Texts

Help

Select a text:
Bibliography
Select a chapter:
 (no revisions)
Show parallels  Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 9315
  • Click on a sentence to show its analysis
  • Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
vidura uvāca / (1.1) Par.?
vidura
n.s.m.
vac.
3. sg., Perf.
root
mahārāja vijānīhi yat tvāṃ vakṣyāmi tacchṛṇu / (1.2) Par.?
mahat
comp.
∞ rāja
v.s.m.
vijñā.
2. sg., Pre. imp.
root
yad
ac.s.n.
tvad
ac.s.a.
vac
1. sg., Fut.
tad
ac.s.n.
∞ śru.
2. sg., Pre. imp.
root
mumūrṣor auṣadham iva na rocetāpi te śrutam // (1.3) Par.?
auṣadha
n.s.n.
iva
indecl.
na
indecl.
ruc
3. sg., Pre. opt.
root
∞ api
indecl.
tvad
d.s.a.
śru.
PPP, n.s.n.
yad vai purā jātamātro rurāva gomāyuvad visvaraṃ pāpacetāḥ / (2.1) Par.?
yad
ac.s.n.
vai
indecl.
purā
indecl.
jan
PPP, comp.
∞ mātra
n.s.m.
ru
3. sg., Perf.
→ duryodhana (2.2) [nsubj]
← yuj (2.2) [advcl]
gomāyu
comp.
∞ vat
indecl.
visvara
ac.s.n.
pāpa
comp.
∞ cetas
n.s.m.
← duryodhana (2.2) [acl]
duryodhano bhāratānāṃ kulaghnaḥ so 'yaṃ yukto bhavitā kālahetuḥ // (2.2) Par.?
duryodhana
n.s.m.
→ cetas (2.1) [acl]
← ru (2.1) [nsubj]
bhārata
g.p.m.
kula
comp.
∞ ghna
n.s.m.
tad
n.s.m.
idam
n.s.m.
yuj
PPP, n.s.m.
root
→ ru (2.1) [advcl]
bhū
3. sg., periphr. fut.
kāla
comp.
∞ hetu.
n.s.m.
gṛhe vasantaṃ gomāyuṃ tvaṃ vai matvā na budhyase / (3.1) Par.?
gṛha
l.s.n.
vas
Pre. ind., ac.s.m.
gomāyu
ac.s.m.
tvad
n.s.a.
vai
indecl.
man
Abs., indecl.
na
indecl.
budh
2. sg., Pre. ind.
root
→ rūpa (3.2) [obl]
duryodhanasya rūpeṇa śṛṇu kāvyāṃ giraṃ mama // (3.2) Par.?
rūpa.
i.s.n.
← budh (3.1) [obl]
śru
2. sg., Pre. imp.
root
kāvya
ac.s.f.
gir
ac.s.f.
mad.
g.s.a.
madhu vai mādhviko labdhvā prapātaṃ nāvabudhyate / (4.1) Par.?
madhu
ac.s.n.
vai
indecl.
mādhvika
n.s.m.
labh
Abs., indecl.
prapāta
ac.s.m.
na
indecl.
∞ avabudh.
3. sg., Pre. ind.
root
āruhya taṃ majjati vā patanaṃ vādhigacchati // (4.2) Par.?
āruh
Abs., indecl.
tad
ac.s.m.
majj
3. sg., Pre. ind.
root

indecl.
patana
ac.s.n.

indecl.
∞ adhigam.
3. sg., Pre. ind.
so 'yaṃ matto 'kṣadevena madhuvanna parīkṣate / (5.1) Par.?
tad
n.s.m.
idam
n.s.m.
mad
PPP, n.s.m.
akṣa
comp.
∞ deva
i.s.m.
madhu
comp.
∞ vat
indecl.
∞ na
indecl.
parīkṣ.
3. sg., Pre. ind.
root
prapātaṃ budhyate naiva vairaṃ kṛtvā mahārathaiḥ // (5.2) Par.?
prapāta
ac.s.m.
budh
3. sg., Pre. ind.
root
na
indecl.
∞ eva
indecl.
vaira
ac.s.n.
kṛ
Abs., indecl.
mahat
comp.
∞ ratha.
i.p.m.
viditaṃ te mahārāja rājasvevāsamañjasam / (6.1) Par.?
vid
PPP, n.s.n.
root
tvad
g.s.a.
mahat
comp.
∞ rāja
v.s.m.
rājan
l.p.m.
∞ eva
indecl.
∞ asamañjasa.
n.s.n.
andhakā yādavā bhojāḥ sametāḥ kaṃsam atyajan // (6.2) Par.?
andhaka
n.p.m.
yādava
n.p.m.
bhoja
n.p.m.
same
PPP, n.p.m.
kaṃsa
ac.s.m.
tyaj.
3. pl., Impf.
root
niyogācca hate tasmin kṛṣṇenāmitraghātinā / (7.1) Par.?
niyoga
ab.s.m.
∞ ca
indecl.
han
PPP, l.s.m.
← mud (7.2) [advcl]
tad
l.s.m.
∞ amitra
comp.
∞ ghātin
i.s.m.
evaṃ te jñātayaḥ sarve modamānāḥ śataṃ samāḥ // (7.2) Par.?
evam
indecl.
tvad
g.s.a.
jñāti
n.p.m.
sarva
n.p.m.
mud
Pre. ind., n.p.m.
root
→ han (7.1) [advcl:temp]
śata
ac.s.n.
samā.
ac.p.f.
tvanniyuktaḥ savyasācī nigṛhṇātu suyodhanam / (8.1) Par.?
tvad
comp.
∞ niyuj
PPP, n.s.m.
nigrah
3. sg., Pre. imp.
root
suyodhana.
ac.s.m.
nigrahād asya pāpasya modantāṃ kuravaḥ sukham // (8.2) Par.?
nigraha
ab.s.m.
idam
g.s.m.
pāpa
g.s.m.
mud
3. pl., Pre. imp.
root
kuru
n.p.m.
sukham.
indecl.
kākenemāṃścitrabarhāñ śārdūlān kroṣṭukena ca / (9.1) Par.?
kāka
i.s.m.
← krī (9.2) [obl]
∞ idam
ac.p.m.
← pāṇḍava (9.2) [det]
∞ citra
comp.
∞ barha
ac.p.m.
śārdūla
ac.p.m.
← pāṇḍava (9.2) [nmod]
ca
indecl.
krīṇīṣva pāṇḍavān rājan mā majjīḥ śokasāgare // (9.2) Par.?
krī
2. sg., Pre. imp.
root
→ kāka (9.1) [obl]
pāṇḍava
ac.p.m.
→ śārdūla (9.1) [nmod:appos]
→ idam (9.1) [det]
rājan.
v.s.m.

indecl.
majj
2. sg., Aor. inj.
root
śoka
comp.
∞ sāgara.
l.s.m.
tyajet kulārthe puruṣaṃ grāmasyārthe kulaṃ tyajet / (10.1) Par.?
tyaj
3. sg., Pre. opt.
root
kula
comp.
∞ artha
l.s.m.
puruṣa.
ac.s.m.
grāma
g.s.m.
∞ artha
l.s.m.
kula
ac.s.n.
tyaj.
3. sg., Pre. opt.
root
grāmaṃ janapadasyārthe ātmārthe pṛthivīṃ tyajet // (10.2) Par.?
grāma
ac.s.m.
root
janapada
g.s.m.
∞ artha.
l.s.m.
ātman
comp.
∞ artha
l.s.m.
pṛthivī
ac.s.f.
tyaj.
3. sg., Pre. opt.
sarvajñaḥ sarvabhāvajñaḥ sarvaśatrubhayaṃkaraḥ / (11.1) Par.?
sarva
comp.
∞ jña
n.s.m.
→ iti (11.2) [mark]
← bhāṣ (11.2) [ccomp]
sarva
comp.
∞ bhāva
comp.
∞ jña
n.s.m.
sarva
comp.
∞ śatru
comp.
∞ bhayaṃkara
n.s.m.
iti sma bhāṣate kāvyo jambhatyāge mahāsurān // (11.2) Par.?
iti
indecl.
← jña (11.1) [mark]
sma
indecl.
bhāṣ
3. sg., Pre. ind.
root
→ jña (11.1) [ccomp]
kāvya
n.s.m.
jambha
comp.
∞ tyāga
l.s.m.
mahat
comp.
∞ asura.
ac.p.m.
hiraṇyaṣṭhīvinaḥ kaścit pakṣiṇo vanagocarān / (12.1) Par.?
∞ ṣṭhīvin
ac.p.m.
→ āvāsa (12.2) [conj]
→ upabhuj (13.1) [conj]
kaścit
n.s.m.
← pīḍay (12.2) [nsubj]
pakṣin
ac.p.m.
← pīḍay (12.2) [obj]
vana
comp.
∞ gocara
ac.p.m.
gṛhe kila kṛtāvāsāṃl lobhād rājann apīḍayat // (12.2) Par.?
gṛha
l.s.n.
kila
indecl.
kṛ
PPP, comp.
∞ āvāsa
ac.p.m.
← ṣṭhīvin (12.1) [conj]
lobha
ab.s.m.
rājan
v.s.m.
pīḍay.
3. sg., Impf.
root
→ pakṣin (12.1) [obj]
→ kaścit (12.1) [nsubj]
→ paraṃtapa (13.1) [vocative]
→ andha (13.1) [advcl]
→ artha (13.1) [advcl]
sadopabhojyāṃl lobhāndho hiraṇyārthe paraṃtapa / (13.1) Par.?
sadā
indecl.
∞ upabhuj
Ger., ac.p.m.
← ṣṭhīvin (12.1) [conj]
lobha
comp.
∞ andha
n.s.m.
← pīḍay (12.2) [advcl]
∞ artha
l.s.m.
← pīḍay (12.2) [advcl]
paraṃtapa
v.s.m.
← pīḍay (12.2) [vocative]
āyatiṃ ca tadātvaṃ ca ubhe sadyo vyanāśayat // (13.2) Par.?
āyati
ac.s.f.
ca
indecl.
tadātva
ac.s.n.
ca
indecl.
ubh
ac.d.n.
sadyas
indecl.
vināśay.
3. sg., Impf.
root
tadātvakāmaḥ pāṇḍūṃstvaṃ mā druho bharatarṣabha / (14.1) Par.?
∞ kāma
n.s.m.
pāṇḍu
ac.p.m.
∞ tvad
n.s.a.

indecl.
druh
2. sg., Aor. inj.
root
bharata
comp.
∞ ṛṣabha.
v.s.m.
mohātmā tapyase paścāt pakṣihā puruṣo yathā // (14.2) Par.?
moha
comp.
∞ ātman
n.s.m.
tap
2. sg., Ind. pass.
root
paścāt
indecl.
∞ han
n.s.m.
puruṣa
n.s.m.
yathā.
indecl.
jātaṃ jātaṃ pāṇḍavebhyaḥ puṣpam ādatsva bhārata / (15.1) Par.?
jan
PPP, ac.s.n.
jan
PPP, ac.s.n.
puṣpa
ac.s.n.
ādā
2. sg., Pre. imp.
root
→ kṛ (15.2) [advcl:dpct]
→ mālākāra (15.2) [advcl:manner]
mālākāra ivārāme snehaṃ kurvan punaḥ punaḥ // (15.2) Par.?
mālākāra
n.s.m.
← ādā (15.1) [advcl]
iva
indecl.
∞ ārāma
l.s.m.
sneha
ac.s.m.
kṛ
Pre. ind., n.s.m.
← ādā (15.1) [advcl]
punar
indecl.
punar.
indecl.
vṛkṣān aṅgārakārīva mainān dhākṣīḥ samūlakān / (16.1) Par.?
vṛkṣa
ac.p.m.
∞ kārin
n.s.m.
∞ iva
indecl.

indecl.
∞ enad
ac.p.m.
dah
2. sg., Aor. inj.
root
sa
indecl.
∞ mūlaka.
ac.p.m.
mā gamaḥ sasutāmātyaḥ sabalaśca parābhavam // (16.2) Par.?

indecl.
gam
2. sg., Aor. inj.
root
sa
indecl.
∞ suta
comp.
∞ amātya
n.s.m.
sa
indecl.
∞ bala
n.s.m.
∞ ca
indecl.
parābhava.
ac.s.m.
samavetān hi kaḥ pārthān pratiyudhyeta bhārata / (17.1) Par.?
samave
PPP, ac.p.m.
hi
indecl.
ka
n.s.m.
pārtha
ac.p.m.
pratiyudh
3. sg., Pre. opt.
root
→ marutpati (17.2) [advcl]
bhārata
v.s.m.
marudbhiḥ sahito rājann api sākṣānmarutpatiḥ // (17.2) Par.?
marut
i.p.m.
sahita
n.s.m.
rājan
v.s.m.
api
indecl.
sākṣāt
indecl.
∞ marutpati.
n.s.m.
← pratiyudh (17.1) [advcl]
Duration=0.084518909454346 secs.