UD type:
UD sub-type:
Unclear, revisit later
Texts
Help
Select a text:
Bibliography Select a chapter:
(no revisions)
Show parallels Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 2554
- Click on a sentence to show its analysis
- Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
bṛhadaśva uvāca / (1.1)
Par.?
śrutvā vacaḥ sudevasya ṛtuparṇo narādhipaḥ / (1.2)
Par.?
sāntvayañślakṣṇayā vācā bāhukaṃ pratyabhāṣata // (1.3)
Par.?
vidarbhān yātum icchāmi damayantyāḥ svayaṃvaram / (2.1)
Par.?
ekāhnā hayatattvajña manyase yadi bāhuka // (2.2)
Par.?
evam uktasya kaunteya tena rājñā nalasya ha / (3.1)
Par.?
vyadīryata mano duḥkhāt pradadhyau ca mahāmanāḥ // (3.2)
Par.?
damayantī bhavedetat kuryādduḥkhena mohitā / (4.1)
Par.?
asmadarthe bhavedvāyam upāyaścintito mahān // (4.2)
Par.?
nṛśaṃsaṃ bata vaidarbhī kartukāmā tapasvinī / (5.1)
Par.?
mayā kṣudreṇa nikṛtā pāpenākṛtabuddhinā // (5.2)
Par.?
strīsvabhāvaś calo loke mama doṣaś ca dāruṇaḥ / (6.1)
Par.?
syād evam api kuryāt sā vivaśā gatasauhṛdā / (6.2)
Par.?
mama śokena saṃvignā nairāśyāt tanumadhyamā // (6.3)
Par.?
na caivaṃ karhicit kuryāt sāpatyā ca viśeṣataḥ / (7.1)
Par.?
yad atra tathyaṃ pathyaṃ ca gatvā vetsyāmi niścayam / (7.2)
Par.?
ṛtuparṇasya vai kāmam ātmārthaṃ ca karomyaham // (7.3)
Par.?
iti niścitya manasā bāhuko dīnamānasaḥ / (8.1)
Par.?
kṛtāñjalir uvācedam ṛtuparṇaṃ narādhipam // (8.2)
Par.?
pratijānāmi te satyaṃ gamiṣyasi narādhipa / (9.1)
Par.?
ekāhnā puruṣavyāghra vidarbhanagarīṃ nṛpa // (9.2)
Par.?
tataḥ parīkṣām aśvānāṃ cakre rājan sa bāhukaḥ / (10.1)
Par.?
aśvaśālām upāgamya bhāṅgasvarinṛpājñayā // (10.2)
Par.?
sa tvaryamāṇo bahuśa ṛtuparṇena bāhukaḥ / (11.1)
Par.?
adhyagacchat kṛśān aśvān samarthān adhvani kṣamān // (11.2)
Par.?
tejobalasamāyuktān kulaśīlasamanvitān / (12.1)
Par.?
varjitāṃllakṣaṇair hīnaiḥ pṛthuprothān mahāhanūn / (12.2)
Par.?
śuddhān daśabhir āvartaiḥ sindhujān vātaraṃhasaḥ // (12.3)
Par.?
dṛṣṭvā tān abravīd rājā kiṃcit kopasamanvitaḥ / (13.1)
Par.?
kim idaṃ prārthitaṃ kartuṃ pralabdhavyā hi te vayam // (13.2)
Par.?
katham alpabalaprāṇā vakṣyantīme hayā mama / (14.1)
Par.?
mahān adhvā ca turagair gantavyaḥ katham īdṛśaiḥ // (14.2)
Par.?
bāhuka uvāca / (15.1) Par.?
ete hayā gamiṣyanti vidarbhān nātra saṃśayaḥ / (15.2)
Par.?
athānyān manyase rājan brūhi kān yojayāmi te // (15.3)
Par.?
ṛtuparṇa uvāca / (16.1)
Par.?
tvam eva hayatattvajñaḥ kuśalaś cāsi bāhuka / (16.2)
Par.?
yān manyase samarthāṃs tvaṃ kṣipraṃ tān eva yojaya // (16.3)
Par.?
bṛhadaśva uvāca / (17.1)
Par.?
tataḥ sadaśvāṃś caturaḥ kulaśīlasamanvitān / (17.2)
Par.?
yojayāmāsa kuśalo javayuktān rathe naraḥ // (17.3)
Par.?
tato yuktaṃ rathaṃ rājā samārohat tvarānvitaḥ / (18.1)
Par.?
atha paryapatan bhūmau jānubhis te hayottamāḥ // (18.2)
Par.?
tato naravaraḥ śrīmān nalo rājā viśāṃ pate / (19.1)
Par.?
sāntvayāmāsa tān aśvāṃs tejobalasamanvitān // (19.2)
Par.?
raśmibhiś ca samudyamya nalo yātum iyeṣa saḥ / (20.1)
Par.?
sūtam āropya vārṣṇeyaṃ javam āsthāya vai param // (20.2)
Par.?
te codyamānā vidhinā bāhukena hayottamāḥ / (21.1)
Par.?
samutpetur ivākāśaṃ rathinaṃ mohayann iva // (21.2)
Par.?
tathā tu dṛṣṭvā tān aśvān vahato vātaraṃhasaḥ / (22.1)
Par.?
ayodhyādhipatir dhīmān vismayaṃ paramaṃ yayau // (22.2)
Par.?
rathaghoṣaṃ tu taṃ śrutvā hayasaṃgrahaṇaṃ ca tat / (23.1)
Par.?
vārṣṇeyaś cintayāmāsa bāhukasya hayajñatām // (23.2)
Par.?
kiṃ nu syānmātalir ayaṃ devarājasya sārathiḥ / (24.1)
Par.?
tathā hi lakṣaṇaṃ vīre bāhuke dṛśyate mahat // (24.2)
Par.?
śālihotro 'tha kiṃ nu syāddhayānāṃ kulatattvavit / (25.1)
Par.?
mānuṣaṃ samanuprāpto vapuḥ paramaśobhanam // (25.2)
Par.?
utāho svid bhaved rājā nalaḥ parapuraṃjayaḥ / (26.1)
Par.?
so 'yaṃ nṛpatir āyāta ityevaṃ samacintayat // (26.2)
Par.?
atha vā yāṃ nalo veda vidyāṃ tām eva bāhukaḥ / (27.1)
Par.?
tulyaṃ hi lakṣaye jñānaṃ bāhukasya nalasya ca // (27.2)
Par.?
api cedaṃ vayas tulyam asya manye nalasya ca / (28.1)
Par.?
nāyaṃ nalo mahāvīryas tadvidyas tu bhaviṣyati // (28.2)
Par.?
pracchannā hi mahātmānaś caranti pṛthivīm imām / (29.1)
Par.?
daivena vidhinā yuktāḥ śāstroktaiś ca virūpaṇaiḥ // (29.2)
Par.?
bhavet tu matibhedo me gātravairūpyatāṃ prati / (30.1)
Par.?
pramāṇāt parihīnas tu bhaved iti hi me matiḥ // (30.2)
Par.?
vayaḥpramāṇaṃ tattulyaṃ rūpeṇa tu viparyayaḥ / (31.1)
Par.?
nalaṃ sarvaguṇair yuktaṃ manye bāhukam antataḥ // (31.2)
Par.?
evaṃ vicārya bahuśo vārṣṇeyaḥ paryacintayat / (32.1)
Par.?
hṛdayena mahārāja puṇyaślokasya sārathiḥ // (32.2)
Par.?
ṛtuparṇas tu rājendra bāhukasya hayajñatām / (33.1)
Par.?
cintayan mumude rājā sahavārṣṇeyasārathiḥ // (33.2)
Par.?
balaṃ vīryaṃ tathotsāhaṃ hayasaṃgrahaṇaṃ ca tat / (34.1)
Par.?
paraṃ yatnaṃ ca samprekṣya parāṃ mudam avāpa ha // (34.2)
Par.?
Duration=0.19462108612061 secs.