Texts

Help

Select a text:
Bibliography
Select a chapter:
 (no revisions)
Associated topic(s): war

Show parallels  Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 7715
  • Click on a sentence to show its analysis
  • Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
dhṛtarāṣṭra uvāca / (1.1) Par.?
evaṃ vyūḍheṣvanīkeṣu māmakeṣvitareṣu ca / (1.2) Par.?
kathaṃ praharatāṃ śreṣṭhāḥ saṃprahāraṃ pracakrire // (1.3) Par.?
saṃjaya uvāca / (2.1) Par.?
samaṃ vyūḍheṣvanīkeṣu saṃnaddhā ruciradhvajāḥ / (2.2) Par.?
apāram iva saṃdṛśya sāgarapratimaṃ balam // (2.3) Par.?
teṣāṃ madhye sthito rājā putro duryodhanastava / (3.1) Par.?
abravīt tāvakān sarvān yudhyadhvam iti daṃśitāḥ // (3.2) Par.?
te manaḥ krūram āsthāya samabhityaktajīvitāḥ / (4.1) Par.?
pāṇḍavān abhyavartanta sarva evocchritadhvajāḥ // (4.2) Par.?
tato yuddhaṃ samabhavat tumulaṃ lomaharṣaṇam / (5.1) Par.?
tāvakānāṃ pareṣāṃ ca vyatiṣaktarathadvipam // (5.2) Par.?
muktāstu rathibhir bāṇā rukmapuṅkhāḥ sutejanāḥ / (6.1) Par.?
saṃnipetur akuṇṭhāgrā nāgeṣu ca hayeṣu ca // (6.2) Par.?
tathā pravṛtte saṃgrāme dhanur udyamya daṃśitaḥ / (7.1) Par.?
abhipatya mahābāhur bhīṣmo bhīmaparākramaḥ // (7.2) Par.?
saubhadre bhīmasene ca śaineye ca mahārathe / (8.1) Par.?
kekaye ca virāṭe ca dhṛṣṭadyumne ca pārṣate // (8.2) Par.?
eteṣu naravīreṣu cedimatsyeṣu cābhitaḥ / (9.1) Par.?
vavarṣa śaravarṣāṇi vṛddhaḥ kurupitāmahaḥ // (9.2) Par.?
prākampata mahāvyūhastasmin vīrasamāgame / (10.1) Par.?
sarveṣām eva sainyānām āsīd vyatikaro mahān // (10.2) Par.?
sāditadhvajanāgāśca hatapravaravājinaḥ / (11.1) Par.?
viprayātarathānīkāḥ samapadyanta pāṇḍavāḥ // (11.2) Par.?
arjunastu naravyāghro dṛṣṭvā bhīṣmaṃ mahāratham / (12.1) Par.?
vārṣṇeyam abravīt kruddho yāhi yatra pitāmahaḥ // (12.2) Par.?
eṣa bhīṣmaḥ susaṃkruddho vārṣṇeya mama vāhinīm / (13.1) Par.?
nāśayiṣyati suvyaktaṃ duryodhanahite rataḥ // (13.2) Par.?
eṣa droṇaḥ kṛpaḥ śalyo vikarṇaśca janārdana / (14.1) Par.?
dhārtarāṣṭrāśca sahitā duryodhanapurogamāḥ // (14.2) Par.?
pāñcālānnihaniṣyanti rakṣitā dṛḍhadhanvanā / (15.1) Par.?
so 'haṃ bhīṣmaṃ gamiṣyāmi sainyahetor janārdana // (15.2) Par.?
tam abravīd vāsudevo yatto bhava dhanaṃjaya / (16.1) Par.?
eṣa tvā prāpaye vīra pitāmaharathaṃ prati // (16.2) Par.?
evam uktvā tataḥ śaurī rathaṃ taṃ lokaviśrutam / (17.1) Par.?
prāpayāmāsa bhīṣmāya rathaṃ prati janeśvara // (17.2) Par.?
cañcadbahupatākena balākāvarṇavājinā / (18.1) Par.?
samucchritamahābhīmanadadvānaraketunā / (18.2) Par.?
mahatā meghanādena rathenādityavarcasā // (18.3) Par.?
vinighnan kauravānīkaṃ śūrasenāṃśca pāṇḍavaḥ / (19.1) Par.?
āyāccharānnudañ śīghraṃ suhṛcchoṣavināśanaḥ // (19.2) Par.?
tam āpatantaṃ vegena prabhinnam iva vāraṇam / (20.1) Par.?
trāsayānaṃ raṇe śūrān pātayantaṃ ca sāyakaiḥ // (20.2) Par.?
saindhavapramukhair guptaḥ prācyasauvīrakekayaiḥ / (21.1) Par.?
sahasā pratyudiyāya bhīṣmaḥ śāṃtanavo 'rjunam // (21.2) Par.?
ko hi gāṇḍīvadhanvānam anyaḥ kurupitāmahāt / (22.1) Par.?
droṇavaikartanābhyāṃ vā rathaḥ saṃyātum arhati // (22.2) Par.?
tato bhīṣmo mahārāja kauravāṇāṃ pitāmahaḥ / (23.1) Par.?
arjunaṃ saptasaptatyā nārācānāṃ samāvṛṇot // (23.2) Par.?
droṇaśca pañcaviṃśatyā kṛpaḥ pañcāśatā śaraiḥ / (24.1) Par.?
duryodhanaścatuḥṣaṣṭyā śalyaśca navabhiḥ śaraiḥ // (24.2) Par.?
saindhavo navabhiścāpi śakuniścāpi pañcabhiḥ / (25.1) Par.?
vikarṇo daśabhir bhallai rājan vivyādha pāṇḍavam // (25.2) Par.?
sa tair viddho maheṣvāsaḥ samantānniśitaiḥ śaraiḥ / (26.1) Par.?
na vivyathe mahābāhur bhidyamāna ivācalaḥ // (26.2) Par.?
sa bhīṣmaṃ pañcaviṃśatyā kṛpaṃ ca navabhiḥ śaraiḥ / (27.1) Par.?
droṇaṃ ṣaṣṭyā naravyāghro vikarṇaṃ ca tribhiḥ śaraiḥ // (27.2) Par.?
ārtāyaniṃ tribhir bāṇai rājānaṃ cāpi pañcabhiḥ / (28.1) Par.?
pratyavidhyad ameyātmā kirīṭī bharatarṣabha // (28.2) Par.?
taṃ sātyakir virāṭaśca dhṛṣṭadyumnaśca pārṣataḥ / (29.1) Par.?
draupadeyābhimanyuśca parivavrur dhanaṃjayam // (29.2) Par.?
tato droṇaṃ maheṣvāsaṃ gāṅgeyasya priye ratam / (30.1) Par.?
abhyavarṣata pāñcālyaḥ saṃyuktaḥ saha somakaiḥ // (30.2) Par.?
bhīṣmastu rathināṃ śreṣṭhastūrṇaṃ vivyādha pāṇḍavam / (31.1) Par.?
aśītyā niśitair bāṇais tato 'krośanta tāvakāḥ // (31.2) Par.?
teṣāṃ tu ninadaṃ śrutvā prahṛṣṭānāṃ prahṛṣṭavat / (32.1) Par.?
praviveśa tato madhyaṃ rathasiṃhaḥ pratāpavān // (32.2) Par.?
teṣāṃ tu rathasiṃhānāṃ madhyaṃ prāpya dhanaṃjayaḥ / (33.1) Par.?
cikrīḍa dhanuṣā rājaṃl lakṣyaṃ kṛtvā mahārathān // (33.2) Par.?
tato duryodhano rājā bhīṣmam āha janeśvaraḥ / (34.1) Par.?
pīḍyamānaṃ svakaṃ sainyaṃ dṛṣṭvā pārthena saṃyuge // (34.2) Par.?
eṣa pāṇḍusutastāta kṛṣṇena sahito balī / (35.1) Par.?
yatatāṃ sarvasainyānāṃ mūlaṃ naḥ parikṛntati / (35.2) Par.?
tvayi jīvati gāṅgeye droṇe ca rathināṃ vare // (35.3) Par.?
tvatkṛte hyeṣa karṇo 'pi nyastaśastro mahārathaḥ / (36.1) Par.?
na yudhyati raṇe pārthaṃ hitakāmaḥ sadā mama // (36.2) Par.?
sa tathā kuru gāṅgeya yathā hanyeta phalgunaḥ / (37.1) Par.?
evam uktastato rājan pitā devavratastava / (37.2) Par.?
dhik kṣatradharmam ityuktvā yayau pārtharathaṃ prati // (37.3) Par.?
ubhau śvetahayau rājan saṃsaktau dṛśya pārthivāḥ / (38.1) Par.?
siṃhanādān bhṛśaṃ cakruḥ śaṅkhaśabdāṃśca bhārata // (38.2) Par.?
drauṇir duryodhanaścaiva vikarṇaśca tavātmajaḥ / (39.1) Par.?
parivārya raṇe bhīṣmaṃ sthitā yuddhāya māriṣa // (39.2) Par.?
tathaiva pāṇḍavāḥ sarve parivārya dhanaṃjayam / (40.1) Par.?
sthitā yuddhāya mahate tato yuddham avartata // (40.2) Par.?
gāṅgeyastu raṇe pārtham ānarchannavabhiḥ śaraiḥ / (41.1) Par.?
tam arjunaḥ pratyavidhyad daśabhir marmavedhibhiḥ // (41.2) Par.?
tataḥ śarasahasreṇa suprayuktena pāṇḍavaḥ / (42.1) Par.?
arjunaḥ samaraślāghī bhīṣmasyāvārayad diśaḥ // (42.2) Par.?
śarajālaṃ tatastat tu śarajālena kaurava / (43.1) Par.?
vārayāmāsa pārthasya bhīṣmaḥ śāṃtanavastathā // (43.2) Par.?
ubhau paramasaṃhṛṣṭāvubhau yuddhābhinandinau / (44.1) Par.?
nirviśeṣam ayudhyetāṃ kṛtapratikṛtaiṣiṇau // (44.2) Par.?
bhīṣmacāpavimuktāni śarajālāni saṃghaśaḥ / (45.1) Par.?
śīryamāṇānyadṛśyanta bhinnānyarjunasāyakaiḥ // (45.2) Par.?
tathaivārjunamuktāni śarajālāni bhāgaśaḥ / (46.1) Par.?
gāṅgeyaśaranunnāni nyapatanta mahītale // (46.2) Par.?
arjunaḥ pañcaviṃśatyā bhīṣmam ārchacchitaiḥ śaraiḥ / (47.1) Par.?
bhīṣmo 'pi samare pārthaṃ vivyādha triṃśatā śaraiḥ // (47.2) Par.?
anyonyasya hayān viddhvā dhvajau ca sumahābalau / (48.1) Par.?
ratheṣāṃ rathacakre ca cikrīḍatur ariṃdamau // (48.2) Par.?
tataḥ kruddho mahārāja bhīṣmaḥ praharatāṃ varaḥ / (49.1) Par.?
vāsudevaṃ tribhir bāṇair ājaghāna stanāntare // (49.2) Par.?
bhīṣmacāpacyutair bāṇair nirviddho madhusūdanaḥ / (50.1) Par.?
virarāja raṇe rājan sapuṣpa iva kiṃśukaḥ // (50.2) Par.?
tato 'rjuno bhṛśaṃ kruddho nirviddhaṃ prekṣya mādhavam / (51.1) Par.?
gāṅgeyasārathiṃ saṃkhye nirbibheda tribhiḥ śaraiḥ // (51.2) Par.?
yatamānau tu tau vīrāvanyonyasya vadhaṃ prati / (52.1) Par.?
nāśaknutāṃ tadānyonyam abhisaṃdhātum āhave // (52.2) Par.?
maṇḍalāni vicitrāṇi gatapratyāgatāni ca / (53.1) Par.?
adarśayetāṃ bahudhā sūtasāmarthyalāghavāt // (53.2) Par.?
antaraṃ ca prahāreṣu tarkayantau mahārathau / (54.1) Par.?
rājann antaramārgasthau sthitāvāstāṃ muhur muhuḥ // (54.2) Par.?
ubhau siṃharavonmiśraṃ śaṅkhaśabdaṃ pracakratuḥ / (55.1) Par.?
tathaiva cāpanirghoṣaṃ cakratustau mahārathau // (55.2) Par.?
tayoḥ śaṅkhapraṇādena rathanemisvanena ca / (56.1) Par.?
dāritā sahasā bhūmiś cakampa ca nanāda ca // (56.2) Par.?
na tayor antaraṃ kaścid dadṛśe bharatarṣabha / (57.1) Par.?
balinau samare śūrāvanyonyasadṛśāvubhau // (57.2) Par.?
cihnamātreṇa bhīṣmaṃ tu prajajñustatra kauravāḥ / (58.1) Par.?
tathā pāṇḍusutāḥ pārthaṃ cihnamātreṇa jajñire // (58.2) Par.?
tayor nṛvarayo rājan dṛśya tādṛkparākramam / (59.1) Par.?
vismayaṃ sarvabhūtāni jagmur bhārata saṃyuge // (59.2) Par.?
na tayor vivaraṃ kaścid raṇe paśyati bhārata / (60.1) Par.?
dharme sthitasya hi yathā na kaścid vṛjinaṃ kvacit // (60.2) Par.?
ubhau hi śarajālena tāvadṛśyau babhūvatuḥ / (61.1) Par.?
prakāśau ca punastūrṇaṃ babhūvatur ubhau raṇe // (61.2) Par.?
tatra devāḥ sagandharvāścāraṇāśca saharṣibhiḥ / (62.1) Par.?
anyonyaṃ pratyabhāṣanta tayor dṛṣṭvā parākramam // (62.2) Par.?
na śakyau yudhi saṃrabdhau jetum etau mahārathau / (63.1) Par.?
sadevāsuragandharvair lokair api kathaṃcana // (63.2) Par.?
āścaryabhūtaṃ lokeṣu yuddham etanmahādbhutam / (64.1) Par.?
naitādṛśāni yuddhāni bhaviṣyanti kathaṃcana // (64.2) Par.?
nāpi śakyo raṇe jetuṃ bhīṣmaḥ pārthena dhīmatā / (65.1) Par.?
sadhanuśca rathasthaśca pravapan sāyakān raṇe // (65.2) Par.?
tathaiva pāṇḍavaṃ yuddhe devair api durāsadam / (66.1) Par.?
na vijetuṃ raṇe bhīṣma utsaheta dhanurdharam // (66.2) Par.?
iti sma vācaḥ śrūyante proccarantyastatastataḥ / (67.1) Par.?
gāṅgeyārjunayoḥ saṃkhye stavayuktā viśāṃ pate // (67.2) Par.?
tvadīyāstu tato yodhāḥ pāṇḍaveyāśca bhārata / (68.1) Par.?
anyonyaṃ samare jaghnustayostatra parākrame // (68.2) Par.?
śitadhāraistathā khaḍgair vimalaiśca paraśvadhaiḥ / (69.1) Par.?
śarair anyaiśca bahubhiḥ śastrair nānāvidhair yudhi / (69.2) Par.?
ubhayoḥ senayor vīrā nyakṛntanta parasparam // (69.3) Par.?
vartamāne tathā ghore tasmin yuddhe sudāruṇe / (70.1) Par.?
droṇapāñcālyayo rājanmahān āsīt samāgamaḥ // (70.2) Par.?
Duration=0.41316795349121 secs.