Texts

athāto vraṇitopāsanīyamadhyāyaṃ vyākhyāsyāmaḥ // (1.1) Par.?

yathovāca bhagavān dhanvantariḥ // (2.1) Par.?

vraṇitasya prathamamevāgāramanvicchet taccāgāraṃ praśastavāstvādikaṃ kāryam // (3.1) Par.?

praśastavāstuni gṛhe śucāvātapavarjite / (4.1) Par.?

nivāte na ca rogāḥ syuḥ śārīrāgantumānasāḥ // (4.2) Par.?

tasmin śayanamasaṃbādhaṃ svāstīrṇaṃ manojñaṃ prākśiraskaṃ saśastraṃ kurvīta // (5.1) Par.?

sukhaceṣṭāpracāraḥ syāt svāstīrṇe śayane vraṇī / (6.1) Par.?

prācyāṃ diśi sthitā devāstatpūjārthaṃ ca tacchiraḥ // (6.2) Par.?

tasmin suhṛdbhir anukūlaiḥ priyaṃvadair upāsyamāno yatheṣṭamāsīta // (7.1) Par.?

suhṛdo vikṣipantyāśu kathābhir vraṇavedanāḥ / (8.1) Par.?

āśvāsayanto bahuśastvanukūlāḥ priyaṃvadāḥ // (8.2) Par.?

na ca divānidrāvaśagaḥ syāt // (9.1) Par.?

divāsvapnād vraṇe kaṇḍūrgātrāṇāṃ gauravaṃ tathā / (10.1) Par.?

śvayathurvedanā rāgaḥ srāvaścaiva bhṛśaṃ bhavet // (10.2) Par.?

utthānasaṃveśanaparivartanacaṅkramaṇoccairbhāṣaṇādyāsvātmaceṣṭāsv apramatto vraṇaṃ saṃrakṣet // (11.1) Par.?

sthānāsanaṃ caṅkramaṇaṃ divāsvapnaṃ tathaiva ca / (12.1) Par.?

vraṇito na niṣeveta śaktimān api mānavaḥ // (12.2) Par.?

utthānādyāsanaṃ sthānaṃ śayyā cātiniṣevitā / (13.1) Par.?

prāpnuyānmārutādaṅge rujastasmād vivarjayet // (13.2) Par.?

gamyānāṃ ca strīṇāṃ saṃdarśanasaṃbhāṣaṇasaṃsparśanāni dūrataḥ pariharet // (14.1) Par.?

strīdarśanādibhiḥ śukraṃ kadācic calitaṃ sravet / (15.1) Par.?

grāmyadharmakṛtāndoṣān so 'saṃsarge 'pyavāpnuyāt // (15.2) Par.?

navadhānyamāṣatilakalāyakulatthaniṣpāvaharitakaśākāmlalavaṇakaṭukaguḍapiṣṭavikṛtivallūraśuṣkaśākājāvikānūpaudakamāṃsavasāśītodakakṛśarāpāyasadadhidugdhatakraprabhṛtīn pariharet // (16.1) Par.?

takrānto navadhānyādiryo 'yaṃ varga udāhṛtaḥ / (17.1) Par.?

doṣasaṃjanano hyeṣa vijñeyaḥ pūyavardhanaḥ // (17.2) Par.?

madyapaśca maireyāriṣṭāsavasīdhusurāvikārān pariharet // (18.1) Par.?

madyamamlaṃ tathā rūkṣaṃ tīkṣṇamuṣṇaṃ ca vīryataḥ / (19.1) Par.?

āśukāri ca tat pītaṃ kṣipraṃ vyāpādayed vraṇam // (19.2) Par.?

vātātaparajodhūmāvaśyāyātisevanātibhojanāniṣṭabhojanāśravaṇadarśanerṣyāmarṣabhayakrodhaśokadhyānarātrijāgaraṇaviṣamāśanaśayanopavāsavāgvyāyāmasthānacaṅkramaṇaśītavātaviruddhādhyaśanājīrṇamakṣikādyā bādhāḥ pariharet // (20.1) Par.?

vraṇinaḥ saṃprataptasya kāraṇair evamādibhiḥ / (21.1) Par.?

kṣīṇaśoṇitamāṃsasya bhuktaṃ samyaṅna jīryati // (21.2) Par.?

ajīrṇāt pavanādīnāṃ vibhramo balavān bhavet / (22.1) Par.?

tataḥ śopharujāsrāvadāhapākānavāpnuyāt // (22.2) Par.?

sadā nīcanakharomṇā śucinā śuklavāsasā śāntimaṅgaladevatābrāhmaṇagurupareṇa bhavitavyam iti / (23.1) Par.?

tat kasya hetoḥ hiṃsāvihārāṇi hi mahāvīryāṇi rakṣāṃsi paśupatikuberakumārānucarāṇi māṃsaśoṇitapriyatvāt kṣatajanimittaṃ vraṇinam upasarpanti satkārārthaṃ jighāṃsūni vā kadācit // (23.2) Par.?

bhavati cātra / (24.1) Par.?

teṣāṃ satkārakāmānāṃ prayatetāntarātmanā / (24.2) Par.?

dhūpabalyupahārāṃśca bhakṣyāṃścaivopahārayet // (24.3) Par.?

te tu saṃtarpitā ātmavantaṃ na hiṃsyuḥ / (25.1) Par.?

tasmāt satatamatandrito janaparivṛto nityaṃ dīpodakaśastrasragdāmapuṣpalājādyalaṃkṛte veśmani saṃpanmaṅgalamano'nukūlāḥ kathāḥ śṛṇvannāsīta // (25.2) Par.?

saṃpadādyanukūlābhiḥ kathābhiḥ prītamānasaḥ / (26.1) Par.?

āśāvān vyādhimokṣāya kṣipraṃ sukhamavāpnuyāt // (26.2) Par.?

ṛgyajuḥsāmātharvavedābhihitair aparaiścāśīrvidhānair upādhyāyā bhiṣajaśca saṃdhyayo rakṣāṃ kuryuḥ // (27.1) Par.?

sarṣapāriṣṭapatrābhyāṃ sarpiṣā lavaṇena ca / (28.1) Par.?

dvirahnaḥ kārayeddhūpaṃ daśarātramatandritaḥ // (28.2) Par.?

chattrām atichatrāṃ lāṅgūlīṃ jaṭilāṃ brahmacāriṇīṃ lakṣmīṃ guhāmatiguhāṃ vacāmativiṣāṃ śatavīryāṃ sahasravīryāṃ siddhārthakāṃśca śirasā dhārayet // (29.1) Par.?

vyajyeta bālavyajanair vraṇaṃ na ca vighaṭṭayet / (30.1) Par.?

na tudenna ca kaṇḍūyecchayānaḥ paripālayet // (30.2) Par.?

anena vidhinā yuktamādāveva niśācarāḥ / (31.1) Par.?

vanaṃ keśariṇākrāntaṃ varjayanti mṛgā iva // (31.2) Par.?

jīrṇaśālyodanaṃ snigdhamalpamuṣṇaṃ dravottaram / (32.1) Par.?

bhuñjāno jāṅgalair māṃsaiḥ śīghraṃ vraṇamapohati // (32.2) Par.?

taṇḍulīyakajīvantīsuniṣaṇṇakavāstukaiḥ / (33.1) Par.?

bālamūlakavārtākapaṭolaiḥ kāravellakaiḥ // (33.2) Par.?

sadāḍimaiḥ sāmalakair ghṛtabhṛṣṭaiḥ sasaindhavaiḥ / (34.1) Par.?

anyair evaṃguṇair vāpi mudgādīnāṃ rasena vā // (34.2) Par.?

saktūn vilepīṃ kulmāṣaṃ jalaṃ cāpi śṛtaṃ pibet / (35.1) Par.?

divā na nidrāvaśago nivātagṛhagocaraḥ / (35.2) Par.?

vraṇī vaidyavaśe tiṣṭhan śīghraṃ vraṇamapohati // (35.3) Par.?

vraṇe śvayathurāyāsāt sa ca rāgaśca jāgarāt / (36.1) Par.?

tau ca ruk ca divāsvāpāttāśca mṛtyuśca maithunāt // (36.2) Par.?

evaṃvṛttasamācāro vraṇī sampadyate sukhī / (37.1) Par.?

āyuśca dīrghamāpnoti dhanvantarivaco yathā // (37.2) Par.?