Texts

Help

Select a text:
Bibliography
Select a chapter:
 (no revisions)
Associated topic(s): war

Show parallels  Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 7968
  • Click on a sentence to show its analysis
  • Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
saṃjaya uvāca / (1.1) Par.?
tathā paruṣitaṃ dṛṣṭvā sūtaputreṇa mātulam / (1.2) Par.?
khaḍgam udyamya vegena drauṇir abhyapatad drutam // (1.3) Par.?
aśvatthāmovāca / (2.1) Par.?
karṇa paśya sudurbuddhe tiṣṭhedānīṃ narādhama / (2.2) Par.?
eṣa te 'dya śiraḥ kāyād uddharāmi sudurmate // (2.3) Par.?
saṃjaya uvāca / (3.1) Par.?
tam utpatantaṃ vegena rājā duryodhanaḥ svayam / (3.2) Par.?
nyavārayanmahārāja kṛpaśca dvipadāṃ varaḥ // (3.3) Par.?
karṇa uvāca / (4.1) Par.?
śūro 'yaṃ samaraślāghī durmatiśca dvijādhamaḥ / (4.2) Par.?
āsādayatu madvīryaṃ muñcemaṃ kurusattama // (4.3) Par.?
aśvatthāmovāca / (5.1) Par.?
tavaitat kṣamyate 'smābhiḥ sūtātmaja sudurmate / (5.2) Par.?
darpam utsiktam etat te phalguno nāśayiṣyati // (5.3) Par.?
duryodhana uvāca / (6.1) Par.?
aśvatthāman prasīdasva kṣantum arhasi mānada / (6.2) Par.?
kopaḥ khalu na kartavyaḥ sūtaputre kathaṃcana // (6.3) Par.?
tvayi karṇe kṛpe droṇe madrarāje 'tha saubale / (7.1) Par.?
mahat kāryaṃ samāyattaṃ prasīda dvijasattama // (7.2) Par.?
ete hyabhimukhāḥ sarve rādheyena yuyutsavaḥ / (8.1) Par.?
āyānti pāṇḍavā brahmann āhvayantaḥ samantataḥ // (8.2) Par.?
saṃjaya uvāca / (9.1) Par.?
karṇo 'pi rathināṃ śreṣṭhaścāpam udyamya vīryavān / (9.2) Par.?
kauravāgryaiḥ parivṛtaḥ śakro devagaṇair iva / (9.3) Par.?
paryatiṣṭhata tejasvī svabāhubalam āśritaḥ // (9.4) Par.?
tataḥ pravavṛte yuddhaṃ karṇasya saha pāṇḍavaiḥ / (10.1) Par.?
saṃrabdhasya mahārāja siṃhanādavināditam // (10.2) Par.?
tataste pāṇḍavā rājan pāñcālāśca yaśasvinaḥ / (11.1) Par.?
dṛṣṭvā karṇaṃ mahābāhum uccaiḥ śabdam athānadan // (11.2) Par.?
ayaṃ karṇaḥ kutaḥ karṇastiṣṭha karṇa mahāraṇe / (12.1) Par.?
yudhyasva sahito 'smābhir durātman puruṣādhama // (12.2) Par.?
anye tu dṛṣṭvā rādheyaṃ krodharaktekṣaṇābruvan / (13.1) Par.?
hanyatām ayam utsiktaḥ sūtaputro 'lpacetanaḥ // (13.2) Par.?
sarvaiḥ pārthivaśārdūlair nānenārtho 'sti jīvatā / (14.1) Par.?
atyantavairī pārthānāṃ satataṃ pāpapūruṣaḥ // (14.2) Par.?
eṣa mūlaṃ hyanarthānāṃ duryodhanamate sthitaḥ / (15.1) Par.?
hatainam iti jalpantaḥ kṣatriyāḥ samupādravan // (15.2) Par.?
mahatā śaravarṣeṇa chādayanto mahārathāḥ / (16.1) Par.?
vadhārthaṃ sūtaputrasya pāṇḍaveyena coditāḥ // (16.2) Par.?
tāṃstu sarvāṃstathā dṛṣṭvā dhāvamānānmahārathān / (17.1) Par.?
na vivyathe sūtaputro na ca trāsam agacchata // (17.2) Par.?
dṛṣṭvā nagarakalpaṃ tam uddhūtaṃ sainyasāgaram / (18.1) Par.?
piprīṣustava putrāṇāṃ saṃgrāmeṣvaparājitaḥ // (18.2) Par.?
sāyakaughena balavān kṣiprakārī mahābalaḥ / (19.1) Par.?
vārayāmāsa tat sainyaṃ samantād bharatarṣabha // (19.2) Par.?
tatastu śaravarṣeṇa pārthivāstam avārayan / (20.1) Par.?
dhanūṃṣi te vidhunvānāḥ śataśo 'tha sahasraśaḥ / (20.2) Par.?
ayodhayanta rādheyaṃ śakraṃ daityagaṇā iva // (20.3) Par.?
śaravarṣaṃ tu tat karṇaḥ pārthivaiḥ samudīritam / (21.1) Par.?
śaravarṣeṇa mahatā samantād vyakirat prabho // (21.2) Par.?
tad yuddham abhavat teṣāṃ kṛtapratikṛtaiṣiṇām / (22.1) Par.?
yathā devāsure yuddhe śakrasya saha dānavaiḥ // (22.2) Par.?
tatrādbhutam apaśyāma sūtaputrasya lāghavam / (23.1) Par.?
yad enaṃ samare yattā nāpnuvanta pare yudhi // (23.2) Par.?
nivārya ca śaraughāṃstān pārthivānāṃ mahārathaḥ / (24.1) Par.?
yugeṣvīṣāsu chatreṣu dhvajeṣu ca hayeṣu ca / (24.2) Par.?
ātmanāmāṅkitān bāṇān rādheyaḥ prāhiṇocchitān // (24.3) Par.?
tataste vyākulībhūtā rājānaḥ karṇapīḍitāḥ / (25.1) Par.?
babhramustatra tatraiva gāvaḥ śītārditā iva // (25.2) Par.?
hayānāṃ vadhyamānānāṃ gajānāṃ rathināṃ tathā / (26.1) Par.?
tatra tatrābhyavekṣāmaḥ saṃghān karṇena pātitān // (26.2) Par.?
śirobhiḥ patitai rājan bāhubhiśca samantataḥ / (27.1) Par.?
āstīrṇā vasudhā sarvā śūrāṇām anivartinām // (27.2) Par.?
hataiśca hanyamānaiśca niṣṭanadbhiśca sarvaśaḥ / (28.1) Par.?
babhūvāyodhanaṃ raudraṃ vaivasvatapuropamam // (28.2) Par.?
tato duryodhano rājā dṛṣṭvā karṇasya vikramam / (29.1) Par.?
aśvatthāmānam āsādya tadā vākyam uvāca ha // (29.2) Par.?
yudhyate 'sau raṇe karṇo daṃśitaḥ sarvapārthivaiḥ / (30.1) Par.?
paśyaitāṃ dravatīṃ senāṃ karṇasāyakapīḍitām / (30.2) Par.?
kārttikeyena vidhvastām āsurīṃ pṛtanām iva // (30.3) Par.?
dṛṣṭvaitāṃ nirjitāṃ senāṃ raṇe karṇena dhīmatā / (31.1) Par.?
abhiyātyeṣa bībhatsuḥ sūtaputrajighāṃsayā // (31.2) Par.?
tad yathā paśyamānānāṃ sūtaputraṃ mahāratham / (32.1) Par.?
na hanyāt pāṇḍavaḥ saṃkhye tathā nītir vidhīyatām // (32.2) Par.?
tato drauṇiḥ kṛpaḥ śalyo hārdikyaśca mahārathaḥ / (33.1) Par.?
pratyudyayustadā pārthaṃ sūtaputraparīpsayā // (33.2) Par.?
āyāntaṃ dṛśya kaunteyaṃ vṛtraṃ devacamūm iva / (34.1) Par.?
pratyudyayau tadā karṇo yathā śakraḥ pratāpavān // (34.2) Par.?
dhṛtarāṣṭra uvāca / (35.1) Par.?
saṃrabdhaṃ phalgunaṃ dṛṣṭvā kālāntakayamopamam / (35.2) Par.?
karṇo vaikartanaḥ sūta pratyapadyat kim uttaram // (35.3) Par.?
sa hyaspardhata pārthena nityam eva mahārathaḥ / (36.1) Par.?
āśaṃsate ca bībhatsuṃ yuddhe jetuṃ sudāruṇe // (36.2) Par.?
sa tu taṃ sahasā prāptaṃ nityam atyantavairiṇam / (37.1) Par.?
karṇo vaikartanaḥ sūta kim uttaram apadyata // (37.2) Par.?
saṃjaya uvāca / (38.1) Par.?
āyāntaṃ pāṇḍavaṃ dṛṣṭvā gajaḥ pratigajaṃ yathā / (38.2) Par.?
asaṃbhrāntataraḥ karṇaḥ pratyudīyād dhanaṃjayam // (38.3) Par.?
tam āpatantaṃ vegena vaikartanam ajihmagaiḥ / (39.1) Par.?
vārayāmāsa tejasvī pāṇḍavaḥ śatrutāpanaḥ // (39.2) Par.?
taṃ karṇaḥ śarajālena chādayāmāsa māriṣa / (40.1) Par.?
vivyādha ca susaṃkruddhaḥ śaraistribhir ajihmagaiḥ // (40.2) Par.?
tasya tal lāghavaṃ pārtho nāmṛṣyata mahābalaḥ / (41.1) Par.?
tasmai bāṇāñ śilādhautān prasannāgrān ajihmagān // (41.2) Par.?
prāhiṇot sūtaputrāya triṃśataṃ śatrutāpanaḥ / (42.1) Par.?
vivyādha cainaṃ saṃrabdho bāṇenaikena vīryavān // (42.2) Par.?
savye bhujāgre balavānnārācena hasann iva / (43.1) Par.?
tasya viddhasya vegena karāccāpaṃ papāta ha // (43.2) Par.?
punar ādāya taccāpaṃ nimeṣārdhānmahābalaḥ / (44.1) Par.?
chādayāmāsa bāṇaughaiḥ phalgunaṃ kṛtahastavat // (44.2) Par.?
śaravṛṣṭiṃ tu tāṃ muktāṃ sūtaputreṇa bhārata / (45.1) Par.?
vyadhamaccharavarṣeṇa smayann iva dhanaṃjayaḥ // (45.2) Par.?
tau parasparam āsādya śaravarṣeṇa pārthiva / (46.1) Par.?
chādayetāṃ maheṣvāsau kṛtapratikṛtaiṣiṇau // (46.2) Par.?
tad adbhutam abhūd yuddhaṃ karṇapāṇḍavayor mṛdhe / (47.1) Par.?
kruddhayor vāśitāhetor vanyayor gajayor iva // (47.2) Par.?
tataḥ pārtho maheṣvāso dṛṣṭvā karṇasya vikramam / (48.1) Par.?
muṣṭideśe dhanustasya cicheda tvarayānvitaḥ // (48.2) Par.?
aśvāṃśca caturo bhallair anayad yamasādanam / (49.1) Par.?
sāratheśca śiraḥ kāyād aharacchatrutāpanaḥ // (49.2) Par.?
athainaṃ chinnadhanvānaṃ hatāśvaṃ hatasārathim / (50.1) Par.?
vivyādha sāyakaiḥ pārthaścaturbhiḥ pāṇḍunandanaḥ // (50.2) Par.?
hatāśvāt tu rathāt tūrṇam avaplutya nararṣabhaḥ / (51.1) Par.?
āruroha rathaṃ tūrṇaṃ kṛpasya śarapīḍitaḥ // (51.2) Par.?
rādheyaṃ nirjitaṃ dṛṣṭvā tāvakā bharatarṣabha / (52.1) Par.?
dhanaṃjayaśarair nunnāḥ prādravanta diśo daśa // (52.2) Par.?
dravatastān samālokya rājā duryodhano nṛpa / (53.1) Par.?
nivartayāmāsa tadā vākyaṃ cedam uvāca ha // (53.2) Par.?
alaṃ drutena vaḥ śūrāstiṣṭhadhvaṃ kṣatriyarṣabhāḥ / (54.1) Par.?
eṣa pārthavadhāyāhaṃ svayaṃ gacchāmi saṃyuge / (54.2) Par.?
ahaṃ pārthān haniṣyāmi sapāñcālān sasomakān // (54.3) Par.?
adya me yudhyamānasya saha gāṇḍīvadhanvanā / (55.1) Par.?
drakṣyanti vikramaṃ pārthāḥ kālasyeva yugakṣaye // (55.2) Par.?
adya madbāṇajālāni vimuktāni sahasraśaḥ / (56.1) Par.?
drakṣyanti samare yodhāḥ śalabhānām ivāyatīḥ // (56.2) Par.?
adya bāṇamayaṃ varṣaṃ sṛjato mama dhanvinaḥ / (57.1) Par.?
jīmūtasyeva gharmānte drakṣyanti yudhi sainikāḥ // (57.2) Par.?
jeṣyāmyadya raṇe pārthaṃ sāyakair nataparvabhiḥ / (58.1) Par.?
tiṣṭhadhvaṃ samare śūrā bhayaṃ tyajata phalgunāt // (58.2) Par.?
na hi madvīryam āsādya phalgunaḥ prasahiṣyati / (59.1) Par.?
yathā velāṃ samāsādya sāgaro makarālayaḥ // (59.2) Par.?
ityuktvā prayayau rājā sainyena mahatā vṛtaḥ / (60.1) Par.?
phalgunaṃ prati durdharṣaḥ krodhasaṃraktalocanaḥ // (60.2) Par.?
taṃ prayāntaṃ mahābāhuṃ dṛṣṭvā śāradvatastadā / (61.1) Par.?
aśvatthāmānam āsādya vākyam etad uvāca ha // (61.2) Par.?
eṣa rājā mahābāhur amarṣī krodhamūrchitaḥ / (62.1) Par.?
pataṃgavṛttim āsthāya phalgunaṃ yoddhum icchati // (62.2) Par.?
yāvannaḥ paśyamānānāṃ prāṇān pārthena saṃgataḥ / (63.1) Par.?
na jahyāt puruṣavyāghrastāvad vāraya kauravam // (63.2) Par.?
yāvat phalgunabāṇānāṃ gocaraṃ nādhigacchati / (64.1) Par.?
kauravaḥ pārthivo vīrastāvad vāraya taṃ drutam // (64.2) Par.?
yāvat pārthaśarair ghorair nirmuktoragasaṃnibhaiḥ / (65.1) Par.?
na bhasmīkriyate rājā tāvad yuddhānnivāryatām // (65.2) Par.?
ayuktam iva paśyāmi tiṣṭhatsvasmāsu mānada / (66.1) Par.?
svayaṃ yuddhāya yad rājā pārthaṃ yātyasahāyavān // (66.2) Par.?
durlabhaṃ jīvitaṃ manye kauravyasya kirīṭinā / (67.1) Par.?
yudhyamānasya pārthena śārdūleneva hastinaḥ // (67.2) Par.?
mātulenaivam uktastu drauṇiḥ śastrabhṛtāṃ varaḥ / (68.1) Par.?
duryodhanam idaṃ vākyaṃ tvaritaṃ samabhāṣata // (68.2) Par.?
mayi jīvati gāndhāre na yuddhaṃ gantum arhasi / (69.1) Par.?
mām anādṛtya kauravya tava nityaṃ hitaiṣiṇam // (69.2) Par.?
na hi te saṃbhramaḥ kāryaḥ pārthasya vijayaṃ prati / (70.1) Par.?
aham āvārayiṣyāmi pārthaṃ tiṣṭha suyodhana // (70.2) Par.?
duryodhana uvāca / (71.1) Par.?
ācāryaḥ pāṇḍuputrān vai putravat parirakṣati / (71.2) Par.?
tvam apyupekṣāṃ kuruṣe teṣu nityaṃ dvijottama // (71.3) Par.?
mama vā mandabhāgyatvānmandaste vikramo yudhi / (72.1) Par.?
dharmarājapriyārthaṃ vā draupadyā vā na vidma tat // (72.2) Par.?
dhig astu mama lubdhasya yatkṛte sarvabāndhavāḥ / (73.1) Par.?
sukhārhāḥ paramaṃ duḥkhaṃ prāpnuvantyaparājitāḥ // (73.2) Par.?
ko hi śastrabhṛtāṃ mukhyo maheśvarasamo yudhi / (74.1) Par.?
śatrūnna kṣapayecchakto yo na syād gautamīsutaḥ // (74.2) Par.?
aśvatthāman prasīdasva nāśayaitānmamāhitān / (75.1) Par.?
tavāstragocare śaktāḥ sthātuṃ devāpi nānagha // (75.2) Par.?
pāñcālān somakāṃścaiva jahi drauṇe sahānugān / (76.1) Par.?
vayaṃ śeṣān haniṣyāmastvayaiva parirakṣitāḥ // (76.2) Par.?
ete hi somakā vipra pāñcālāśca yaśasvinaḥ / (77.1) Par.?
mama sainyeṣu saṃrabdhā vicaranti davāgnivat // (77.2) Par.?
tān vāraya mahābāho kekayāṃśca narottama / (78.1) Par.?
purā kurvanti niḥśeṣaṃ rakṣyamāṇāḥ kirīṭinā // (78.2) Par.?
ādau vā yadi vā paścāt tavedaṃ karma māriṣa / (79.1) Par.?
tvam utpanno mahābāho pāñcālānāṃ vadhaṃ prati // (79.2) Par.?
kariṣyasi jagat sarvam apāñcālaṃ kilācyuta / (80.1) Par.?
evaṃ siddhābruvan vāco bhaviṣyati ca tat tathā // (80.2) Par.?
na te 'stragocare śaktāḥ sthātuṃ devāḥ savāsavāḥ / (81.1) Par.?
kimu pārthāḥ sapāñcālāḥ satyam etad vaco mama // (81.2) Par.?
Duration=0.30255579948425 secs.