Texts

Help

Select a text:
Bibliography

Select a chapter:
(no revisions)
Show parallels Show headlines
Use dependency labeler

Chapter id: 1931

Click on a sentence to show its analysis
Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.

manuṣyā mānuṣā martyā manujā mānavā narāḥ / (1.1) Par.?

dvipādāś cetanā bhūsthā bhūmijā bhūspṛśo viśaḥ // (1.2) Par.?

puruṣaḥ pūruṣo nā ca naraḥ pañcajanaḥ pumān / (2.1) Par.?

arthāśrayo 'dhikārī syāt karmārhaś ca jano 'rthavān // (2.2) Par.?

strī yoṣidvanitābalā sunayanā nārī ca sīmantinī rāmā vāmadṛgaṅganā ca lalanā kāntā puraṃdhrī vadhūḥ / (3.1) Par.?

subhrūḥ sā varavarṇinī ca sutanustanvī tanuḥ kāminī tanvaṅgī ramaṇī kuraṅganayanā bhīruḥ priyā bhāminī // (3.2) Par.?

yoṣinmahelā mahilā vilāsinī nitambinī sāpi ca mattakāśinī / (4.1) Par.?

janī sunetrā pramadā ca sundarī syād añcitabhrūr lalitā vilāsinī // (4.2) Par.?

māninī ca varārohā natāṅgī ca natodarā / (5.1) Par.?

pratīpadarśinī śyāmā kāminī darśanī ca sā // (5.2) Par.?

bhartā patirvaraḥ kāntaḥ pariṇetā priyo gṛhī // (6) Par.?

bhāryā patnī priyā jāyā dārāśca gṛhiṇī ca sā // (7) Par.?

napuṃsakaṃ bhavet klībaṃ tṛtīyā prakṛtistathā / (8.1) Par.?

ṣaṇḍḥaḥ paṇḍaśca nārī tu poṭā strīpuṃsalakṣaṇā // (8.2) Par.?

atha rājñī ca paṭṭārhā mahiṣī rājavallabhā // (9) Par.?

bhoginyo 'nyā vilāsinyaḥ saṃbhuṅkte yāstu pārthivaḥ // (10) Par.?

rājabhogyāḥ sumukhyo yāstā bhaṭṭinya iti smṛtāḥ // (11) Par.?

veśyā tu gaṇikā bhogyā vārastrī smaradīpikā // (12) Par.?

brahmā tu brāhmaṇo vipraḥ ṣaṭkarmā ca dvijottamaḥ // (13) Par.?

rājā tu sārvabhaumaḥ syāt pārthivaḥ kṣatriyo nṛpaḥ // (14) Par.?

vaiśyastu vyavahartā viḍ vārttiko vāṇijo vaṇik // (15) Par.?

śūdraḥ pajjaścaturthaḥ syāt dvijadāsa upāsakaḥ // (16) Par.?

vipraḥ kṣatro vaiśyaśūdrau ca varṇāścatvāro'mī tatra pūrve dvijāḥ syuḥ / (17.1) Par.?

eṣāmeva prātilomyānulomyājjāyante'nyā jātayaḥ saṃkareṇa // (17.2) Par.?

bālaḥ pāko'rbhako garbhaḥ potakaḥ pṛthukaḥ śiśuḥ / (18.1) Par.?

śāvo 'rbho bāliśo ḍimbho vaṭur māṇavako mataḥ // (18.2) Par.?

jāto 'rbhakaḥ pakṣadinena māsataḥ pākastribhistairatha potakābhidhaḥ / (19.1) Par.?

ṣaḍbhistu māsaiḥ pṛthuko'bdataḥ śiśus tribhir vaṭur māṇavakaś ca saptabhiḥ // (19.2) Par.?

bālo'bdaiḥ pañcadaśabhiḥ kumārastriṃśatā smṛtaḥ / (20.1) Par.?

yuvā pañcāśatā varṣair vṛddhaḥ syādata uttaraiḥ // (20.2) Par.?

kaumāraṃ pañcamābdāntaṃ paugaṇḍaṃ daśamāvadhi / (21.1) Par.?

kaiśoram ā pañcadaśād yauvanaṃ tu tataḥ param // (21.2) Par.?

yuvā vayaḥsthas taruṇo vṛddhastu sthaviro jaran / (22.1) Par.?

pravayā yātayāmaśca jīno jīrṇaś ca jarjaraḥ // (22.2) Par.?

bālottānaśayā ḍimbhā stanapā ca stanaṃdhayī // (23) Par.?

kanyā kumārī gaurī tu nagnikānāgatārtavā // (24) Par.?

sā madhyamā vayaḥsthā ca yuvatī sustanī ca sā / (25.1) Par.?

ciraṇṭī suvayāḥ śyāmā prauḍhā dṛṣṭarajāśca sā // (25.2) Par.?

gurviṇyāpannasattvā syād antarvatnī ca garbhiṇī // (26) Par.?

niṣphalā jaratī vṛddhā sthavirā ca gatārtavā // (27) Par.?

puṣpitā malinā mlānā pāṃśulā ca rajasvalā // (28) Par.?

vandhyāvakeśinī śūnyā moghapuṣpā vṛthārtavā // (29) Par.?

tanus tanūḥ saṃhananaṃ śarīraṃ kalevaraṃ kṣetravapuḥpurāṇi / (30.1) Par.?

gātraṃ ca mūrtir ghanakāyadehāv aṣṭāṅgapīḍāni ca vigrahaś ca // (30.2) Par.?

aṅgamaṃsaḥ pratīkaś cāpaghano 'vayavo 'pi ca // (31) Par.?

śiraḥ śīrṣakamuṇḍaṃ ca mūrdhā mauliśca mastakam / (32.1) Par.?

varāṅgam uttamāṅgaṃ ca kapālaṃ keśabhṛt smṛtam // (32.2) Par.?

keśāḥ śirasijā vālāḥ kuntalā mūrdhajāḥ kacāḥ / (33.1) Par.?

cikurāḥ karuhāś cātha tadveṣṭāḥ kavarīmukhāḥ // (33.2) Par.?

dṛgdṛṣṭir locanaṃ netraṃ cakṣurnayanamambakam / (34.1) Par.?

īkṣaṇaṃ grahaṇaṃ cākṣi darśanaṃ ca vilocanam // (34.2) Par.?

apāṅgo netraparyanto nayanopānta ityapi / (35.1) Par.?

tayormadhyagatā tārā bimbinī ca kanīnikā // (35.2) Par.?

bhālaṃ lalāṭamalikaṃ kathayanti godhir bhrūś cillikā ca nayanordhvagaromarājiḥ / (36.1) Par.?

madhyaṃ tayorbhavati kūrcamatha śrutistu śrotaḥ śravaḥ śravaṇakarṇavacograhāśca // (36.2) Par.?

oṣṭho'dharo dantavāso dantavastraṃ radacchadaḥ / (37.1) Par.?

tayorubhayato deśau yau prāntau sṛkkaṇī ca tau // (37.2) Par.?

ghrāṇaṃ gandhavaho ghoṇā siṅghiṇī nāsikā ca sā // (38) Par.?

śaṅkhaḥ karṇasamīpaḥ syāt śiṅghāṇaṃ nāsikāmale // (39) Par.?

tuṇḍamāsyaṃ mukhaṃ vaktraṃ vadanaṃ lapanānane // (40) Par.?

oṣṭhādharastu cibukaṃ gaṇḍo gallaḥ kapolakaḥ // (41) Par.?

hanūs tadūrdhvaṃ daśanāśca dantā dvijā radāste radanāstathoktāḥ // (42) Par.?

jihvā rasajñā rasanā ca soktā syātkākudaṃ tālu ca tālukaṃ ca // (43) Par.?

tadūrdhvaṃ sūkṣmajihvā yā ghaṇṭikā lambikā ca sā // (44) Par.?

anyādhomūlajihvā syāt pratijihvopajihvikā // (45) Par.?

avaṭustu śiraḥpaścātsaṃdhir ghāṭā kṛkāṭikā // (46) Par.?

grīvā ca kaṃdharā kaṃdhiḥ śirodhiśca śirodharā // (47) Par.?

kaṇṭho galo nigālo'tha ghaṇṭikā galaśuṇṭhikā // (48) Par.?

dhamanī tu śirāṃse tu skandho'dhaḥśikharaṃ tathā // (49) Par.?

tasya saṃdhis tu jatru syātkakṣā dormūlasaṃjñakā // (50) Par.?

tadadhastādbhavetpārśvaṃ pṛṣṭhaṃ paścāttanoḥ smṛtam // (51) Par.?

dor doṣā ca praveṣṭaśca bāhurbāhā bhujo bhujā // (52) Par.?

pāṇis tu pañcaśākhaḥ syāt karo hastaḥ śayastathā // (53) Par.?

karamūle maṇibandho bhujamadhye kūrparaḥ kaphoṇiśca // (54) Par.?

tasmādadhaḥ prakoṣṭhaḥ pragaṇḍakaḥ kūrparāṃsamadhyaṃ syāt // (55) Par.?

aṅgulyaḥ karaśākhāḥ syuḥ pradeśinyāṃ tu tarjanī / (56.1) Par.?

paruḥ syādaṅgulīsaṃdhiḥ parvasaṃdhiś ca kathyate // (56.2) Par.?

athāṅguṣṭhapradeśinyau madhyamānāmikā tathā / (57.1) Par.?

kaniṣṭhā ceti pañca syuḥ krameṇāṅgulayaḥ smṛtāḥ // (57.2) Par.?

kāmāṅkuśāḥ kararuhāḥ karajā nakharā nakhāḥ / (58.1) Par.?

pāṇijāṅgulīsambhūtāḥ punarbhavapunarnavāḥ // (58.2) Par.?

karasyādhaḥ prapāṇiḥ syādūrdhvaṃ karatalaṃ smṛtam / (59.1) Par.?

rekhāḥ sāmudrike jñeyāḥ śubhāśubhanivedikāḥ // (59.2) Par.?

stanorasijavakṣojapayodharakucās tathā // (60) Par.?

stanāgraṃ cūcukaṃ vṛttaṃ śikhā stanamukhaṃ ca tat // (61) Par.?

vakṣo vatsamuraḥ kroḍo hṛdayaṃ hṛdbhujāntaram // (62) Par.?

kukṣiḥ piciṇḍo jaṭharaṃ tundaṃ syādudaraṃ ca tat // (63) Par.?

jīvasthānaṃ tu marma syātkaṭiprānte trikaṃ smṛtam // (64) Par.?

nābhiḥ syād udarāvartas tato 'dho vastirucyate / (65.1) Par.?

vastiśca vātaśīrṣaṃ syād garbhasthānaṃ ca tat striyāḥ // (65.2) Par.?

garbhāśayo jarāyuśca garbhādhāraśca ca smṛtaḥ // (66) Par.?

nābhistanāntaraṃ jantorāmāśayaḥ iti smṛtaḥ // (67) Par.?

pakvāśayo hy adho nābhervastirmūtrāśayaḥ smṛtaḥ // (68) Par.?

kaṭiḥ kakudmatī śroṇī nitambaśca kaṭīrakam / (69.1) Par.?

ārohaṃ śroṇiphalakaṃ kalatraṃ rasanāpadam // (69.2) Par.?

nitambaścaramaṃ śroṇeḥ strīṇāṃ jaghanamagrataḥ // (70) Par.?

kakundarau tu sarveṣāṃ syātāṃ jaghanakūpakau / (71.1) Par.?

kaṭiprothau sphicau pāyur gudāpānaṃ tadāsanam // (71.2) Par.?

gudamuṣkadvayormadhye yo bhāgaḥ sa bhagaḥ smṛtaḥ // (72) Par.?

muṣko'ṇḍamaṇḍakoṣaśca vṛṣaṇo bījapeśikā // (73) Par.?

śiśnaṃ śephaśca liṅgaṃ ca meḍhraṃ sādhanamehane // (74) Par.?

yonirbhago varāṅgaṃ syādupasthaṃ smaramandiram // (75) Par.?

ūrū tu sakthinī śroṇisakthnoḥ saṃdhis tu vaṅkṣaṇaḥ / (76.1) Par.?

jaṅghorūmadhyaparva syājjānvaṣṭhīvacca cakrikā // (76.2) Par.?

jaṅghā tu prasṛtā jñeyā tanmadhye piṇḍikā tathā // (77) Par.?

jaṅghāṅghrisaṃdhigranthau tu ghuṭikā gulpha ityapi // (78) Par.?

gulphasyādhastu pārṣṇiḥ syāt padāgraṃ prapadaṃ matam // (79) Par.?

vikramaścaraṇaḥ pādaḥ pādāṅghriś ca padaṃ kramaḥ // (80) Par.?

kroḍamaṅkastathotsaṅgaḥ prāgbhāgo vapuṣaḥ smṛtaḥ // (81) Par.?

karo bhavet saṃhitavistṛtāṅgulas talaś capeṭaḥ pratalaḥ prahastakaḥ / (82.1) Par.?

muṣṭirbhavet saṃhṛtapiṇḍitāṅgulāv ākuñcito 'gre prasṛtaḥ prakīrtitaḥ // (82.2) Par.?

syāt tarjanī madhyamikā tv anāmikā kaniṣṭhikāṅguṣṭhayutā yadā tadā / (83.1) Par.?

prādeśatālābhidhagosravas tathā vitastir atyartham iha kramād iyam // (83.2) Par.?

hastas tu vistṛte pāṇāv ā madhyāṅgulikūrparam // (84) Par.?

baddhamuṣṭau saratniḥ syād aratnir akaniṣṭhakaḥ // (85) Par.?

vyāmaḥ sahastayoḥ syāttu tiryagbāhvoryadantaram / (86.1) Par.?

ūrdhvaṃ vistṛtadoṣpāṇir nṛmānaṃ pauruṣaṃ viduḥ // (86.2) Par.?

jīvasthānaṃ tu marma syājjīvāgāraṃ tad ucyate // (87) Par.?

marmasthānaṃ ca tatproktaṃ bhrūmadhyādiṣvanekadhā // (88) Par.?

bhrūmadhyakaṇḍagalaśaṅkhakacāṃsapṛṣṭhagrīvāgudāṇḍapadapāṇiyugāsthisaṃdhīn / (89.1) Par.?

vaidyāḥ śarekṣaṇamitāni vadanti marmasthānāni cāṅgagatināśakarāṇi martye // (89.2) Par.?

lālā bhavenmukhasrāvaḥ sṛṇikā syandinī ca sā // (90) Par.?

svedo gharmaśca gharmāmbho dūṣikā netrayormalam // (91) Par.?

malaṃ viṣṭhā purīṣaṃ ca viṭ kiṭṭaṃ pūtikaṃ ca tat / (92.1) Par.?

mūtraṃ tu guhyaniṣyandaḥ prasrāvaḥ sravaṇaṃ sravaḥ // (92.2) Par.?

valī carmataraṃgaḥ syāt tvagūrmis tvaktaraṃgakaḥ // (93) Par.?

palitaṃ ca jarā lakṣma keśaśauklyaṃ ca tadbhavet // (94) Par.?

rasāsṛṅmāṃsamedo'sthimajjānaḥ śukrasaṃyutāḥ / (95.1) Par.?

śarīrasthairyadāḥ samyak vijñeyāḥ sapta dhātavaḥ // (95.2) Par.?

rasastu rasikā proktā svedamātā vapuḥsravaḥ / (96.1) Par.?

carmāmbhaścarmasāraśca raktasūr asramātṛkā // (96.2) Par.?

raktāsraṃ rudhiraṃ tvagjaṃ kīlālakṣatajāni tu / (97.1) Par.?

śoṇitaṃ lohitaṃ cāsṛk śoṇaṃ lohaṃ ca carmajam // (97.2) Par.?

māṃsaṃ tu piśitaṃ kravyaṃ palaṃ tu rasyam asrajam / (98.1) Par.?

palalaṃ jāṅgalaṃ kīram āmiṣaṃ ca tad ucyate // (98.2) Par.?

medas tu māṃsasāraḥ syānmāṃsasneho vasā vapā // (99) Par.?

medojam asthidhātuḥ syāt kulyaṃ kīkasakaṃ ca tat // (100) Par.?

asthisāras tu majjā syāt tejo bījaṃ tathāsthijam / (101.1) Par.?

jīvanaṃ dehasāraśca tathāsthisnehasaṃjñakam // (101.2) Par.?

śukraṃ puṃstvaṃ reto bījaṃ vīryaṃ ca pauruṣaṃ kathitam / (102.1) Par.?

indriyamannavikāro majjaraso harṣaṇaṃ balaṃ caiva // (102.2) Par.?

rasādasraṃ tato māṃsaṃ māṃsānmedo'sthi tadbhavam / (103.1) Par.?

asthno majjā tataḥ śukram ittham eṣāṃ janikramaḥ // (103.2) Par.?

tilakaṃ kloma mastiṣkaṃ snehas tu mastakodbhavaḥ // (104) Par.?

antraṃ purī tad ākhyātaṃ plīhā gulma iti smṛtaḥ // (105) Par.?

vasā tu vasnasā snāyurvatsoktā dehavalkalam / (106.1) Par.?

sā tvak [... au10 Zeichenjh] // (106.2) Par.?

śirodhijā manyā dhamanī dharaṇī dharā / (107.1) Par.?

tantukī jīvitajñā ca nāḍī siṃhī ca kīrtitā // (107.2) Par.?

kaṇḍarā tu mahāsnāyurmahānāḍī ca sā smṛtā // (108) Par.?

śarīrāsthi tu kaṅkālaṃ syātkaraṅko'sthipañjaraḥ / (109.1) Par.?

srotāṃsi khāni chidrāṇi kālakhaṇḍaṃ yakṛnmatam // (109.2) Par.?

śiro'sthi tu karoṭiḥ syāt śirastrāṇaṃ tu śīrṣakam / (110.1) Par.?

tat khaṇḍaṃ kharparaṃ prāhuḥ kapālaṃ ca tad īritam // (110.2) Par.?

pṛṣṭhāsthi tu kaseruḥ syātśākhāsthi nalakaṃ smṛtam // (111) Par.?

pārśvāsthi parśukā proktamiti dehāṅganirṇayaḥ // (112) Par.?

ātmā śarīrī kṣetrajñaḥ pudgalaḥ prāṇa īśvaraḥ / (113.1) Par.?

jīvo vibhuḥ pumānīśaḥ sarvajñaḥ śambhuravyayaḥ // (113.2) Par.?

pradhānaṃ prakṛtirmāyā śaktiścaitanyamityapi // (114) Par.?

ahaṃkāro 'bhimānaḥ syād ahaṃtāhaṃmatis tathā // (115) Par.?

mānasaṃ hṛdayaṃ svāntaṃ cittaṃ ceto manaśca hṛt // (116) Par.?

sattvaṃ rajastamaśceti proktāḥ puṃsas trayo guṇāḥ // (117) Par.?

śrotraṃ tvagrasanā netraṃ nāsā cetyakṣapañcakam // (118) Par.?

akṣaṃ hṛṣīkaṃ karaṇaṃ varhaṇaṃ viṣayīndriyam // (119) Par.?

śabdaḥ sparśo raso rūpaṃ gandhaś ca viṣayā amī / (120.1) Par.?

indriyārthā gocarāste pañcabhūtaguṇāḥ khalu // (120.2) Par.?

ākāśamanilastoyaṃ tejaḥ pṛthvī ca tānyapi / (121.1) Par.?

krameṇa pañca bhūtāni kīrtitāni manīṣibhiḥ // (121.2) Par.?

ityeṣa mānuṣavayottaravarṇagātradhātvaṅgalakṣaṇanirūpaṇapūryamāṇaḥ / (122.1) Par.?

vargaḥ kṛtastu bhiṣajāṃ bahudehadoṣanāmā nidānagaṇanirṇayadhīniveśaḥ // (122.2) Par.?

iti paśupatipādāmbhojasevāsamādhipratisamayasamutthānandasaukhyaikasīmnā / (123.1) Par.?

naraharikṛtināyaṃ nirmite yāti nāmapracayamukuṭaratne śāntimaṣṭādaśāṅkaḥ // (123.2) Par.?

Duration=0.35342693328857 secs.