UD type:
UD sub-type:
Unclear, revisit later
Texts
Help
Select a text:
Bibliography Select a chapter:
(no revisions)
Show parallels Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 3476
- Click on a sentence to show its analysis
- Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
śrīkṛṣṇa uvāca / (1.1)
Par.?
sarvair guṇair mahārāja rājasūyaṃ tvam arhasi / (1.2)
Par.?
jānatastveva te sarvaṃ kiṃcid vakṣyāmi bhārata // (1.3)
Par.?
jāmadagnyena rāmeṇa kṣatraṃ yad avaśeṣitam / (2.1)
Par.?
tasmād avarajaṃ loke yad idaṃ kṣatrasaṃjñitam // (2.2)
Par.?
kṛto 'yaṃ kulasaṃkalpaḥ kṣatriyair vasudhādhipa / (3.1) Par.?
nideśavāgbhistat te ha viditaṃ bharatarṣabha // (3.2)
Par.?
ailasyekṣvākuvaṃśasya prakṛtiṃ paricakṣate / (4.1)
Par.?
rājānaḥ śreṇibaddhāśca tato 'nye kṣatriyā bhuvi // (4.2)
Par.?
ailavaṃśyāstu ye rājaṃstathaivekṣvākavo nṛpāḥ / (5.1)
Par.?
tāni caikaśataṃ viddhi kulāni bharatarṣabha // (5.2)
Par.?
yayātestveva bhojānāṃ vistaro 'tiguṇo mahān / (6.1)
Par.?
bhajate ca mahārāja vistaraḥ sa caturdiśam // (6.2)
Par.?
teṣāṃ tathaiva tāṃ lakṣmīṃ sarvakṣatram upāsate / (7.1)
Par.?
*
idānīm eva vai rājañ jarāsaṃdho mahīpatiḥ / (7.2)
Par.?
*
abhibhūya śriyaṃ teṣāṃ kulānām abhiṣecitaḥ / (7.3)
Par.?
*
sthito mūrdhni narendrāṇām ojasākramya sarvaśaḥ / (7.4)
Par.?
so 'vanīṃ madhyamāṃ bhuktvā mithobhedeṣvamanyata // (7.5)
Par.?
caturyustvaparo rājā yasminn ekaśato 'bhavat / (8.1)
Par.?
sa sāmrājyaṃ jarāsaṃdhaḥ prāpto bhavati yonitaḥ // (8.2)
Par.?
taṃ sa rājā mahāprājña saṃśritya kila sarvaśaḥ / (9.1)
Par.?
rājan senāpatir jātaḥ śiśupālaḥ pratāpavān // (9.2)
Par.?
tam eva ca mahārāja śiṣyavat samupasthitaḥ / (10.1)
Par.?
vakraḥ karūṣādhipatir māyāyodhī mahābalaḥ // (10.2)
Par.?
aparau ca mahāvīryau mahātmānau samāśritau / (11.1)
Par.?
jarāsaṃdhaṃ mahāvīryaṃ tau haṃsaḍibhakāvubhau // (11.2)
Par.?
dantavakraḥ karūṣaśca kalabho meghavāhanaḥ / (12.1)
Par.?
mūrdhnā divyaṃ maṇiṃ bibhrad yaṃ taṃ bhūtamaṇiṃ viduḥ // (12.2)
Par.?
muraṃ ca narakaṃ caiva śāsti yo yavanādhipau / (13.1)
Par.?
aparyantabalo rājā pratīcyāṃ varuṇo yathā // (13.2)
Par.?
bhagadatto mahārāja vṛddhastava pituḥ sakhā / (14.1)
Par.?
sa vācā praṇatastasya karmaṇā caiva bhārata // (14.2)
Par.?
snehabaddhastu pitṛvanmanasā bhaktimāṃstvayi / (15.1)
Par.?
pratīcyāṃ dakṣiṇaṃ cāntaṃ pṛthivyāḥ pāti yo nṛpaḥ / (15.2)
Par.?
*
te cāpi praṇatāstasya mahātmāno bhayārditāḥ // (15.3)
Par.?
mātulo bhavataḥ śūraḥ purujit kuntivardhanaḥ / (16.1)
Par.?
sa te saṃnatimān ekaḥ snehataḥ śatrutāpanaḥ // (16.2)
Par.?
jarāsaṃdhaṃ gatastvevaṃ purā yo na mayā hataḥ / (17.1)
Par.?
puruṣottamavijñāto yo 'sau cediṣu durmatiḥ // (17.2)
Par.?
ātmānaṃ pratijānāti loke 'smin puruṣottamam / (18.1)
Par.?
ādatte satataṃ mohād yaḥ sa cihnaṃ ca māmakam // (18.2)
Par.?
vaṅgapuṇḍrakirāteṣu rājā balasamanvitaḥ / (19.1)
Par.?
pauṇḍrako vāsudeveti yo 'sau lokeṣu viśrutaḥ // (19.2)
Par.?
caturyuḥ sa mahārāja bhoja indrasakho balī / (20.1)
Par.?
vidyābalād yo vyajayat pāṇḍyakrathakakaiśikān // (20.2)
Par.?
bhrātā yasyāhṛtiḥ śūro jāmadagnyasamo yudhi / (21.1)
Par.?
sa bhakto māgadhaṃ rājā bhīṣmakaḥ paravīrahā // (21.2)
Par.?
priyāṇyācarataḥ prahvān sadā saṃbandhinaḥ sataḥ / (22.1)
Par.?
bhajato na bhajatyasmān apriyeṣu vyavasthitaḥ // (22.2)
Par.?
na kulaṃ na balaṃ rājann abhijānaṃstathātmanaḥ / (23.1)
Par.?
paśyamāno yaśodīptaṃ jarāsaṃdham upāśritaḥ // (23.2)
Par.?
udīcyabhojāśca tathā kulānyaṣṭādaśābhibho / (24.1)
Par.?
jarāsaṃdhabhayād eva pratīcīṃ diśam āśritāḥ // (24.2)
Par.?
śūrasenā bhadrakārā bodhāḥ śālvāḥ paṭaccarāḥ / (25.1)
Par.?
sustharāśca sukuṭṭāśca kuṇindāḥ kuntibhiḥ saha // (25.2)
Par.?
śālveyānāṃ ca rājānaḥ sodaryānucaraiḥ saha / (26.1)
Par.?
dakṣiṇā ye ca pāñcālāḥ pūrvāḥ kuntiṣu kośalāḥ // (26.2)
Par.?
tathottarāṃ diśaṃ cāpi parityajya bhayārditāḥ / (27.1)
Par.?
matsyāḥ saṃnyastapādāśca dakṣiṇāṃ diśam āśritāḥ // (27.2)
Par.?
tathaiva sarvapāñcālā jarāsaṃdhabhayārditāḥ / (28.1)
Par.?
svarāṣṭraṃ samparityajya vidrutāḥ sarvatodiśam / (28.2)
Par.?
*
agrato hyasya pāñcālāstatrānīke mahātmanaḥ / (28.3)
Par.?
*
anirgate sārabale māgadhebhyo girivrajāt // (28.4)
Par.?
kasyacit tvatha kālasya kaṃso nirmathya bāndhavān / (29.1)
Par.?
bārhadrathasute devyāvupāgacchad vṛthāmatiḥ // (29.2)
Par.?
astiḥ prāptiśca nāmnā te sahadevānuje 'bale / (30.1)
Par.?
balena tena sa jñātīn abhibhūya vṛthāmatiḥ // (30.2)
Par.?
śraiṣṭhyaṃ prāptaḥ sa tasyāsīd atīvāpanayo mahān / (31.1)
Par.?
bhojarājanyavṛddhaistu pīḍyamānair durātmanā // (31.2)
Par.?
jñātitrāṇam abhīpsadbhir asmatsaṃbhāvanā kṛtā / (32.1)
Par.?
dattvākrūrāya sutanuṃ tām āhukasutāṃ tadā // (32.2)
Par.?
saṃkarṣaṇadvitīyena jñātikāryaṃ mayā kṛtam / (33.1)
Par.?
hatau kaṃsasunāmānau mayā rāmeṇa cāpyuta / (33.2)
Par.?
*
hatvā kaṃsaṃ tathaivājau jarāsaṃdhasya bibhyatā / (33.3)
Par.?
*
mayā rāmeṇa cānyatra jñātayaḥ paripālitāḥ // (33.4)
Par.?
bhaye tu samupakrānte jarāsaṃdhe samudyate / (34.1)
Par.?
mantro 'yaṃ mantrito rājan kulair aṣṭādaśāvaraiḥ // (34.2)
Par.?
anāramanto nighnanto mahāstraiḥ śataghātibhiḥ / (35.1)
Par.?
na hanyāma vayaṃ tasya tribhir varṣaśatair balam // (35.2)
Par.?
tasya hyamarasaṃkāśau balena balināṃ varau / (36.1)
Par.?
nāmabhyāṃ haṃsaḍibhakāvityāstāṃ yodhasattamau // (36.2)
Par.?
tāvubhau sahitau vīrau jarāsaṃdhaśca vīryavān / (37.1)
Par.?
trayastrayāṇāṃ lokānāṃ paryāptā iti me matiḥ // (37.2)
Par.?
na hi kevalam asmākaṃ yāvanto 'nye ca pārthivāḥ / (38.1)
Par.?
tathaiva teṣām āsīcca buddhir buddhimatāṃ vara / (38.2)
Par.?
*
aṣṭādaśa mayā tasya saṃgrāmā romaharṣaṇaḥ / (38.3)
Par.?
*
dattā na ca hato rājañ jarāsaṃdho mahābalaḥ // (38.4)
Par.?
atha haṃsa iti khyātaḥ kaścid āsīnmahānnṛpaḥ / (39.1)
Par.?
sa cānyaiḥ sahito rājan saṃgrāme 'ṣṭādaśāvaraiḥ // (39.2)
Par.?
hato haṃsa iti proktam atha kenāpi bhārata / (40.1)
Par.?
tacchrutvā ḍibhako rājan yamunāmbhasyamajjata // (40.2)
Par.?
vinā haṃsena loke 'sminnāhaṃ jīvitum utsahe / (41.1)
Par.?
ityetāṃ matim āsthāya ḍibhako nidhanaṃ gataḥ // (41.2)
Par.?
tathā tu ḍibhakaṃ śrutvā haṃsaḥ parapuraṃjayaḥ / (42.1)
Par.?
prapede yamunām eva so 'pi tasyāṃ nyamajjata // (42.2)
Par.?
tau sa rājā jarāsaṃdhaḥ śrutvāpsu nidhanaṃ gatau / (43.1)
Par.?
svapuraṃ śūrasenānāṃ prayayau bharatarṣabha // (43.2)
Par.?
tato vayam amitraghna tasmin pratigate nṛpe / (44.1)
Par.?
punar ānanditāḥ sarve mathurāyāṃ vasāmahe // (44.2)
Par.?
yadā tvabhyetya pitaraṃ sā vai rājīvalocanā / (45.1)
Par.?
kaṃsabhāryā jarāsaṃdhaṃ duhitā māgadhaṃ nṛpam // (45.2)
Par.?
codayatyeva rājendra pativyasanaduḥkhitā / (46.1)
Par.?
patighnaṃ me jahītyevaṃ punaḥ punar ariṃdama // (46.2)
Par.?
tato vayaṃ mahārāja taṃ mantraṃ pūrvamantritam / (47.1)
Par.?
saṃsmaranto vimanaso vyapayātā narādhipa // (47.2)
Par.?
pṛthaktvena drutā rājan saṃkṣipya mahatīṃ śriyam / (48.1)
Par.?
prapatāmo bhayāt tasya sadhanajñātibāndhavāḥ // (48.2)
Par.?
iti saṃcintya sarve sma pratīcīṃ diśam āśritāḥ / (49.1)
Par.?
kuśasthalīṃ purīṃ ramyāṃ raivatenopaśobhitām // (49.2)
Par.?
punar niveśanaṃ tasyāṃ kṛtavanto vayaṃ nṛpa / (50.1)
Par.?
tathaiva durgasaṃskāraṃ devair api durāsadam // (50.2)
Par.?
striyo 'pi yasyāṃ yudhyeyuḥ kiṃ punar vṛṣṇipuṃgavāḥ / (51.1)
Par.?
tasyāṃ vayam amitraghna nivasāmo 'kutobhayāḥ // (51.2)
Par.?
ālokya girimukhyaṃ taṃ mādhavītīrtham eva ca / (52.1)
Par.?
mādhavāḥ kuruśārdūla parāṃ mudam avāpnuvan // (52.2)
Par.?
evaṃ vayaṃ jarāsaṃdhād āditaḥ kṛtakilbiṣāḥ / (53.1)
Par.?
sāmarthyavantaḥ saṃbandhād bhavantaṃ samupāśritāḥ // (53.2)
Par.?
triyojanāyataṃ sadma triskandhaṃ yojanād adhi / (54.1)
Par.?
yojanānte śatadvāraṃ vikramakramatoraṇam / (54.2)
Par.?
aṣṭādaśāvarair naddhaṃ kṣatriyair yuddhadurmadaiḥ // (54.3)
Par.?
aṣṭādaśa sahasrāṇi vrātānāṃ santi naḥ kule / (55.1)
Par.?
āhukasya śataṃ putrā ekaikastriśatāvaraḥ // (55.2)
Par.?
cārudeṣṇaḥ saha bhrātrā cakradevo 'tha sātyakiḥ / (56.1)
Par.?
ahaṃ ca rauhiṇeyaśca sāmbaḥ śaurisamo yudhi // (56.2)
Par.?
evam ete rathāḥ sapta rājann anyānnibodha me / (57.1)
Par.?
kṛtavarmā anādhṛṣṭiḥ samīkaḥ samitiṃjayaḥ // (57.2)
Par.?
kahvaḥ śaṅkur nidāntaśca saptaivaite mahārathāḥ / (58.1)
Par.?
*
pradyumnaścāniruddhaśca bhānur akrūrasāraṇau / (58.2)
Par.?
*
niśaṭhaśca gadaścaiva sapta caite mahārathāḥ / (58.3)
Par.?
*
vitadrur jhallibabhrū ca uddhavo 'tha viḍūrathaḥ / (58.4)
Par.?
*
vasudevograsenau ca saptaite mantripuṃgavāḥ / (58.5)
Par.?
*
prasenajicca yamalo rājarājaguṇānvitaḥ / (58.6)
Par.?
*
syamantako maṇir yasya rukmaṃ nisravate bahu / (58.7)
Par.?
putrau cāndhakabhojasya vṛddho rājā ca te daśa // (58.8)
Par.?
lokasaṃhananā vīrā vīryavanto mahābalāḥ / (59.1)
Par.?
smaranto madhyamaṃ deśaṃ vṛṣṇimadhye gatavyathāḥ / (59.2)
Par.?
*
śrībhagavān / (59.3)
Par.?
*
pāṇḍavaiścāpi satataṃ nāthavanto vayaṃ nṛpa // (59.4)
Par.?
sa tvaṃ samrāḍguṇair yuktaḥ sadā bharatasattama / (60.1)
Par.?
kṣatre samrājam ātmānaṃ kartum arhasi bhārata / (60.2)
Par.?
*
duryodhanaṃ śāṃtanavaṃ droṇaṃ droṇāyaniṃ kṛpam / (60.3)
Par.?
*
karṇaṃ ca śiśupālaṃ ca rukmiṇaṃ ca dhanurdharam / (60.4)
Par.?
*
ekalavyaṃ drumaṃ śvetaṃ śalyaṃ śakunim eva ca / (60.5)
Par.?
*
etān ajitvā saṃgrāme kathaṃ śaknoṣi taṃ kratum / (60.6)
Par.?
*
athaite gauraveṇaiva na yotsyanti narādhipāḥ / (60.7)
Par.?
*
ekastatra balonmattaḥ karṇo vaikartano vṛṣā / (60.8)
Par.?
*
yotsyate sa balāmarṣī divyāstrabalagarvitaḥ // (60.9)
Par.?
na tu śakyaṃ jarāsaṃdhe jīvamāne mahābale / (61.1)
Par.?
rājasūyastvayā prāptum eṣā rājanmatir mama // (61.2)
Par.?
tena ruddhā hi rājānaḥ sarve jitvā girivraje / (62.1)
Par.?
kandarāyāṃ girīndrasya siṃheneva mahādvipāḥ // (62.2)
Par.?
so 'pi rājā jarāsaṃdho yiyakṣur vasudhādhipaiḥ / (63.1)
Par.?
*
mahādevaṃ mahātmānam umāpatim ariṃdama / (63.2)
Par.?
*
abhiṣiktaiśca rājanyaiḥ sahasrair uta cāṣṭabhiḥ / (63.3)
Par.?
ārādhya hi mahādevaṃ nirjitāstena pārthivāḥ / (63.4)
Par.?
*
pratijñāyāśca pāraṃ sa gataḥ kṣatriyapuṃgavaḥ // (63.5)
Par.?
sa hi nirjitya nirjitya pārthivān pṛtanāgatān / (64.1)
Par.?
puram ānīya baddhvā ca cakāra puruṣavrajam // (64.2)
Par.?
vayaṃ caiva mahārāja jarāsaṃdhabhayāt tadā / (65.1)
Par.?
mathurāṃ samparityajya gatā dvāravatīṃ purīm / (65.2)
Par.?
*
nivasāma tathādyāpi sadhanajñātibāndhavāḥ / (65.3)
Par.?
*
kaṃsahetor hi yad vairaṃ māgadhasya mayā saha / (65.4)
Par.?
*
pāraṃ gatvā sa tasyājau yiyakṣur devam uttamam // (65.5)
Par.?
yadi tvenaṃ mahārāja yajñaṃ prāptum ihecchasi / (66.1)
Par.?
yatasva teṣāṃ mokṣāya jarāsaṃdhavadhāya ca // (66.2)
Par.?
samārambho hi śakyo 'yaṃ nānyathā kurunandana / (67.1)
Par.?
rājasūyasya kārtsnyena kartuṃ matimatāṃ vara / (67.2)
Par.?
*
jarāsaṃdhavadhopāyaścintyatāṃ bharatarṣabha / (67.3)
Par.?
*
tasmiñjite jitaṃ sarvaṃ sakalaṃ pārthivaṃ balam // (67.4)
Par.?
ityeṣā me matī rājan yathā vā manyase 'nagha / (68.1)
Par.?
evaṃ gate mamācakṣva svayaṃ niścitya hetubhiḥ // (68.2)
Par.?
Duration=0.26417183876038 secs.