UD type:
UD sub-type:
Unclear, revisit later
Texts
Help
Select a text:
Bibliography Select a chapter:
(no revisions)
Show parallels Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 5714
- Click on a sentence to show its analysis
- Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
vidura uvāca / (1.1)
Par.?
ūrdhvaṃ prāṇā hyutkrāmanti yūnaḥ sthavira āyati / (1.2)
Par.?
pratyutthānābhivādābhyāṃ punastān pratipadyate // (1.3)
Par.?
pīṭhaṃ dattvā sādhave 'bhyāgatāya ānīyāpaḥ parinirṇijya pādau / (2.1)
Par.?
sukhaṃ pṛṣṭvā prativedyātmasaṃsthaṃ tato dadyād annam avekṣya dhīraḥ // (2.2)
Par.?
yasyodakaṃ madhuparkaṃ ca gāṃ ca namantravit pratigṛhṇāti gehe / (3.1)
Par.?
lobhād bhayād arthakārpaṇyato vā tasyānarthaṃ jīvitam āhur āryāḥ // (3.2)
Par.?
cikitsakaḥ śalyakartāvakīrṇī stenaḥ krūro madyapo bhrūṇahā ca / (4.1)
Par.?
senājīvī śrutivikrāyakaśca bhṛśaṃ priyo 'pyatithir nodakārhaḥ // (4.2)
Par.?
avikreyaṃ lavaṇaṃ pakvam annaṃ dadhi kṣīraṃ madhu tailaṃ ghṛtaṃ ca / (5.1)
Par.?
tilā māṃsaṃ mūlaphalāni śākaṃ raktaṃ vāsaḥ sarvagandhā guḍaśca // (5.2)
Par.?
aroṣaṇo yaḥ samaloṣṭakāñcanaḥ prahīṇaśoko gatasaṃdhivigrahaḥ / (6.1)
Par.?
nindāpraśaṃsoparataḥ priyāpriye carann udāsīnavad eṣa bhikṣukaḥ // (6.2)
Par.?
nīvāramūleṅgudaśākavṛttiḥ susaṃyatātmāgnikāryeṣv acodyaḥ / (7.1)
Par.?
vane vasann atithiṣvapramatto dhuraṃdharaḥ puṇyakṛd eṣa tāpasaḥ // (7.2)
Par.?
apakṛtvā buddhimato dūrastho 'smīti nāśvaset / (8.1)
Par.?
dīrghau buddhimato bāhū yābhyāṃ hiṃsati hiṃsitaḥ // (8.2)
Par.?
na viśvased aviśvaste viśvaste nātiviśvaset / (9.1)
Par.?
viśvāsād bhayam utpannaṃ mūlānyapi nikṛntati // (9.2)
Par.?
anīrṣyur guptadāraḥ syāt saṃvibhāgī priyaṃvadaḥ / (10.1)
Par.?
ślakṣṇo madhuravāk strīṇāṃ na cāsāṃ vaśago bhavet // (10.2)
Par.?
pūjanīyā mahābhāgāḥ puṇyāśca gṛhadīptayaḥ / (11.1)
Par.?
striyaḥ śriyo gṛhasyoktāstasmād rakṣyā viśeṣataḥ // (11.2)
Par.?
pitur antaḥpuraṃ dadyānmātur dadyānmahānasam / (12.1)
Par.?
goṣu cātmasamaṃ dadyāt svayam eva kṛṣiṃ vrajet / (12.2)
Par.?
bhṛtyair vaṇijyācāraṃ ca putraiḥ seveta brāhmaṇān // (12.3)
Par.?
adbhyo 'gnir brahmataḥ kṣatram aśmano loham utthitam / (13.1)
Par.?
teṣāṃ sarvatragaṃ tejaḥ svāsu yoniṣu śāmyati // (13.2)
Par.?
nityaṃ santaḥ kule jātāḥ pāvakopamatejasaḥ / (14.1)
Par.?
kṣamāvanto nirākārāḥ kāṣṭhe 'gnir iva śerate // (14.2)
Par.?
yasya mantraṃ na jānanti bāhyāścābhyantarāśca ye / (15.1)
Par.?
sa rājā sarvataścakṣuściram aiśvaryam aśnute // (15.2)
Par.?
kariṣyanna prabhāṣeta kṛtānyeva ca darśayet / (16.1)
Par.?
dharmakāmārthakāryāṇi tathā mantro na bhidyate // (16.2)
Par.?
giripṛṣṭham upāruhya prāsādaṃ vā rahogataḥ / (17.1)
Par.?
araṇye niḥśalāke vā tatra mantro vidhīyate // (17.2)
Par.?
nāsuhṛt paramaṃ mantraṃ bhāratārhati veditum / (18.1)
Par.?
apaṇḍito vāpi suhṛt paṇḍito vāpyanātmavān / (18.2)
Par.?
amātye hyarthalipsā ca mantrarakṣaṇam eva ca // (18.3)
Par.?
kṛtāni sarvakāryāṇi yasya vā pārṣadā viduḥ / (19.1)
Par.?
gūḍhamantrasya nṛpatestasya siddhir asaṃśayam // (19.2)
Par.?
apraśastāni karmāṇi yo mohād anutiṣṭhati / (20.1)
Par.?
sa teṣāṃ viparibhraṃśe bhraśyate jīvitād api // (20.2)
Par.?
karmaṇāṃ tu praśastānām anuṣṭhānaṃ sukhāvaham / (21.1)
Par.?
teṣām evānanuṣṭhānaṃ paścāttāpakaraṃ mahat // (21.2)
Par.?
sthānavṛddhikṣayajñasya ṣāḍguṇyaviditātmanaḥ / (22.1)
Par.?
anavajñātaśīlasya svādhīnā pṛthivī nṛpa // (22.2)
Par.?
amoghakrodhaharṣasya svayaṃ kṛtyānvavekṣiṇaḥ / (23.1)
Par.?
ātmapratyayakośasya vasudheyaṃ vasuṃdharā // (23.2)
Par.?
nāmamātreṇa tuṣyeta chatreṇa ca mahīpatiḥ / (24.1)
Par.?
bhṛtyebhyo visṛjed arthānnaikaḥ sarvaharo bhavet // (24.2)
Par.?
brāhmaṇo brāhmaṇaṃ veda bhartā veda striyaṃ tathā / (25.1)
Par.?
amātyaṃ nṛpatir veda rājā rājānam eva ca // (25.2)
Par.?
na śatrur aṅkam āpanno moktavyo vadhyatāṃ gataḥ / (26.1)
Par.?
ahatāddhi bhayaṃ tasmājjāyate nacirād iva // (26.2)
Par.?
daivateṣu ca yatnena rājasu brāhmaṇeṣu ca / (27.1)
Par.?
niyantavyaḥ sadā krodho vṛddhabālātureṣu ca // (27.2)
Par.?
nirarthaṃ kalahaṃ prājño varjayenmūḍhasevitam / (28.1)
Par.?
kīrtiṃ ca labhate loke na cānarthena yujyate // (28.2)
Par.?
prasādo niṣphalo yasya krodhaścāpi nirarthakaḥ / (29.1)
Par.?
na taṃ bhartāram icchanti ṣaṇḍhaṃ patim iva striyaḥ // (29.2)
Par.?
na buddhir dhanalābhāya na jāḍyam asamṛddhaye / (30.1)
Par.?
lokaparyāyavṛttāntaṃ prājño jānāti netaraḥ // (30.2)
Par.?
vidyāśīlavayovṛddhān buddhivṛddhāṃśca bhārata / (31.1)
Par.?
dhanābhijanavṛddhāṃśca nityaṃ mūḍho 'vamanyate // (31.2)
Par.?
anāryavṛttam aprājñam asūyakam adhārmikam / (32.1)
Par.?
anarthāḥ kṣipram āyānti vāgduṣṭaṃ krodhanaṃ tathā // (32.2) Par.?
avisaṃvādanaṃ dānaṃ samayasyāvyatikramaḥ / (33.1)
Par.?
āvartayanti bhūtāni samyak praṇihitā ca vāk // (33.2)
Par.?
avisaṃvādako dakṣaḥ kṛtajño matimān ṛjuḥ / (34.1)
Par.?
api saṃkṣīṇakośo 'pi labhate parivāraṇam // (34.2)
Par.?
dhṛtiḥ śamo damaḥ śaucaṃ kāruṇyaṃ vāg aniṣṭhurā / (35.1)
Par.?
mitrāṇāṃ cānabhidrohaḥ saptaitāḥ samidhaḥ śriyaḥ // (35.2)
Par.?
asaṃvibhāgī duṣṭātmā kṛtaghno nirapatrapaḥ / (36.1)
Par.?
tādṛṅ narādhamo loke varjanīyo narādhipa // (36.2)
Par.?
na sa rātrau sukhaṃ śete sasarpa iva veśmani / (37.1)
Par.?
yaḥ kopayati nirdoṣaṃ sadoṣo 'bhyantaraṃ janam // (37.2)
Par.?
yeṣu duṣṭeṣu doṣaḥ syād yogakṣemasya bhārata / (38.1)
Par.?
sadā prasādanaṃ teṣāṃ devatānām ivācaret // (38.2)
Par.?
ye 'rthāḥ strīṣu samāsaktāḥ prathamotpatiteṣu ca / (39.1)
Par.?
ye cānāryasamāsaktāḥ sarve te saṃśayaṃ gatāḥ // (39.2)
Par.?
yatra strī yatra kitavo yatra bālo 'nuśāsti ca / (40.1)
Par.?
majjanti te 'vaśā deśā nadyām aśmaplavā iva // (40.2)
Par.?
prayojaneṣu ye saktā na viśeṣeṣu bhārata / (41.1)
Par.?
tān ahaṃ paṇḍitānmanye viśeṣā hi prasaṅginaḥ // (41.2)
Par.?
yaṃ praśaṃsanti kitavā yaṃ praśaṃsanti cāraṇāḥ / (42.1)
Par.?
yaṃ praśaṃsanti bandhakyo na sa jīvati mānavaḥ // (42.2)
Par.?
hitvā tān parameṣvāsān pāṇḍavān amitaujasaḥ / (43.1)
Par.?
āhitaṃ bhārataiśvaryaṃ tvayā duryodhane mahat // (43.2)
Par.?
taṃ drakṣyasi paribhraṣṭaṃ tasmāt tvaṃ nacirād iva / (44.1)
Par.?
aiśvaryamadasaṃmūḍhaṃ baliṃ lokatrayād iva // (44.2)
Par.?
Duration=0.14124298095703 secs.