UD type:
UD sub-type:
Unclear, revisit later
Texts
Help
Select a text:
Bibliography Select a chapter:
(no revisions)
Show parallels Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 3118
- Click on a sentence to show its analysis
- Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
brāhmaṇyuvāca / (1.1)
Par.?
na saṃtāpastvayā kāryaḥ prākṛteneva karhicit / (1.2)
Par.?
na hi saṃtāpakālo 'yaṃ vaidyasya tava vidyate // (1.3)
Par.?
avaśyaṃ nidhanaṃ sarvair gantavyam iha mānavaiḥ / (2.1) Par.?
avaśyabhāvinyarthe vai saṃtāpo neha vidyate // (2.2)
Par.?
bhāryā putro 'tha duhitā sarvam ātmārtham iṣyate / (3.1)
Par.?
vyathāṃ jahi subuddhyā tvaṃ svayaṃ yāsyāmi tatra vai // (3.2)
Par.?
etaddhi paramaṃ nāryāḥ kāryaṃ loke sanātanam / (4.1)
Par.?
prāṇān api parityajya yad bhartṛhitam ācaret // (4.2)
Par.?
tacca tatra kṛtaṃ karma tavāpīha sukhāvaham / (5.1)
Par.?
bhavatyamutra cākṣayyaṃ loke 'smiṃśca yaśaskaram // (5.2)
Par.?
eṣa caiva gurur dharmo yaṃ pravakṣyāmyahaṃ tava / (6.1)
Par.?
arthaśca tava dharmaśca bhūyān atra pradṛśyate // (6.2)
Par.?
yadartham iṣyate bhāryā prāptaḥ so 'rthastvayā mayi / (7.1)
Par.?
kanyā caiva kumāraśca kṛtāham anṛṇā tvayā // (7.2)
Par.?
samarthaḥ poṣaṇe cāsi sutayo rakṣaṇe tathā / (8.1)
Par.?
na tvahaṃ sutayoḥ śaktā tathā rakṣaṇapoṣaṇe // (8.2)
Par.?
mama hi tvadvihīnāyāḥ sarvakāmā na āpadaḥ / (9.1)
Par.?
kathaṃ syātāṃ sutau bālau bhaveyaṃ ca kathaṃ tvaham // (9.2)
Par.?
kathaṃ hi vidhavānāthā bālaputrā vinā tvayā / (10.1)
Par.?
mithunaṃ jīvayiṣyāmi sthitā sādhugate pathi // (10.2)
Par.?
ahaṃkṛtāvaliptaiśca prārthyamānām imāṃ sutām / (11.1)
Par.?
ayuktaistava saṃbandhe kathaṃ śakṣyāmi rakṣitum // (11.2)
Par.?
utsṛṣṭam āmiṣaṃ bhūmau prārthayanti yathā khagāḥ / (12.1)
Par.?
prārthayanti janāḥ sarve vīrahīnāṃ tathā striyam // (12.2)
Par.?
sāhaṃ vicālyamānā vai prārthyamānā durātmabhiḥ / (13.1)
Par.?
sthātuṃ pathi na śakṣyāmi sajjaneṣṭe dvijottama / (13.2)
Par.?
*
strījanma garhitaṃ nātha loke duṣṭajanākule / (13.3)
Par.?
*
mātāpitror vaśe kanyā ūḍhā bhartṛvaśe tathā / (13.4)
Par.?
*
abhāve cānayoḥ putre svatantrā strī vigarhyate / (13.5)
Par.?
*
anāthatvaṃ striyo dvāraṃ duṣṭānāṃ vivṛtaṃ hi tat / (13.6)
Par.?
*
vastrakhaṇḍaṃ ghṛtāktaṃ hi yathā saṃkṛṣyate śvabhiḥ / (13.7)
Par.?
*
dṛṣṭvā tathābalā nātha prārthitaiśvaryagarvitaiḥ // (13.8)
Par.?
kathaṃ tava kulasyaikām imāṃ bālām asaṃskṛtām / (14.1)
Par.?
pitṛpaitāmahe mārge niyoktum aham utsahe // (14.2)
Par.?
kathaṃ śakṣyāmi bāle 'smin guṇān ādhātum īpsitān / (15.1)
Par.?
anāthe sarvato lupte yathā tvaṃ dharmadarśivān / (15.2)
Par.?
*
ādvādaśābdaṃ bālo 'yaṃ duścaritraṃ cacāra ha / (15.3)
Par.?
*
mātāpitrostu tat pāpam ityāhur dharmavādinaḥ / (15.4)
Par.?
*
śikṣaye tat pitā mātā tat putraśca caritrataḥ // (15.5)
Par.?
imām api ca te bālām anāthāṃ paribhūya mām / (16.1)
Par.?
anarhāḥ prārthayiṣyanti śūdrā vedaśrutiṃ yathā // (16.2)
Par.?
tāṃ ced ahaṃ na ditseyaṃ tvadguṇair upabṛṃhitām / (17.1)
Par.?
pramathyaināṃ hareyuste havir dhvāṅkṣā ivādhvarāt / (17.2)
Par.?
*
ko 'syāḥ kartā bhaved iti / (17.3)
Par.?
*
paśyantyā me harantyeva krośantyāścāpi nistrapāḥ / (17.4)
Par.?
*
anāthatvāt sutāṃ vidvan // (17.5)
Par.?
samprekṣamāṇā putraṃ te nānurūpam ivātmanaḥ / (18.1)
Par.?
anarhavaśam āpannām imāṃ cāpi sutāṃ tava // (18.2)
Par.?
avajñātā ca lokasya tathātmānam ajānatī / (19.1)
Par.?
avaliptair narair brahman mariṣyāmi na saṃśayaḥ / (19.2)
Par.?
*
hrīyamāṇām anāgasāḥ / (19.3)
Par.?
*
aśaktatvād anāthatvān mṛte tvayi mayāvaśyaṃ sahāgamanam iṣyate / (19.4)
Par.?
*
mṛte bhartari nārīṇāṃ sukhaleśaṃ na vidyate // (19.5)
Par.?
tau vihīnau mayā bālau tvayā caiva mamātmajau / (20.1)
Par.?
vinaśyetāṃ na saṃdeho matsyāviva jalakṣaye // (20.2)
Par.?
tritayaṃ sarvathāpyevaṃ vinaśiṣyatyasaṃśayam / (21.1)
Par.?
tvayā vihīnaṃ tasmāt tvaṃ māṃ parityaktum arhasi // (21.2)
Par.?
vyuṣṭir eṣā parā strīṇāṃ pūrvaṃ bhartuḥ parā gatiḥ / (22.1)
Par.?
na tu brāhmaṇa putrāṇāṃ viṣaye parivartitum / (22.2)
Par.?
*
haridrāñjanapuṣpādisaumaṅgalyayutā satī / (22.3)
Par.?
*
maraṇaṃ yāti yā bhartustad dattajalapāyinī / (22.4)
Par.?
*
bhartṛpādārpitamanāḥ sā yāti girijāpadam / (22.5)
Par.?
*
girijāyāḥ sakhī bhūtvā modate nagakanyayā / (22.6)
Par.?
*
mitaṃ dadāti hi pitā mitaṃ bhrātā mitaṃ sutaḥ / (22.7)
Par.?
*
amitasya hi dātāraṃ kā patiṃ nābhinandati // (22.8)
Par.?
parityaktaḥ sutaścāyaṃ duhiteyaṃ tathā mayā / (23.1)
Par.?
bāndhavāśca parityaktāstvadarthaṃ jīvitaṃ ca me // (23.2)
Par.?
yajñaistapobhir niyamair dānaiśca vividhaistathā / (24.1)
Par.?
viśiṣyate striyā bhartur nityaṃ priyahite sthitiḥ / (24.2)
Par.?
*
āśramāścāgnisaṃskārā japahomavratāni ca / (24.3)
Par.?
*
strīṇāṃ naite vidhātavyā vinā patim aninditam / (24.4)
Par.?
*
kṣamā śaucam anāhāram etāvad viditaṃ striyāḥ // (24.5)
Par.?
tad idaṃ yaccikīrṣāmi dharmyaṃ paramasaṃmatam / (25.1)
Par.?
iṣṭaṃ caiva hitaṃ caiva tava caiva kulasya ca // (25.2)
Par.?
iṣṭāni cāpyapatyāni dravyāṇi suhṛdaḥ priyāḥ / (26.1)
Par.?
āpaddharmavimokṣāya bhāryā cāpi satāṃ matam / (26.2)
Par.?
*
āpadarthe dhanaṃ rakṣed dārān rakṣed dhanair api / (26.3)
Par.?
*
ātmānaṃ satataṃ rakṣed dārair api dhanair api / (26.4)
Par.?
*
dṛṣṭādṛṣṭaphalārthaṃ hi bhāryā putro dhanaṃ gṛham / (26.5)
Par.?
*
sarvam etad vidhātavyaṃ budhānām eṣa niścayaḥ // (26.6)
Par.?
ekato vā kulaṃ kṛtsnam ātmā vā kulavardhana / (27.1)
Par.?
na samaṃ sarvam eveti budhānām eṣa niścayaḥ / (27.2)
Par.?
*
ubhayoḥ ko 'dhiko vidvān ātmā caivādhikaḥ kulāt / (27.3)
Par.?
*
ātmano vidyamānatvād bhuvanāni caturdaśa / (27.4)
Par.?
*
vidyante dvijaśārdūla ātmā rakṣyaḥ sadā tvayā / (27.5)
Par.?
*
ātmanyavidyamāne cet tasya nāstīha kiṃcana / (27.6)
Par.?
*
etajjagad idaṃ sarvam ātmanā na samaṃ kila // (27.7)
Par.?
sa kuruṣva mayā kāryaṃ tārayātmānam ātmanā / (28.1)
Par.?
anujānīhi mām ārya sutau me parirakṣa ca / (28.2)
Par.?
*
kiṃ cānyacchṛṇu me nātha yad vakṣyāmi hitaṃ tava / (28.3)
Par.?
*
śrutvāvadhāryatāṃ tan me tataste taddhitaṃ kuru // (28.4)
Par.?
avadhyāḥ striya ityāhur dharmajñā dharmaniścaye / (29.1)
Par.?
dharmajñān rākṣasān āhur na hanyāt sa ca mām api // (29.2)
Par.?
niḥsaṃśayo vadhaḥ puṃsāṃ strīṇāṃ saṃśayito vadhaḥ / (30.1)
Par.?
ato mām eva dharmajña prasthāpayitum arhasi // (30.2)
Par.?
bhuktaṃ priyāṇyavāptāni dharmaśca carito mayā / (31.1)
Par.?
*
tvacchuśrūṣaṇasambhūtā kīrtiścāpyatulā mama / (31.2)
Par.?
tvatprasūtiḥ priyā prāptā na māṃ tapsyatyajīvitam // (31.3)
Par.?
jātaputrā ca vṛddhā ca priyakāmā ca te sadā / (32.1)
Par.?
samīkṣyaitad ahaṃ sarvaṃ vyavasāyaṃ karomyataḥ // (32.2)
Par.?
utsṛjyāpi ca mām ārya vetsyasyanyām api striyam / (33.1)
Par.?
*
labhasva kulajāṃ kanyāṃ dharmaste bhavitā punaḥ / (33.2)
Par.?
*
anāśramī na tiṣṭheta kṣaṇamātram api dvijaḥ / (33.3)
Par.?
tataḥ pratiṣṭhito dharmo bhaviṣyati punastava // (33.4)
Par.?
na cāpyadharmaḥ kalyāṇa bahupatnīkatā nṛṇām / (34.1)
Par.?
strīṇām adharmaḥ sumahān bhartuḥ pūrvasya laṅghane // (34.2)
Par.?
etat sarvaṃ samīkṣya tvam ātmatyāgaṃ ca garhitam / (35.1)
Par.?
*
kuru vākyaṃ mama vibho nānyathā mānasaṃ kuru / (35.2)
Par.?
ātmānaṃ tāraya mayā kulaṃ cemau ca dārakau // (35.3)
Par.?
vaiśaṃpāyana uvāca / (36.1)
Par.?
evam uktastayā bhartā tāṃ samāliṅgya bhārata / (36.2)
Par.?
mumoca bāṣpaṃ śanakaiḥ sabhāryo bhṛśaduḥkhitaḥ / (36.3)
Par.?
*
tato 'nantaram evāsya duhitā vaktum udyatā / (36.4)
Par.?
*
maivaṃ vada sukalyāṇi tiṣṭha gehe sumadhyame / (36.5)
Par.?
*
na svāṃ bhāryāṃ tyajet prājñaḥ putrān vāpi kadācana / (36.6)
Par.?
*
viśeṣataḥ striyaṃ rakṣet puruṣo buddhimān iha / (36.7)
Par.?
*
tyaktvā tu puruṣo jīven na hātavyān imān sadā / (36.8)
Par.?
*
na vetti dharmam arthaṃ ca kāmaṃ mokṣaṃ ca tattvataḥ // (36.9)
Par.?
Duration=0.18440008163452 secs.