai jarā me pratigṛhyatām / (37.1)
Par.?
yauvanena tvadīyena careyaṃ viṣayān aham // (37.2)
Par.?
yajato dīrghasatrair me śāpāccośanaso muneḥ / (38.1)
Par.?
kāmārthaḥ parihīṇo me tapye 'haṃ tena putrakāḥ // (38.2)
Par.?
māmakena śarīreṇa rājyam ekaḥ praśāstu vaḥ / (39.1)
Par.?
ahaṃ tanvābhinavayā yuvā kāmān avāpnuyām // (39.2)
Par.?
na te tasya pratyagṛhṇan yaduprabhṛtayo jarām / (40.1)
Par.?
tam abravīt tataḥ pūruḥ kanīyān satyavikramaḥ // (40.2)
Par.?
rājaṃścarābhinavayā tanvā yauvanagocaraḥ / (41.1)
Par.?
ahaṃ jarāṃ samāsthāya rājye sthāsyāmi te ājñayā // (41.2)
Par.?
evam uktaḥ sa rājarṣistapovīryasamāśrayāt / (42.1)
Par.?
saṃcārayāmāsa jarāṃ tadā putre mahātmani // (42.2)
Par.?
pauraveṇātha vayasā rājā yauvanam āsthitaḥ / (43.1)
Par.?
yāyātenāpi vayasā rājyaṃ pūrur akārayat // (43.2)
Par.?
tato varṣasahasrānte yayātir aparājitaḥ / (44.1)
Par.?
*
sthitaḥ sa nṛpaśārdūlaḥ śārdūlasamavikramaḥ / (44.2)
Par.?
*
yayātir api patnībhyāṃ dīrghakālaṃ vihṛtya ca / (44.3)
Par.?
*
viśvācyā sahito reme punaścaitrarathe vane / (44.4)
Par.?
*
nādhyagacchat tadā tṛptiṃ kāmānāṃ sa mahāyaśāḥ / (44.5)
Par.?
*
avetya manasā rājann imāṃ gāthāṃ tadā jagau / (44.6)
Par.?
*
na jātu kāmaḥ kāmānām upabhogena śāmyati / (44.7)
Par.?
*
haviṣā kṛṣṇavartmeva bhūya evābhivardhate / (44.8)
Par.?
*
pṛthivī ratnasampūrṇā hiraṇyaṃ paśavaḥ striyaḥ / (44.9)
Par.?
*
nālam ekasya tat sarvam iti matvā śamaṃ vrajet / (44.10)
Par.?
*
yadā na kurute pāpaṃ sarvabhūteṣu karhicit / (44.11)
Par.?
*
karmaṇā manasā vācā brahma sampadyate tadā / (44.12)
Par.?
*
yadā cāyaṃ na bibheti yadā cāsmān na bibhyati / (44.13)
Par.?
*
yadā necchati na dveṣṭi brahma sampadyate tadā / (44.14)
Par.?
*
ityavekṣya mahāprājñaḥ kāmānāṃ phalgutāṃ nṛpa / (44.15)
Par.?
*
samādhāya mano buddhyā pratyagṛhṇājjarāṃ sutāt / (44.16)
Par.?
*
dattvā ca yauvanaṃ rājā pūruṃ rājye 'bhiṣicya ca / (44.17)
Par.?
atṛpta eva kāmānāṃ pūruṃ putram uvāca ha // (44.18)
Par.?
tvayā dāyādavān asmi tvaṃ me vaṃśakaraḥ sutaḥ / (45.1)
Par.?
pauravo vaṃśa iti te khyātiṃ loke gamiṣyati // (45.2)
Par.?
tataḥ sa nṛpaśārdūlaḥ pūruṃ rājye 'bhiṣicya ca / (46.1)
Par.?
*
tapaḥ sucaritaṃ kṛtvā bhṛgutuṅge mahātapāḥ / (46.2)
Par.?
kālena mahatā paścāt kāladharmam upeyivān / (46.3)
Par.?
*
pārayitvā tvanaśanaṃ sadāraḥ svargam āptavān // (46.4)
Par.?
Duration=0.29678201675415 secs.