Texts

Help

Select a text:
Bibliography
Select a chapter:
 (no revisions)
Associated topic(s): war

Show parallels  Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 7780
  • Click on a sentence to show its analysis
  • Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
saṃjaya uvāca / (1.1) Par.?
tasminmahati saṃkrande rājā duryodhanastadā / (1.2) Par.?
gāṅgeyam upasaṃgamya vinayenābhivādya ca // (1.3) Par.?
tasya sarvaṃ yathāvṛttam ākhyātum upacakrame / (2.1) Par.?
ghaṭotkacasya vijayam ātmanaśca parājayam // (2.2) Par.?
kathayāmāsa durdharṣo viniḥśvasya punaḥ punaḥ / (3.1) Par.?
abravīcca tadā rājan bhīṣmaṃ kurupitāmaham // (3.2) Par.?
bhavantaṃ samupāśritya vāsudevaṃ yathā paraiḥ / (4.1) Par.?
pāṇḍavair vigraho ghoraḥ samārabdho mayā prabho // (4.2) Par.?
ekādaśa samākhyātā akṣauhiṇyaśca yā mama / (5.1) Par.?
nideśe tava tiṣṭhanti mayā sārdhaṃ paraṃtapa // (5.2) Par.?
so 'haṃ bharataśārdūla bhīmasenapurogamaiḥ / (6.1) Par.?
ghaṭotkacaṃ samāśritya pāṇḍavair yudhi nirjitaḥ // (6.2) Par.?
tanme dahati gātrāṇi śuṣkavṛkṣam ivānalaḥ / (7.1) Par.?
tad icchāmi mahābhāga tvatprasādāt paraṃtapa // (7.2) Par.?
rākṣasāpasadaṃ hantuṃ svayam eva pitāmaha / (8.1) Par.?
tvāṃ samāśritya durdharṣaṃ tanme kartuṃ tvam arhasi // (8.2) Par.?
etacchrutvā tu vacanaṃ rājño bharatasattama / (9.1) Par.?
duryodhanam idaṃ vākyaṃ bhīṣmaḥ śāṃtanavo 'bravīt // (9.2) Par.?
śṛṇu rājanmama vaco yat tvā vakṣyāmi kaurava / (10.1) Par.?
yathā tvayā mahārāja vartitavyaṃ paraṃtapa // (10.2) Par.?
ātmā rakṣyo raṇe tāta sarvāvasthāsvariṃdama / (11.1) Par.?
dharmarājena saṃgrāmastvayā kāryaḥ sadānagha // (11.2) Par.?
arjunena yamābhyāṃ vā bhīmasenena vā punaḥ / (12.1) Par.?
rājadharmaṃ puraskṛtya rājā rājānam ṛcchati // (12.2) Par.?
ahaṃ droṇaḥ kṛpo drauṇiḥ kṛtavarmā ca sātvataḥ / (13.1) Par.?
śalyaśca saumadattiśca vikarṇaśca mahārathaḥ // (13.2) Par.?
tava ca bhrātaraḥ śūrā duḥśāsanapurogamāḥ / (14.1) Par.?
tvadarthaṃ pratiyotsyāmo rākṣasaṃ taṃ mahābalam // (14.2) Par.?
tasmin raudre rākṣasendre yadi te hṛcchayo mahān / (15.1) Par.?
ayaṃ vā gacchatu raṇe tasya yuddhāya durmateḥ / (15.2) Par.?
bhagadatto mahīpālaḥ puraṃdarasamo yudhi // (15.3) Par.?
etāvad uktvā rājānaṃ bhagadattam athābravīt / (16.1) Par.?
samakṣaṃ pārthivendrasya vākyaṃ vākyaviśāradaḥ // (16.2) Par.?
gaccha śīghraṃ mahārāja haiḍimbaṃ yuddhadurmadam / (17.1) Par.?
vārayasva raṇe yatto miṣatāṃ sarvadhanvinām / (17.2) Par.?
rākṣasaṃ krūrakarmāṇaṃ yathendrastārakaṃ purā // (17.3) Par.?
tava divyāni cāstrāṇi vikramaśca paraṃtapa / (18.1) Par.?
samāgamaśca bahubhiḥ purābhūd asuraiḥ saha // (18.2) Par.?
tvaṃ tasya rājaśārdūla pratiyoddhā mahāhave / (19.1) Par.?
svabalena vṛto rājañ jahi rākṣasapuṃgavam // (19.2) Par.?
etacchrutvā tu vacanaṃ bhīṣmasya pṛtanāpateḥ / (20.1) Par.?
prayayau siṃhanādena parān abhimukho drutam // (20.2) Par.?
tam ādravantaṃ samprekṣya garjantam iva toyadam / (21.1) Par.?
abhyavartanta saṃkruddhāḥ pāṇḍavānāṃ mahārathāḥ // (21.2) Par.?
bhīmaseno 'bhimanyuśca rākṣasaśca ghaṭotkacaḥ / (22.1) Par.?
draupadeyāḥ satyadhṛtiḥ kṣatradevaśca māriṣa // (22.2) Par.?
cedipo vasudānaśca daśārṇādhipatistathā / (23.1) Par.?
supratīkena tāṃścāpi bhagadatto 'pyupādravat // (23.2) Par.?
tataḥ samabhavad yuddhaṃ ghorarūpaṃ bhayānakam / (24.1) Par.?
pāṇḍūnāṃ bhagadattena yamarāṣṭravivardhanam // (24.2) Par.?
pramuktā rathibhir bāṇā bhīmavegāḥ sutejanāḥ / (25.1) Par.?
te nipetur mahārāja nāgeṣu ca ratheṣu ca // (25.2) Par.?
prabhinnāśca mahānāgā vinītā hastisādibhiḥ / (26.1) Par.?
parasparaṃ samāsādya saṃnipetur abhītavat // (26.2) Par.?
madāndhā roṣasaṃrabdhā viṣāṇāgrair mahāhave / (27.1) Par.?
bibhidur dantamusalaiḥ samāsādya parasparam // (27.2) Par.?
hayāśca cāmarāpīḍāḥ prāsapāṇibhir āsthitāḥ / (28.1) Par.?
coditāḥ sādibhiḥ kṣipraṃ nipetur itaretaram // (28.2) Par.?
pādātāśca padātyoghaistāḍitāḥ śaktitomaraiḥ / (29.1) Par.?
nyapatanta tadā bhūmau śataśo 'tha sahasraśaḥ // (29.2) Par.?
rathinaśca tathā rājan karṇinālīkasāyakaiḥ / (30.1) Par.?
nihatya samare vīrān siṃhanādān vinedire // (30.2) Par.?
tasmiṃstathā vartamāne saṃgrāme lomaharṣaṇe / (31.1) Par.?
bhagadatto maheṣvāso bhīmasenam athādravat // (31.2) Par.?
kuñjareṇa prabhinnena saptadhā sravatā madam / (32.1) Par.?
parvatena yathā toyaṃ sravamāṇena sarvataḥ // (32.2) Par.?
kirañ śarasahasrāṇi supratīkaśirogataḥ / (33.1) Par.?
airāvatastho maghavān vāridhārā ivānagha // (33.2) Par.?
sa bhīmaṃ śaradhārābhistāḍayāmāsa pārthivaḥ / (34.1) Par.?
parvataṃ vāridhārābhiḥ prāvṛṣīva balāhakaḥ // (34.2) Par.?
bhīmasenastu saṃkruddhaḥ pādarakṣān paraḥśatān / (35.1) Par.?
nijaghāna maheṣvāsaḥ saṃkruddhaḥ śaravṛṣṭibhiḥ // (35.2) Par.?
tān dṛṣṭvā nihatān kruddho bhagadattaḥ pratāpavān / (36.1) Par.?
codayāmāsa nāgendraṃ bhīmasenarathaṃ prati // (36.2) Par.?
sa nāgaḥ preṣitastena bāṇo jyācodito yathā / (37.1) Par.?
abhyadhāvata vegena bhīmasenam ariṃdamam // (37.2) Par.?
tam āpatantaṃ samprekṣya pāṇḍavānāṃ mahārathāḥ / (38.1) Par.?
abhyavartanta vegena bhīmasenapurogamāḥ // (38.2) Par.?
kekayāścābhimanyuśca draupadeyāśca sarvaśaḥ / (39.1) Par.?
daśārṇādhipatiḥ śūraḥ kṣatradevaśca māriṣa / (39.2) Par.?
cedipaścitraketuśca saṃkruddhāḥ sarva eva te // (39.3) Par.?
uttamāstrāṇi divyāni darśayanto mahābalāḥ / (40.1) Par.?
tam ekaṃ kuñjaraṃ kruddhāḥ samantāt paryavārayan // (40.2) Par.?
sa viddho bahubhir bāṇair vyarocata mahādvipaḥ / (41.1) Par.?
saṃjātarudhirotpīḍo dhātucitra ivādrirāṭ // (41.2) Par.?
daśārṇādhipatiścāpi gajaṃ bhūmidharopamam / (42.1) Par.?
samāsthito 'bhidudrāva bhagadattasya vāraṇam // (42.2) Par.?
tam āpatantaṃ samare gajaṃ gajapatiḥ sa ca / (43.1) Par.?
dadhāra supratīko 'pi veleva makarālayam // (43.2) Par.?
vāritaṃ prekṣya nāgendraṃ daśārṇasya mahātmanaḥ / (44.1) Par.?
sādhu sādhviti sainyāni pāṇḍaveyānyapūjayan // (44.2) Par.?
tataḥ prāgjyotiṣaḥ kruddhastomarān vai caturdaśa / (45.1) Par.?
prāhiṇot tasya nāgasya pramukhe nṛpasattama // (45.2) Par.?
tasya varma mukhatrāṇaṃ śātakumbhapariṣkṛtam / (46.1) Par.?
vidārya prāviśan kṣipraṃ valmīkam iva pannagāḥ // (46.2) Par.?
sa gāḍhaviddho vyathito nāgo bharatasattama / (47.1) Par.?
upāvṛttamadaḥ kṣipraṃ sa nyavartata vegataḥ // (47.2) Par.?
pradudrāva ca vegena praṇadan bhairavaṃ svanam / (48.1) Par.?
sa mardamānaḥ svabalaṃ vāyur vṛkṣān ivaujasā // (48.2) Par.?
tasmin parājite nāge pāṇḍavānāṃ mahārathāḥ / (49.1) Par.?
siṃhanādaṃ vinadyoccair yuddhāyaivopatasthire // (49.2) Par.?
tato bhīmaṃ puraskṛtya bhagadattam upādravan / (50.1) Par.?
kiranto vividhān bāṇāñ śastrāṇi vividhāni ca // (50.2) Par.?
teṣām āpatatāṃ rājan saṃkruddhānām amarṣiṇām / (51.1) Par.?
śrutvā sa ninadaṃ ghoram amarṣād gatasādhvasaḥ / (51.2) Par.?
bhagadatto maheṣvāsaḥ svanāgaṃ pratyacodayat // (51.3) Par.?
aṅkuśāṅguṣṭhanuditaḥ sa gajapravaro yudhi / (52.1) Par.?
tasmin kṣaṇe samabhavat saṃvartaka ivānalaḥ // (52.2) Par.?
rathasaṃghāṃstathā nāgān hayāṃśca saha sādibhiḥ / (53.1) Par.?
pādātāṃśca susaṃkruddhaḥ śataśo 'tha sahasraśaḥ / (53.2) Par.?
amṛdnāt samare rājan saṃpradhāvaṃstatastataḥ // (53.3) Par.?
tena saṃloḍyamānaṃ tu pāṇḍūnāṃ tad balaṃ mahat / (54.1) Par.?
saṃcukoca mahārāja carmevāgnau samāhitam // (54.2) Par.?
bhagnaṃ tu svabalaṃ dṛṣṭvā bhagadattena dhīmatā / (55.1) Par.?
ghaṭotkaco 'tha saṃkruddho bhagadattam upādravat // (55.2) Par.?
vikaṭaḥ puruṣo rājan dīptāsyo dīptalocanaḥ / (56.1) Par.?
rūpaṃ vibhīṣaṇaṃ kṛtvā roṣeṇa prajvalann iva // (56.2) Par.?
jagrāha vipulaṃ śūlaṃ girīṇām api dāraṇam / (57.1) Par.?
nāgaṃ jighāṃsuḥ sahasā cikṣepa ca mahābalaḥ / (57.2) Par.?
saviṣphuliṅgajvālābhiḥ samantāt pariveṣṭitam // (57.3) Par.?
tam āpatantaṃ sahasā dṛṣṭvā jvālākulaṃ raṇe / (58.1) Par.?
cikṣepa ruciraṃ tīkṣṇam ardhacandraṃ sa pārthivaḥ / (58.2) Par.?
cicheda sumahacchūlaṃ tena bāṇena vegavat // (58.3) Par.?
nipapāta dvidhā chinnaṃ śūlaṃ hemapariṣkṛtam / (59.1) Par.?
mahāśanir yathā bhraṣṭā śakramuktā nabhogatā // (59.2) Par.?
śūlaṃ nipatitaṃ dṛṣṭvā dvidhā kṛttaṃ sa pārthivaḥ / (60.1) Par.?
rukmadaṇḍāṃ mahāśaktiṃ jagrāhāgniśikhopamām / (60.2) Par.?
cikṣepa tāṃ rākṣasasya tiṣṭha tiṣṭheti cābravīt // (60.3) Par.?
tām āpatantīṃ samprekṣya viyatsthām aśanīm iva / (61.1) Par.?
utpatya rākṣasastūrṇaṃ jagrāha ca nanāda ca // (61.2) Par.?
babhañja caināṃ tvarito jānunyāropya bhārata / (62.1) Par.?
paśyataḥ pārthivendrasya tad adbhutam ivābhavat // (62.2) Par.?
tad avekṣya kṛtaṃ karma rākṣasena balīyasā / (63.1) Par.?
divi devāḥ sagandharvā munayaścāpi vismitāḥ // (63.2) Par.?
pāṇḍavāśca maheṣvāsā bhīmasenapurogamāḥ / (64.1) Par.?
sādhu sādhviti nādena pṛthivīm anunādayan // (64.2) Par.?
taṃ tu śrutvā mahānādaṃ prahṛṣṭānāṃ mahātmanām / (65.1) Par.?
nāmṛṣyata maheṣvāso bhagadattaḥ pratāpavān // (65.2) Par.?
sa visphārya mahaccāpam indrāśanisamasvanam / (66.1) Par.?
abhidudrāva vegena pāṇḍavānāṃ mahārathān / (66.2) Par.?
visṛjan vimalāṃstīkṣṇānnārācāñ jvalanaprabhān // (66.3) Par.?
bhīmam ekena vivyādha rākṣasaṃ navabhiḥ śaraiḥ / (67.1) Par.?
abhimanyuṃ tribhiścaiva kekayān pañcabhistathā // (67.2) Par.?
pūrṇāyatavisṛṣṭena svarṇapuṅkhena patriṇā / (68.1) Par.?
bibheda dakṣiṇaṃ bāhuṃ kṣatradevasya cāhave / (68.2) Par.?
papāta sahasā tasya saśaraṃ dhanur uttamam // (68.3) Par.?
draupadeyāṃstataḥ pañca pañcabhiḥ samatāḍayat / (69.1) Par.?
bhīmasenasya ca krodhānnijaghāna turaṃgamān // (69.2) Par.?
dhvajaṃ kesariṇaṃ cāsya cicheda viśikhaistribhiḥ / (70.1) Par.?
nirbibheda tribhiścānyaiḥ sārathiṃ cāsya patribhiḥ // (70.2) Par.?
sa gāḍhaviddho vyathito rathopastha upāviśat / (71.1) Par.?
viśoko bharataśreṣṭha bhagadattena saṃyuge // (71.2) Par.?
tato bhīmo mahārāja viratho rathināṃ varaḥ / (72.1) Par.?
gadāṃ pragṛhya vegena pracaskanda mahārathāt // (72.2) Par.?
tam udyatagadaṃ dṛṣṭvā saśṛṅgam iva parvatam / (73.1) Par.?
tāvakānāṃ bhayaṃ ghoraṃ samapadyata bhārata // (73.2) Par.?
etasminn eva kāle tu pāṇḍavaḥ kṛṣṇasārathiḥ / (74.1) Par.?
ājagāma mahārāja nighnañ śatrūn sahasraśaḥ // (74.2) Par.?
yatra tau puruṣavyāghrau pitāputrau paraṃtapau / (75.1) Par.?
prāgjyotiṣeṇa saṃsaktau bhīmasenaghaṭotkacau // (75.2) Par.?
dṛṣṭvā tu pāṇḍavo rājan yudhyamānānmahārathān / (76.1) Par.?
tvarito bharataśreṣṭha tatrāyād vikirañ śarān // (76.2) Par.?
tato duryodhano rājā tvaramāṇo mahārathaḥ / (77.1) Par.?
senām acodayat kṣipraṃ rathanāgāśvasaṃkulām // (77.2) Par.?
tām āpatantīṃ sahasā kauravāṇāṃ mahācamūm / (78.1) Par.?
abhidudrāva vegena pāṇḍavaḥ śvetavāhanaḥ // (78.2) Par.?
bhagadatto 'pi samare tena nāgena bhārata / (79.1) Par.?
vimṛdnan pāṇḍavabalaṃ yudhiṣṭhiram upādravat // (79.2) Par.?
tadāsīt tumulaṃ yuddhaṃ bhagadattasya māriṣa / (80.1) Par.?
pāñcālaiḥ sṛñjayaiścaiva kekayaiścodyatāyudhaiḥ // (80.2) Par.?
bhīmaseno 'pi samare tāvubhau keśavārjunau / (81.1) Par.?
āśrāvayad yathāvṛttam irāvadvadham uttamam // (81.2) Par.?
Duration=0.41763019561768 secs.