Texts

Help

Select a text:
Bibliography
Select a chapter:
 (no revisions)
Associated topic(s): gambling

Show parallels  Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 9313
  • Click on a sentence to show its analysis
  • Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
śakunir uvāca / (1.1) Par.?
śakuni
n.s.m.
vac
3. sg., Perf.
root
upastīrṇā sabhā rājan rantuṃ caite kṛtakṣaṇāḥ / (1.2) Par.?
upastṛ
PPP, n.s.f.
root
sabhā
n.s.f.
rājan
v.s.m.
ram
Inf., indecl.
ca
indecl.
∞ etad
n.p.m.
kṛ
PPP, comp.
∞ kṣaṇa
n.p.m.
akṣān uptvā devanasya samayo 'stu yudhiṣṭhira // (1.3) Par.?
akṣa
ac.p.m.
vap
Abs., indecl.
devana
g.s.m.
samaya
n.s.m.
root
as
3. sg., Pre. imp.
yudhiṣṭhira uvāca / (2.1) Par.?
vac
3. sg., Perf.
root
nikṛtir devanaṃ pāpaṃ na kṣātro 'tra parākramaḥ / (2.2) Par.?
nikṛti
n.s.f.
root
devana
n.s.n.
pāpa
n.s.n.
na
indecl.
kṣātra
n.s.m.
root
atra
indecl.
na ca nītir dhruvā rājan kiṃ tvaṃ dyūtaṃ praśaṃsasi // (2.3) Par.?
na
indecl.
ca
indecl.
nīti
n.s.f.
dhruva
n.s.f.
root
rājan
v.s.m.
kim
indecl.
tvad
n.s.a.
dyūta
ac.s.n.
praśaṃs
2. sg., Pre. ind.
root
na hi mānaṃ praśaṃsanti nikṛtau kitavasya ha / (3.1) Par.?
na
indecl.
hi
indecl.
māna
ac.s.m.
praśaṃs
3. pl., Pre. ind.
root
nikṛti
l.s.f.
kitava
g.s.m.
ha
indecl.
śakune maiva no jaiṣīr amārgeṇa nṛśaṃsavat // (3.2) Par.?
śakuni
v.s.m.

indecl.
∞ eva
indecl.
mad
ac.p.a.
ji
2. sg., Aor. inj.
root
amārga
i.s.m.
∞ vat
indecl.
śakunir uvāca / (4.1) Par.?
śakuni
n.s.m.
vac
3. sg., Perf.
root
yo 'nveti saṃkhyāṃ nikṛtau vidhijñaś ceṣṭāsvakhinnaḥ kitavo 'kṣajāsu / (4.2) Par.?
yad
n.s.m.
anvi
3. sg., Pre. ind.
→ jñā (4.3) [conj]
← tad (4.3) [acl]
saṃkhyā
ac.s.f.
nikṛti
l.s.f.
vidhi
comp.
∞ jña
n.s.m.
ceṣṭā
l.p.f.
∞ a
indecl.
∞ khid
PPP, n.s.m.
kitava
n.s.m.
akṣa
comp.
∞ ja
l.p.f.
mahāmatir yaśca jānāti dyūtaṃ sa vai sarvaṃ sahate prakriyāsu // (4.3) Par.?
mahat
comp.
∞ mati
n.s.m.
yad
n.s.m.
∞ ca
indecl.
jñā
3. sg., Pre. ind.
← anvi (4.2) [conj]
dyūta
ac.s.n.
tad
n.s.m.
→ anvi (4.2) [acl:rel]
vai
indecl.
sarva
ac.s.n.
sah
3. sg., Pre. ind.
root
prakriyā
l.p.f.
akṣaglahaḥ so 'bhibhavet paraṃ nas tenaiva kālo bhavatīdam āttha / (5.1) Par.?
akṣa
comp.
∞ glaha
n.s.m.
tad
n.s.m.
abhibhū
3. sg., Pre. opt.
root
param
indecl.
mad
g.p.a.
tad
i.s.m.
∞ eva
indecl.
kāla
n.s.m.
bhū
3. sg., Pre. ind.
root
∞ idam
ac.s.n.
ah
2. sg., Perf.
root
dīvyāmahe pārthiva mā viśaṅkāṃ kuruṣva pāṇaṃ ca ciraṃ ca mā kṛthāḥ // (5.2) Par.?
dīv
1. pl., Pre. ind.
root
pārthiva
v.s.m.

indecl.
kṛ
2. sg., Pre. imp.
root
pāṇa
ac.s.m.
ca
indecl.
cira
ac.s.n.
ca
indecl.

indecl.
kṛ
2. sg., Aor. inj.
root
yudhiṣṭhira uvāca / (6.1) Par.?
vac
3. sg., Perf.
root
evam āhāyam asito devalo munisattamaḥ / (6.2) Par.?
evam
indecl.
ah
3. sg., Perf.
root
∞ idam
n.s.m.
asita
n.s.m.
→ saṃcar (6.3) [acl:rel]
devala
n.s.m.
muni
comp.
∞ sattama
n.s.m.
imāni lokadvārāṇi yo vai saṃcarate sadā // (6.3) Par.?
idam
ac.p.n.
loka
comp.
∞ dvāra
ac.p.n.
yad
n.s.m.
vai
indecl.
saṃcar
3. sg., Pre. ind.
← asita (6.2) [acl]
sadā
indecl.
idaṃ vai devanaṃ pāpaṃ māyayā kitavaiḥ saha / (7.1) Par.?
idam
n.s.n.
vai
indecl.
devana
n.s.n.
pāpa
n.s.n.
root
māyā
i.s.f.
kitava
i.p.m.
saha
indecl.
dharmeṇa tu jayo yuddhe tat paraṃ sādhu devanam // (7.2) Par.?
dharma
i.s.m.
tu
indecl.
jaya
n.s.m.
yuddha
l.s.n.
root
tad
n.s.n.
para
n.s.n.
sādhu
n.s.n.
devana
n.s.n.
root
nāryā mlechanti bhāṣābhir māyayā na carantyuta / (8.1) Par.?
na
indecl.
∞ ārya
n.p.m.
mlech
3. pl., Pre. ind.
root
bhāṣā,
i.p.f.
māyā
i.s.f.
na
indecl.
car
3. pl., Pre. ind.
∞ uta.
indecl.
ajihmam aśaṭhaṃ yuddham etat satpuruṣavratam // (8.2) Par.?
a
indecl.
∞ jihma
n.s.n.
root
a
indecl.
∞ śaṭha
n.s.n.
yuddha
n.s.n.
etad
n.s.n.
sat
comp.
∞ puruṣa
comp.
∞ vrata.
n.s.n.
root
śaktito brāhmaṇān vandyāñ śikṣituṃ prayatāmahe / (9.1) Par.?
śakti
ab.s.f.
brāhmaṇa
ac.p.m.
vand
Ger., ac.p.m.
śikṣ
Inf., indecl.
prayat
1. pl., Pre. ind.
root
tad vai vittaṃ mātidevīr mā jaiṣīḥ śakune param // (9.2) Par.?
tad
n.s.n.
root
vai
indecl.
vitta
n.s.n.

indecl.
∞ atidiv
2. sg., Aor. inj.
root

indecl.
ji
2. sg., Aor. inj.
root
śakuni
v.s.m.
param
indecl.
nāhaṃ nikṛtyā kāmaye sukhānyuta dhanāni vā / (10.1) Par.?
na
indecl.
∞ mad
n.s.a.
nikṛti
i.s.f.
kāmay
1. sg., Pre. ind.
root
sukha
ac.p.n.
∞ uta
indecl.
dhana
ac.p.n.

indecl.
kitavasyāpyanikṛter vṛttam etanna pūjyate // (10.2) Par.?
kitava
g.s.m.
∞ api
indecl.
∞ a
indecl.
∞ nikṛti
ab.s.f.
vṛtta
n.s.n.
etad
n.s.n.
∞ na
indecl.
pūjay
3. sg., Ind. pass.
root
śakunir uvāca / (11.1) Par.?
śakuni
n.s.m.
vac.
3. sg., Perf.
root
śrotriyo 'śrotriyam uta nikṛtyaiva yudhiṣṭhira / (11.2) Par.?
śrotriya
n.s.m.
root
→ abhī (11.3) [conj]
a
indecl.
∞ śrotriya
ac.s.m.
uta
indecl.
nikṛti
i.s.f.
∞ eva
indecl.
vidvān aviduṣo 'bhyeti nāhustāṃ nikṛtiṃ janāḥ // (11.3) Par.?
vid
Perf., n.s.m.
a
indecl.
∞ vid
Perf., ac.p.m.
abhī.
3. sg., Pre. ind.
← śrotriya (11.2) [conj]
na
indecl.
∞ ah
3. pl., Perf.
root
∞ tad
ac.s.f.
nikṛti
ac.s.f.
jana.
n.p.m.
evaṃ tvaṃ mām ihābhyetya nikṛtiṃ yadi manyase / (12.1) Par.?
evam
indecl.
tvad
n.s.a.
mad
ac.s.a.
iha
indecl.
∞ abhye
Abs., indecl.
nikṛti
ac.s.f.
yadi
indecl.
man
2. sg., Pre. ind.
← vinivṛt (12.2) [advcl]
devanād vinivartasva yadi te vidyate bhayam // (12.2) Par.?
devana
ab.s.n.
vinivṛt
2. sg., Pre. imp.
root
→ man (12.1) [advcl:cond]
yadi
indecl.
tvad
g.s.a.
vid
3. sg., Ind. pass.
bhaya
n.s.n.
yudhiṣṭhira uvāca / (13.1) Par.?
vac
3. sg., Perf.
root
āhūto na nivarteyam iti me vratam āhitam / (13.2) Par.?
āhvā
PPP, n.s.m.
na
indecl.
nivṛt
1. sg., Pre. opt.
iti
indecl.
mad
g.s.a.
vrata
n.s.n.
ādhā
PPP, n.s.n.
root
vidhiśca balavān rājan diṣṭasyāsmi vaśe sthitaḥ // (13.3) Par.?
vidhi
n.s.m.
∞ ca
indecl.
balavat
n.s.m.
root
rājan
v.s.m.
diṣṭa
g.s.n.
∞ as
1. sg., Pre. ind.
vaśa
l.s.m.
sthā
PPP, n.s.m.
root
asmin samāgame kena devanaṃ me bhaviṣyati / (14.1) Par.?
idam
l.s.m.
samāgama
l.s.m.
ka
i.s.m.
devana
n.s.n.
mad
g.s.a.
bhū
3. sg., Fut.
root
pratipāṇaśca ko 'nyo 'sti tato dyūtaṃ pravartatām // (14.2) Par.?
∞ ca
indecl.
ka
n.s.m.
anya
n.s.m.
root
as
3. sg., Pre. ind.
tatas
indecl.
dyūta
n.s.n.
pravṛt
3. sg., Pre. imp.
root
duryodhana uvāca / (15.1) Par.?
vac
3. sg., Perf.
root
ahaṃ dātāsmi ratnānāṃ dhanānāṃ ca viśāṃ pate / (15.2) Par.?
mad
n.s.a.

1. sg., periphr. fut.
root
ratna
g.p.n.
dhana
g.p.n.
ca
indecl.
viś
g.p.f.
pati
v.s.m.
madarthe devitā cāyaṃ śakunir mātulo mama // (15.3) Par.?
mad
comp.
∞ artha
l.s.m.
dīv
3. sg., periphr. fut.
root
ca
indecl.
∞ idam
n.s.m.
śakuni
n.s.m.
mātula
n.s.m.
mad
g.s.a.
yudhiṣṭhira uvāca / (16.1) Par.?
vac.
3. sg., Perf.
root
anyenānyasya viṣamaṃ devanaṃ pratibhāti me / (16.2) Par.?
anya
i.s.m.
∞ anya
g.s.m.
viṣama
n.s.n.
devana
n.s.n.
pratibhā
3. sg., Pre. ind.
root
mad.
d.s.a.
etad vidvann upādatsva kāmam evaṃ pravartatām // (16.3) Par.?
etad
ac.s.n.
vidvas
v.s.m.
upādā.
2. sg., Pre. imp.
root
kāmam
indecl.
evam
indecl.
pravṛt.
3. sg., Pre. imp.
root
vaiśaṃpāyana uvāca / (17.1) Par.?
vac
3. sg., Perf.
root
upohyamāne dyūte tu rājānaḥ sarva eva te / (17.2) Par.?
upavah
Ind. pass., l.s.n.
← viś (17.3) [advcl]
dyūta
l.s.n.
tu
indecl.
rājan
n.p.m.
← viś (17.3) [nsubj]
sarva
n.p.m.
eva
indecl.
tad
n.p.m.
dhṛtarāṣṭraṃ puraskṛtya viviśustāṃ sabhāṃ tataḥ // (17.3) Par.?
puraskṛ
Abs., indecl.
viś
3. pl., Perf.
root
→ rājan (17.2) [nsubj]
→ upavah (17.2) [advcl:temp]
∞ tad
ac.s.f.
sabhā
ac.s.f.
tatas
indecl.
bhīṣmo droṇaḥ kṛpaścaiva viduraśca mahāmatiḥ / (18.1) Par.?
bhīṣma
n.s.m.
← tad (18.2) [nmod]
droṇa
n.s.m.
kṛpa
n.s.m.
∞ ca
indecl.
∞ eva
indecl.
vidura
n.s.m.
∞ ca
indecl.
mahāmati
n.s.m.
nātīvaprītamanasaste 'nvavartanta bhārata // (18.2) Par.?
na
indecl.
∞ atīva
indecl.
∞ prī
PPP, comp.
∞ manas
n.p.m.
∞ tad
n.p.m.
→ bhīṣma (18.1) [nmod:appos]
anuvṛt
3. pl., Impf.
root
bhārata
v.s.m.
te dvaṃdvaśaḥ pṛthak caiva siṃhagrīvā mahaujasaḥ / (19.1) Par.?
tad
n.p.m.
← bhaj (19.2) [nsubj]
dvaṃdvaśas
indecl.
← bhaj (19.2) [advmod]
pṛthak
indecl.
ca
indecl.
∞ eva
indecl.
siṃha
comp.
∞ grīvā
n.p.m.
mahat
comp.
∞ ojas
n.p.m.
siṃhāsanāni bhūrīṇi vicitrāṇi ca bhejire // (19.2) Par.?
siṃhāsana
ac.p.n.
bhūri
ac.p.n.
vicitra
ac.p.n.
ca
indecl.
bhaj
3. pl., Perf.
root
→ dvaṃdvaśas (19.1) [advmod]
→ tad (19.1) [nsubj]
śuśubhe sā sabhā rājan rājabhistaiḥ samāgataiḥ / (20.1) Par.?
śubh
3. sg., Perf.
root
→ deva (20.2) [advcl:manner]
tad
n.s.f.
sabhā
n.s.f.
rājan
v.s.m.
rājan
i.p.m.
∞ tad
i.p.m.
samāgam
PPP, i.p.m.
devair iva mahābhāgaiḥ samavetaistriviṣṭapam // (20.2) Par.?
deva
i.p.m.
← śubh (20.1) [advcl]
iva
indecl.
samave
PPP, i.p.m.
∞ triviṣṭapa
ac.s.n.
sarve vedavidaḥ śūrāḥ sarve bhāsvaramūrtayaḥ / (21.1) Par.?
sarva
n.p.m.
veda
comp.
∞ vid
n.p.m.
root
śūra
n.p.m.
sarva
n.p.m.
∞ mūrti
n.p.m.
prāvartata mahārāja suhṛddyūtam anantaram // (21.2) Par.?
pravṛt
3. sg., Impf.
root
mahat
comp.
∞ rāja
v.s.m.
suhṛd
comp.
∞ dyūta
n.s.n.
anantaram
indecl.
yudhiṣṭhira uvāca / (22.1) Par.?
vac
3. sg., Perf.
root
ayaṃ bahudhano rājan sāgarāvartasaṃbhavaḥ / (22.2) Par.?
idam
n.s.m.
← maṇi (22.3) [det]
bahu
comp.
∞ dhana
n.s.m.
root
→ maṇi (22.3) [nsubj]
→ uttara (22.3) [conj]
→ bhūṣaṇa (22.3) [conj]
rājan
v.s.m.
sāgara
comp.
∞ āvarta
comp.
∞ sambhava
n.s.m.
maṇir hārottaraḥ śrīmān kanakottamabhūṣaṇaḥ // (22.3) Par.?
maṇi
n.s.m.
→ idam (22.2) [det]
← dhana (22.2) [nsubj]
hāra
comp.
∞ uttara
n.s.m.
← dhana (22.2) [conj]
śrīmat
n.s.m.
kanaka
comp.
∞ uttama
comp.
∞ bhūṣaṇa
n.s.m.
← dhana (22.2) [conj]
etad rājan dhanaṃ mahyaṃ pratipāṇastu kastava / (23.1) Par.?
etad
n.s.n.
rājan
v.s.m.
dhana
n.s.n.
root
mad
d.s.a.
pratipāṇa
n.s.m.
root
∞ tu
indecl.
ka
n.s.m.
∞ tvad
g.s.a.
bhavatveṣa kramastāta jayāmyenaṃ durodaram // (23.2) Par.?
bhū
3. sg., Pre. imp.
∞ etad
n.s.m.
krama
n.s.m.
root
∞ tāta
v.s.m.
ji
1. sg., Pre. ind.
root
∞ enad
ac.s.m.
durodara
ac.s.m.
duryodhana uvāca / (24.1) Par.?
vac.
3. sg., Perf.
root
santi me maṇayaścaiva dhanāni vividhāni ca / (24.2) Par.?
as
3. pl., Pre. ind.
mad
g.s.a.
root
maṇi
n.p.m.
∞ ca
indecl.
∞ eva
indecl.
dhana
n.p.n.
vividha
n.p.n.
ca.
indecl.
matsaraśca na me 'rtheṣu jayāmyenaṃ durodaram // (24.3) Par.?
matsara
n.s.m.
∞ ca
indecl.
na
indecl.
mad
g.s.a.
root
artha.
l.p.m.
ji
1. sg., Pre. ind.
root
∞ enad
ac.s.m.
durodara.
ac.s.m.
vaiśaṃpāyana uvāca / (25.1) Par.?
vac.
3. sg., Perf.
root
tato jagrāha śakunistān akṣān akṣatattvavit / (25.2) Par.?
tatas
indecl.
grah
3. sg., Perf.
root
śakuni
n.s.m.
∞ tad
ac.p.m.
akṣa
ac.p.m.
akṣa
comp.
∞ tattva
comp.
∞ vid.
n.s.m.
jitam ityeva śakunir yudhiṣṭhiram abhāṣata // (25.3) Par.?
ji
PPP, n.s.n.
iti
indecl.
∞ eva
indecl.
śakuni
n.s.m.
bhāṣ.
3. sg., Impf.
root
Duration=0.13498592376709 secs.