UD type:
UD sub-type:
Unclear, revisit later
Texts
Help
Select a text:
Bibliography Select a chapter:
(no revisions)
Show parallels Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 3229
- Click on a sentence to show its analysis
- Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
vyāsa uvāca / (1.1)
Par.?
purā vai naimiṣāraṇye devāḥ satram upāsate / (1.2)
Par.?
tatra vaivasvato rājañ śāmitram akarot tadā // (1.3)
Par.?
tato yamo dīkṣitastatra rājan nāmārayat kiṃcid api prajābhyaḥ / (2.1)
Par.?
tataḥ prajāstā bahulā babhūvuḥ kālātipātān maraṇāt prahīṇāḥ / (2.2)
Par.?
*
sa tatra dīkṣitastāta yamo nāmārayat prajāḥ / (2.3)
Par.?
*
prāṇino 'tha na mṛtāśca // (2.4)
Par.?
tatastu śakro varuṇaḥ kuberaḥ sādhyā rudrā vasavaścāśvinau ca / (3.1)
Par.?
praṇetāraṃ bhuvanasya prajāpatiṃ samājagmustatra devāstathānye // (3.2)
Par.?
tato 'bruvaṃllokaguruṃ sametā bhayaṃ nastīvraṃ mānuṣāṇāṃ vivṛddhyā / (4.1)
Par.?
tasmād bhayād udvijantaḥ sukhepsavaḥ prayāma sarve śaraṇaṃ bhavantam // (4.2)
Par.?
kiṃ vo bhayaṃ mānuṣebhyo yūyaṃ sarve yadāmarāḥ / (5.2)
Par.?
mā vo martyasakāśād vai bhayaṃ bhavatu karhicit // (5.3)
Par.?
martyā hyamartyāḥ saṃvṛttā na viśeṣo 'sti kaścana / (6.2)
Par.?
aviśeṣād udvijanto viśeṣārtham ihāgatāḥ // (6.3)
Par.?
vaivasvato vyāpṛtaḥ satrahetos tena tvime na mriyante manuṣyāḥ / (7.2)
Par.?
tasminn ekāgre kṛtasarvakārye tata eṣāṃ bhavitaivāntakālaḥ // (7.3)
Par.?
vaivasvatasyāpi tanur vibhūtā vīryeṇa yuṣmākam uta prayuktā / (8.1)
Par.?
saiṣām anto bhavitā hyantakāle tanur hi vīryaṃ bhavitā nareṣu // (8.2)
Par.?
vyāsa uvāca / (9.1) Par.?
tatastu te pūrvajadevavākyaṃ śrutvā devā yatra devā yajante / (9.2)
Par.?
samāsīnāste sametā mahābalā bhāgīrathyāṃ dadṛśuḥ puṇḍarīkam // (9.3)
Par.?
dṛṣṭvā ca tad vismitāste babhūvus teṣām indrastatra śūro jagāma / (10.1)
Par.?
so 'paśyad yoṣām atha pāvakaprabhāṃ yatra gaṅgā satataṃ samprasūtā // (10.2)
Par.?
sā tatra yoṣā rudatī jalārthinī gaṅgāṃ devīṃ vyavagāhyāvatiṣṭhat / (11.1)
Par.?
tasyāśrubinduḥ patito jale vai tat padmam āsīd atha tatra kāñcanam // (11.2)
Par.?
tad adbhutaṃ prekṣya vajrī tadānīm apṛcchat tāṃ yoṣitam antikād vai / (12.1)
Par.?
kā tvaṃ kathaṃ rodiṣi kasya hetor vākyaṃ tathyaṃ kāmayeha bravīhi // (12.2)
Par.?
tvaṃ vetsyase mām iha yāsmi śakra yadarthaṃ cāhaṃ rodimi mandabhāgyā / (13.2)
Par.?
āgaccha rājan purato 'haṃ gamiṣye draṣṭāsi tad rodimi yatkṛte 'ham // (13.3)
Par.?
vyāsa uvāca / (14.1)
Par.?
tāṃ gacchantīm anvagacchat tadānīṃ so 'paśyad ārāt taruṇaṃ darśanīyam / (14.2)
Par.?
siṃhāsanasthaṃ yuvatīsahāyaṃ krīḍantam akṣair girirājamūrdhni // (14.3)
Par.?
tam abravīd devarājo mamedaṃ tvaṃ viddhi viśvaṃ bhuvanaṃ vaśe sthitam / (15.1)
Par.?
īśo 'ham asmīti samanyur abravīd dṛṣṭvā tam akṣaiḥ subhṛśaṃ pramattam // (15.2)
Par.?
kruddhaṃ tu śakraṃ prasamīkṣya devo jahāsa śakraṃ ca śanair udaikṣata / (16.1)
Par.?
saṃstambhito 'bhūd atha devarājas tenekṣitaḥ sthāṇur ivāvatasthe // (16.2)
Par.?
yadā tu paryāptam ihāsya krīḍayā tadā devīṃ rudatīṃ tām uvāca / (17.1)
Par.?
ānīyatām eṣa yato 'ham ārān mainaṃ darpaḥ punar apyāviśeta // (17.2)
Par.?
tataḥ śakraḥ spṛṣṭamātrastayā tu srastair aṅgaiḥ patito 'bhūd dharaṇyām / (18.1)
Par.?
tam abravīd bhagavān ugratejā maivaṃ punaḥ śakra kṛthāḥ kathaṃcit // (18.2)
Par.?
vivartayainaṃ ca mahādrirājaṃ balaṃ ca vīryaṃ ca tavāprameyam / (19.1)
Par.?
vivṛtya caivāviśa madhyam asya yatrāsate tvadvidhāḥ sūryabhāsaḥ // (19.2)
Par.?
sa tad vivṛtya śikharaṃ mahāgires tulyadyutīṃścaturo 'nyān dadarśa / (20.1)
Par.?
sa tān abhiprekṣya babhūva duḥkhitaḥ kaccin nāhaṃ bhavitā vai yatheme // (20.2)
Par.?
tato devo giriśo vajrapāṇiṃ vivṛtya netre kupito 'bhyuvāca / (21.1)
Par.?
darīm etāṃ praviśa tvaṃ śatakrato yan māṃ bālyād avamaṃsthāḥ purastāt // (21.2)
Par.?
uktastvevaṃ vibhunā devarājaḥ pravepamāno bhṛśam evābhiṣaṅgāt / (22.1)
Par.?
srastair aṅgair anileneva nunnam aśvatthapatraṃ girirājamūrdhni // (22.2)
Par.?
sa prāñjalir vinatenānanena pravepamānaḥ sahasaivam uktaḥ / (23.1)
Par.?
uvāca cedaṃ bahurūpam ugraṃ draṣṭā śeṣasya bhagavaṃstvaṃ bhavādya // (23.2)
Par.?
tam abravīd ugradhanvā prahasya naivaṃśīlāḥ śeṣam ihāpnuvanti / (24.1)
Par.?
ete 'pyevaṃ bhavitāraḥ purastāt tasmād etāṃ darīm āviśya śedhvam // (24.2)
Par.?
śeṣo 'pyevaṃ bhavitā vo na saṃśayo yoniṃ sarve mānuṣīm āviśadhvam / (25.1)
Par.?
tatra yūyaṃ karma kṛtvāviṣahyaṃ bahūn anyān nidhanaṃ prāpayitvā / (25.2)
Par.?
*
śastrair divyair mānuṣān yodhayitvā śūrān sarvān āhave tān vijitya // (25.3)
Par.?
āgantāraḥ punar evendralokaṃ svakarmaṇā pūrvajitaṃ mahārham / (26.1)
Par.?
sarvaṃ mayā bhāṣitam etad evaṃ kartavyam anyad vividhārthavacca // (26.2)
Par.?
pūrvendrā ūcuḥ / (27.1)
Par.?
gamiṣyāmo mānuṣaṃ devalokād durādharo vihito yatra mokṣaḥ / (27.2)
Par.?
devāstvasmān ādadhīrañ jananyāṃ dharmo vāyur maghavān aśvinau ca / (27.3)
Par.?
*
astrair divyair mānuṣān yodhayitvā āgantāraḥ punar evendralokam // (27.4)
Par.?
vyāsa uvāca / (28.1)
Par.?
etacchrutvā vajrapāṇir vacastu devaśreṣṭhaṃ punar evedam āha / (28.2)
Par.?
vīryeṇāhaṃ puruṣaṃ kāryahetor dadyām eṣāṃ pañcamaṃ matprasūtam / (28.3)
Par.?
*
viśvabhug ṛtadhāmā ca śibir indraḥ pratāpavān / (28.4)
Par.?
*
śāntiścaturthasteṣāṃ vai tejasvī pañcamaḥ smṛtaḥ // (28.5)
Par.?
teṣāṃ kāmaṃ bhagavān ugradhanvā prādād iṣṭaṃ sannisargād yathoktam / (29.1)
Par.?
tāṃ cāpyeṣāṃ yoṣitaṃ lokakāntāṃ śriyaṃ bhāryāṃ vyadadhān mānuṣeṣu // (29.2)
Par.?
tair eva sārdhaṃ tu tataḥ sa devo jagāma nārāyaṇam aprameyam / (30.1)
Par.?
*
anantam avyaktam ajaṃ purāṇaṃ sanātanaṃ viśvam anantarūpam / (30.2)
Par.?
sa cāpi tad vyadadhāt sarvam eva tataḥ sarve saṃbabhūvur dharaṇyām / (30.3)
Par.?
*
naraṃ tu devaṃ vibudhapradhānam indro jiṣṇuṃ pañcamaṃ kalpayitvā // (30.4)
Par.?
sa cāpi keśau harir udbabarha śuklam ekam aparaṃ cāpi kṛṣṇam / (31.1)
Par.?
tau cāpi keśau viśatāṃ yadūnāṃ kule striyau rohiṇīṃ devakīṃ ca / (31.2)
Par.?
*
yo 'sau śvetastasya devasya keśaḥ / (31.3)
Par.?
tayor eko baladevo babhūva kṛṣṇo dvitīyaḥ keśavaḥ saṃbabhūva / (31.4)
Par.?
*
keśo yo 'sau varṇataḥ kṛṣṇa uktaḥ // (31.5)
Par.?
ye te pūrvaṃ śakrarūpā niruddhās tasyāṃ daryāṃ parvatasyottarasya / (32.1)
Par.?
ihaiva te pāṇḍavā vīryavantaḥ śakrasyāṃśaḥ pāṇḍavaḥ savyasācī // (32.2)
Par.?
evam ete pāṇḍavāḥ saṃbabhūvur ye te rājan pūrvam indrā babhūvuḥ / (33.1)
Par.?
lakṣmīścaiṣāṃ pūrvam evopadiṣṭā bhāryā yaiṣā draupadī divyarūpā // (33.2)
Par.?
kathaṃ hi strī karmaṇo 'nte mahītalāt samuttiṣṭhed anyato daivayogāt / (34.1)
Par.?
yasyā rūpaṃ somasūryaprakāśaṃ gandhaścāgryaḥ krośamātrāt pravāti // (34.2)
Par.?
idaṃ cānyat prītipūrvaṃ narendra dadāmi te varam atyadbhutaṃ ca / (35.1)
Par.?
divyaṃ cakṣuḥ paśya kuntīsutāṃstvaṃ puṇyair divyaiḥ pūrvadehair upetān // (35.2)
Par.?
vaiśaṃpāyana uvāca / (36.1)
Par.?
tato vyāsaḥ paramodārakarmā śucir viprastapasā tasya rājñaḥ / (36.2)
Par.?
cakṣur divyaṃ pradadau tān sa sarvān rājāpaśyat pūrvadehair yathāvat // (36.3)
Par.?
tato divyān hemakirīṭamālinaḥ śakraprakhyān pāvakādityavarṇān / (37.1)
Par.?
baddhāpīḍāṃścārurūpāṃśca yūno vyūḍhoraskāṃstālamātrān dadarśa // (37.2)
Par.?
divyair vastrair arajobhiḥ suvarṇair mālyaiścāgryaiḥ śobhamānān atīva / (38.1)
Par.?
sākṣāt tryakṣān vasavo vātha divyān ādityān vā sarvaguṇopapannān / (38.2)
Par.?
tān pūrvendrān evam īkṣyābhirūpān prīto rājā drupado vismitaśca / (38.3)
Par.?
*
śakrātmajaṃ cendrarūpaṃ niśamya // (38.4)
Par.?
divyāṃ māyāṃ tām avāpyāprameyāṃ tāṃ caivāgryāṃ śriyam iva rūpiṇīṃ ca / (39.1)
Par.?
*
divyāṃ sākṣāt somavahniprakāśām / (39.2)
Par.?
yogyāṃ teṣāṃ rūpatejoyaśobhiḥ patnīm ṛddhāṃ dṛṣṭavān pārthivendraḥ // (39.3)
Par.?
sa tad dṛṣṭvā mahad āścaryarūpaṃ jagrāha pādau satyavatyāḥ sutasya / (40.1)
Par.?
naitaccitraṃ paramarṣe tvayīti prasannacetāḥ sa uvāca cainam // (40.2)
Par.?
vyāsa uvāca / (41.1)
Par.?
āsīt tapovane kācid ṛṣeḥ kanyā mahātmanaḥ / (41.2)
Par.?
nādhyagacchat patiṃ sā tu kanyā rūpavatī satī // (41.3)
Par.?
toṣayāmāsa tapasā sā kilogreṇa śaṃkaram / (42.1)
Par.?
tām uvāceśvaraḥ prīto vṛṇu kāmam iti svayam // (42.2)
Par.?
saivam uktābravīt kanyā devaṃ varadam īśvaram / (43.1)
Par.?
patiṃ sarvaguṇopetam icchāmīti punaḥ punaḥ // (43.2)
Par.?
dadau tasyai sa deveśastaṃ varaṃ prītimāṃstadā / (44.1)
Par.?
pañca te patayaḥ śreṣṭhā bhaviṣyantīti śaṃkaraḥ // (44.2)
Par.?
sā prasādayatī devam idaṃ bhūyo 'bhyabhāṣata / (45.1)
Par.?
ekaṃ patiṃ guṇopetaṃ tvatto 'rhāmīti vai tadā / (45.2)
Par.?
tāṃ devadevaḥ prītātmā punaḥ prāha śubhaṃ vacaḥ // (45.3)
Par.?
pañcakṛtvastvayā uktaḥ patiṃ dehītyahaṃ punaḥ / (46.1)
Par.?
tat tathā bhavitā bhadre tava tad bhadram astu te / (46.2)
Par.?
deham anyaṃ gatāyāste yathoktaṃ tad bhaviṣyati / (46.3)
Par.?
*
saiva nāᄆāyanī bhūtvā rūpeṇāpratimā bhuvi / (46.4)
Par.?
*
maudgalyaṃ patim āsādya śivād varam avāpya ca / (46.5)
Par.?
*
śṛṇu guhyaṃ mahīpāla vadataḥ sāvadhānataḥ / (46.6)
Par.?
*
saṃśraddhatsva vaco mahyaṃ tataḥ paśyasi pāṇḍavān / (46.7)
Par.?
*
hatvā vṛtraṃ surapatistvāṣṭraṃ svargāt sa ha cyutaḥ / (46.8)
Par.?
*
brahmahatyām avāpyātha dharmādirahitastadā / (46.9)
Par.?
*
aindro dharmo yamam agād balaṃ vāyum athāviśat / (46.10)
Par.?
*
vīryaṃ varaṃ jñānarūpe nāsatyāvabhijagmatuḥ / (46.11)
Par.?
*
hrīśca lakṣmīśca kīrtiśca saṃnatir matir eva ca / (46.12)
Par.?
*
etā vinirgatā indrād vāgdevīṃ tāḥ samāśritāḥ / (46.13)
Par.?
*
pūrvendravaradānācca maheśasyājñayā nṛpa / (46.14)
Par.?
*
dharmādīn pāṇḍavān viddhi hriyād yā draupadīṃ tathā / (46.15)
Par.?
*
tad ime pāṇḍavā rājan indra eko na saṃśayaḥ / (46.16)
Par.?
*
ekaiva draupadī rājan paulomī te na saṃśayaḥ / (46.17)
Par.?
*
śṛṇu guhyatamaṃ cānyad rahasyaṃ devanirmitam / (46.18)
Par.?
*
yacchrutvā saṃśayaste 'dya śatadhā viphaliṣyati / (46.19)
Par.?
*
sadyojātamukhādīni mukhāni ca maheśituḥ / (46.20)
Par.?
*
pāṇḍavāḥ pañca yāni syuḥ pārvatī draupadī tviyam / (46.21)
Par.?
*
idam anyad rahasyaṃ te devaguhyaṃ sanātanam / (46.22)
Par.?
*
bhavataḥ pratyayārthaṃ ca niḥsaṃśayakaraṃ mahat / (46.23)
Par.?
*
catvāraśca bhujā viṣṇoḥ śaṅkhacakrādilāñchitāḥ / (46.24)
Par.?
*
dharmarājaśca bhīmaśca yamau ca nṛpasattama / (46.25)
Par.?
*
arjunastu svayaṃ viṣṇuḥ pāñcālī kamalāvatī / (46.26)
Par.?
*
catasro mūrtayo viṣṇoḥ svayaṃ viṣṇuśca sindhujā / (46.27)
Par.?
*
caturaḥ pāṇḍavāñ jiṣṇuṃ kṛṣṇāṃ viddhi mahīśvara / (46.28)
Par.?
*
caturmūrtiścaturvyūho vāsudevādibhiḥ saha / (46.29)
Par.?
*
avatīrṇo mahīṃ viṣṇuḥ pāñcālī kamalā svayam / (46.30)
Par.?
*
pañcāyatanasaṃjñaśca pañcamūrtiḥ sadāśivaḥ / (46.31)
Par.?
*
nivṛttādilayān pañca pāñcālīṃ viddhi bhūmipa / (46.32)
Par.?
*
tasmāt te saṃśayo mā bhūt pāṇḍavebhyaḥ pradīyatām / (46.33)
Par.?
*
kṛṣṇā tava sutā rājan pañcabhiḥ pūrvasaṃbhavāt / (46.34)
Par.?
*
pañcāgnayaḥ pāṇḍavāḥ syuḥ svāhā kṛṣṇā prakīrtitā // (46.35)
Par.?
drupadaiṣā hi sā jajñe sutā te devarūpiṇī / (47.1)
Par.?
pañcānāṃ vihitā patnī kṛṣṇā pārṣatyaninditā // (47.2)
Par.?
svargaśrīḥ pāṇḍavārthāya samutpannā mahāmakhe / (48.1)
Par.?
seha taptvā tapo ghoraṃ duhitṛtvaṃ tavāgatā // (48.2)
Par.?
saiṣā devī rucirā devajuṣṭā pañcānām ekā svakṛtena karmaṇā / (49.1)
Par.?
sṛṣṭā svayaṃ devapatnī svayambhuvā śrutvā rājan drupadeṣṭaṃ kuruṣva / (49.2)
Par.?
*
idaṃ cāpi purāvṛttaṃ tan nibodha ca bhūmipa / (49.4)
Par.?
*
kīrtyamānaṃ nṛparṣīṇāṃ pūrveṣāṃ dārakarmaṇi / (49.5)
Par.?
*
nitantur nāma rājarṣir babhūva bhuvi viśrutaḥ / (49.6)
Par.?
*
tasya putrā maheṣvāsā babhūvuḥ pañca bhūmipāḥ / (49.7)
Par.?
*
sālveyaḥ śūrasenaśca śrutasenaśca vīryavān / (49.8)
Par.?
*
tindusāro 'tisāraśca kṣatriyāḥ kratuyājinaḥ / (49.9)
Par.?
*
nāticakramur anyonyam anyonyasya priyaṃvadāḥ / (49.10)
Par.?
*
etān naitantavān pañca śaibyā cātra svayaṃvare / (49.11)
Par.?
*
avāpa sā patīn vīrān bhaumāśvī manujādhipān / (49.12)
Par.?
*
vīṇeva madhurārāvā gāndhārasvaramūrchitā / (49.13)
Par.?
*
uttamā sarvanārīṇāṃ bhaumāśvī hyabhavat tadā / (49.14)
Par.?
*
yasyā naitantavāḥ pañca patayaḥ kṣatriyarṣabhāḥ / (49.15)
Par.?
*
babhūvuḥ pṛthivīpālāḥ sarvaiḥ samuditā guṇaiḥ / (49.16)
Par.?
*
teṣām ekābhavad bhāryā rājñām auśīnarī nṛpa / (49.17)
Par.?
*
bhaumāśvī nāma bhadraṃ te tadā rūpaguṇānvitā / (49.18)
Par.?
*
pañcabhyaḥ pañcadhā pañca dāyādān sā vyajāyata / (49.19)
Par.?
*
tebhyo naitantavebhyastu rājaśārdūla vai tadā / (49.20)
Par.?
*
pṛthag ākhyābhavat teṣāṃ matsyānāṃ pañcadhā bhuvi / (49.21)
Par.?
*
yathāvat kīrtyamānāṃstāñ śṛṇu me rājasattama / (49.22)
Par.?
*
sālveyāḥ śūrasenāśca śrutasenāśca pārthivāḥ / (49.23)
Par.?
*
tindusārātisārāśca vaṃśā eṣāṃ nṛpottama / (49.24)
Par.?
*
evam ekābhavad bhāryā bhaumāśvī bhuvi viśrutā // (49.25)
Par.?
Duration=0.3063588142395 secs.