UD type:
UD sub-type:
Unclear, revisit later
Texts
Help
Select a text:
Bibliography Select a chapter:
(no revisions)
Show parallels Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 3048
- Click on a sentence to show its analysis
- Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
vaiśaṃpāyana uvāca / (1.1)
Par.?
tataḥ putraśataṃ jajñe gāndhāryāṃ janamejaya / (1.2)
Par.?
dhṛtarāṣṭrasya vaiśyāyām ekaścāpi śatāt paraḥ // (1.3)
Par.?
pāṇḍoḥ kuntyāṃ ca mādryāṃ ca pañca putrā mahārathāḥ / (2.1)
Par.?
devebhyaḥ samapadyanta saṃtānāya kulasya vai // (2.2)
Par.?
janamejaya uvāca / (3.1)
Par.?
kathaṃ putraśataṃ jajñe gāndhāryāṃ dvijasattama / (3.2)
Par.?
kiyatā caiva kālena teṣām āyuśca kiṃ param // (3.3)
Par.?
kathaṃ caikaḥ sa vaiśyāyāṃ dhṛtarāṣṭrasuto 'bhavat / (4.1)
Par.?
kathaṃ ca sadṛśīṃ bhāryāṃ gāndhārīṃ dharmacāriṇīm / (4.2)
Par.?
ānukūlye vartamānāṃ dhṛtarāṣṭro 'tyavartata // (4.3)
Par.?
kathaṃ ca śaptasya sataḥ pāṇḍostena mahātmanā / (5.1)
Par.?
samutpannā daivatebhyaḥ pañca putrā mahārathāḥ // (5.2)
Par.?
etad vidvan yathāvṛttaṃ vistareṇa tapodhana / (6.1)
Par.?
kathayasva na me tṛptiḥ kathyamāneṣu bandhuṣu // (6.2)
Par.?
vaiśaṃpāyana uvāca / (7.1)
Par.?
kṣucchramābhipariglānaṃ dvaipāyanam upasthitam / (7.2)
Par.?
toṣayāmāsa gāndhārī vyāsastasyai varaṃ dadau // (7.3)
Par.?
sā vavre sadṛśaṃ bhartuḥ putrāṇāṃ śatam ātmanaḥ / (8.1)
Par.?
tataḥ kālena sā garbhaṃ dhṛtarāṣṭrād athāgrahīt / (8.2)
Par.?
*
gāndhāryām āhite garbhe pāṇḍur ambālikāsutaḥ / (8.3)
Par.?
*
agacchat paramaṃ duḥkham apatyārtham ariṃdama / (8.4)
Par.?
*
garbhiṇyām atha gāndhāryāṃ pāṇḍuḥ paramaduḥkhitaḥ / (8.5)
Par.?
*
mṛgābhiśāpād ātmānaṃ śocann uparatakriyaḥ / (8.6)
Par.?
*
sa gatvā tapasā siddhiṃ viśvāmitro yathā bhuvi / (8.7)
Par.?
*
dehanyāse kṛtamanā idaṃ vacanam abravīt // (8.8)
Par.?
saṃvatsaradvayaṃ taṃ tu gāndhārī garbham āhitam / (9.1)
Par.?
aprajā dhārayāmāsa tatastāṃ duḥkham āviśat // (9.2)
Par.?
śrutvā kuntīsutaṃ jātaṃ bālārkasamatejasam / (10.1)
Par.?
udarasyātmanaḥ sthairyam upalabhyānvacintayat // (10.2)
Par.?
ajñātaṃ dhṛtarāṣṭrasya yatnena mahatā tataḥ / (11.1)
Par.?
sodaraṃ pātayāmāsa gāndhārī duḥkhamūrchitā // (11.2)
Par.?
tato jajñe māṃsapeśī lohāṣṭhīleva saṃhatā / (12.1)
Par.?
dvivarṣasaṃbhṛtāṃ kukṣau tām utsraṣṭuṃ pracakrame // (12.2)
Par.?
atha dvaipāyano jñātvā tvaritaḥ samupāgamat / (13.1)
Par.?
tāṃ sa māṃsamayīṃ peśīṃ dadarśa japatāṃ varaḥ // (13.2)
Par.?
tato 'bravīt saubaleyīṃ kim idaṃ te cikīrṣitam / (14.1)
Par.?
sā cātmano mataṃ satyaṃ śaśaṃsa paramarṣaye // (14.2)
Par.?
jyeṣṭhaṃ kuntīsutaṃ jātaṃ śrutvā ravisamaprabham / (15.1)
Par.?
duḥkhena parameṇedam udaraṃ pātitaṃ mayā // (15.2)
Par.?
śataṃ ca kila putrāṇāṃ vitīrṇaṃ me tvayā purā / (16.1)
Par.?
iyaṃ ca me māṃsapeśī jātā putraśatāya vai // (16.2)
Par.?
vyāsa uvāca / (17.1)
Par.?
evam etat saubaleyi naitajjātvanyathā bhavet / (17.2)
Par.?
vitathaṃ noktapūrvaṃ me svaireṣvapi kuto 'nyathā // (17.3)
Par.?
ghṛtapūrṇaṃ kuṇḍaśataṃ kṣipram eva vidhīyatām / (18.1)
Par.?
*
svanugupteṣu deśeṣu rakṣā caiva vidhīyatām / (18.2)
Par.?
śītābhir adbhir aṣṭhīlām imāṃ ca pariṣiñcata // (18.3)
Par.?
vaiśaṃpāyana uvāca / (19.1)
Par.?
sā sicyamānā aṣṭhīlā abhavacchatadhā tadā / (19.2)
Par.?
aṅguṣṭhaparvamātrāṇāṃ garbhāṇāṃ pṛthag eva tu // (19.3)
Par.?
ekādhikaśataṃ pūrṇaṃ yathāyogaṃ viśāṃ pate / (20.1)
Par.?
*
tataḥ kuṇḍaśataṃ tatra ānāyya tu mahān ṛṣiḥ / (20.2)
Par.?
māṃsapeśyāstadā rājan kramaśaḥ kālaparyayāt // (20.3)
Par.?
tatastāṃsteṣu kuṇḍeṣu garbhān avadadhe tadā / (21.1)
Par.?
svanugupteṣu deśeṣu rakṣāṃ ca vyadadhāt tataḥ / (21.2)
Par.?
*
śaśāsa caiva kṛṣṇo vai garbhāṇāṃ rakṣaṇaṃ tadā // (21.3)
Par.?
śaśāsa caiva bhagavān kālenaitāvatā punaḥ / (22.1)
Par.?
vighaṭṭanīyānyetāni kuṇḍānīti sma saubalīm / (22.2)
Par.?
*
ahnottarā kumārāste kuṇḍebhyastu samutthitāḥ // (22.3)
Par.?
ityuktvā bhagavān vyāsastathā pratividhāya ca / (23.1)
Par.?
jagāma tapase dhīmān himavantaṃ śiloccayam / (23.2)
Par.?
*
evaṃ saṃdiśya kauravya kṛṣṇadvaipāyanastadā / (23.3)
Par.?
*
jagāma parvatāyaiva tapase saṃśitavrataḥ // (23.4)
Par.?
jajñe krameṇa caitena teṣāṃ duryodhano nṛpaḥ / (24.1)
Par.?
janmatastu pramāṇena jyeṣṭho rājā yudhiṣṭhiraḥ / (24.2)
Par.?
*
tadākhyātaṃ tu bhīṣmāya vidurāya ca dhīmate / (24.3)
Par.?
*yasminn ahani durdharṣo jajñe duryodhanastadā / (24.4) Par.?
*
tasminn eva mahābāhur jajñe bhīmo 'pi vīryavān / (24.5)
Par.?
*
sa jātamātra evātha dhṛtarāṣṭrasuto nṛpa / (24.6)
Par.?
*
rāsabhārāvasadṛśaṃ rurāva ca nanāda ca / (24.7)
Par.?
*
taṃ kharāḥ pratyabhāṣanta gṛdhragomāyuvāyasāḥ / (24.8)
Par.?
*
vātāśca pravavuścāpi digdāhaścābhavat tadā // (24.9)
Par.?
jātamātre sute tasmin dhṛtarāṣṭro 'bravīd idam / (25.1)
Par.?
*
duryodhane jātamātre dikṣu sarvāsu bhārata / (25.2)
Par.?
*
kravyādāḥ prāṇadan ghorāḥ śivāścāśivanisvanāḥ / (25.3)
Par.?
*
vavarṣa rudhiraṃ devo bhayam āvedayan mahat / (25.4)
Par.?
*
etasminn antare rājā dhṛtarāṣṭro 'mbikāsutaḥ / (25.5)
Par.?
samānīya bahūn viprān bhīṣmaṃ viduram eva ca / (25.6)
Par.?
*
anyāṃśca suhṛdo rājan kurūn sarvāṃstathaiva ca // (25.7)
Par.?
yudhiṣṭhiro rājaputro jyeṣṭho naḥ kulavardhanaḥ / (26.1)
Par.?
prāptaḥ svaguṇato rājyaṃ na tasmin vācyam asti naḥ // (26.2)
Par.?
ayaṃ tvanantarastasmād api rājā bhaviṣyati / (27.1)
Par.?
etaddhi brūta me satyaṃ yad atra bhavitā dhruvam / (27.2)
Par.?
*
asmiñjāte nimittāni śaṃsanti hyaśivaṃ mahat / (27.3)
Par.?
*
ato bravīmi vidura drutaṃ māṃ bhayam āviśat // (27.4)
Par.?
vākyasyaitasya nidhane dikṣu sarvāsu bhārata / (28.1)
Par.?
kravyādāḥ prāṇadan ghorāḥ śivāścāśivaśaṃsinaḥ // (28.2)
Par.?
lakṣayitvā nimittāni tāni ghorāṇi sarvaśaḥ / (29.1)
Par.?
te 'bruvan brāhmaṇā rājan viduraśca mahāmatiḥ / (29.2)
Par.?
*
yathemāni nimittāni ghorāṇi manujādhipa / (29.3)
Par.?
*
utthitāni sute jāte jyeṣṭhe te puruṣarṣabha / (29.4)
Par.?
*
eṣa duryodhano rājā śyāmaḥ piṅgalalocanaḥ / (29.5)
Par.?
*
na kevalaṃ kulasyāntaṃ kṣatriyāntaṃ kariṣyati // (29.6)
Par.?
vyaktaṃ kulāntakaraṇo bhavitaiṣa sutastava / (30.1)
Par.?
tasya śāntiḥ parityāge puṣṭyā tvapanayo mahān // (30.2)
Par.?
śatam ekonam apyastu putrāṇāṃ te mahīpate / (31.1)
Par.?
*
tyajainam ekaṃ śāntiṃ cet kulasyecchasi bhārata / (31.2)
Par.?
ekena kuru vai kṣemaṃ lokasya ca kulasya ca // (31.3)
Par.?
tyajed ekaṃ kulasyārthe grāmasyārthe kulaṃ tyajet / (32.1)
Par.?
grāmaṃ janapadasyārthe ātmārthe pṛthivīṃ tyajet // (32.2)
Par.?
sa tathā vidureṇoktastaiśca sarvair dvijottamaiḥ / (33.1)
Par.?
na cakāra tathā rājā putrasnehasamanvitaḥ // (33.2)
Par.?
tataḥ putraśataṃ sarvaṃ dhṛtarāṣṭrasya pārthiva / (34.1)
Par.?
māsamātreṇa saṃjajñe kanyā caikā śatādhikā // (34.2)
Par.?
gāndhāryāṃ kliśyamānāyām udareṇa vivardhatā / (35.1)
Par.?
dhṛtarāṣṭraṃ mahābāhuṃ vaiśyā paryacarat kila // (35.2)
Par.?
tasmin saṃvatsare rājan dhṛtarāṣṭrān mahāyaśāḥ / (36.1)
Par.?
jajñe dhīmāṃstatastasyāṃ yuyutsuḥ karaṇo nṛpa // (36.2)
Par.?
evaṃ putraśataṃ jajñe dhṛtarāṣṭrasya dhīmataḥ / (37.1)
Par.?
mahārathānāṃ vīrāṇāṃ kanyā caikātha duḥśalā / (37.2)
Par.?
*
yuyutsuśca mahātejā vaiśyāputraḥ pratāpavān / (37.3)
Par.?
*
dhṛtarāṣṭrasya rājendra yathā te kathitaṃ mayā / (37.4)
Par.?
*
janamejaya uvāca / (37.5)
Par.?
*
vaiśaṃpāyana uvāca / (37.6)
Par.?
*
vyāsa uvāca / (37.7)
Par.?
*
vaiśaṃpāyana uvāca / (37.8)
Par.?
*
dhṛtarāṣṭrasya putrāṇām āditaḥ kathitaṃ tvayā / (37.9)
Par.?
*
ṛṣeḥ prasādāt tu śataṃ na ca kanyā prakīrtitā / (37.10)
Par.?
*
vaiśyāputro yuyutsuśca kanyā caikā śatādhikā / (37.11)
Par.?
*
gāndhārarājaduhitā śataputreti cānagha / (37.12)
Par.?
*
uktā maharṣiṇā tena vyāsenāmitatejasā / (37.13)
Par.?
*
kathaṃ tvidānīṃ bhagavan kanyāṃ jātāṃ bravīṣi me / (37.14)
Par.?
*
yadi bhāgaśataṃ peśī kṛtā tena maharṣiṇā / (37.15)
Par.?
*
na prajāsyati ced bhūyaḥ saubaleyī kathaṃcana / (37.16)
Par.?
*
kathaṃ tu saṃbhavastasyā duḥśalāyā vadasva me / (37.17)
Par.?
*
yathārham iha viprarṣe paraṃ me 'tra kutūhalam / (37.18)
Par.?
*
sādhvayaṃ praśna uddiṣṭaḥ pāṇḍaveya bravīmi te / (37.19)
Par.?
*
tāṃ māṃsapeśīṃ bhagavān svayam eva mahātapāḥ / (37.20)
Par.?
*
śītābhir adbhir āsicya bhāgaṃ bhāgam akalpayat / (37.21)
Par.?
*
yo yathā kalpito bhāgastaṃ taṃ dhātryā tadā nṛpa / (37.22)
Par.?
*
ghṛtapūrṇeṣu kuṇḍeṣu ekaikaṃ prākṣipat tadā / (37.23)
Par.?
*
etasminnantare sādhvī gāndhārī sudṛḍhavratā / (37.24)
Par.?
*
duhitṛsnehasaṃyogam anudhyāya varāṅganā / (37.25)
Par.?
*
manasācintayad devī etat putraśataṃ mama / (37.26)
Par.?
*
bhaviṣyati na saṃdeho na bravītyanyathā muniḥ / (37.27)
Par.?
*
mameyaṃ paramā tuṣṭir duhitā me bhaved yadi / (37.28)
Par.?
*
ekā śatādhikā bālā bhaviṣyati kanīyasī / (37.29)
Par.?
*
tato dauhitrajāllokād abāhyo 'sau patir mama / (37.30)
Par.?
*
adhikā kila nārīṇāṃ prītir jāmātṛjā bhavet / (37.31)
Par.?
*
yadi nāma mamāpi syād duhitaikā śatādhikā / (37.32)
Par.?
*
kṛtakṛtyā bhaveyaṃ vai putradauhitrasaṃvṛtā / (37.33)
Par.?
*
yadi satyaṃ tapastaptaṃ dattaṃ vāpyathavā hutam / (37.34)
Par.?
*
guravastoṣitā vāpi tathāstu duhitā mama / (37.35)
Par.?
*
etasminn eva kāle tu kṛṣṇadvaipāyanaḥ svayam / (37.36)
Par.?
*
vibhajya tāṃ tadā peśīṃ bhagavān ṛṣisattamaḥ / (37.37)
Par.?
*
gaṇayitvā śataṃ pūrṇam aṃśānām āha saubalīm / (37.38)
Par.?
*
pūrṇaṃ putraśataṃ tvetan na mithyā vāg udāhṛtā / (37.39)
Par.?
*
daivayogād ayaṃ bhāga ekaḥ śiṣṭaḥ śatāt paraḥ / (37.40)
Par.?
*
eṣā te subhage kanyā bhaviṣyati yathepsitā / (37.41)
Par.?
*
tato 'nyaṃ ghṛtakumbhaṃ tu samānāyya mahātapāḥ / (37.42)
Par.?
*
taṃ cāpi prākṣipat tatra kanyābhāgaṃ tapodhanaḥ / (37.43)
Par.?
*
etat te kathitaṃ rājan duḥśalājanma bhārata / (37.44)
Par.?
*
brūhi rājendra kiṃ bhūyo vartayiṣyāmi te 'nagha // (37.45)
Par.?
Duration=0.29554390907288 secs.