UD type:
UD sub-type:
Unclear, revisit later
Texts
Help
Select a text:
Bibliography Select a chapter:
(no revisions)
Show parallels Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 3000
- Click on a sentence to show its analysis
- Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
janamejaya uvāca / (1.1)
Par.?
bhagavañśrotum icchāmi pūror vaṃśakarān nṛpān / (1.2)
Par.?
yadvīryā yādṛśāścaiva yāvanto yatparākramāḥ / (1.3)
Par.?
*
putraṃ yayāteḥ prabrūhi pūruṃ dharmabhṛtāṃ varam / (1.4)
Par.?
*
ānupūrvyeṇa ye cānye pūror vaṃśavivardhanāḥ / (1.5)
Par.?
*
vistareṇa punar brūhi dauḥṣanter janamejayāt / (1.6)
Par.?
*
saṃbabhūva yathā rājā bharato dvijasattama // (1.7)
Par.?
na hyasmiñ śīlahīno vā nirvīryo vā narādhipaḥ / (2.1)
Par.?
prajāvirahito vāpi bhūtapūrvaḥ kadācana // (2.2)
Par.?
teṣāṃ prathitavṛttānāṃ rājñāṃ vijñānaśālinām / (3.1)
Par.?
caritaṃ śrotum icchāmi vistareṇa tapodhana // (3.2)
Par.?
vaiśaṃpāyana uvāca / (4.1)
Par.?
hanta te kathayiṣyāmi yan māṃ tvaṃ paripṛcchasi / (4.2)
Par.?
pūror vaṃśadharān vīrāñśakrapratimatejasaḥ / (4.3)
Par.?
*
pūrur nṛpatiśārdūlo yathaivāsya pitā nṛpaḥ / (4.4)
Par.?
*
dharmanityaḥ sthito rājye śakravīryaparākramaḥ / (4.5)
Par.?
*
bhūridraviṇavikrāntān sarvalakṣaṇapūjitān // (4.6)
Par.?
pravīreśvararaudrāśvāstrayaḥ putrā mahārathāḥ / (5.1)
Par.?
pūroḥ pauṣṭyām ajāyanta pravīrastatra vaṃśakṛt // (5.2)
Par.?
manasyur abhavat tasmācchūraḥ śyenīsutaḥ prabhuḥ / (6.1)
Par.?
pṛthivyāścaturantāyā goptā rājīvalocanaḥ // (6.2)
Par.?
subhrūḥ saṃhanano vāgmī sauvīrītanayās trayaḥ / (7.1)
Par.?
manasyor abhavan putrāḥ śūrāḥ sarve mahārathāḥ / (7.2)
Par.?
*
anvagbhānuprabhṛtayo miśrakeśyāṃ manasvinaḥ / (7.3)
Par.?
*
sunvantaṃ vasunābhaṃ ca garbharamyau yaśasvinau / (7.4)
Par.?
*
śūrān abhayadān rājā janayāmāsa vīryavān / (7.5)
Par.?
*
yavīyān sunvataḥ putro rathaṃtaryām ajāyata / (7.6)
Par.?
*
śūraśca dṛḍhadhanvā ca vapuṣmān sa nṛpottamaḥ / (7.7)
Par.?
*
rudrāśvaṃ pṛṣadaśvaṃ ca rathāśvaṃ ca gayaṃ manum / (7.8)
Par.?
*
yavīyāñ janayāmāsa gandharvyāṃ bhīmavikramān // (7.9)
Par.?
raudrāśvasya maheṣvāsā daśāpsarasi sūnavaḥ / (8.1)
Par.?
yajvāno jajñire śūrāḥ prajāvanto bahuśrutāḥ / (8.2)
Par.?
sarve sarvāstravidvāṃsaḥ sarve dharmaparāyaṇāḥ // (8.3)
Par.?
ṛcepur atha kakṣepuḥ kṛkaṇepuśca vīryavān / (9.1)
Par.?
sthaṇḍilepur vanepuśca sthalepuśca mahārathaḥ // (9.2)
Par.?
tejepur balavān dhīmān satyepuścendravikramaḥ / (10.1)
Par.?
dharmepuḥ saṃnatepuśca daśamo devavikramaḥ / (10.2)
Par.?
*
anādhṛṣṭir abhūt teṣāṃ vidvān arcepur ekarāṭ / (10.3)
Par.?
*
ṛcepur atha vikrānto devānām iva vāsavaḥ / (10.4)
Par.?
anādhṛṣṭisutāstāta rājasūyāśvamedhinaḥ // (10.5)
Par.?
matinārastato rājā vidvāṃścarceputo 'bhavat / (11.1)
Par.?
matinārasutā rājaṃś catvāro 'mitavikramāḥ / (11.2)
Par.?
taṃsur mahān atiratho druhyuścāpratimadyutiḥ / (11.3)
Par.?
*
etān vai suṣuve sādhvī antinārād yaśasvinī // (11.4)
Par.?
teṣāṃ taṃsur mahāvīryaḥ pauravaṃ vaṃśam udvahan / (12.1)
Par.?
ājahāra yaśo dīptaṃ jigāya ca vasuṃdharām // (12.2)
Par.?
ilinaṃ tu sutaṃ taṃsur janayāmāsa vīryavān / (13.1)
Par.?
so 'pi kṛtsnām imāṃ bhūmiṃ vijigye jayatāṃ varaḥ // (13.2)
Par.?
rathaṃtaryāṃ sutān pañca pañcabhūtopamāṃstataḥ / (14.1)
Par.?
ilino janayāmāsa duḥṣantaprabhṛtīn nṛpa // (14.2)
Par.?
duḥṣantaṃ śūrabhīmau ca prapūrvaṃ vasum eva ca / (15.1)
Par.?
teṣāṃ jyeṣṭho 'bhavad rājā duḥṣanto janamejaya // (15.2)
Par.?
duḥṣantād bharato jajñe vidvāñ śākuntalo nṛpaḥ / (16.1)
Par.?
*
duḥṣantāllakṣmaṇāyāṃ tu jajñe vai janamejayaḥ / (16.2)
Par.?
*
śakuntalāyāṃ bharato dauḥṣantir abhavat sutaḥ / (16.3)
Par.?
tasmād bharatavaṃśasya vipratasthe mahad yaśaḥ / (16.4)
Par.?
*
so 'śvamedhaśatair īje yamunām anu tīragaḥ / (16.5)
Par.?
*
triṃśatā ca sarasvatyāṃ gaṅgām anu catuḥśataiḥ / (16.6)
Par.?
*
dauḥṣantir bharato yajñair īje śākuntalo nṛpaḥ // (16.7)
Par.?
bharatas tisṛṣu strīṣu nava putrān ajījanat / (17.1)
Par.?
nābhyanandanta tān rājā nānurūpā mametyuta / (17.2)
Par.?
*
tatastān mātaraḥ kruddhāḥ putrān ninyur yamakṣayam // (17.3)
Par.?
tato mahadbhiḥ kratubhir ījāno bharatastadā / (18.1)
Par.?
lebhe putraṃ bharadvājād bhumanyuṃ nāma bhārata / (18.2)
Par.?
*
dharme praṇihitātmānaṃ matvā taṃ puruṣottamam // (18.3)
Par.?
tataḥ putriṇam ātmānaṃ jñātvā pauravanandanaḥ / (19.1)
Par.?
bhumanyuṃ bharataśreṣṭha yauvarājye 'bhyaṣecayat // (19.2)
Par.?
tatastasya mahīndrasya vitathaḥ putrako 'bhavat / (20.1)
Par.?
tataḥ sa vitatho nāma bhumanyor abhavat sutaḥ // (20.2)
Par.?
suhotraśca suhotā ca suhaviḥ suyajustathā / (21.1)
Par.?
puṣkariṇyām ṛcīkasya bhumanyor abhavan sutāḥ / (21.2)
Par.?
*
catvāro bhārate vaṃśe suhotrastatra vaṃśabhāk // (21.3)
Par.?
teṣāṃ jyeṣṭhaḥ suhotrastu rājyam āpa mahīkṣitām / (22.1)
Par.?
rājasūyāśvamedhādyaiḥ so 'yajad bahubhiḥ savaiḥ // (22.2)
Par.?
suhotraḥ pṛthivīṃ sarvāṃ bubhuje sāgarāmbarām / (23.1)
Par.?
pūrṇāṃ hastigavāśvasya bahuratnasamākulām // (23.2)
Par.?
mamajjeva mahī tasya bhūribhārāvapīḍitā / (24.1)
Par.?
hastyaśvarathasampūrṇā manuṣyakalilā bhṛśam // (24.2)
Par.?
suhotre rājani tadā dharmataḥ śāsati prajāḥ / (25.1)
Par.?
caityayūpāṅkitā cāsīd bhūmiḥ śatasahasraśaḥ / (25.2)
Par.?
pravṛddhajanasasyā ca sahadevā vyarocata // (25.3)
Par.?
aikṣvākī janayāmāsa suhotrāt pṛthivīpateḥ / (26.1)
Par.?
ajamīḍhaṃ sumīḍhaṃ ca purumīḍhaṃ ca bhārata / (26.2)
Par.?
*
ajamīḍhastu rājendra dharmanityo yaśassu ca // (26.3)
Par.?
ajamīḍho varasteṣāṃ tasmin vaṃśaḥ pratiṣṭhitaḥ / (27.1)
Par.?
*
aikṣvākyāṃ janayad rājñām ajamīḍho yaśasvinaḥ / (27.2)
Par.?
ṣaṭ putrān so 'pyajanayat tisṛṣu strīṣu bhārata // (27.3)
Par.?
ṛkṣaṃ dhūminyatho nīlī duḥṣantaparameṣṭhinau / (28.1)
Par.?
keśinyajanayajjahnum ubhau ca janarūpiṇau / (28.2)
Par.?
*
viduḥ saṃvaraṇaṃ śūram ṛkṣād rāthaṃtarīsutam // (28.3)
Par.?
tatheme sarvapāñcālā duḥṣantaparameṣṭhinoḥ / (29.1)
Par.?
anvayāḥ kuśikā rājañ jahnor amitatejasaḥ // (29.2)
Par.?
janarūpiṇayor jyeṣṭham ṛkṣam āhur janādhipam / (30.1)
Par.?
ṛkṣāt saṃvaraṇo jajñe rājan vaṃśakarastava // (30.2)
Par.?
ārkṣe saṃvaraṇe rājan praśāsati vasuṃdharām / (31.1)
Par.?
saṃkṣayaḥ sumahān āsīt prajānām iti śuśrumaḥ // (31.2)
Par.?
vyaśīryata tato rāṣṭraṃ kṣayair nānāvidhaistathā / (32.1)
Par.?
kṣunmṛtyubhyām anāvṛṣṭyā vyādhibhiśca samāhatam / (32.2)
Par.?
*
anvakīryanta bharatāḥ sapatnaiśca mahābalaiḥ / (32.3)
Par.?
abhyaghnan bhāratāṃścaiva sapatnānāṃ balāni ca // (32.4)
Par.?
cālayan vasudhāṃ caiva balena caturaṅgiṇā / (33.1)
Par.?
abhyayāt taṃ ca pāñcālyo vijitya tarasā mahīm / (33.2)
Par.?
akṣauhiṇībhir daśabhiḥ sa enaṃ samare 'jayat // (33.3)
Par.?
tataḥ sadāraḥ sāmātyaḥ saputraḥ sasuhṛjjanaḥ / (34.1)
Par.?
rājā saṃvaraṇastasmāt palāyata mahābhayāt / (34.2)
Par.?
*
te pratīcīṃ parābhūtāḥ prapannā bhāratā diśam // (34.3)
Par.?
sindhor nadasya mahato nikuñje nyavasat tadā / (35.1)
Par.?
nadīviṣayaparyante parvatasya samīpataḥ / (35.2)
Par.?
tatrāvasan bahūn kālān bhāratā durgamāśritāḥ // (35.3) Par.?
teṣāṃ nivasatāṃ tatra sahasraṃ parivatsarān / (36.1)
Par.?
athābhyagacchad bharatān vasiṣṭho bhagavān ṛṣiḥ // (36.2)
Par.?
tam āgataṃ prayatnena pratyudgamyābhivādya ca / (37.1)
Par.?
arghyam abhyāharaṃstasmai te sarve bhāratāstadā / (37.2)
Par.?
nivedya sarvam ṛṣaye satkāreṇa suvarcase // (37.3)
Par.?
taṃ samām aṣṭamīm uṣṭaṃ rājā vavre svayaṃ tadā / (38.1)
Par.?
purohito bhavān no 'stu rājyāya prayatāmahe / (38.2)
Par.?
om ityevaṃ vasiṣṭho 'pi bhāratān pratyapadyata // (38.3)
Par.?
athābhyaṣiñcat sāmrājye sarvakṣatrasya pauravam / (39.1)
Par.?
viṣāṇabhūtaṃ sarvasyāṃ pṛthivyām iti naḥ śrutam // (39.2)
Par.?
bharatādhyuṣitaṃ pūrvaṃ so 'dhyatiṣṭhat purottamam / (40.1)
Par.?
punar balibhṛtaścaiva cakre sarvamahīkṣitaḥ // (40.2)
Par.?
tataḥ sa pṛthivīṃ prāpya punar īje mahābalaḥ / (41.1)
Par.?
ājamīḍho mahāyajñair bahubhir bhūridakṣiṇaiḥ // (41.2)
Par.?
tataḥ saṃvaraṇāt saurī suṣuve tapatī kurum / (42.1)
Par.?
rājatve taṃ prajāḥ sarvā dharmajña iti vavrire / (42.2)
Par.?
*
mahimnā tasya kuravo lebhire pratyayaṃ bhṛśam // (42.3)
Par.?
tasya nāmnābhivikhyātaṃ pṛthivyāṃ kurujāṅgalam / (43.1)
Par.?
kurukṣetraṃ sa tapasā puṇyaṃ cakre mahātapāḥ // (43.2)
Par.?
aśvavantam abhiṣvantaṃ tathā citrarathaṃ munim / (44.1)
Par.?
janamejayaṃ ca vikhyātaṃ putrāṃścāsyānuśuśrumaḥ / (44.2)
Par.?
pañcaitān vāhinī putrān vyajāyata manasvinī // (44.3)
Par.?
abhiṣvataḥ parikṣit tu śabalāśvaśca vīryavān / (45.1)
Par.?
abhirājo virājaśca śalmalaśca mahābalaḥ // (45.2)
Par.?
uccaiḥśravā bhadrakāro jitāriścāṣṭamaḥ smṛtaḥ / (46.1)
Par.?
*
śabalāśvādayaḥ sapta tathaivānye mahābalāḥ / (46.2)
Par.?
eteṣām anvavāye tu khyātāste karmajair guṇaiḥ // (46.3)
Par.?
janamejayādayaḥ sapta tathaivānye mahābalāḥ / (47.1)
Par.?
parikṣito 'bhavan putrāḥ sarve dharmārthakovidāḥ // (47.2)
Par.?
kakṣasenograsenau ca citrasenaśca vīryavān / (48.1)
Par.?
indrasenaḥ suṣeṇaśca bhīmasenaśca nāmataḥ / (48.2)
Par.?
*
aśvasenaśca balavān kīrtitāḥ sapta nāmataḥ // (48.3)
Par.?
janamejayasya tanayā bhuvi khyātā mahābalāḥ / (49.1)
Par.?
dhṛtarāṣṭraḥ prathamajaḥ pāṇḍur bāhlīka eva ca // (49.2)
Par.?
niṣadhaśca mahātejāstathā jāmbūnado balī / (50.1)
Par.?
kuṇḍodaraḥ padātiśca vasātiścāṣṭamaḥ smṛtaḥ / (50.2)
Par.?
sarve dharmārthakuśalāḥ sarve bhūtahite ratāḥ // (50.3)
Par.?
dhṛtarāṣṭro 'tha rājāsīt tasya putro 'tha kuṇḍikaḥ / (51.1)
Par.?
hastī vitarkaḥ krāthaśca kuṇḍalaścāpi pañcamaḥ / (51.2)
Par.?
*
bhīmasenān maheṣvāsaḥ pratīpaḥ samapadyata / (51.3)
Par.?
*
atirājaśca nahuṣastathā śakrapuraṃjayau / (51.4)
Par.?
*
tato dharmabhṛtāṃ śreṣṭhaḥ paryaśravasa ucyate / (51.5)
Par.?
*
ṛṣiṃ puṇyakṛtāṃ śreṣṭhaṃ tam eva paramaṃ viduḥ / (51.6)
Par.?
*
dhārtarāṣṭrasutān āhustrīn etān prathitān bhuvi / (51.7)
Par.?
*
pratīpaṃ dharmanetraṃ ca sunetraṃ caiva bhārata / (51.8)
Par.?
*
pratīpaḥ prathitasteṣāṃ babhūvāpratimo bhuvi / (51.9)
Par.?
haviḥśravāstathendrābhaḥ sumanyuścāparājitaḥ // (51.10)
Par.?
pratīpasya trayaḥ putrā jajñire bharatarṣabha / (52.1)
Par.?
devāpiḥ śaṃtanuścaiva bāhlīkaśca mahārathaḥ // (52.2)
Par.?
devāpistu pravavrāja teṣāṃ dharmaparīpsayā / (53.1)
Par.?
śaṃtanuśca mahīṃ lebhe bāhlīkaśca mahārathaḥ // (53.2)
Par.?
bharatasyānvaye jātāḥ sattvavanto mahārathāḥ / (54.1)
Par.?
devarṣikalpā nṛpate bahavo rājasattamāḥ // (54.2)
Par.?
evaṃvidhāścāpyapare devakalpā mahārathāḥ / (55.1)
Par.?
jātā manor anvavāye ailavaṃśavivardhanāḥ / (55.2)
Par.?
*
bharatasya mahat karma prathitaṃ sarvarājasu / (55.3)
Par.?
*
aśvamedhasahasreṇa rājasūyaśatena ca / (55.4)
Par.?
*
iṣṭavān sa mahārāja dauḥṣantir bharataḥ purā / (55.5)
Par.?
*
cakravartir adīnātmā jetā yuddhe 'jitaḥ paraiḥ / (55.6)
Par.?
*
gaṅgātīraṃ samāgamya dīkṣito janamejaya / (55.7)
Par.?
*
aśvamedhasahasrāṇi vājapeyaśatāni ca / (55.8)
Par.?
*
punar īje mahāyajñaiḥ samāptavaradakṣiṇaiḥ / (55.9)
Par.?
*
agniṣṭomātirātrāṇām ukthānāṃ somavat punaḥ / (55.10)
Par.?
*
vājapeyeṣṭisatrāṇāṃ sahasraiśca susaṃbhṛtaiḥ / (55.11)
Par.?
*
iṣṭvā śākuntalo rājā tarpayitvā dvijān dhanaiḥ / (55.12)
Par.?
*
punaḥ sahasraṃ padmānāṃ kaṇvāya bharato dadau / (55.13)
Par.?
*
jāmbūnadasya śuddhasya kanakasya mahāyaśāḥ / (55.14)
Par.?
*
yasya yūpāḥ śatavyāmāḥ pariṇāhe 'tha kāñcanāḥ / (55.15)
Par.?
*
sahasravyāmam udvṛddhāḥ sendrair devaiḥ samucchritāḥ / (55.16)
Par.?
*
svalaṃkṛtā bhrājamānāḥ sarvaratnair manoramaiḥ / (55.17)
Par.?
*
hiraṇyaṃ dviradān aśvān mahiṣoṣṭrān ajāvikān / (55.18)
Par.?
*
dāsīdāsaṃ dhanaṃ dhānyaṃ savatsā gāḥ payasvinīḥ / (55.19)
Par.?
*
bhūmiṃ yūpasahasrāṅkāṃ kaṇvāya bahudakṣiṇām / (55.20)
Par.?
*
bahūnāṃ brahmakalpānāṃ dhanaṃ dattvā kratūn bahūn / (55.21)
Par.?
*
grāmān gṛhāṇi kṣetrāṇi koṭiśo 'yutaśastathā / (55.22)
Par.?
*
kṛtvā paitāmahe loke vāsaṃ cakre mahārathaḥ // (55.23)
Par.?
Duration=1.4518449306488 secs.