UD type:
UD sub-type:
Unclear, revisit later
Texts
Help
Select a text:
Bibliography Select a chapter:
(no revisions)
Show parallels Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 3216
- Click on a sentence to show its analysis
- Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
vaiśaṃpāyana uvāca / (1.1)
Par.?
ajināni vidhunvantaḥ karakāṃśca dvijarṣabhāḥ / (1.2)
Par.?
ūcustaṃ bhīr na kartavyā vayaṃ yotsyāmahe parān // (1.3)
Par.?
tān evaṃ vadato viprān arjunaḥ prahasann iva / (2.1)
Par.?
uvāca prekṣakā bhūtvā yūyaṃ tiṣṭhata pārśvataḥ // (2.2)
Par.?
aham enān ajihmāgraiḥ śataśo vikirañ śaraiḥ / (3.1)
Par.?
vārayiṣyāmi saṃkruddhān mantrair āśīviṣān iva // (3.2)
Par.?
iti tad dhanur ādāya śulkāvāptaṃ mahārathaḥ / (4.1)
Par.?
bhrātrā bhīmena sahitastasthau girir ivācalaḥ / (4.2)
Par.?
*
tayostatrābhavad yuddhaṃ vikrāntaiḥ kṣatriyarṣabhaiḥ / (4.3)
Par.?
*
daityadānavasaṃghaiśca viṣṇuvāsavayor iva / (4.4)
Par.?
*
vṛkṣapātair bhīmasenaḥ śarajālair dhanaṃjayaḥ / (4.5)
Par.?
*
jaghāna naramukhyāṃstān ye tatra purataḥ sthitāḥ / (4.6)
Par.?
*
pāṇinātha gṛhītena dakṣiṇena vṛkodaraḥ / (4.7)
Par.?
*
jaghāna vīrān vṛkṣeṇa vāmenādbhutam ācaran / (4.8)
Par.?
*
hastinā hastinaṃ jaghne rathena ratham uttamam / (4.9)
Par.?
*
aśvenāśvaṃ jaghānātha nareṇa ca tathā naram / (4.10)
Par.?
*
tad adbhutatamaṃ dṛṣṭvā sarve te dūrataḥ sthitāḥ / (4.11)
Par.?
*
atha śalyo gadāṃ vīkṣya na vṛkṣasadṛśīm iti / (4.12)
Par.?
*
niyuddham akarot tena balinā sa mahābalaḥ // (4.13)
Par.?
tataḥ karṇamukhān kruddhān kṣatriyāṃstān ruṣotthitān / (5.1)
Par.?
saṃpetatur abhītau tau gajau pratigajān iva // (5.2)
Par.?
ūcuśca vācaḥ paruṣāste rājāno jighāṃsavaḥ / (6.1)
Par.?
āhave hi dvijasyāpi vadho dṛṣṭo yuyutsataḥ / (6.2)
Par.?
*
ityevam uktvā rājānaḥ sahasā dudruvur dvijān // (6.3)
Par.?
tato vaikartanaḥ karṇo jagāmārjunam ojasā / (7.1)
Par.?
yuddhārthī vāśitāhetor gajaḥ pratigajaṃ yathā // (7.2)
Par.?
bhīmasenaṃ yayau śalyo madrāṇām īśvaro balī / (8.1)
Par.?
*
duryodhano dharmarājaṃ śakuniṃ nakulo yayau / (8.2)
Par.?
*
duḥśāsanaḥ sahadevaṃ devarūpaprahāriṇam / (8.3)
Par.?
*
agacchajjayatāṃ śreṣṭhaṃ bhasmacchannam ivānalam / (8.4)
Par.?
*
na kaścid aśvaṃ na gajaṃ rathaṃ vāpyāruroha vai / (8.5)
Par.?
*
padātayaḥ sarva eva pratyayudhyanta te parān / (8.6)
Par.?
*
tatra karṇo 'gamat pārtham arjunaṃ gūḍhacāriṇam / (8.7)
Par.?
duryodhanādayastvanye brāhmaṇaiḥ saha saṃgatāḥ / (8.8)
Par.?
mṛdupūrvam ayatnena pratyayudhyaṃstadāhave // (8.9)
Par.?
tato 'rjunaḥ pratyavidhyad āpatantaṃ tribhiḥ śaraiḥ / (9.1)
Par.?
karṇaṃ vaikartanaṃ dhīmān vikṛṣya balavad dhanuḥ / (9.2)
Par.?
*
balena suvyavacchinnair avāryaṃ tam avārayat // (9.3)
Par.?
teṣāṃ śarāṇāṃ vegena śitānāṃ tigmatejasām / (10.1)
Par.?
vimuhyamāno rādheyo yatnāt tam anudhāvati // (10.2)
Par.?
tāvubhāvapyanirdeśyau lāghavājjayatāṃ varau / (11.1)
Par.?
ayudhyetāṃ susaṃrabdhāvanyonyavijayaiṣiṇau // (11.2)
Par.?
kṛte pratikṛtaṃ paśya paśya bāhubalaṃ ca me / (12.1)
Par.?
iti śūrārthavacanair ābhāṣetāṃ parasparam // (12.2)
Par.?
tato 'rjunasya bhujayor vīryam apratimaṃ bhuvi / (13.1)
Par.?
jñātvā vaikartanaḥ karṇaḥ saṃrabdhaḥ samayodhayat // (13.2)
Par.?
arjunena prayuktāṃstān bāṇān vegavatastadā / (14.1)
Par.?
pratihatya nanādoccaiḥ sainyāstam abhipūjayan // (14.2)
Par.?
karṇa uvāca / (15.1)
Par.?
tuṣyāmi te vipramukhya bhujavīryasya saṃyuge / (15.2)
Par.?
aviṣādasya caivāsya śastrāstravinayasya ca // (15.3)
Par.?
kiṃ tvaṃ sākṣād dhanurvedo rāmo vā viprasattama / (16.1)
Par.?
atha sākṣāddhariharaḥ sākṣād vā viṣṇur acyutaḥ // (16.2)
Par.?
ātmapracchādanārthaṃ vai bāhuvīryam upāśritaḥ / (17.1)
Par.?
viprarūpaṃ vidhāyedaṃ tato māṃ pratiyudhyase // (17.2)
Par.?
na hi mām āhave kruddham anyaḥ sākṣācchacīpateḥ / (18.1)
Par.?
pumān yodhayituṃ śaktaḥ pāṇḍavād vā kirīṭinaḥ / (18.2)
Par.?
*
dagdhā jatugṛhe sarve pāṇḍavāḥ sārjunāstadā / (18.3)
Par.?
*
kastvaṃ vadārjuno vipra pinākī svayam eva vā / (18.4)
Par.?
*
ahaṃ karṇo dvijaśreṣṭha sarvaśastrabhṛtāṃ varaḥ / (18.5)
Par.?
*
brāhme cāstre ca vede ca niṣṭhito guruśāsanāt / (18.6)
Par.?
*
tvām āsādya mahābāho balaṃ me pratihanyate / (18.7)
Par.?
*
ityuktvā cārjunam idaṃ pratyāhantum aśaknuvan // (18.8)
Par.?
vaiśaṃpāyana uvāca / (19.1)
Par.?
tam evaṃvādinaṃ tatra phalgunaḥ pratyabhāṣata / (19.2)
Par.?
*
nyastahasto dhanuṣkoṭyāṃ mandasmitamukhāmbujaḥ / (19.3)
Par.?
nāsmi karṇa dhanurvedo nāsmi rāmaḥ pratāpavān / (19.4)
Par.?
*
nāhaṃ viṣṇur na śakro 'haṃ kaścid anyo balānvitaḥ / (19.5)
Par.?
brāhmaṇo 'smi yudhāṃ śreṣṭhaḥ sarvaśastrabhṛtāṃ varaḥ / (19.6)
Par.?
*
yoddhuṃ ced yudhyatāṃ vīra no cet pratinivartatām // (19.7)
Par.?
brāhme pauraṃdare cāstre niṣṭhito guruśāsanāt / (20.1)
Par.?
sthito 'smyadya raṇe jetuṃ tvāṃ vīrāvicalo bhava / (20.2)
Par.?
*
na tvāṃ saṃyodhayed vipro na me jīvan gamiṣyasi / (20.3)
Par.?
*
nirjito 'smīti vā brūhi tato vraja yathāsukham / (20.4)
Par.?
*
evam uktvā tu karṇasya dhanuścicheda pāṇḍavaḥ / (20.5)
Par.?
*
tato 'nyad dhanur ādāya saṃyoddhuṃ saṃdadhe śaram / (20.6)
Par.?
*
dṛṣṭvā tad api kaunteyaścicheda saśaraṃ dhanuḥ / (20.7)
Par.?
*
punaḥ punastu rādheyaśchinnadhanvā mahābalaḥ / (20.8)
Par.?
*
śarair atīva viddhāṅgaḥ palāyanam athākarot / (20.9)
Par.?
*
punar āyān muhūrtena gṛhītvā saśaraṃ dhanuḥ / (20.10)
Par.?
*
vavarṣa śaravarṣeṇa pārthaṃ vaikartanastadā / (20.11)
Par.?
*
chittvāsya śarajālāni kaunteyo 'bhyahanaccharaiḥ / (20.12)
Par.?
*
jñātvā sarvāñ śarān ghorān karṇo 'thāyād drutaṃ bahiḥ / (20.13)
Par.?
*
tataḥ karṇavināśāya saṃdadhe śaram arjunaḥ / (20.14)
Par.?
*
jito 'smītyabravīt karṇaḥ saṃjahāra tato 'rjunaḥ / (20.15)
Par.?
*
achinad dhanuṣāṃ pārthaḥ śataṃ karṇasya saṃyuge / (20.16)
Par.?
*
chittvā dhanūṃṣi karṇasya karṇamarmasvatāḍayat / (20.17)
Par.?
*
sa chinnadhanvā bahuśaśchinneṣudhiniṣaṅgavān / (20.18)
Par.?
*
vyadhamad bāṇajālena sarvāṅgaṃ phalgunasya ca / (20.19)
Par.?
*
hastāvāpaṃ ca saṃchidya vinanāda mahāsvanam / (20.20)
Par.?
*
kaunteyo 'pi bhṛśaṃ kruddho bhṛśaṃ kārmukam āhave / (20.21)
Par.?
*
ardayitvā bhṛśaṃ bāṇair drāvayāmāsa pāṇḍavaḥ / (20.22)
Par.?
*
matvāsahyān bāṇaghātān dvijasyeva śacīpateḥ / (20.23)
Par.?
*
indro 'yaṃ viprarūpeṇa viṣṇur vā śaṃkaro 'pi vā / (20.24)
Par.?
*
rāmo dāśarathir vāpi rāmo vā jamadagnijaḥ // (20.25)
Par.?
evam uktastu rādheyo yuddhāt karṇo nyavartata / (21.1)
Par.?
brahmaṃ tejastadājayyaṃ manyamāno mahārathaḥ / (21.2)
Par.?
*
na jayed brāhmaṇaṃ saṃkhye yuddhāt kṣatrakulodbhavaḥ / (21.3)
Par.?
*
iti matvā drutaṃ karṇaḥ śibirāya jagāma ha // (21.4)
Par.?
yuddhaṃ tūpeyatustatra rājañ śalyavṛkodarau / (22.1)
Par.?
balinau yugapan mattau spardhayā ca balena ca // (22.2)
Par.?
anyonyam āhvayantau tau mattāviva mahāgajau / (23.1)
Par.?
muṣṭibhir jānubhiścaiva nighnantāvitaretaram / (23.2)
Par.?
*
prakarṣaṇākarṣaṇayor abhyākarṣavikarṣaṇaiḥ / (23.3)
Par.?
*
ācakarṣatur anyonyaṃ muṣṭibhiścābhijaghnatuḥ / (23.4)
Par.?
*
tataścaṭacaṭāśabdaḥ sughoro hyabhavat tayoḥ / (23.5)
Par.?
*
pāṣāṇasaṃpātanibhaiḥ prahārair abhijaghnatuḥ / (23.6)
Par.?
muhūrtaṃ tau tathānyonyaṃ samare paryakarṣatām // (23.7)
Par.?
tato bhīmaḥ samutkṣipya bāhubhyāṃ śalyam āhave / (24.1)
Par.?
nyavadhīd balināṃ śreṣṭho jahasur brāhmaṇāstataḥ / (24.2)
Par.?
*
parirabhyotkṣipya bāhubhyāṃ madhye bhāratasattama // (24.3)
Par.?
tatrāścaryaṃ bhīmasenaścakāra puruṣarṣabhaḥ / (25.1)
Par.?
yacchalyaṃ patitaṃ bhūmau nāhanad balinaṃ balī / (25.2)
Par.?
*
tato rājasamūhasya paśyato vṛkṣam ārujat / (25.3)
Par.?
*
tatastu bhīmaṃ saṃjñābhir vārayāmāsa dharmarāṭ / (25.4)
Par.?
*
ākārajñastato bhrātuḥ pāṇḍavo 'pi nyavartata / (25.5)
Par.?
*
dharmarājaśca kauravyaṃ duryodhanam amarṣaṇam / (25.6)
Par.?
*
etasminnantare 'vidhyad bāṇena nataparvaṇā / (25.7)
Par.?
*
duryodhanam amitraghnaṃ dharmarājo yudhiṣṭhiraḥ / (25.8)
Par.?
*
tato duryodhanaḥ kruddho daṇḍāhata ivoragaḥ / (25.9)
Par.?
*
pratyayudhyata rājānaṃ yatnaṃ paramam āsthitaḥ / (25.10)
Par.?
*
chittvā rājā dhanuḥ sajyaṃ dhārtarāṣṭrasya saṃyuge / (25.11)
Par.?
*
abhyavarṣaccharaughaistaṃ sa hitvā prādravad raṇam / (25.12)
Par.?
*
duḥśāsanastu saṃkruddhaḥ sahadevena pārthiva / (25.13)
Par.?
*
yuddhvā ca suciraṃ kālaṃ dhanuṣā sa mahārathaḥ / (25.14)
Par.?
*
visṛjya ca dhanuḥ saṃkhye varma cādāya bhāsvaram / (25.15)
Par.?
*
asim ākāśasaṃkāśam abhidudrāva pāṇḍavam / (25.16)
Par.?
*
vikarṇacitrasenābhyāṃ nigṛhītaśca kauravaḥ / (25.17)
Par.?
*
duḥṣaho nakulāccāpi apakṛṣṭaśca kauravaiḥ / (25.18)
Par.?
*
nivartantāṃ bhavanto vai kuto vipreṣu vigrahaḥ / (25.19)
Par.?
*
na ceme kevalaṃ viprā na caiṣāṃ mānuṣaṃ balam / (25.20)
Par.?
*
dvāvatra brāhmaṇau krūrau dvāvindrasadṛśau bale / (25.21)
Par.?
*
ye vā ke vā namastebhyo gacchāmaḥ svapuraṃ vayam / (25.22)
Par.?
*
evaṃ sambhāṣya te vīrā vinivartanta kauravāḥ / (25.23)
Par.?
*
prajahur brāhmaṇāstatra sametaṃ rājamaṇḍalam / (25.24)
Par.?
*
prayātāste tatastatra kṣatriyā raṇamūrdhani / (25.25)
Par.?
*
brāhmaṇāśca jayaṃ prāptāḥ kanyām ādāya niryayuḥ // (25.26)
Par.?
pātite bhīmasenena śalye karṇe ca śaṅkite / (26.1)
Par.?
*
duryodhane cāpagate tathā duḥśāsane raṇāt / (26.2)
Par.?
śaṅkitāḥ sarvarājānaḥ parivavrur vṛkodaram // (26.3)
Par.?
ūcuśca sahitāstatra sādhvime brāhmaṇarṣabhāḥ / (27.1)
Par.?
vijñāyantāṃ kvajanmānaḥ kvanivāsāstathaiva ca // (27.2)
Par.?
ko hi rādhāsutaṃ karṇaṃ śakto yodhayituṃ raṇe / (28.1)
Par.?
anyatra rāmād droṇād vā kṛpād vāpi śaradvataḥ // (28.2)
Par.?
kṛṣṇād vā devakīputrāt phalgunād vā paraṃtapāt / (29.1)
Par.?
ko vā duryodhanaṃ śaktaḥ pratiyodhayituṃ raṇe // (29.2)
Par.?
tathaiva madrarājānaṃ śalyaṃ balavatāṃ varam / (30.1)
Par.?
baladevād ṛte vīrāt pāṇḍavād vā vṛkodarāt / (30.2)
Par.?
*
vīrād duryodhanād vānyaḥ śaktaḥ pātayituṃ raṇe // (30.3)
Par.?
kriyatām avahāro 'smād yuddhād brāhmaṇasaṃyutāt / (31.1)
Par.?
*
brāhmaṇā hi sadā rakṣyāḥ sāparādhāpi nityadā / (31.2)
Par.?
athainān upalabhyeha punar yotsyāmahe vayam / (31.3)
Par.?
*
tāṃstathā vadataḥ sarvān prasamīkṣya kṣitīśvarān / (31.4)
Par.?
*
atyanyān puruṣāṃścāpi kṛtvā tat karma saṃyuge // (31.5)
Par.?
tat karma bhīmasya samīkṣya kṛṣṇaḥ kuntīsutau tau pariśaṅkamānaḥ / (32.1)
Par.?
nivārayāmāsa mahīpatīṃstān dharmeṇa labdhetyanunīya sarvān // (32.2)
Par.?
ta evaṃ saṃnivṛttāstu yuddhād yuddhaviśāradāḥ / (33.1)
Par.?
yathāvāsaṃ yayuḥ sarve vismitā rājasattamāḥ // (33.2)
Par.?
vṛtto brahmottaro raṅgaḥ pāñcālī brāhmaṇair vṛtā / (34.1)
Par.?
iti bruvantaḥ prayayur ye tatrāsan samāgatāḥ // (34.2)
Par.?
brāhmaṇaistu praticchannau rauravājinavāsibhiḥ / (35.1)
Par.?
kṛcchreṇa jagmatustatra bhīmasenadhanaṃjayau // (35.2)
Par.?
vimuktau janasaṃbādhācchatrubhiḥ parivikṣatau / (36.1)
Par.?
kṛṣṇayānugatau tatra nṛvīrau tau virejatuḥ / (36.2)
Par.?
*
paurṇamāsyāṃ ghanair muktau candrasūryāvivoditau // (36.3)
Par.?
teṣāṃ mātā bahuvidhaṃ vināśaṃ paryacintayat / (37.1)
Par.?
anāgacchatsu putreṣu bhaikṣakāle 'tigacchati // (37.2) Par.?
dhārtarāṣṭrair hatā na syur vijñāya kurupuṃgavāḥ / (38.1)
Par.?
māyānvitair vā rakṣobhiḥ sughorair dṛḍhavairibhiḥ // (38.2)
Par.?
viparītaṃ mataṃ jātaṃ vyāsasyāpi mahātmanaḥ / (39.1)
Par.?
ityevaṃ cintayāmāsa sutasnehānvitā pṛthā / (39.2)
Par.?
*
tataḥ suptajanaprāye durdine meghasaṃplute // (39.3)
Par.?
mahatyathāparāhṇe tu ghanaiḥ sūrya ivāvṛtaḥ / (40.1)
Par.?
brāhmaṇaiḥ prāviśat tatra jiṣṇur brahmapuraskṛtaḥ / (40.2)
Par.?
*
sahitair brāhmaṇaistaistu vedādhyayanapaṇḍitaiḥ / (40.3)
Par.?
*
āgatastu gṛhadvāri yatra tiṣṭhati vai pṛthā // (40.4)
Par.?
Duration=0.43948483467102 secs.