Texts

Help

Select a text:
Bibliography
Select a chapter:
 (no revisions)
Show parallels  Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 4527
  • Click on a sentence to show its analysis
  • Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
yudhiṣṭhira uvāca / (1.1) Par.?
vac.
3. sg., Perf.
root
samrāḍguṇam abhīpsan vai yuṣmān svārthaparāyaṇaḥ / (1.2) Par.?
samrāj
comp.
∞ guṇa
ac.s.m.
abhīps
Pre. ind., n.s.m.
← prahi (1.3) [advcl]
vai
indecl.
tvad
ac.p.a.
sva
comp.
∞ artha
comp.
∞ parāyaṇa,
n.s.m.
kathaṃ prahiṇuyāṃ bhīmaṃ balāt kevalasāhasāt // (1.3) Par.?
katham
indecl.
prahi
1. sg., Pre. opt.
root
→ abhīps (1.2) [advcl]
bhīma
ac.s.m.
bala
ab.s.n.
kevala
comp.
∞ sāhasa.
ab.s.n.
bhīmārjunāvubhau netre mano manye janārdanam / (2.1) Par.?
bhīma
comp.
∞ arjuna
ac.d.m.
root
∞ ubh
ac.d.m.
netra,
ac.d.n.
manas
ac.s.n.
man
1. sg., Pre. ind.
janārdana,
ac.s.m.
manaścakṣurvihīnasya kīdṛśaṃ jīvitaṃ bhavet // (2.2) Par.?
manas
comp.
∞ cakṣus
comp.
∞ vihā
PPP, g.s.m.
kīdṛśa
n.s.n.
root
jīvita
n.s.n.
bhū.
3. sg., Pre. opt.
jarāsaṃdhabalaṃ prāpya duṣpāraṃ bhīmavikramam / (3.1) Par.?
∞ bala
ac.s.n.
prāp
Abs., indecl.
← parāji (3.2) [advcl]
duṣpāra
ac.s.n.
bhīma
comp.
∞ vikrama,
ac.s.n.
śramo hi vaḥ parājayyāt kim u tatra viceṣṭitam // (3.2) Par.?
śrama
n.s.m.
hi
indecl.
tvad
ac.p.a.
parāji.
3. sg., Pre. opt.
root
→ prāp (3.1) [advcl:temp]
ka
n.s.n.
u
indecl.
tatra
indecl.
viceṣṭ.
PPP, n.s.n.
root
asminn arthāntare yuktam anarthaḥ pratipadyate / (4.1) Par.?
idam
l.s.m.
artha
comp.
∞ antara
l.s.m.
yuj
PPP, ac.s.m.
anartha
n.s.m.
pratipad.
3. sg., Pre. ind.
root
yathāhaṃ vimṛśāmyekastat tāvacchrūyatāṃ mama / (4.2) Par.?
yathā
indecl.
∞ mad
n.s.a.
vimṛś
1. sg., Pre. ind.
∞ eka
n.s.m.
∞ tad
n.s.n.
tāvat
indecl.
∞ śru
3. sg., Imp. pass.
root
mad.
g.s.a.
*tasmānna pratipattistu kāryā yuktā matā mama // (4.3) Par.?
tasmāt
indecl.
∞ na
indecl.
pratipatti
n.s.f.
∞ tu
indecl.
kṛ
Ger., n.s.f.
root
yuj
PPP, n.s.f.
man
PPP, n.s.f.
mad.
g.s.a.
saṃnyāsaṃ rocaye sādhu kāryasyāsya janārdana / (5.1) Par.?
saṃnyāsa
ac.s.m.
rocay
1. sg., Pre. ind.
root
sādhu
ac.s.n.
kārya
g.s.n.
∞ idam
g.s.n.
janārdana.
v.s.m.
pratihanti mano me 'dya rājasūyo durāsadaḥ // (5.2) Par.?
pratihan
3. sg., Pre. ind.
root
manas
n.s.n.
mad
g.s.a.
adya.
indecl.
durāsada.
n.s.m.
root
vaiśaṃpāyana uvāca / (6.1) Par.?
vac.
3. sg., Perf.
root
pārthaḥ prāpya dhanuḥśreṣṭham akṣayyau ca maheṣudhī / (6.2) Par.?
pārtha
n.s.m.
← bhāṣ (6.3) [nsubj]
prāp
Abs., indecl.
← bhāṣ (6.3) [advcl]
dhanus
comp.
∞ śreṣṭha
ac.s.n.
→ ratha (6.3) [conj]
akṣayya
ac.d.m.
ca
indecl.
mahat
comp.
∞ iṣudhi,
ac.d.m.
rathaṃ dhvajaṃ sabhāṃ caiva yudhiṣṭhiram abhāṣata // (6.3) Par.?
ratha
ac.s.m.
← śreṣṭha (6.2) [conj]
dhvaja
ac.s.m.
sabhā
ac.s.f.
ca
indecl.
∞ eva
indecl.
bhāṣ.
3. sg., Impf.
root
→ pārtha (6.2) [nsubj]
→ prāp (6.2) [advcl:temp]
dhanur astraṃ śarā vīryaṃ pakṣo bhūmir yaśo balam / (7.1) Par.?
dhanus
n.s.n.
← etad (7.2) [nmod]
astra
n.s.n.
śara
n.p.m.
vīrya
n.s.n.
pakṣa
n.s.m.
bhūmi
n.s.f.
yaśas
n.s.n.
bala,
n.s.n.
prāptam etanmayā rājan duṣprāpaṃ yad abhīpsitam // (7.2) Par.?
prāp
PPP, n.s.n.
root
etad
n.s.n.
→ dhanus (7.1) [nmod:appos]
∞ mad
i.s.a.
rājan,
v.s.m.
yad
n.s.n.
abhīps.
PPP, n.s.n.
kule janma praśaṃsanti vaidyāḥ sādhu suniṣṭhitāḥ / (8.1) Par.?
kula
l.s.n.
janman
ac.s.n.
praśaṃs
3. pl., Pre. ind.
root
vaidya
n.p.m.
sādhu
ac.s.n.
su
indecl.
∞ niṣṭhita
n.p.m.
balena sadṛśaṃ nāsti vīryaṃ tu mama rocate // (8.2) Par.?
bala
i.s.n.
sadṛśa
n.s.n.
na
indecl.
∞ as
3. sg., Pre. ind.
root
vīrya
n.s.n.
tu
indecl.
mad
g.s.a.
ruc
3. sg., Pre. ind.
root
kṛtavīryakule jāto nirvīryaḥ kiṃ kariṣyati / (9.1) Par.?
kṛ
PPP, comp.
∞ vīrya
comp.
∞ kula
l.s.n.
jan
PPP, n.s.m.
nirvīrya
n.s.m.
ka
ac.s.n.
kṛ
3. sg., Fut.
root
*nirvīrye tu kule jāto vīryavāṃstu viśiṣyate / (9.2) Par.?
nirvīrya
l.s.n.
tu
indecl.
kula
l.s.n.
jan
PPP, n.s.m.
vīryavat
n.s.m.
∞ tu
indecl.
viśiṣ
3. sg., Ind. pass.
root
kṣatriyaḥ sarvaśo rājan yasya vṛttiḥ parājaye // (9.3) Par.?
kṣatriya
n.s.m.
← tṛ (10.1) [nsubj]
sarvaśas
indecl.
← tṛ (10.1) [advmod]
rājan
v.s.m.
← tṛ (10.1) [vocative]
yad
g.s.m.
vṛtti
n.s.f.
parājaya
l.s.m.
sarvair api guṇair hīno vīryavān hi tared ripūn / (10.1) Par.?
sarva
i.p.m.
api
indecl.
guṇa
i.p.m.

PPP, n.s.m.
vīryavat
n.s.m.
hi
indecl.
tṛ
3. sg., Pre. opt.
root
→ rājan (9.3) [vocative]
→ sarvaśas (9.3) [advmod]
→ kṣatriya (9.3) [nsubj]
ripu
ac.p.m.
sarvair api guṇair yukto nirvīryaḥ kiṃ kariṣyati // (10.2) Par.?
sarva
i.p.m.
api
indecl.
guṇa
i.p.m.
yuj
PPP, n.s.m.
nirvīrya
n.s.m.
ka
ac.s.n.
kṛ
3. sg., Fut.
root
dravyabhūtā guṇāḥ sarve tiṣṭhanti hi parākrame / (11.1) Par.?
dravya
comp.
∞ bhū
PPP, n.p.m.
guṇa
n.p.m.
sarva
n.p.m.
sthā
3. pl., Pre. ind.
root
hi
indecl.
parākrama.
l.s.m.
jayasya hetuḥ siddhir hi karma daivaṃ ca saṃśritam // (11.2) Par.?
jaya
g.s.m.
hetu
n.s.m.
root
siddhi
n.s.f.
hi.
indecl.
karman
n.s.n.
daiva
ac.s.n.
ca
indecl.
saṃśri.
PPP, n.s.n.
root
saṃyukto hi balaiḥ kaścit pramādānnopayujyate / (12.1) Par.?
saṃyuj
PPP, n.s.m.
hi
indecl.
bala
i.p.m.
kaścit
n.s.m.
pramāda
ab.s.m.
∞ na
indecl.
∞ upayuj.
3. sg., Ind. pass.
root
tena dvāreṇa śatrubhyaḥ kṣīyate sabalo ripuḥ // (12.2) Par.?
tad
i.s.n.
dvāra
i.s.n.
śatru
ab.p.m.
kṣi
3. sg., Ind. pass.
root
sa
indecl.
∞ bala
n.s.m.
ripu.
n.s.m.
dainyaṃ yathābalavati tathā moho balānvite / (13.1) Par.?
dainya
n.s.n.
yathā
indecl.
∞ abalavat,
l.s.m.
tathā
indecl.
moha
n.s.m.
bala
comp.
∞ anvita.
l.s.m.
root
tāvubhau nāśakau hetū rājñā tyājyau jayārthinā // (13.2) Par.?
tad
n.d.m.
∞ ubh
n.d.m.
nāśaka
n.d.m.
hetu
n.s.m.
rājan
i.s.m.
tyaj
Ger., n.d.m.
root
jaya
comp.
∞ arthin.
i.s.m.
jarāsaṃdhavināśaṃ ca rājñāṃ ca parimokṣaṇam / (14.1) Par.?
∞ vināśa
ac.s.m.
← kṛ (14.2) [obj]
ca
indecl.
rājan
g.p.m.
ca
indecl.
yadi kuryāma yajñārthaṃ kiṃ tataḥ paramaṃ bhavet // (14.2) Par.?
yadi
indecl.
kṛ
1. pl., Pre. opt.
→ vināśa (14.1) [obj]
yajña
comp.
∞ artha,
ac.s.m.
ka
n.s.n.
tatas
indecl.
parama
n.s.n.
root
bhū.
3. sg., Pre. opt.
anārambhe tu niyato bhaved aguṇaniścayaḥ / (15.1) Par.?
an
indecl.
∞ ārambha
l.s.m.
tu
indecl.
niyam
PPP, n.s.m.
root
bhū
3. sg., Pre. opt.
aguṇa
comp.
∞ niścaya.
n.s.m.
guṇānniḥsaṃśayād rājannairguṇyaṃ manyase katham // (15.2) Par.?
guṇa
ab.s.m.
∞ niḥsaṃśaya
ab.s.m.
rājan
v.s.m.
∞ nairguṇya
ac.s.n.
man
2. sg., Pre. ind.
root
katham.
indecl.
kāṣāyaṃ sulabhaṃ paścānmunīnāṃ śamam icchatām / (16.1) Par.?
sulabha
n.s.n.
root
paścāt
indecl.
∞ muni
g.p.m.
śama
ac.s.m.
iṣ.
Pre. ind., g.p.m.
sāmrājyaṃ tu tavecchanto vayaṃ yotsyāmahe paraiḥ // (16.2) Par.?
sāmrājya
ac.s.n.
tu
indecl.
tvad
g.s.a.
∞ iṣ
Pre. ind., n.p.m.
mad
n.p.a.
yudh
1. pl., Fut.
root
para.
i.p.m.
Duration=0.068035840988159 secs.