UD type:
UD sub-type:
Unclear, revisit later
Texts
Help
Select a text:
Bibliography Select a chapter:
(no revisions)
Show parallels Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 8593
- Click on a sentence to show its analysis
- Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
duryodhana uvāca / (1.1)
Par.?
ayaṃ te karṇa sārathyaṃ madrarājaḥ kariṣyati / (1.2)
Par.?
kṛṣṇād abhyadhiko yantā devendrasyeva mātaliḥ // (1.3)
Par.?
yathā harihayair yuktaṃ saṃgṛhṇāti sa mātaliḥ / (2.1)
Par.?
śalyas tava tathādyāyaṃ saṃyantā rathavājinām // (2.2)
Par.?
yodhe tvayi rathasthe ca madrarāje ca sārathau / (3.1)
Par.?
rathaśreṣṭho dhruvaṃ saṃkhye pārtho nābhibhaviṣyati // (3.2)
Par.?
saṃjaya uvāca / (4.1)
Par.?
tato duryodhano bhūyo madrarājaṃ tarasvinam / (4.2)
Par.?
uvāca rājan saṃgrāme saṃyacchantaṃ hayottamān // (4.3)
Par.?
tvayābhigupto rādheyo vijeṣyati dhanaṃjayam / (5.1)
Par.?
ity ukto ratham āsthāya tatheti prāha bhārata // (5.2)
Par.?
śalye 'bhyupagate karṇaḥ sārathiṃ sumano 'bravīt / (6.1)
Par.?
svaṃ sūta syandanaṃ mahyaṃ kalpayety asakṛt tvaran // (6.2)
Par.?
tato jaitraṃ rathavaraṃ gandharvanagaropamam / (7.1)
Par.?
vidhivat kalpitaṃ bhartre jayety uktvā nyavedayat // (7.2)
Par.?
taṃ rathaṃ rathināṃ śreṣṭhaḥ karṇo 'bhyarcya yathāvidhi / (8.1)
Par.?
sampāditaṃ brahmavidā pūrvam eva purodhasā // (8.2)
Par.?
kṛtvā pradakṣiṇaṃ yatnād upasthāya ca bhāskaram / (9.1)
Par.?
samīpasthaṃ madrarājaṃ samāropayad agrataḥ // (9.2)
Par.?
tataḥ karṇasya durdharṣaṃ syandanapravaraṃ mahat / (10.1)
Par.?
āruroha mahātejāḥ śalyaḥ siṃha ivācalam // (10.2)
Par.?
tataḥ śalyāsthitaṃ rājan karṇaḥ svaratham uttamam / (11.1)
Par.?
adhyatiṣṭhad yathāmbhodaṃ vidyutvantaṃ divākaraḥ // (11.2)
Par.?
tāv ekaratham ārūḍhāv ādityāgnisamatviṣau / (12.1)
Par.?
vyabhrājetāṃ yathā meghaṃ sūryāgnī sahitau divi // (12.2)
Par.?
saṃstūyamānau tau vīrau tadāstāṃ dyutimattarau / (13.1)
Par.?
ṛtviksadasyair indrāgnī hūyamānāv ivādhvare // (13.2)
Par.?
sa śalyasaṃgṛhītāśve rathe karṇaḥ sthito 'bhavat / (14.1)
Par.?
dhanur visphārayan ghoraṃ pariveṣīva bhāskaraḥ // (14.2)
Par.?
āsthitaḥ sa rathaśreṣṭhaṃ karṇaḥ śaragabhastimān / (15.1)
Par.?
prababhau puruṣavyāghro mandarastha ivāṃśumān // (15.2)
Par.?
taṃ rathasthaṃ mahāvīraṃ yāntaṃ cāmitatejasam / (16.1)
Par.?
duryodhanaḥ sma rādheyam idaṃ vacanam abravīt // (16.2)
Par.?
akṛtaṃ droṇabhīṣmābhyāṃ duṣkaraṃ karma saṃyuge / (17.1)
Par.?
kuruṣvādhirathe vīra miṣatāṃ sarvadhanvinām // (17.2)
Par.?
manogataṃ mama hy āsīd bhīṣmadroṇau mahārathau / (18.1)
Par.?
arjunaṃ bhīmasenaṃ ca nihantārāv iti dhruvam // (18.2)
Par.?
tābhyāṃ yad akṛtaṃ vīra vīrakarma mahāmṛdhe / (19.1)
Par.?
tat karma kuru rādheya vajrapāṇir ivāparaḥ // (19.2)
Par.?
gṛhāṇa dharmarājaṃ vā jahi vā tvaṃ dhanaṃjayam / (20.1)
Par.?
bhīmasenaṃ ca rādheya mādrīputrau yamāv api // (20.2)
Par.?
jayaś ca te 'stu bhadraṃ ca prayāhi puruṣarṣabha / (21.1)
Par.?
pāṇḍuputrasya sainyāni kuru sarvāṇi bhasmasāt // (21.2)
Par.?
tatas tūryasahasrāṇi bherīṇām ayutāni ca / (22.1)
Par.?
vādyamānāny arocanta meghaśabdā yathā divi // (22.2)
Par.?
pratigṛhya tu tad vākyaṃ rathastho rathasattamaḥ / (23.1)
Par.?
abhyabhāṣata rādheyaḥ śalyaṃ yuddhaviśāradam // (23.2)
Par.?
codayāśvān mahābāho yāvaddhanmi dhanaṃjayam / (24.1)
Par.?
bhīmasenaṃ yamau cobhau rājānaṃ ca yudhiṣṭhiram // (24.2)
Par.?
adya paśyatu me śalya bāhuvīryaṃ dhanaṃjayaḥ / (25.1)
Par.?
asyataḥ kaṅkapatrāṇāṃ sahasrāṇi śatāni ca // (25.2)
Par.?
adya kṣepsyāmy ahaṃ śalya śarān paramatejanān / (26.1)
Par.?
pāṇḍavānāṃ vināśāya duryodhanajayāya ca // (26.2)
Par.?
śalya uvāca / (27.1)
Par.?
sūtaputra kathaṃ nu tvaṃ pāṇḍavān avamanyase / (27.2)
Par.?
sarvāstrajñān maheṣvāsān sarvān eva mahārathān // (27.3)
Par.?
anivartino mahābhāgān ajeyān satyavikramān / (28.1)
Par.?
api saṃjanayeyur ye bhayaṃ sākṣācchatakratoḥ // (28.2)
Par.?
yadā śroṣyasi nirghoṣaṃ visphūrjitam ivāśaneḥ / (29.1)
Par.?
rādheya gāṇḍivasyājau tadā naivaṃ vadiṣyasi // (29.2)
Par.?
saṃjaya uvāca / (30.1)
Par.?
anādṛtya tu tad vākyaṃ madrarājena bhāṣitam / (30.2)
Par.?
drakṣyasy adyety avocad vai śalyaṃ karṇo nareśvara // (30.3)
Par.?
dṛṣṭvā karṇaṃ maheṣvāsaṃ yuyutsuṃ samavasthitam / (31.1)
Par.?
cukruśuḥ kuravaḥ sarve hṛṣṭarūpāḥ paraṃtapa // (31.2)
Par.?
tato dundubhighoṣeṇa bherīṇāṃ ninadena ca / (32.1)
Par.?
bāṇaśabdaiś ca vividhair garjitaiś ca tarasvinām / (32.2)
Par.?
niryayus tāvakā yuddhe mṛtyuṃ kṛtvā nivartanam // (32.3)
Par.?
prayāte tu tataḥ karṇe yodheṣu muditeṣu ca / (33.1)
Par.?
cacāla pṛthivī rājan rarāsa ca suvisvaram // (33.2)
Par.?
niścaranto vyadṛśyanta sūryāt sapta mahāgrahāḥ / (34.1)
Par.?
ulkāpātaś ca saṃjajñe diśāṃ dāhas tathaiva ca / (34.2)
Par.?
tathāśanyaś ca saṃpetur vavur vātāś ca dāruṇāḥ // (34.3)
Par.?
mṛgapakṣigaṇāś caiva bahuśaḥ pṛtanāṃ tava / (35.1)
Par.?
apasavyaṃ tadā cakrur vedayanto mahad bhayam // (35.2)
Par.?
prasthitasya ca karṇasya nipetus turagā bhuvi / (36.1)
Par.?
asthivarṣaṃ ca patitam antarikṣād bhayānakam // (36.2)
Par.?
jajvaluś caiva śastrāṇi dhvajāś caiva cakampire / (37.1)
Par.?
aśrūṇi ca vyamuñcanta vāhanāni viśāṃ pate // (37.2)
Par.?
ete cānye ca bahava utpātās tatra māriṣa / (38.1)
Par.?
samutpetur vināśāya kauravāṇāṃ sudāruṇāḥ // (38.2) Par.?
na ca tān gaṇayāmāsuḥ sarve te daivamohitāḥ / (39.1)
Par.?
prasthitaṃ sūtaputraṃ ca jayety ūcur narā bhuvi / (39.2)
Par.?
nirjitān pāṇḍavāṃś caiva menire tava kauravāḥ // (39.3)
Par.?
tato rathasthaḥ paravīrahantā bhīṣmadroṇāv āttavīryau nirīkṣya / (40.1)
Par.?
samajvalad bhārata pāvakābho vaikartano 'sau rathakuñjaro vṛṣaḥ // (40.2)
Par.?
sa śalyam ābhāṣya jagāda vākyaṃ pārthasya karmāpratimaṃ ca dṛṣṭvā / (41.1)
Par.?
mānena darpeṇa ca dahyamānaḥ krodhena dīpyann iva niḥśvasitvā // (41.2)
Par.?
nāhaṃ mahendrād api vajrapāṇeḥ kruddhād bibhemy āttadhanū rathasthaḥ / (42.1)
Par.?
dṛṣṭvā tu bhīṣmapramukhāñ śayānān na tv eva māṃ sthiratā saṃjahāti // (42.2)
Par.?
mahendraviṣṇupratimāv aninditau rathāśvanāgapravarapramāthinau / (43.1)
Par.?
avadhyakalpau nihatau yadā parais tato mamādyāpi raṇe 'sti sādhvasam // (43.2)
Par.?
samīkṣya saṃkhye 'tibalān narādhipair narāśvamātaṅgarathāñ śarair hatān / (44.1)
Par.?
kathaṃ na sarvān ahitān raṇe 'vadhīn mahāstravid brāhmaṇapuṃgavo guruḥ // (44.2)
Par.?
sa saṃsmaran droṇahavaṃ mahāhave bravīmi satyaṃ kuravo nibodhata / (45.1)
Par.?
na vo mad anyaḥ prasahed raṇe 'rjunaṃ kramāgataṃ mṛtyum ivograrūpiṇam // (45.2)
Par.?
śikṣā prasādaś ca balaṃ dhṛtiś ca droṇe mahāstrāṇi ca saṃnatiś ca / (46.1)
Par.?
sa ced agān mṛtyuvaśaṃ mahātmā sarvān anyān āturān adya manye // (46.2)
Par.?
neha dhruvaṃ kiṃcid api pracintyaṃ vidur loke karmaṇo 'nityayogāt / (47.1)
Par.?
sūryodaye ko hi vimuktasaṃśayo garvaṃ kurvītādya gurau nipātite // (47.2)
Par.?
na nūnam astrāṇi balaṃ parākramaḥ kriyā sunītaṃ paramāyudhāni vā / (48.1)
Par.?
alaṃ manuṣyasya sukhāya vartituṃ tathā hi yuddhe nihataḥ parair guruḥ // (48.2)
Par.?
hutāśanādityasamānatejasaṃ parākrame viṣṇupuraṃdaropamam / (49.1)
Par.?
naye bṛhaspatyuśanaḥsamaṃ sadā na cainam astraṃ tad apāt suduḥsaham // (49.2)
Par.?
saṃprakruṣṭe ruditastrīkumāre parābhūte pauruṣe dhārtarāṣṭre / (50.1)
Par.?
mayā kṛtyam iti jānāmi śalya prayāhi tasmād dviṣatām anīkam // (50.2)
Par.?
yatra rājā pāṇḍavaḥ satyasaṃdho vyavasthito bhīmasenārjunau ca / (51.1)
Par.?
vāsudevaḥ sṛñjayāḥ sātyakiś ca yamau ca kas tau viṣahen mad anyaḥ // (51.2)
Par.?
tasmāt kṣipraṃ madrapate prayāhi raṇe pāñcālān pāṇḍavān sṛñjayāṃś ca / (52.1)
Par.?
tān vā haniṣyāmi sametya saṃkhye yāsyāmi vā droṇamukhāya manye // (52.2)
Par.?
na tv evāhaṃ na gamiṣyāmi madhyaṃ teṣāṃ śūrāṇām iti mā śalya viddhi / (53.1)
Par.?
mitradroho marṣaṇīyo na me 'yaṃ tyaktvā prāṇān anuyāsyāmi droṇam // (53.2)
Par.?
prājñasya mūḍhasya ca jīvitānte prāṇapramokṣo 'ntakavaktragasya / (54.1)
Par.?
ato vidvann abhiyāsyāmi pārthaṃ diṣṭaṃ na śakyaṃ vyativartituṃ vai // (54.2)
Par.?
kalyāṇavṛttaḥ satataṃ hi rājan vaicitravīryasya suto mamāsīt / (55.1)
Par.?
tasyārthasiddhyartham ahaṃ tyajāmi priyān bhogān dustyajaṃ jīvitaṃ ca // (55.2)
Par.?
vaiyāghracarmāṇam akūjanākṣaṃ haimatrikośaṃ rajatatriveṇum / (56.1)
Par.?
rathaprabarhaṃ turagaprabarhair yuktaṃ prādān mahyam idaṃ hi rāmaḥ // (56.2)
Par.?
dhanūṃṣi citrāṇi nirīkṣya śalya dhvajaṃ gadāṃ sāyakāṃś cograrūpān / (57.1)
Par.?
asiṃ ca dīptaṃ paramāyudhaṃ ca śaṅkhaṃ ca śubhraṃ svanavantam ugram // (57.2)
Par.?
patākinaṃ vajranipātanisvanaṃ sitāśvayuktaṃ śubhatūṇaśobhitam / (58.1)
Par.?
imaṃ samāsthāya rathaṃ ratharṣabhaṃ raṇe haniṣyāmy aham arjunaṃ balāt // (58.2)
Par.?
taṃ cen mṛtyuḥ sarvaharo 'bhirakṣate sadāpramattaḥ samare pāṇḍuputram / (59.1)
Par.?
taṃ vā haniṣyāmi sametya yuddhe yāsyāmi vā bhīṣmamukho yamāya // (59.2)
Par.?
yamavaruṇakuberavāsavā vā yadi yugapat sagaṇā mahāhave / (60.1)
Par.?
jugupiṣava ihaitya pāṇḍavaṃ kim u bahunā saha tair jayāmi tam // (60.2)
Par.?
iti raṇarabhasasya katthatas tad upaniśamya vacaḥ sa madrarāṭ / (61.1)
Par.?
avahasad avamanya vīryavān pratiṣiṣidhe ca jagāda cottaram // (61.2)
Par.?
virama virama karṇa katthanād atirabhaso 'syati cāpy ayuktavāk / (62.1)
Par.?
kva ca hi naravaro dhanaṃjayaḥ kva punar iha tvam upāramābudha // (62.2)
Par.?
yadusadanam upendrapālitaṃ tridivam ivāmararājarakṣitam / (63.1)
Par.?
prasabham iha vilokya ko haret puruṣavarāvarajām ṛte 'rjunāt // (63.2)
Par.?
tribhuvanasṛjam īśvareśvaraṃ ka iha pumān bhavam āhvayed yudhi / (64.1)
Par.?
mṛgavadhakalahe ṛte 'rjunāt surapativīryasamaprabhāvataḥ // (64.2)
Par.?
asurasuramahoragān narān garuḍapiśācasayakṣarākṣasān / (65.1)
Par.?
iṣubhir ajayad agnigauravāt svabhilaṣitaṃ ca havir dadau jayaḥ // (65.2)
Par.?
smarasi nanu yadā parair hṛtaḥ sa ca dhṛtarāṣṭrasuto vimokṣitaḥ / (66.1)
Par.?
dinakaraja narottamair yadā maruṣu bahūn vinihatya tān arīn // (66.2)
Par.?
prathamam api palāyite tvayi priyakalahā dhṛtarāṣṭrasūnavaḥ / (67.1)
Par.?
smarasi nanu yadā pramocitāḥ khacaragaṇān avajitya pāṇḍavaiḥ // (67.2)
Par.?
samuditabalavāhanāḥ punaḥ puruṣavareṇa jitāḥ stha gograhe / (68.1)
Par.?
sagurugurusutāḥ sabhīṣmakāḥ kimu na jitaḥ sa tadā tvayārjunaḥ // (68.2)
Par.?
idam aparam upasthitaṃ punas tava nidhanāya suyuddham adya vai / (69.1)
Par.?
yadi na ripubhayāt palāyase samaragato 'dya hato 'si sūtaja // (69.2)
Par.?
saṃjaya uvāca / (70.1)
Par.?
iti bahuparuṣaṃ prabhāṣati pramanasi madrapatau ripustavam / (70.2)
Par.?
bhṛśam atiruṣitaḥ paraṃ vṛṣaḥ kurupṛtanāpatir āha madrapam // (70.3)
Par.?
bhavatu bhavatu kiṃ vikatthase nanu mama tasya ca yuddham udyatam / (71.1)
Par.?
yadi sa jayati māṃ mahāhave tata idam astu sukatthitaṃ tava // (71.2)
Par.?
evam astv iti madreśa uktvā nottaram uktavān / (72.1)
Par.?
yāhi madreśa cāpy enaṃ karṇaḥ prāha yuyutsayā // (72.2)
Par.?
sa rathaḥ prayayau śatrūñ śvetāśvaḥ śalyasārathiḥ / (73.1)
Par.?
nighnann amitrān samare tamo ghnan savitā yathā // (73.2)
Par.?
tataḥ prāyāt prītimān vai rathena vaiyāghreṇa śvetayujātha karṇaḥ / (74.1)
Par.?
sa cālokya dhvajinīṃ pāṇḍavānāṃ dhanaṃjayaṃ tvarayā paryapṛcchat // (74.2)
Par.?
Duration=0.26366996765137 secs.