UD type:
UD sub-type:
Unclear, revisit later
Texts
Help
Select a text:
Bibliography Select a chapter:
(no revisions)
Show parallels Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 2991
- Click on a sentence to show its analysis
- Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
vaiśaṃpāyana uvāca / (1.1)
Par.?
pauraveṇātha vayasā yayātir nahuṣātmajaḥ / (1.2)
Par.?
*
rūpayauvanasampannaḥ kumāra iva so 'bhavat / (1.3)
Par.?
prītiyukto nṛpaśreṣṭhaścacāra viṣayān priyān // (1.4)
Par.?
yathākāmaṃ yathotsāhaṃ yathākālaṃ yathāsukham / (2.1)
Par.?
dharmāviruddhān rājendro yathārhati sa eva hi // (2.2)
Par.?
devān atarpayad yajñaiḥ śrāddhaistadvat pitṝn api / (3.1)
Par.?
dīnān anugrahair iṣṭaiḥ kāmaiśca dvijasattamān // (3.2)
Par.?
atithīn annapānaiśca viśaśca paripālanaiḥ / (4.1)
Par.?
ānṛśaṃsyena śūdrāṃśca dasyūn saṃnigraheṇa ca // (4.2)
Par.?
dharmeṇa ca prajāḥ sarvā yathāvad anurañjayan / (5.1)
Par.?
yayātiḥ pālayāmāsa sākṣād indra ivāparaḥ // (5.2)
Par.?
sa rājā siṃhavikrānto yuvā viṣayagocaraḥ / (6.1)
Par.?
avirodhena dharmasya cacāra sukham uttamam // (6.2)
Par.?
sa samprāpya śubhān kāmāṃstṛptaḥ khinnaśca pārthivaḥ / (7.1)
Par.?
kālaṃ varṣasahasrāntaṃ sasmāra manujādhipaḥ // (7.2)
Par.?
parisaṃkhyāya kālajñaḥ kalāḥ kāṣṭhāśca vīryavān / (8.1)
Par.?
*
yauvanaṃ prāpya rājarṣiḥ sahasraparivatsarān / (8.2)
Par.?
*
viśvācyā sahito reme vyabhrājan nandane vane / (8.3)
Par.?
*
alakāyāṃ sa kālaṃ tu meruśṛṅge tathottare / (8.4)
Par.?
*
yadā sa paśyate kālaṃ dharmātmā taṃ mahīpatiḥ / (8.5)
Par.?
pūrṇaṃ matvā tataḥ kālaṃ pūruṃ putram uvāca ha // (8.6)
Par.?
yathākāmaṃ yathotsāhaṃ yathākālam ariṃdama / (9.1)
Par.?
sevitā viṣayāḥ putra yauvanena mayā tava / (9.2)
Par.?
*
tejasā tava satputra pūrṇaṃ yauvanam uttamam / (9.3)
Par.?
*
na jātu kāmaḥ kāmānām upabhogena śāmyati / (9.4)
Par.?
*
haviṣā kṛṣṇavartmeva bhūya evābhivardhate / (9.5)
Par.?
*
yat pṛthivyāṃ vrīhiyavaṃ hiraṇyaṃ paśavaḥ striyaḥ / (9.6)
Par.?
*
ekasyāpi na paryāptaṃ tasmāt tṛṣṇāṃ parityajet / (9.7)
Par.?
*
yā dustyajā durmatibhir yā na jīryati jīryataḥ / (9.8)
Par.?
*
yo 'sau prāṇāntiko rogastāṃ tṛṣṇāṃ tyajataḥ sukham / (9.9)
Par.?
*
pūrṇaṃ varṣasahasraṃ me viṣayāsaktacetasaḥ / (9.10)
Par.?
*
tathāpyanudinaṃ tṛṣṇā mamaiteṣvabhijāyate / (9.11)
Par.?
*
tasmād enām ahaṃ tyaktvā brahmaṇyādhāya mānasam / (9.12)
Par.?
*
nirdvaṃdvo nirmamo bhūtvā cariṣyāmi mṛgaiḥ saha // (9.13)
Par.?
pūro prīto 'smi bhadraṃ te gṛhāṇedaṃ svayauvanam / (10.1)
Par.?
rājyaṃ caiva gṛhāṇedaṃ tvaṃ hi me priyakṛt sutaḥ / (10.2)
Par.?
*
yāvad icchasi yauvanam / (10.3)
Par.?
*
tāvad dīrghāyuṣaṃ bhuṅkṣva / (10.4)
Par.?
*
mayā dattaṃ tu sānvayam / (10.5)
Par.?
*
yāvad icchasi tāvacca yauvanena samanvitam / (10.6)
Par.?
*
bhuṅkṣva rājyaṃ sudīrghāyuḥ // (10.7)
Par.?
pratipede jarāṃ rājā yayātir nāhuṣastadā / (11.1)
Par.?
yauvanaṃ pratipede ca pūruḥ svaṃ punar ātmanaḥ // (11.2)
Par.?
abhiṣektukāmaṃ nṛpatiṃ pūruṃ putraṃ kanīyasam / (12.1)
Par.?
brāhmaṇapramukhā varṇā idaṃ vacanam abruvan // (12.2)
Par.?
kathaṃ śukrasya naptāraṃ devayānyāḥ sutaṃ prabho / (13.1)
Par.?
jyeṣṭhaṃ yadum atikramya rājyaṃ pūroḥ pradāsyasi // (13.2)
Par.?
yadur jyeṣṭhastava suto jātastam anu turvasuḥ / (14.1)
Par.?
śarmiṣṭhāyāḥ suto druhyustato 'nuḥ pūrur eva ca // (14.2)
Par.?
kathaṃ jyeṣṭhān atikramya kanīyān rājyam arhati / (15.1)
Par.?
etat saṃbodhayāmastvāṃ dharmaṃ tvam anupālaya / (15.2)
Par.?
*
dharmaṃ collaṅghayan rājā prajānāṃ duḥkham āvahet // (15.3)
Par.?
yayātir uvāca / (16.1)
Par.?
brāhmaṇapramukhā varṇāḥ sarve śṛṇvantu me vacaḥ / (16.2)
Par.?
jyeṣṭhaṃ prati yathā rājyaṃ na deyaṃ me kathaṃcana // (16.3)
Par.?
mama jyeṣṭhena yadunā niyogo nānupālitaḥ / (17.1)
Par.?
pratikūlaḥ pitur yaśca na sa putraḥ satāṃ mataḥ // (17.2)
Par.?
mātāpitror vacanakṛddhitaḥ pathyaśca yaḥ sutaḥ / (18.1)
Par.?
sa putraḥ putravad yaśca vartate pitṛmātṛṣu / (18.2)
Par.?
*
aputrī tu naraḥ svargād duḥkhaṃ narakam āviśet / (18.3)
Par.?
*
pud iti narakasyākhyā duḥkhaṃ hi narakaṃ viduḥ / (18.4)
Par.?
*
putastrāṇāt tataḥ putram ihecchanti paratra ca / (18.5)
Par.?
*
ātmanaḥ sadṛśaḥ putraḥ pitṛdevarṣipūjane / (18.6)
Par.?
*
yo bahūnāṃ guṇataraḥ sa putro jyeṣṭha ucyate / (18.7)
Par.?
*
jyeṣṭhāṃśahāro guṇakṛd iha loke paratra ca / (18.8)
Par.?
*
śreyān putraguṇopetaḥ sa putro netaro vṛthā / (18.9)
Par.?
*
vadanti dharmaṃ dharmajñāḥ pitṝṇāṃ putrakāraṇāt / (18.10)
Par.?
*
mūko 'ndhabadhiraḥ śvitrī svadharmaṃ nānutiṣṭhati / (18.11)
Par.?
*
coraḥ kilbiṣakaḥ putro jyeṣṭho na jyeṣṭha ucyate // (18.12)
Par.?
yadunāham avajñātastathā turvasunāpi ca / (19.1)
Par.?
druhyunā cānunā caiva mayyavajñā kṛtā bhṛśam // (19.2)
Par.?
pūruṇā me kṛtaṃ vākyaṃ mānitaśca viśeṣataḥ / (20.1)
Par.?
kanīyān mama dāyādo jarā yena dhṛtā mama / (20.2)
Par.?
*
vedoktaṃ saṃbhavaṃ mahyam anena hṛdayodbhavam / (20.3)
Par.?
*
tasya jātam idaṃ kṛtsnam ātmā putra iti śrutiḥ / (20.4)
Par.?
mama kāmaḥ sa ca kṛtaḥ pūruṇā putrarūpiṇā // (20.5)
Par.?
śukreṇa ca varo dattaḥ kāvyenośanasā svayam / (21.1) Par.?
putro yastvānuvarteta sa rājā pṛthivīpatiḥ / (21.2)
Par.?
*
yo vānuvartī putrāṇāṃ sa putro dāyabhāg bhavet / (21.3)
Par.?
bhavato 'nunayāmyevaṃ pūrū rājye 'bhiṣicyatām // (21.4)
Par.?
prakṛtaya ūcuḥ / (22.1)
Par.?
yaḥ putro guṇasampanno mātāpitror hitaḥ sadā / (22.2)
Par.?
sarvam arhati kalyāṇaṃ kanīyān api sa prabho / (22.3)
Par.?
*
vedadharmārthaśāstreṣu munibhiḥ kathitaṃ purā // (22.4)
Par.?
arhaḥ pūrur idaṃ rājyaṃ yaḥ sutaḥ priyakṛt tava / (23.1)
Par.?
varadānena śukrasya na śakyaṃ vaktum uttaram // (23.2)
Par.?
vaiśaṃpāyana uvāca / (24.1)
Par.?
paurajānapadaistuṣṭair ityukto nāhuṣastadā / (24.2)
Par.?
abhyaṣiñcat tataḥ pūruṃ rājye sve sutam ātmajam / (24.3)
Par.?
*
yaduṃ ca turvasuṃ cobhau druhyuṃ caiva sahānujam / (24.4)
Par.?
*
anteṣu sa vinikṣipya nāhuṣaḥ svātmajān sutān // (24.5)
Par.?
dattvā ca pūrave rājyaṃ vanavāsāya dīkṣitaḥ / (25.1)
Par.?
purāt sa niryayau rājā brāhmaṇaistāpasaiḥ saha / (25.2)
Par.?
*
devayānyā ca sahitaḥ śarmiṣṭhayā ca bhārata / (25.3)
Par.?
*
akarot sa vane rājā sabhāryastapa uttamam // (25.4)
Par.?
yadostu yādavā jātāsturvasor yavanāḥ sutāḥ / (26.1)
Par.?
druhyor api sutā bhojā anostu mlecchajātayaḥ // (26.2)
Par.?
pūrostu pauravo vaṃśo yatra jāto 'si pārthiva / (27.1)
Par.?
idaṃ varṣasahasrāya rājyaṃ kārayituṃ vaśī // (27.2)
Par.?
Duration=0.22852516174316 secs.