UD type:
UD sub-type:
Unclear, revisit later
Texts
Help
Select a text:
Bibliography Select a chapter:
(no revisions)
Show parallels Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 3018
- Click on a sentence to show its analysis
- Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
vaiśaṃpāyana uvāca / (1.1)
Par.?
tataḥ satyavatī kāle vadhūṃ snātām ṛtau tadā / (1.2)
Par.?
saṃveśayantī śayane śanakair vākyam abravīt // (1.3)
Par.?
kausalye devaraste 'sti so 'dya tvānupravekṣyati / (2.1)
Par.?
apramattā pratīkṣainaṃ niśīthe āgamiṣyati // (2.2)
Par.?
śvaśrvāstad vacanaṃ śrutvā śayānā śayane śubhe / (3.1)
Par.?
sācintayat tadā bhīṣmam anyāṃśca kurupuṃgavān / (3.2)
Par.?
*
tataḥ suptajanaprāye niśīthe bhagavān ṛṣiḥ // (3.3)
Par.?
tato 'mbikāyāṃ prathamaṃ niyuktaḥ satyavāg ṛṣiḥ / (4.1)
Par.?
dīpyamāneṣu dīpeṣu śayanaṃ praviveśa ha / (4.2)
Par.?
*
satyavatyā niyuktastu satyavāg ṛṣisattamaḥ / (4.3)
Par.?
*
jagāma tasyāḥ śayanaṃ vipule tapasi sthitaḥ // (4.4)
Par.?
tasya kṛṣṇasya kapilā jaṭā dīpte ca locane / (5.1)
Par.?
babhrūṇi caiva śmaśrūṇi dṛṣṭvā devī nyamīlayat / (5.2)
Par.?
*
taṃ samīkṣya tu kausalyā duṣprekṣyam atathocitā / (5.3)
Par.?
*
virūpam iti vitrastā saṃkucyāsīn nimīlitā / (5.4)
Par.?
*
virūpo hi jaṭī cāpi durvarṇaḥ puruṣaḥ kṛśaḥ / (5.5)
Par.?
*
sugandhetaragandhaśca sarvathā duṣpradharṣaṇaḥ // (5.6)
Par.?
saṃbabhūva tayā rātrau mātuḥ priyacikīrṣayā / (6.1)
Par.?
bhayāt kāśisutā taṃ tu nāśaknod abhivīkṣitum // (6.2)
Par.?
tato niṣkrāntam āsādya mātā putram athābravīt / (7.1)
Par.?
apyasyāṃ guṇavān putra rājaputro bhaviṣyati / (7.2)
Par.?
*
ityuktaḥ so 'bravīn mātaḥ kumāro mātṛdoṣataḥ / (7.3)
Par.?
*
andho nāgāyutaprāṇo bhaviṣyatyambikodarāt // (7.4)
Par.?
niśamya tad vaco mātur vyāsaḥ paramabuddhimān / (8.1)
Par.?
provācātīndriyajñāno vidhinā sampracoditaḥ // (8.2)
Par.?
nāgāyutasamaprāṇo vidvān rājarṣisattamaḥ / (9.1)
Par.?
mahābhāgo mahāvīryo mahābuddhir bhaviṣyati // (9.2)
Par.?
tasya cāpi śataṃ putrā bhaviṣyanti mahābalāḥ / (10.1)
Par.?
kiṃ tu mātuḥ sa vaiguṇyād andha eva bhaviṣyati // (10.2)
Par.?
tasya tad vacanaṃ śrutvā mātā putram athābravīt / (11.1)
Par.?
*
alabdhalābhaḥ putro 'yaṃ yadyandho vai bhaviṣyati / (11.2)
Par.?
*
asya vaṃśasya goptāraṃ satāṃ śokavināśanam / (11.3)
Par.?
*
tasmād avarajaṃ putraṃ janayānyaṃ narādhipam / (11.4)
Par.?
*
bhrātur bhāryāparā ceyaṃ rūpayauvanaśālinī / (11.5)
Par.?
*
asyām utpādayāpatyaṃ manniyogād guṇādhikam / (11.6)
Par.?
nāndhaḥ kurūṇāṃ nṛpatir anurūpastapodhana // (11.7)
Par.?
jñātivaṃśasya goptāraṃ pitṝṇāṃ vaṃśavardhanam / (12.1)
Par.?
dvitīyaṃ kuruvaṃśasya rājānaṃ dātum arhasi // (12.2)
Par.?
sa tatheti pratijñāya niścakrāma mahātapāḥ / (13.1)
Par.?
sāpi kālena kausalyā suṣuve 'ndhaṃ tam ātmajam / (13.2)
Par.?
*
ambālikāṃ samādhāya tasyāṃ satyavatī sutam / (13.3)
Par.?
*
bhūyo niyojayāmāsa saṃtānāya kulasya vai / (13.4)
Par.?
*
viṣaṇṇāmbālikā sādhvī niṣaṇṇā śayanottame / (13.5)
Par.?
*
ko nveṣyatīti dhyāyantī niyatā sampratīkṣate / (13.6)
Par.?
*
dhṛtarāṣṭra yatastena dhṛtarāṣṭrastato 'bhavat // (13.7)
Par.?
punar eva tu sā devī paribhāṣya snuṣāṃ tataḥ / (14.1)
Par.?
ṛṣim āvāhayat satyā yathāpūrvam aninditā // (14.2)
Par.?
tatastenaiva vidhinā maharṣistām apadyata / (15.1)
Par.?
ambālikām athābhyāgād ṛṣiṃ dṛṣṭvā ca sāpi tam / (15.2) Par.?
viṣaṇṇā pāṇḍusaṃkāśā samapadyata bhārata // (15.3)
Par.?
tāṃ bhītāṃ pāṇḍusaṃkāśāṃ viṣaṇṇāṃ prekṣya pārthiva / (16.1)
Par.?
vyāsaḥ satyavatīputra idaṃ vacanam abravīt // (16.2)
Par.?
yasmāt pāṇḍutvam āpannā virūpaṃ prekṣya mām api / (17.1)
Par.?
tasmād eṣa sutastubhyaṃ pāṇḍur eva bhaviṣyati // (17.2)
Par.?
nāma cāsya tad eveha bhaviṣyati śubhānane / (18.1)
Par.?
ityuktvā sa nirākrāmad bhagavān ṛṣisattamaḥ // (18.2)
Par.?
tato niṣkrāntam ālokya satyā putram abhāṣata / (19.1)
Par.?
*
apyasya guṇavān putra rājaputro bhaviṣyati / (19.2)
Par.?
*
kumāro brūhi me putra astyatra bhavitā śubhaḥ / (19.3)
Par.?
śaśaṃsa sa punar mātre tasya bālasya pāṇḍutām / (19.4)
Par.?
*
tam uvāca tato mātā apyatra bhavitā śubhaḥ / (19.5)
Par.?
*
kumāro brūhi me tattvam ṛṣistāṃ pratyuvāca ha / (19.6)
Par.?
*
bhaviṣyati suvikrāntaḥ kumāro dikṣu viśrutaḥ / (19.7)
Par.?
*
pāṇḍutvaṃ varṇatastasya mātṛdoṣād bhaviṣyati // (19.8)
Par.?
taṃ mātā punar evānyam ekaṃ putram ayācata / (20.1)
Par.?
tatheti ca maharṣistāṃ mātaraṃ pratyabhāṣata // (20.2)
Par.?
tataḥ kumāraṃ sā devī prāptakālam ajījanat / (21.1)
Par.?
pāṇḍuṃ lakṣaṇasampannaṃ dīpyamānam iva śriyā / (21.2)
Par.?
tasya putrā maheṣvāsā jajñire pañca pāṇḍavāḥ / (21.3)
Par.?
*
tasya putrā maheṣvāsā janiṣyantīha pañca vai / (21.4)
Par.?
*
ityuktvā mātaraṃ tatra so 'bhivādya jagāma ha / (21.5)
Par.?
*
munau yāte 'mbikā putraṃ mahābhāgam asūyata / (21.6)
Par.?
*
dhṛtarāṣṭraṃ mahāprājñaṃ prajñācakṣuṣam īśvaram / (21.7)
Par.?
*
anujāmbālikā tatra putraṃ kāle vyajāyata / (21.8)
Par.?
*
pāṇḍuṃ lakṣaṇasampannaṃ dīpyamānaṃ śriyāvṛtam / (21.9)
Par.?
*
tayor janmakriyāḥ sarvā yathāvad anupūrvaśaḥ / (21.10)
Par.?
*
kārayāmāsa vai bhīṣmo brāhmaṇair vedapāragaiḥ / (21.11)
Par.?
*
andhaṃ dṛṣṭvāmbikāputraṃ jātaṃ satyavatī sutam / (21.12)
Par.?
*
kausalyārthe samāhūya putram anyam ayācata / (21.13)
Par.?
*
andho 'yam anyam icchāmi kausalyātanayaṃ śubham / (21.14)
Par.?
*
evam ukto maharṣistāṃ mātaraṃ pratyabhāṣata / (21.15)
Par.?
*
niyatā yadi kausalyā bhaviṣyati punaḥ śubhā / (21.16)
Par.?
*
bhaviṣyati kumāro 'syāṃ dharmaśāstrārthatattvavit / (21.17)
Par.?
*
tāṃ samādhāya vai bhūyaḥ snuṣāṃ satyavatī tadā // (21.18)
Par.?
ṛtukāle tato jyeṣṭhāṃ vadhūṃ tasmai nyayojayat / (22.1)
Par.?
sā tu rūpaṃ ca gandhaṃ ca maharṣeḥ pravicintya tam / (22.2)
Par.?
nākarod vacanaṃ devyā bhayāt surasutopamā // (22.3)
Par.?
tataḥ svair bhūṣaṇair dāsīṃ bhūṣayitvāpsaropamām / (23.1)
Par.?
preṣayāmāsa kṛṣṇāya tataḥ kāśipateḥ sutā // (23.2)
Par.?
dāsī ṛṣim anuprāptaṃ pratyudgamyābhivādya ca / (24.1)
Par.?
saṃviveśābhyanujñātā satkṛtyopacacāra ha / (24.2)
Par.?
*
upacāreṇa śīlena rūpayauvanasaṃpadā / (24.3)
Par.?
*
vāgbhāvopapradānena gātrasaṃsparśanena ca // (24.4)
Par.?
kāmopabhogena tu sa tasyāṃ tuṣṭim agād ṛṣiḥ / (25.1)
Par.?
tayā sahoṣito rātriṃ maharṣiḥ prīyamāṇayā // (25.2)
Par.?
uttiṣṭhann abravīd enām abhujiṣyā bhaviṣyasi / (26.1)
Par.?
ayaṃ ca te śubhe garbhaḥ śrīmān udaram āgataḥ / (26.2)
Par.?
dharmātmā bhavitā loke sarvabuddhimatāṃ varaḥ // (26.3)
Par.?
sa jajñe viduro nāma kṛṣṇadvaipāyanātmajaḥ / (27.1)
Par.?
dhṛtarāṣṭrasya ca bhrātā pāṇḍoścāmitabuddhimān // (27.2)
Par.?
dharmo vidurarūpeṇa śāpāt tasya mahātmanaḥ / (28.1)
Par.?
māṇḍavyasyārthatattvajñaḥ kāmakrodhavivarjitaḥ / (28.2)
Par.?
*
kṛṣṇadvaipāyano 'pyetat satyavatyai nyavedayat / (28.3)
Par.?
*
pralambham ātmanaścaiva śūdrāyāḥ putrajanma ca // (28.4)
Par.?
sa dharmasyānṛṇo bhūtvā punar mātrā sametya ca / (29.1)
Par.?
tasyai garbhaṃ samāvedya tatraivāntaradhīyata // (29.2)
Par.?
evaṃ vicitravīryasya kṣetre dvaipāyanād api / (30.1)
Par.?
jajñire devagarbhābhāḥ kuruvaṃśavivardhanāḥ / (30.2)
Par.?
*
teṣu triṣu kumāreṣu jāteṣu kurujāṅgalam / (30.3)
Par.?
*
kuravo 'tha kurukṣetraṃ sarvaṃ trayam avardhata / (30.4)
Par.?
*
gandhavatyā tathaivokto dharmarūpaṃ sutaṃ prati / (30.5)
Par.?
*
nāham asmi punar yoktuṃ śakto mātaḥ sutaṃ prati // (30.6)
Par.?
Duration=0.23015999794006 secs.