UD type:
UD sub-type:
Unclear, revisit later
Texts
Help
Select a text:
Bibliography Select a chapter:
(no revisions)
Show parallels Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 3167
- Click on a sentence to show its analysis
- Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
arjuna uvāca / (1.1)
Par.?
kiṃnimittam abhūd vairaṃ viśvāmitravasiṣṭhayoḥ / (1.2)
Par.?
vasator āśrame puṇye śaṃsa naḥ sarvam eva tat // (1.3)
Par.?
gandharva uvāca / (2.1)
Par.?
idaṃ vāsiṣṭham ākhyānaṃ purāṇaṃ paricakṣate / (2.2)
Par.?
pārtha sarveṣu lokeṣu yathāvat tan nibodha me // (2.3)
Par.?
kanyakubje mahān āsīt pārthivo bharatarṣabha / (3.1)
Par.?
gādhīti viśruto loke satyadharmaparāyaṇaḥ // (3.2)
Par.?
tasya dharmātmanaḥ putraḥ samṛddhabalavāhanaḥ / (4.1)
Par.?
viśvāmitra iti khyāto babhūva ripumardanaḥ // (4.2)
Par.?
sa cacāra sahāmātyo mṛgayāṃ gahane vane / (5.1)
Par.?
mṛgān vidhyan varāhāṃśca ramyeṣu marudhanvasu // (5.2)
Par.?
vyāyāmakarśitaḥ so 'tha mṛgalipsuḥ pipāsitaḥ / (6.1)
Par.?
ājagāma naraśreṣṭha vasiṣṭhasyāśramaṃ prati // (6.2)
Par.?
tam āgatam abhiprekṣya vasiṣṭhaḥ śreṣṭhabhāg ṛṣiḥ / (7.1)
Par.?
viśvāmitraṃ naraśreṣṭhaṃ pratijagrāha pūjayā // (7.2)
Par.?
pādyārghyācamanīyena svāgatena ca bhārata / (8.1)
Par.?
tathaiva pratijagrāha vanyena haviṣā tathā // (8.2)
Par.?
tasyātha kāmadhug dhenur vasiṣṭhasya mahātmanaḥ / (9.1)
Par.?
uktā kāmān prayaccheti sā kāmān duduhe tataḥ / (9.2)
Par.?
*
bāṣpāḍhyasyaudanasyaiva rāśayaḥ parvatopamāḥ / (9.3)
Par.?
*
niṣṭhānnāni ca sūpāṃśca dadhikulyāstathaiva ca / (9.4)
Par.?
*
kūpāṃśca ghṛtasampūrṇān bhakṣyāṇāṃ rāśayastathā / (9.5)
Par.?
*
bhojanāni mahārhāṇi tatra tatra sahasraśaḥ / (9.6)
Par.?
*
ikṣūn madhu ca lājāṃśca maireyāṃśca varāsavān / (9.7)
Par.?
*
vastrāṇi ca mahārhāṇi kambalāni sahasraśaḥ // (9.8)
Par.?
grāmyāraṇyā oṣadhīśca duduhe paya eva ca / (10.1)
Par.?
ṣaḍrasaṃ cāmṛtarasaṃ rasāyanam anuttamam // (10.2)
Par.?
bhojanīyāni peyāni bhakṣyāṇi vividhāni ca / (11.1)
Par.?
lehyānyamṛtakalpāni coṣyāṇi ca tathārjuna / (11.2)
Par.?
*
ratnāni ca mahārhāṇi vāsāṃsi vividhāni ca // (11.3)
Par.?
taiḥ kāmaiḥ sarvasampūrṇaiḥ pūjitaḥ sa mahīpatiḥ / (12.1)
Par.?
sāmātyaḥ sabalaścaiva tutoṣa sa bhṛśaṃ nṛpaḥ / (12.2)
Par.?
*
śiro grīvā sakthinī ca sāsnāpucchamahastanāḥ / (12.3)
Par.?
*
śubhānyetāni dhenūnām āyatāni pracakṣate / (12.4)
Par.?
*
pṛthubhiḥ pañcabhī raṅgaiḥ samāvṛttāṃ ṣaḍāyatām / (12.5)
Par.?
*
lalāṭaṃ śravaṇe caiva nayanadvitayaṃ tathā / (12.6)
Par.?
*
pṛthūnyetāni śasyante dhenūnāṃ pañca sūribhiḥ / (12.7)
Par.?
*
maṇḍūkasyaivam ucchūne [... au2 Zeichenjh] yasyāḥ ṣaḍāyatām // (12.8)
Par.?
ṣaḍāyatāṃ supārśvoruṃ tripṛthuṃ pañcasaṃvṛtām / (13.1)
Par.?
maṇḍūkanetrāṃ svākārāṃ pīnodhasam aninditām // (13.2)
Par.?
suvāladhiṃ śaṅkukarṇāṃ cāruśṛṅgāṃ manoramām / (14.1)
Par.?
puṣṭāyataśirogrīvāṃ vismitaḥ so 'bhivīkṣya tām / (14.2)
Par.?
*
supuṣṭāṅgīṃ suyonikām / (14.3)
Par.?
*
saṃbhṛtobhayapārśvorūṃ dīrghavālāṃ pṛthūdarām / (14.4)
Par.?
*
dṛṣṭvā gṛṣṭim ṛṣer bhūpo // (14.5)
Par.?
abhinandati tāṃ nandīṃ vasiṣṭhasya payasvinīm / (15.1)
Par.?
abravīcca bhṛśaṃ tuṣṭo viśvāmitro muniṃ tadā // (15.2)
Par.?
arbudena gavāṃ brahman mama rājyena vā punaḥ / (16.1)
Par.?
nandinīṃ samprayacchasva bhuṅkṣva rājyaṃ mahāmune // (16.2)
Par.?
vasiṣṭha uvāca / (17.1)
Par.?
devatātithipitrartham ājyārthaṃ ca payasvinī / (17.2)
Par.?
adeyā nandinīyaṃ me rājyenāpi tavānagha // (17.3)
Par.?
viśvāmitra uvāca / (18.1)
Par.?
kṣatriyo 'haṃ bhavān viprastapaḥsvādhyāyasādhanaḥ / (18.2)
Par.?
brāhmaṇeṣu kuto vīryaṃ praśānteṣu dhṛtātmasu / (18.3)
Par.?
*
ratnaṃ hi bhagavann etad ratnahārī ca pārthivaḥ // (18.4)
Par.?
arbudena gavāṃ yastvaṃ na dadāsi mamepsitām / (19.1)
Par.?
svadharmaṃ na prahāsyāmi nayiṣye te balena gām / (19.2)
Par.?
*
kṣatriyo 'smi na vipro 'haṃ bāhuvīryo 'smi dharmataḥ / (19.3)
Par.?
*
tasmād bhujabalenemāṃ hariṣyāmīha paśyataḥ / (19.4)
Par.?
*
atra havyaṃ ca kavyaṃ ca prāṇayātrā tathaiva ca / (19.5)
Par.?
*
āyattam agnihotraṃ ca ātithyaṃ ca na saṃśayaḥ / (19.6)
Par.?
*
bahunā kiṃ pralāpena na dāsye kāmadohinīm // (19.7)
Par.?
vasiṣṭha uvāca / (20.1)
Par.?
balasthaścāsi rājā ca bāhuvīryaśca kṣatriyaḥ / (20.2)
Par.?
yathecchasi tathā kṣipraṃ kuru tvaṃ mā vicāraya / (20.3)
Par.?
*
ratnadvayaṃ brāhmaṇasya nāpahāryaṃ nṛpair bhuvi / (20.4)
Par.?
*
agnihotrī ca gauḥ patnī prajāraṇir anuttamā // (20.5)
Par.?
gandharva uvāca / (21.1)
Par.?
evam uktastadā pārtha viśvāmitro balād iva / (21.2)
Par.?
haṃsacandrapratīkāśāṃ nandinīṃ tāṃ jahāra gām / (21.3)
Par.?
*
sā tadā hriyamāṇā ca viśvāmitrabalair balāt // (21.4)
Par.?
kaśādaṇḍapratihatā kālyamānā tatastataḥ / (22.1)
Par.?
hambhāyamānā kalyāṇī vasiṣṭhasyātha nandinī // (22.2)
Par.?
āgamyābhimukhī pārtha tasthau bhagavadunmukhī / (23.1)
Par.?
bhṛśaṃ ca tāḍyamānāpi na jagāmāśramāt tataḥ / (23.2)
Par.?
*
balāni teṣāṃ nirdhūya chittvā pāśanibandhanam / (23.3)
Par.?
*
āśramān naiva gacchantī humbhārāvair nanāda ca // (23.4)
Par.?
vasiṣṭha uvāca / (24.1)
Par.?
śṛṇomi te ravaṃ bhadre vinadantyāḥ punaḥ punaḥ / (24.2)
Par.?
balāddhriyasi me nandi kṣamāvān brāhmaṇo hyaham / (24.3)
Par.?
*
viśvāmitreṇa nandini kiṃ kartavyaṃ mayā tatra / (24.4)
Par.?
*
athaināṃ nandinīṃ bhūyo viśvāmitrasya sainikāḥ / (24.5)
Par.?
*
sarvataḥ samakālyanta kaśāpāṣāṇapāṇayaḥ // (24.6)
Par.?
gandharva uvāca / (25.1)
Par.?
sā tu teṣāṃ balān nandī balānāṃ bharatarṣabha / (25.2)
Par.?
viśvāmitrabhayodvignā vasiṣṭhaṃ samupāgamat // (25.3)
Par.?
gaur uvāca / (26.1)
Par.?
pāṣāṇadaṇḍābhihatāṃ krandantīṃ mām anāthavat / (26.2)
Par.?
*
upekṣase kathaṃ brahman bhaktāṃ pādābjasevinīm / (26.3)
Par.?
viśvāmitrabalair ghorair bhagavan kim upekṣase // (26.4)
Par.?
gandharva uvāca / (27.1)
Par.?
evaṃ tasyāṃ tadā pārtha dharṣitāyāṃ mahāmuniḥ / (27.2)
Par.?
na cukṣubhe na dhairyācca vicacāla dhṛtavrataḥ // (27.3)
Par.?
vasiṣṭha uvāca / (28.1)
Par.?
kṣatriyāṇāṃ balaṃ tejo brāhmaṇānāṃ kṣamā balam / (28.2)
Par.?
kṣamā māṃ bhajate tasmād gamyatāṃ yadi rocate // (28.3)
Par.?
gaur uvāca / (29.1)
Par.?
kiṃ nu tyaktāsmi bhagavan yad evaṃ māṃ prabhāṣase / (29.2)
Par.?
atyaktāhaṃ tvayā brahman na śakyā nayituṃ balāt // (29.3)
Par.?
vasiṣṭha uvāca / (30.1)
Par.?
na tvāṃ tyajāmi kalyāṇi sthīyatāṃ yadi śakyate / (30.2)
Par.?
dṛḍhena dāmnā baddhvaiṣa vatsaste hriyate balāt / (30.3)
Par.?
*yena kenāpyupāyena tvayā vatso nivāryatām // (30.4) Par.?
gandharva uvāca / (31.1)
Par.?
sthīyatām iti tacchrutvā vasiṣṭhasya payasvinī / (31.2)
Par.?
ūrdhvāñcitaśirogrīvā prababhau ghoradarśanā // (31.3)
Par.?
krodharaktekṣaṇā sā gaur hambhāravaghanasvanā / (32.1)
Par.?
viśvāmitrasya tat sainyaṃ vyadrāvayata sarvaśaḥ // (32.2)
Par.?
kaśāgradaṇḍābhihatā kālyamānā tatastataḥ / (33.1)
Par.?
krodhadīptekṣaṇā krodhaṃ bhūya eva samādadhe // (33.2)
Par.?
āditya iva madhyāhne krodhadīptavapur babhau / (34.1)
Par.?
aṅgāravarṣaṃ muñcantī muhur vāladhito mahat // (34.2)
Par.?
asṛjat pahlavān pucchācchakṛtaḥ śabarāñ śakān / (35.1)
Par.?
*
yonideśācca yavanāñśakṛddeśācchakāṃstathā / (35.2)
Par.?
mūtrataścāsṛjaccāpi yavanān krodhamūrchitā / (35.3)
Par.?
*
barbarāṃścaiva pārśvataḥ / (35.4)
Par.?
*
prāṇataḥ prāsṛjacceyam // (35.5)
Par.?
puṇḍrān kirātān dramiḍān siṃhalān barbarāṃstathā / (36.1)
Par.?
*
cibukāṃśca pulindāṃśca cīnān hūṇān sakeralān / (36.2)
Par.?
tathaiva daradān mlecchān phenataḥ sā sasarja ha // (36.3)
Par.?
tair visṛṣṭair mahat sainyaṃ nānāmlecchagaṇaistadā / (37.1)
Par.?
nānāvaraṇasaṃchannair nānāyudhadharaistathā / (37.2)
Par.?
avākīryata saṃrabdhair viśvāmitrasya paśyataḥ // (37.3)
Par.?
ekaikaśca tadā yodhaḥ pañcabhiḥ saptabhir vṛtaḥ / (38.1)
Par.?
astravarṣeṇa mahatā kālyamānaṃ balaṃ tataḥ / (38.2)
Par.?
prabhagnaṃ sarvatastrastaṃ viśvāmitrasya paśyataḥ / (38.3)
Par.?
*
tasya taccaturaṅgaṃ vai balaṃ paramaduḥsaham / (38.4)
Par.?
*
prabhagnaṃ sarvato ghoraṃ payasvinyā vivarjitam // (38.5)
Par.?
na ca prāṇair viyujyanta kecit te sainikāstadā / (39.1)
Par.?
viśvāmitrasya saṃkruddhair vāsiṣṭhair bharatarṣabha / (39.2)
Par.?
*
sā gaustat sakalaṃ sainyaṃ kālayāmāsa dūrataḥ // (39.3)
Par.?
viśvāmitrasya sainyaṃ tu kālyamānaṃ triyojanam / (40.1)
Par.?
krośamānaṃ bhayodvignaṃ trātāraṃ nādhyagacchata / (40.2)
Par.?
*
viśvāmitrastato dṛṣṭvā krodhāviṣṭaḥ sa rodasī / (40.3)
Par.?
*
vavarṣa śaravarṣāṇi vasiṣṭhe munisattame / (40.4)
Par.?
*
ghorarūpāṃśca nārācān kṣurān bhallān mahāmuniḥ / (40.5)
Par.?
*
viśvāmitraprayuktāṃstān vaiṇavena vyamocayat / (40.6)
Par.?
*
vasiṣṭhasya tadā dṛṣṭvā karmakauśalam āhave / (40.7)
Par.?
*
viśvāmitro 'pi kopena bhūyaḥ śatrunipātanaḥ / (40.8)
Par.?
*
divyāstravarṣaṃ tasmai sa prāhiṇon munaye ruṣā / (40.9)
Par.?
*
āgneyaṃ vāruṇaṃ caindraṃ yāmyaṃ vāyavyam eva ca / (40.10)
Par.?
*
visasarja mahābhāge vasiṣṭhe brahmaṇaḥ sute / (40.11)
Par.?
*
astrāṇi sarvato jvālā visṛjantaḥ prapedire / (40.12)
Par.?
*
yugāntasamaye ghorāḥ pataṃgasyeva raśmayaḥ / (40.13)
Par.?
*
vasiṣṭho 'pi mahātejā brahmaśaktiprayuktayā / (40.14)
Par.?
*
yaṣṭyā nivārayāmāsa sarvāṇyastrāṇi sa smayan / (40.15)
Par.?
*
tataste bhasmasād bhūtāḥ patanti sma mahītale / (40.16)
Par.?
*
apohya divyānyastrāṇi vasiṣṭho vākyam abravīt / (40.17)
Par.?
*
nirjito 'si mahārāja durātman gādhinandana / (40.18)
Par.?
*
yadi te 'sti paraṃ śauryaṃ tad darśaya mayi sthite / (40.19)
Par.?
*
viśvāmitrastathā cokto vasiṣṭhena narādhipaḥ / (40.20)
Par.?
*
novāca kiṃcid vrīḍāḍhyo vidrāvitamahābalaḥ // (40.21)
Par.?
dṛṣṭvā tan mahad āścaryaṃ brahmatejobhavaṃ tadā / (41.1)
Par.?
viśvāmitraḥ kṣatrabhāvān nirviṇṇo vākyam abravīt // (41.2)
Par.?
dhig balaṃ kṣatriyabalaṃ brahmatejobalaṃ balam / (42.1)
Par.?
balābalaṃ viniścitya tapa eva paraṃ balam // (42.2)
Par.?
sa rājyaṃ sphītam utsṛjya tāṃ ca dīptāṃ nṛpaśriyam / (43.1)
Par.?
bhogāṃśca pṛṣṭhataḥ kṛtvā tapasyeva mano dadhe // (43.2)
Par.?
sa gatvā tapasā siddhiṃ lokān viṣṭabhya tejasā / (44.1)
Par.?
tatāpa sarvān dīptaujā brāhmaṇatvam avāpa ca / (44.2)
Par.?
apibacca sutaṃ somam indreṇa saha kauśikaḥ / (44.3)
Par.?
*
evaṃvīryastu rājarṣir viprarṣiḥ saṃbabhūva ha // (44.4)
Par.?
Duration=0.29490494728088 secs.