UD type:
UD sub-type:
Unclear, revisit later
Texts
Help
Select a text:
Bibliography Select a chapter:
(no revisions)
Show parallels Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 8839
- Click on a sentence to show its analysis
- Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
vaiśaṃpāyana uvāca / (1.1)
Par.?
visṛṣṭāsvatha nārīṣu dhṛtarāṣṭro 'mbikāsutaḥ / (1.2)
Par.?
vilalāpa mahārāja duḥkhād duḥkhataraṃ gataḥ // (1.3)
Par.?
sadhūmam iva niḥśvasya karau dhunvan punaḥ punaḥ / (2.1)
Par.?
vicintya ca mahārāja tato vacanam abravīt // (2.2) Par.?
aho bata mahad duḥkhaṃ yad ahaṃ pāṇḍavān raṇe / (3.1)
Par.?
kṣemiṇaścāvyayāṃścaiva tvattaḥ sūta śṛṇomi vai // (3.2)
Par.?
vajrasāramayaṃ nūnaṃ hṛdayaṃ sudṛḍhaṃ mama / (4.1)
Par.?
yacchrutvā nihatān putrān dīryate na sahasradhā // (4.2)
Par.?
cintayitvā vacasteṣāṃ bālakrīḍāṃ ca saṃjaya / (5.1)
Par.?
adya śrutvā hatān putrān bhṛśaṃ me dīryate manaḥ // (5.2)
Par.?
andhatvād yadi teṣāṃ tu na me rūpanidarśanam / (6.1)
Par.?
putrasnehakṛtā prītir nityam eteṣu dhāritā // (6.2)
Par.?
bālabhāvam atikrāntān yauvanasthāṃśca tān aham / (7.1)
Par.?
madhyaprāptāṃstathā śrutvā hṛṣṭa āsaṃ tathānagha // (7.2)
Par.?
tān adya nihatāñ śrutvā hṛtaiśvaryān hṛtaujasaḥ / (8.1)
Par.?
na labhe vai kva cicchāntiṃ putrādhibhir abhiplutaḥ // (8.2)
Par.?
ehyehi putra rājendra mamānāthasya sāṃpratam / (9.1)
Par.?
tvayā hīno mahābāho kāṃ nu yāsyāmyahaṃ gatim // (9.2)
Par.?
gatir bhūtvā mahārāja jñātīnāṃ suhṛdāṃ tathā / (10.1)
Par.?
andhaṃ vṛddhaṃ ca māṃ vīra vihāya kva nu gacchasi // (10.2)
Par.?
sā kṛpā sā ca te prītiḥ sā ca rājan sumānitā / (11.1)
Par.?
kathaṃ vinihataḥ pārthaiḥ saṃyugeṣvaparājitaḥ // (11.2)
Par.?
kathaṃ tvaṃ pṛthivīpālān bhuktvā tāta samāgatān / (12.1)
Par.?
śeṣe vinihato bhūmau prākṛtaḥ kunṛpo yathā // (12.2)
Par.?
ko nu mām utthitaṃ kālye tāta tāteti vakṣyati / (13.1)
Par.?
mahārājeti satataṃ lokanātheti cāsakṛt // (13.2)
Par.?
pariṣvajya ca māṃ kaṇṭhe snehenāklinnalocanaḥ / (14.1)
Par.?
anuśādhīti kauravya tat sādhu vada me vacaḥ // (14.2)
Par.?
nanu nāmāham aśrauṣaṃ vacanaṃ tava putraka / (15.1)
Par.?
bhūyasī mama pṛthvīyaṃ yathā pārthasya no tathā // (15.2)
Par.?
bhagadattaḥ kṛpaḥ śalya āvantyo 'tha jayadrathaḥ / (16.1)
Par.?
bhūriśravāḥ somadatto mahārājo 'tha bāhlikaḥ // (16.2)
Par.?
aśvatthāmā ca bhojaśca māgadhaśca mahābalaḥ / (17.1)
Par.?
bṛhadbalaśca kāśīśaḥ śakuniścāpi saubalaḥ // (17.2)
Par.?
mlecchāśca bahusāhasrāḥ śakāśca yavanaiḥ saha / (18.1)
Par.?
sudakṣiṇaśca kāmbojastrigartādhipatistathā // (18.2)
Par.?
bhīṣmaḥ pitāmahaścaiva bhāradvājo 'tha gautamaḥ / (19.1)
Par.?
śrutāyuścācyutāyuśca śatāyuścāpi vīryavān // (19.2)
Par.?
jalasaṃdho 'thārśyaśṛṅgī rākṣasaścāpyalāyudhaḥ / (20.1)
Par.?
alaṃbuso mahābāhuḥ subāhuśca mahārathaḥ // (20.2)
Par.?
ete cānye ca bahavo rājāno rājasattama / (21.1)
Par.?
madartham udyatāḥ sarve prāṇāṃstyaktvā raṇe prabho // (21.2)
Par.?
yeṣāṃ madhye sthito yuddhe bhrātṛbhiḥ parivāritaḥ / (22.1)
Par.?
yodhayiṣyāmyahaṃ pārthān pāñcālāṃścaiva sarvaśaḥ // (22.2)
Par.?
cedīṃśca nṛpaśārdūla draupadeyāṃśca saṃyuge / (23.1)
Par.?
sātyakiṃ kuntibhojaṃ ca rākṣasaṃ ca ghaṭotkacam // (23.2)
Par.?
eko 'pyeṣāṃ mahārāja samarthaḥ saṃnivāraṇe / (24.1)
Par.?
samare pāṇḍaveyānāṃ saṃkruddho hyabhidhāvatām / (24.2)
Par.?
kiṃ punaḥ sahitā vīrāḥ kṛtavairāśca pāṇḍavaiḥ // (24.3)
Par.?
athavā sarva evaite pāṇḍavasyānuyāyibhiḥ / (25.1)
Par.?
yotsyanti saha rājendra haniṣyanti ca tānmṛdhe // (25.2)
Par.?
karṇastveko mayā sārdhaṃ nihaniṣyati pāṇḍavān / (26.1)
Par.?
tato nṛpatayo vīrāḥ sthāsyanti mama śāsane // (26.2)
Par.?
yaśca teṣāṃ praṇetā vai vāsudevo mahābalaḥ / (27.1)
Par.?
na sa saṃnahyate rājann iti mām abravīd vacaḥ // (27.2)
Par.?
tasyāhaṃ vadataḥ sūta bahuśo mama saṃnidhau / (28.1)
Par.?
yuktito hyanupaśyāmi nihatān pāṇḍavānmṛdhe // (28.2)
Par.?
teṣāṃ madhye sthitā yatra hanyante mama putrakāḥ / (29.1)
Par.?
vyāyacchamānāḥ samare kim anyad bhāgadheyataḥ // (29.2)
Par.?
bhīṣmaśca nihato yatra lokanāthaḥ pratāpavān / (30.1)
Par.?
śikhaṇḍinaṃ samāsādya mṛgendra iva jambukam // (30.2)
Par.?
droṇaśca brāhmaṇo yatra sarvaśastrāstrapāragaḥ / (31.1)
Par.?
nihataḥ pāṇḍavaiḥ saṃkhye kim anyad bhāgadheyataḥ // (31.2)
Par.?
bhūriśravā hato yatra somadattaśca saṃyuge / (32.1)
Par.?
bāhlīkaśca mahārāja kim anyad bhāgadheyataḥ // (32.2)
Par.?
sudakṣiṇo hato yatra jalasaṃdhaśca kauravaḥ / (33.1)
Par.?
śrutāyuścācyutāyuśca kim anyad bhāgadheyataḥ // (33.2)
Par.?
bṛhadbalo hato yatra māgadhaśca mahābalaḥ / (34.1)
Par.?
āvantyo nihato yatra trigartaśca janādhipaḥ / (34.2)
Par.?
saṃśaptakāśca bahavaḥ kim anyad bhāgadheyataḥ // (34.3)
Par.?
alaṃbusastathā rājan rākṣasaścāpyalāyudhaḥ / (35.1)
Par.?
ārśyaśṛṅgaśca nihataḥ kim anyad bhāgadheyataḥ // (35.2)
Par.?
nārāyaṇā hatā yatra gopālā yuddhadurmadāḥ / (36.1)
Par.?
mlecchāśca bahusāhasrāḥ kim anyad bhāgadheyataḥ // (36.2)
Par.?
śakuniḥ saubalo yatra kaitavyaśca mahābalaḥ / (37.1)
Par.?
nihataḥ sabalo vīraḥ kim anyad bhāgadheyataḥ // (37.2)
Par.?
rājāno rājaputrāśca śūrāḥ parighabāhavaḥ / (38.1)
Par.?
nihatā bahavo yatra kim anyad bhāgadheyataḥ // (38.2)
Par.?
nānādeśasamāvṛttāḥ kṣatriyā yatra saṃjaya / (39.1)
Par.?
nihatāḥ samare sarve kim anyad bhāgadheyataḥ // (39.2)
Par.?
putrāśca me vinihatāḥ pautrāścaiva mahābalāḥ / (40.1)
Par.?
vayasyā bhrātaraścaiva kim anyad bhāgadheyataḥ // (40.2)
Par.?
bhāgadheyasamāyukto dhruvam utpadyate naraḥ / (41.1)
Par.?
yaśca bhāgyasamāyuktaḥ sa śubhaṃ prāpnuyānnaraḥ // (41.2)
Par.?
ahaṃ viyuktaḥ svair bhāgyaiḥ putraiścaiveha saṃjaya / (42.1)
Par.?
katham adya bhaviṣyāmi vṛddhaḥ śatruvaśaṃ gataḥ // (42.2)
Par.?
nānyad atra paraṃ manye vanavāsād ṛte prabho / (43.1)
Par.?
so 'haṃ vanaṃ gamiṣyāmi nirbandhur jñātisaṃkṣaye // (43.2)
Par.?
na hi me 'nyad bhavecchreyo vanābhyupagamād ṛte / (44.1)
Par.?
imām avasthāṃ prāptasya lūnapakṣasya saṃjaya // (44.2)
Par.?
duryodhano hato yatra śalyaśca nihato yudhi / (45.1)
Par.?
duḥśāsano
viśastaśca vikarṇaśca mahābalaḥ // (45.2)
Par.?
kathaṃ hi bhīmasenasya śroṣye 'haṃ śabdam uttamam / (46.1)
Par.?
ekena samare yena hataṃ putraśataṃ mama // (46.2)
Par.?
asakṛd vadatastasya duryodhanavadhena ca / (47.1)
Par.?
duḥkhaśokābhisaṃtapto na śroṣye paruṣā giraḥ // (47.2)
Par.?
evaṃ sa śokasaṃtaptaḥ pārthivo hatabāndhavaḥ / (48.1)
Par.?
muhur muhur muhyamānaḥ putrādhibhir abhiplutaḥ // (48.2)
Par.?
vilapya suciraṃ kālaṃ dhṛtarāṣṭro 'mbikāsutaḥ / (49.1)
Par.?
dīrgham uṣṇaṃ ca niḥśvasya cintayitvā parābhavam // (49.2)
Par.?
duḥkhena mahatā rājā saṃtapto bharatarṣabha / (50.1)
Par.?
punar gāvalgaṇiṃ sūtaṃ paryapṛcchad yathātatham // (50.2)
Par.?
bhīṣmadroṇau hatau śrutvā sūtaputraṃ ca pātitam / (51.1)
Par.?
senāpatiṃ praṇetāraṃ kim akurvata māmakāḥ // (51.2)
Par.?
yaṃ yaṃ senāpraṇetāraṃ yudhi kurvanti māmakāḥ / (52.1)
Par.?
acireṇaiva kālena taṃ taṃ nighnanti pāṇḍavāḥ // (52.2)
Par.?
raṇamūrdhni hato bhīṣmaḥ paśyatāṃ vaḥ kirīṭinā / (53.1)
Par.?
evam eva hato droṇaḥ sarveṣām eva paśyatām // (53.2)
Par.?
evam eva hataḥ karṇaḥ sūtaputraḥ pratāpavān / (54.1)
Par.?
sa rājakānāṃ sarveṣāṃ paśyatāṃ vaḥ kirīṭinā // (54.2)
Par.?
pūrvam evāham ukto vai vidureṇa mahātmanā / (55.1)
Par.?
duryodhanāparādhena prajeyaṃ vinaśiṣyati // (55.2)
Par.?
kecinna samyak paśyanti mūḍhāḥ samyak tathāpare / (56.1)
Par.?
tad idaṃ mama mūḍhasya tathābhūtaṃ vacaḥ sma ha // (56.2)
Par.?
yad abravīnme dharmātmā viduro dīrghadarśivān / (57.1)
Par.?
tat tathā samanuprāptaṃ vacanaṃ satyavādinaḥ // (57.2)
Par.?
daivopahatacittena yanmayāpakṛtaṃ purā / (58.1)
Par.?
anayasya phalaṃ tasya brūhi gāvalgaṇe punaḥ // (58.2)
Par.?
ko vā mukham anīkānām āsīt karṇe nipātite / (59.1)
Par.?
arjunaṃ vāsudevaṃ ca ko vā pratyudyayau rathī // (59.2)
Par.?
ke 'rakṣan dakṣiṇaṃ cakraṃ madrarājasya saṃyuge / (60.1)
Par.?
vāmaṃ ca yoddhukāmasya ke vā vīrasya pṛṣṭhataḥ // (60.2)
Par.?
kathaṃ ca vaḥ sametānāṃ madrarājo mahābalaḥ / (61.1)
Par.?
nihataḥ pāṇḍavaiḥ saṃkhye putro vā mama saṃjaya // (61.2)
Par.?
brūhi sarvaṃ yathātattvaṃ bharatānāṃ mahākṣayam / (62.1)
Par.?
yathā ca nihataḥ saṃkhye putro duryodhano mama // (62.2)
Par.?
pāñcālāśca yathā sarve nihatāḥ sapadānugāḥ / (63.1)
Par.?
dhṛṣṭadyumnaḥ śikhaṇḍī ca draupadyāḥ pañca cātmajāḥ // (63.2)
Par.?
pāṇḍavāśca yathā muktāstathobhau sātvatau yudhi / (64.1)
Par.?
kṛpaśca kṛtavarmā ca bhāradvājasya cātmajaḥ // (64.2)
Par.?
yad yathā yādṛśaṃ caiva yuddhaṃ vṛttaṃ ca sāṃpratam / (65.1)
Par.?
akhilaṃ śrotum icchāmi kuśalo hyasi saṃjaya // (65.2)
Par.?
Duration=0.20736408233643 secs.