UD type:
UD sub-type:
Unclear, revisit later
Texts
Help
Select a text:
Bibliography Select a chapter:
(no revisions)
Show parallels Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 3194
- Click on a sentence to show its analysis
- Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
vaiśaṃpāyana uvāca / (1.1)
Par.?
evam uktāḥ prayātāste pāṇḍavā janamejaya / (1.2)
Par.?
rājñā dakṣiṇapāñcālān drupadenābhirakṣitān // (1.3)
Par.?
tataste taṃ mahātmānaṃ śuddhātmānam akalmaṣam / (2.1)
Par.?
dadṛśuḥ pāṇḍavā rājan pathi dvaipāyanaṃ tadā // (2.2)
Par.?
tasmai yathāvat satkāraṃ kṛtvā tena ca sāntvitāḥ / (3.1)
Par.?
kathānte cābhyanujñātāḥ prayayur drupadakṣayam // (3.2)
Par.?
paśyanto ramaṇīyāni vanāni ca sarāṃsi ca / (4.1)
Par.?
tatra tatra vasantaśca śanair jagmur mahārathāḥ // (4.2)
Par.?
svādhyāyavantaḥ śucayo madhurāḥ priyavādinaḥ / (5.1)
Par.?
ānupūrvyeṇa samprāptāḥ pāñcālān kurunandanāḥ // (5.2)
Par.?
te tu dṛṣṭvā puraṃ tacca skandhāvāraṃ ca pāṇḍavāḥ / (6.1)
Par.?
kumbhakārasya śālāyāṃ niveśaṃ cakrire tadā // (6.2)
Par.?
tatra bhaikṣaṃ samājahrur brāhmīṃ vṛttiṃ samāśritāḥ / (7.1)
Par.?
tāṃśca prāptāṃstadā vīrāñ jajñire na narāḥ kvacit / (7.2)
Par.?
*
yajñasenastu pāñcālo bhīṣmadroṇakṛtāgasam / (7.3)
Par.?
*
jñātvātmānaṃ tadārebhe trāṇāyātmakriyāṃ kṣamām / (7.4)
Par.?
*
avāpya dhṛṣṭadyumnaṃ hi na sa droṇam acintayat / (7.5)
Par.?
*
sutavairaprasaṅgācca bhīṣmād bhayam acintayat / (7.6)
Par.?
*
kanyādānāt tu śaraṇaṃ so 'manyata mahīpatiḥ / (7.7)
Par.?
*
jāmātur balasaṃyogān mene ha balavattaram // (7.8)
Par.?
yajñasenasya kāmastu pāṇḍavāya kirīṭine / (8.1)
Par.?
kṛṣṇāṃ dadyām iti sadā na caitad vivṛṇoti saḥ // (8.2)
Par.?
so 'nveṣamāṇaḥ kaunteyān pāñcālyo janamejaya / (9.1)
Par.?
*
śaṃkareṇa varo dattaḥ prītena ca mahātmanā / (9.2)
Par.?
*
sa niṣphalaḥ syān na tu me iti prāmāṇyam āgataḥ / (9.3)
Par.?
*
mayā kartavyam adhunā duṣkaraṃ lakṣyavedhanam / (9.4)
Par.?
*
iti niścitya manasā kāritaṃ lakṣyam uttamam / (9.5)
Par.?
dṛḍhaṃ dhanur anāyamyaṃ kārayāmāsa bhārata / (9.6)
Par.?
*
vaiyyāghrapadyasograṃ vai sṛñjayasya mahīpateḥ / (9.7)
Par.?
*
tad dhanuḥ kiṃdhuraṃ nāma devadattam upānayat / (9.8)
Par.?
*
āyasī tasya jyā cāsīt pratibaddhā mahābalā / (9.9)
Par.?
*
na tu jyāṃ prasahed anyāṃ tad dhanuḥpravaraṃ mahat // (9.10)
Par.?
yantraṃ vaihāyasaṃ cāpi kārayāmāsa kṛtrimam / (10.1)
Par.?
tena yantreṇa sahitaṃ rājā lakṣyaṃ ca kāñcanam // (10.2)
Par.?
drupada uvāca / (11.1)
Par.?
idaṃ sajyaṃ dhanuḥ kṛtvā sajyenānena sāyakaiḥ / (11.2)
Par.?
atītya lakṣyaṃ yo veddhā sa labdhā matsutām iti // (11.3)
Par.?
vaiśaṃpāyana uvāca / (12.1)
Par.?
iti sa drupado rājā sarvataḥ samaghoṣayat / (12.2)
Par.?
tacchrutvā pārthivāḥ sarve samīyustatra bhārata // (12.3)
Par.?
ṛṣayaśca mahātmānaḥ svayaṃvaradidṛkṣayā / (13.1)
Par.?
*
yādavā vāsudevena sārdham andhakavṛṣṇayaḥ / (13.2)
Par.?
*
rājāno rājaputrāśca yuvāno mṛṣṭakuṇḍalāḥ / (13.3)
Par.?
*
nānājanapadādhīśā yajvāno bhūridakṣiṇāḥ / (13.4)
Par.?
*
manojñarūpalāvaṇyā mahendrasamavikramāḥ / (13.5)
Par.?
*
krodhena cāgnisadṛśāḥ kṣamayā pṛthivīsamāḥ / (13.6)
Par.?
*
sthairye merusamā dhīrāḥ sūryavaiśvānaropamāḥ / (13.7)
Par.?
*
pṛthivyāṃ ye ca rājāna ṛṣayaśca tapodhanāḥ / (13.8)
Par.?
*
bālavṛddhān ṛte sarve mahīpālāḥ samāgatāḥ / (13.9)
Par.?
*
trayastriṃśat surāḥ sarve vimānair vyomni niṣṭhitāḥ / (13.10)
Par.?
duryodhanapurogāśca sakarṇāḥ kuravo nṛpa // (13.11)
Par.?
brāhmaṇāśca mahābhāgā deśebhyaḥ samupāgaman / (14.1)
Par.?
te 'bhyarcitā rājagaṇā drupadena mahātmanā / (14.2)
Par.?
*
brāhmaṇair eva sahitāḥ pāṇḍavāḥ samupāviśan / (14.3)
Par.?
*
vaitālikā nartakāśca sūtamāgadhabandinaḥ / (14.4)
Par.?
*
upopaviṣṭā mañceṣu draṣṭukāmāḥ svayaṃvaram // (14.5)
Par.?
tataḥ paurajanāḥ sarve sāgaroddhūtaniḥsvanāḥ / (15.1)
Par.?
śiśumārapuraṃ prāpya nyaviśaṃste ca pārthivāḥ // (15.2)
Par.?
prāguttareṇa nagarād bhūmibhāge same śubhe / (16.1)
Par.?
samājavāṭaḥ śuśubhe bhavanaiḥ sarvato vṛtaḥ // (16.2)
Par.?
prākāraparikhopeto dvāratoraṇamaṇḍitaḥ / (17.1)
Par.?
vitānena vicitreṇa sarvataḥ samavastṛtaḥ // (17.2)
Par.?
tūryaughaśatasaṃkīrṇaḥ parārdhyāgurudhūpitaḥ / (18.1)
Par.?
candanodakasiktaśca mālyadāmaiśca śobhitaḥ // (18.2)
Par.?
kailāsaśikharaprakhyair nabhastalavilekhibhiḥ / (19.1)
Par.?
sarvataḥ saṃvṛtair naddhaḥ prāsādaiḥ sukṛtocchritaiḥ // (19.2)
Par.?
suvarṇajālasaṃvītair maṇikuṭṭimabhūṣitaiḥ / (20.1)
Par.?
sukhārohaṇasopānair mahāsanaparicchadaiḥ // (20.2)
Par.?
agrāmyasamavacchannair agurūttamavāsitaiḥ / (21.1)
Par.?
haṃsācchavarṇair bahubhir āyojanasugandhibhiḥ // (21.2)
Par.?
asaṃbādhaśatadvāraiḥ śayanāsanaśobhitaiḥ / (22.1)
Par.?
bahudhātupinaddhāṅgair himavacchikharair iva // (22.2)
Par.?
tatra nānāprakāreṣu vimāneṣu svalaṃkṛtāḥ / (23.1)
Par.?
spardhamānāstadānyonyaṃ niṣeduḥ sarvapārthivāḥ // (23.2)
Par.?
tatropaviṣṭān dadṛśur mahāsattvaparākramān / (24.1)
Par.?
rājasiṃhān mahābhāgān kṛṣṇāguruvibhūṣitān // (24.2)
Par.?
mahāprasādān brahmaṇyān svarāṣṭraparirakṣiṇaḥ / (25.1)
Par.?
priyān sarvasya lokasya sukṛtaiḥ karmabhiḥ śubhaiḥ // (25.2)
Par.?
mañceṣu ca parārdhyeṣu paurajānapadā janāḥ / (26.1)
Par.?
kṛṣṇādarśanatuṣṭyarthaṃ sarvataḥ samupāviśan // (26.2)
Par.?
brāhmaṇaiste ca sahitāḥ pāṇḍavāḥ samupāviśan / (27.1)
Par.?
ṛddhiṃ pāñcālarājasya paśyantastām anuttamām // (27.2)
Par.?
tataḥ samājo vavṛdhe sa rājan divasān bahūn / (28.1)
Par.?
ratnapradānabahulaḥ śobhito naṭanartakaiḥ // (28.2)
Par.?
vartamāne samāje tu ramaṇīye 'hni ṣoḍaśe / (29.1)
Par.?
*
maitre muhūrte tat tasyā rājadārāḥ purāvidaḥ / (29.2)
Par.?
*
putravatyaḥ suvasanāḥ pratikarmopacakramuḥ / (29.3)
Par.?
*
svarṇapātraṃ ca kauśeyaṃ dūrvāsiddhyarthasaṃyutam / (29.4)
Par.?
*
nidhāya tailaṃ snānārthaṃ ninyur bālā haripriyāḥ / (29.5)
Par.?
*
lodhrakalkahṛtābhyaṅgatailaṃ kāleyacandanam / (29.6)
Par.?
*
catuṣkābhimukhīṃ ninyur abhiṣekāya yoṣitaḥ / (29.7)
Par.?
*
vaiḍūryamaṇipīṭheṣu niviṣṭāṃ draupadīṃ tadā / (29.8)
Par.?
*
satūryaṃ snāpayāṃcakruḥ svarṇakumbhasthitair jalaiḥ / (29.9)
Par.?
*
tāṃ nivṛttābhiṣekāṃ ca dukūladvayadhāriṇīm / (29.10)
Par.?
*
ninyur maṇistambhayutāṃ vedīṃ vai supariṣkṛtām / (29.11)
Par.?
*
niveśya prāṅmukhīṃ hṛṣṭāṃ vismitākṣāḥ prasādhikāḥ / (29.12)
Par.?
*
kenānukāraṇenemām ityanyonyaṃ vyalokayan / (29.13)
Par.?
*
dhūpoṣmaṇā ca keśānām ārdrabhāvaṃ vyapohayan / (29.14)
Par.?
*
babandhur asyā dhammillaṃ mālyaiḥ surabhigandhibhiḥ / (29.15)
Par.?
*
dūrvāmadhūkaracitaṃ mālyaṃ tasyā daduḥ kare / (29.16)
Par.?
*
cakruśca kṛṣṇāgaruṇā patrabhaṅgaṃ kucadvaye / (29.17)
Par.?
*
reje sā cakravākāṅkā svarṇadīrghasaridvarā / (29.18)
Par.?
*
alakaiḥ kuṭilaistasyā mukhaṃ vikasitaṃ babhau / (29.19)
Par.?
*
āsaktabhṛṅgaṃ kusumaṃ śaśibimbaṃ jigāya tat / (29.20)
Par.?
*
kālāñjanaṃ nayanayor ācārārthaṃ samādadhuḥ / (29.21)
Par.?
*
bhūṣaṇai ratnakhacitair alaṃcakrur yathocitam / (29.22)
Par.?
*
mātā ca tasyāḥ pṛṣatī haritālamanaḥśilām / (29.23)
Par.?
*
aṅgulībhyām upādāya tilakaṃ vidadhe mukhe / (29.24)
Par.?
*
alaṃkṛtāṃ vadhūṃ dṛṣṭvā yoṣito mudam āyayuḥ / (29.25)
Par.?
*
mātā na mumude tasyāḥ patiḥ kīdṛg bhaviṣyati / (29.26)
Par.?
*
sauvidallāḥ samāgamya drupadasyājñayā tataḥ / (29.27)
Par.?
*
enām āropayāmāsuḥ kariṇīṃ kuthabhūṣitām / (29.28)
Par.?
*
tato 'vādyanta vādyāni maṅgalāni divi spṛśan / (29.29)
Par.?
*
vilāsinījanaścāpi pravaraṃ kariṇīśatam / (29.30)
Par.?
*
māṅgalyagītaṃ gāyantyaḥ pārśvayor ubhayor yayuḥ / (29.31)
Par.?
*
janāpaharaṇe yattāḥ pratihāryaḥ puro yayuḥ / (29.32)
Par.?
*
kolāhalo mahān āsīt tasmin puravare tadā / (29.33)
Par.?
*
dhṛṣṭadyumno yayāvagre hayam āruhya bhārata / (29.34)
Par.?
*
drupado raṅgadeśe tu balena mahatā yutaḥ / (29.35)
Par.?
*
tasthau vyūhya mahānīkaṃ pālitaṃ dṛḍhadhanvibhiḥ / (29.36)
Par.?
*
tasyāṃ varāṅgyām āyantyāṃ mañcasthā nṛpasattamāḥ / (29.37)
Par.?
*
tāṃ dṛṣṭvā manmathāviṣṭā vilāsān vidadhuḥ kila / (29.38)
Par.?
*
kaścid abhrāmayad bhūyaḥ kamalaṃ sumanoharam / (29.39)
Par.?
*
lolapatraṃ calad bhṛṅgaṃ pariveṣṭitakesaram / (29.40)
Par.?
*
kaścid vilāsī galitaṃ lagnam aṅgadakoṭibhiḥ / (29.41)
Par.?
*
prālambam akarod aṃse sācīkṛtamukhāmbujam / (29.42)
Par.?
*
lilekha pīṭhaṃ pādena haimaṃ tiryaṅ mukhatviṣā / (29.43)
Par.?
*
ketakīdalam anyo 'pi priyaṃ karṇavibhūṣaṇam / (29.44)
Par.?
*
nakhāgraiḥ pāṭayāmāsa kuśālekhaviśāradaiḥ / (29.45)
Par.?
*
kaścit kamalaśoṇena nakhena svastipāṇinā / (29.46)
Par.?
*
ratnāṅgulīyaprabhayā vidvān akṣān avāsṛjat / (29.47)
Par.?
*
yathābhā tasya vimalā svasthānāccalitā tathā / (29.48)
Par.?
*
kaścid vyāpārayāmāsa kararatnāṅgulīyakam / (29.49)
Par.?
*
bhūyān evaṃvidhāṃstatra draupadī kamalekṣaṇā / (29.50)
Par.?
*
nīlotpalamayaṃ deśaṃ kurvāṇevāvalokayat / (29.51)
Par.?
āplutāṅgī suvasanā sarvābharaṇabhūṣitā // (29.52)
Par.?
vīrakāṃsyam upādāya kāñcanaṃ samalaṃkṛtam / (30.1)
Par.?
avatīrṇā tato raṅgaṃ draupadī bharatarṣabha // (30.2)
Par.?
purohitaḥ somakānāṃ mantravid brāhmaṇaḥ śuciḥ / (31.1)
Par.?
paristīrya juhāvāgnim ājyena vidhinā tadā // (31.2)
Par.?
sa tarpayitvā jvalanaṃ brāhmaṇān svasti vācya ca / (32.1)
Par.?
vārayāmāsa sarvāṇi vāditrāṇi samantataḥ // (32.2)
Par.?
niḥśabde tu kṛte tasmin dhṛṣṭadyumno viśāṃ pate / (33.1)
Par.?
*
kṛṣṇām ādāya vidhivan meghadundubhiniḥsvanaḥ / (33.2)
Par.?
raṅgamadhyagatastatra meghagambhīrayā girā / (33.3)
Par.?
vākyam uccair jagādedaṃ ślakṣṇam arthavad uttamam // (33.4)
Par.?
idaṃ dhanur lakṣyam ime ca bāṇāḥ śṛṇvantu me pārthivāḥ sarva eva / (34.1)
Par.?
yantracchidreṇābhyatikramya lakṣyaṃ samarpayadhvaṃ khagamair daśārdhaiḥ // (34.2)
Par.?
etat kartā karma suduṣkaraṃ yaḥ kulena rūpeṇa balena yuktaḥ / (35.1)
Par.?
tasyādya bhāryā bhaginī mameyaṃ kṛṣṇā bhavitrī na mṛṣā bravīmi // (35.2) Par.?
tān evam uktvā drupadasya putraḥ paścād idaṃ draupadīm abhyuvāca / (36.1)
Par.?
nāmnā ca gotreṇa ca karmaṇā ca saṃkīrtayaṃstān nṛpatīn sametān // (36.2)
Par.?
Duration=0.25936985015869 secs.