UD type:
UD sub-type:
Unclear, revisit later
Texts
Help
Select a text:
Bibliography Select a chapter:
(no revisions)
Show parallels Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 9166
- Click on a sentence to show its analysis
- Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
janamejaya uvāca / (1.1)
Par.?
kimarthaṃ rājaśārdūlo dharmarājo yudhiṣṭhiraḥ / (1.2)
Par.?
gāndhāryāḥ preṣayāmāsa vāsudevaṃ paraṃtapam // (1.3)
Par.?
yadā pūrvaṃ gataḥ kṛṣṇaḥ śamārthaṃ kauravān prati / (2.1)
Par.?
na ca taṃ labdhavān kāmaṃ tato yuddham abhūd idam // (2.2)
Par.?
nihateṣu tu yodheṣu hate duryodhane tathā / (3.1)
Par.?
pṛthivyāṃ pāṇḍaveyasya niḥsapatne kṛte yudhi // (3.2)
Par.?
vidrute śibire śūnye prāpte yaśasi cottame / (4.1)
Par.?
kiṃ nu tat kāraṇaṃ brahman yena kṛṣṇo gataḥ punaḥ // (4.2)
Par.?
na caitat kāraṇaṃ brahmann alpaṃ vai pratibhāti me / (5.1)
Par.?
yatrāgamad ameyātmā svayam eva janārdanaḥ // (5.2)
Par.?
tattvato vai samācakṣva sarvam adhvaryusattama / (6.1)
Par.?
yaccātra kāraṇaṃ brahman kāryasyāsya viniścaye // (6.2)
Par.?
vaiśaṃpāyana uvāca / (7.1)
Par.?
tvadyukto 'yam anupraśno yanmāṃ pṛcchasi pārthiva / (7.2)
Par.?
tat te 'haṃ sampravakṣyāmi yathāvad bharatarṣabha // (7.3)
Par.?
hataṃ duryodhanaṃ dṛṣṭvā bhīmasenena saṃyuge / (8.1)
Par.?
vyutkramya samayaṃ rājan dhārtarāṣṭraṃ mahābalam // (8.2)
Par.?
anyāyena hataṃ dṛṣṭvā gadāyuddhena bhārata / (9.1)
Par.?
yudhiṣṭhiraṃ mahārāja mahad bhayam athāviśat // (9.2)
Par.?
cintayāno mahābhāgāṃ gāndhārīṃ tapasānvitām / (10.1)
Par.?
ghoreṇa tapasā yuktāṃ trailokyam api sā dahet // (10.2)
Par.?
tasya cintayamānasya buddhiḥ samabhavat tadā / (11.1)
Par.?
gāndhāryāḥ krodhadīptāyāḥ pūrvaṃ praśamanaṃ bhavet // (11.2)
Par.?
sā hi putravadhaṃ śrutvā kṛtam asmābhir īdṛśam / (12.1)
Par.?
mānasenāgninā kruddhā bhasmasānnaḥ kariṣyati // (12.2)
Par.?
kathaṃ duḥkham idaṃ tīvraṃ gāndhārī prasahiṣyati / (13.1)
Par.?
śrutvā vinihataṃ putraṃ chalenājihmayodhinam // (13.2)
Par.?
evaṃ vicintya bahudhā bhayaśokasamanvitaḥ / (14.1)
Par.?
vāsudevam idaṃ vākyaṃ dharmarājo 'bhyabhāṣata // (14.2)
Par.?
tava prasādād govinda rājyaṃ nihatakaṇṭakam / (15.1)
Par.?
aprāpyaṃ manasāpīha prāptam asmābhir acyuta // (15.2)
Par.?
pratyakṣaṃ me mahābāho saṃgrāme romaharṣaṇe / (16.1)
Par.?
vimardaḥ sumahān prāptastvayā yādavanandana // (16.2)
Par.?
tvayā devāsure yuddhe vadhārtham amaradviṣām / (17.1)
Par.?
yathā sāhyaṃ purā dattaṃ hatāśca vibudhadviṣaḥ // (17.2)
Par.?
sāhyaṃ tathā mahābāho dattam asmākam acyuta / (18.1)
Par.?
sārathyena ca vārṣṇeya bhavatā yad dhṛtā vayam // (18.2)
Par.?
yadi na tvaṃ bhavennāthaḥ phalgunasya mahāraṇe / (19.1)
Par.?
kathaṃ śakyo raṇe jetuṃ bhaved eṣa balārṇavaḥ // (19.2)
Par.?
gadāprahārā vipulāḥ parighaiścāpi tāḍanam / (20.1)
Par.?
śaktibhir bhiṇḍipālaiśca tomaraiḥ saparaśvadhaiḥ // (20.2)
Par.?
vācaśca paruṣāḥ prāptāstvayā hyasmaddhitaiṣiṇā / (21.1)
Par.?
tāśca te saphalāḥ sarvā hate duryodhane 'cyuta // (21.2)
Par.?
gāndhāryā hi mahābāho krodhaṃ budhyasva mādhava / (22.1)
Par.?
sā hi nityaṃ mahābhāgā tapasogreṇa karśitā // (22.2)
Par.?
putrapautravadhaṃ śrutvā dhruvaṃ naḥ sampradhakṣyati / (23.1)
Par.?
tasyāḥ prasādanaṃ vīra prāptakālaṃ mataṃ mama // (23.2)
Par.?
kaśca tāṃ krodhadīptākṣīṃ putravyasanakarśitām / (24.1)
Par.?
vīkṣituṃ puruṣaḥ śaktastvām ṛte puruṣottama // (24.2)
Par.?
tatra me gamanaṃ prāptaṃ rocate tava mādhava / (25.1)
Par.?
gāndhāryāḥ krodhadīptāyāḥ praśamārtham ariṃdama // (25.2)
Par.?
tvaṃ hi kartā vikartā ca lokānāṃ prabhavāpyayaḥ / (26.1)
Par.?
hetukāraṇasaṃyuktair vākyaiḥ kālasamīritaiḥ // (26.2)
Par.?
kṣipram eva mahāprājña gāndhārīṃ śamayiṣyasi / (27.1)
Par.?
pitāmahaśca bhagavān kṛṣṇastatra bhaviṣyati // (27.2)
Par.?
sarvathā te mahābāho gāndhāryāḥ krodhanāśanam / (28.1)
Par.?
kartavyaṃ sātvataśreṣṭha pāṇḍavānāṃ hitaiṣiṇā // (28.2)
Par.?
dharmarājasya vacanaṃ śrutvā yadukulodvahaḥ / (29.1)
Par.?
āmantrya dārukaṃ prāha rathaḥ sajjo vidhīyatām // (29.2)
Par.?
keśavasya vacaḥ śrutvā tvaramāṇo 'tha dārukaḥ / (30.1)
Par.?
nyavedayad rathaṃ sajjaṃ keśavāya mahātmane // (30.2)
Par.?
taṃ rathaṃ yādavaśreṣṭhaḥ samāruhya paraṃtapaḥ / (31.1)
Par.?
jagāma hāstinapuraṃ tvaritaḥ keśavo vibhuḥ // (31.2)
Par.?
tataḥ prāyānmahārāja mādhavo bhagavān rathī / (32.1)
Par.?
nāgasāhvayam āsādya praviveśa ca vīryavān // (32.2)
Par.?
praviśya nagaraṃ vīro rathaghoṣeṇa nādayan / (33.1)
Par.?
vidito dhṛtarāṣṭrasya so 'vatīrya rathottamāt // (33.2)
Par.?
abhyagacchad adīnātmā dhṛtarāṣṭraniveśanam / (34.1)
Par.?
pūrvaṃ cābhigataṃ tatra so 'paśyad ṛṣisattamam // (34.2)
Par.?
pādau prapīḍya kṛṣṇasya rājñaścāpi janārdanaḥ / (35.1)
Par.?
abhyavādayad avyagro gāndhārīṃ cāpi keśavaḥ // (35.2)
Par.?
tatastu yādavaśreṣṭho dhṛtarāṣṭram adhokṣajaḥ / (36.1)
Par.?
pāṇim ālambya rājñaḥ sa sasvaraṃ praruroda ha // (36.2)
Par.?
sa muhūrtam ivotsṛjya bāṣpaṃ śokasamudbhavam / (37.1)
Par.?
prakṣālya vāriṇā netre ācamya ca yathāvidhi / (37.2)
Par.?
uvāca praśritaṃ vākyaṃ dhṛtarāṣṭram ariṃdamaḥ // (37.3)
Par.?
na te 'styaviditaṃ kiṃcid bhūtabhavyasya bhārata / (38.1)
Par.?
kālasya ca yathāvṛttaṃ tat te suviditaṃ prabho // (38.2)
Par.?
yad idaṃ pāṇḍavaiḥ sarvaistava cittānurodhibhiḥ / (39.1)
Par.?
kathaṃ kulakṣayo na syāt tathā kṣatrasya bhārata // (39.2)
Par.?
bhrātṛbhiḥ samayaṃ kṛtvā kṣāntavān dharmavatsalaḥ / (40.1)
Par.?
dyūtacchalajitaiḥ śaktair vanavāso 'bhyupāgataḥ // (40.2)
Par.?
ajñātavāsacaryā ca nānāveśasamāvṛtaiḥ / (41.1)
Par.?
anye ca bahavaḥ kleśāstvaśaktair iva nityadā // (41.2)
Par.?
mayā ca svayam āgamya yuddhakāla upasthite / (42.1)
Par.?
sarvalokasya sāṃnidhye grāmāṃstvaṃ pañca yācitaḥ // (42.2)
Par.?
tvayā kālopasṛṣṭena lobhato nāpavarjitāḥ / (43.1)
Par.?
tavāparādhānnṛpate sarvaṃ kṣatraṃ kṣayaṃ gatam // (43.2)
Par.?
bhīṣmeṇa somadattena bāhlikena kṛpeṇa ca / (44.1)
Par.?
droṇena ca saputreṇa vidureṇa ca dhīmatā / (44.2)
Par.?
yācitastvaṃ śamaṃ nityaṃ na ca tat kṛtavān asi // (44.3)
Par.?
kālopahatacitto hi sarvo muhyati bhārata / (45.1)
Par.?
yathā mūḍho bhavān pūrvam asminn arthe samudyate // (45.2)
Par.?
kim anyat kālayogāddhi diṣṭam eva parāyaṇam / (46.1)
Par.?
mā ca doṣaṃ mahārāja pāṇḍaveṣu niveśaya // (46.2)
Par.?
alpo 'pyatikramo nāsti pāṇḍavānāṃ mahātmanām / (47.1)
Par.?
dharmato nyāyataścaiva snehataśca paraṃtapa // (47.2)
Par.?
etat sarvaṃ tu vijñāya ātmadoṣakṛtaṃ phalam / (48.1)
Par.?
asūyāṃ pāṇḍuputreṣu na bhavān kartum arhati // (48.2)
Par.?
kulaṃ vaṃśaśca piṇḍaśca yacca putrakṛtaṃ phalam / (49.1)
Par.?
gāndhāryāstava caivādya pāṇḍaveṣu pratiṣṭhitam // (49.2)
Par.?
etat sarvam anudhyātvā ātmanaśca vyatikramam / (50.1)
Par.?
śivena pāṇḍavān dhyāhi namaste bharatarṣabha // (50.2)
Par.?
jānāsi ca mahābāho dharmarājasya yā tvayi / (51.1)
Par.?
bhaktir bharataśārdūla snehaścāpi svabhāvataḥ // (51.2)
Par.?
etacca kadanaṃ kṛtvā śatrūṇām apakāriṇām / (52.1)
Par.?
dahyate sma divārātraṃ na ca śarmādhigacchati // (52.2)
Par.?
tvāṃ caiva naraśārdūla gāndhārīṃ ca yaśasvinīm / (53.1)
Par.?
sa śocan bharataśreṣṭha na śāntim adhigacchati // (53.2)
Par.?
hriyā ca parayāviṣṭo bhavantaṃ nādhigacchati / (54.1)
Par.?
putraśokābhisaṃtaptaṃ buddhivyākulitendriyam // (54.2)
Par.?
evam uktvā mahārāja dhṛtarāṣṭraṃ yadūttamaḥ / (55.1)
Par.?
uvāca paramaṃ vākyaṃ gāndhārīṃ śokakarśitām // (55.2)
Par.?
saubaleyi nibodha tvaṃ yat tvāṃ vakṣyāmi suvrate / (56.1)
Par.?
tvatsamā nāsti loke 'sminn adya sīmantinī śubhe // (56.2)
Par.?
jānāmi ca yathā rājñi sabhāyāṃ mama saṃnidhau / (57.1)
Par.?
dharmārthasahitaṃ vākyam ubhayoḥ pakṣayor hitam / (57.2)
Par.?
uktavatyasi kalyāṇi na ca te tanayaiḥ śrutam // (57.3)
Par.?
duryodhanastvayā cokto jayārthī paruṣaṃ vacaḥ / (58.1)
Par.?
śṛṇu mūḍha vaco mahyaṃ yato dharmastato jayaḥ // (58.2)
Par.?
tad idaṃ samanuprāptaṃ tava vākyaṃ nṛpātmaje / (59.1)
Par.?
evaṃ viditvā kalyāṇi mā sma śoke manaḥ kṛthāḥ / (59.2)
Par.?
pāṇḍavānāṃ vināśāya mā te buddhiḥ kadācana // (59.3)
Par.?
śaktā cāsi mahābhāge pṛthivīṃ sacarācarām / (60.1)
Par.?
cakṣuṣā krodhadīptena nirdagdhuṃ tapaso balāt // (60.2)
Par.?
vāsudevavacaḥ śrutvā gāndhārī vākyam abravīt / (61.1)
Par.?
evam etanmahābāho yathā vadasi keśava // (61.2) Par.?
ādhibhir dahyamānāyā matiḥ saṃcalitā mama / (62.1)
Par.?
sā me vyavasthitā śrutvā tava vākyaṃ janārdana // (62.2)
Par.?
rājñastvandhasya vṛddhasya hataputrasya keśava / (63.1)
Par.?
tvaṃ gatiḥ saha tair vīraiḥ pāṇḍavair dvipadāṃ vara // (63.2)
Par.?
etāvad uktvā vacanaṃ mukhaṃ pracchādya vāsasā / (64.1)
Par.?
putraśokābhisaṃtaptā gāndhārī praruroda ha // (64.2)
Par.?
tata enāṃ mahābāhuḥ keśavaḥ śokakarśitām / (65.1)
Par.?
hetukāraṇasaṃyuktair vākyair āśvāsayat prabhuḥ // (65.2)
Par.?
samāśvāsya ca gāndhārīṃ dhṛtarāṣṭraṃ ca mādhavaḥ / (66.1)
Par.?
drauṇeḥ saṃkalpitaṃ bhāvam anvabudhyata keśavaḥ // (66.2)
Par.?
tatastvarita utthāya pādau mūrdhnā praṇamya ca / (67.1)
Par.?
dvaipāyanasya rājendra tataḥ kauravam abravīt // (67.2)
Par.?
āpṛcche tvāṃ kuruśreṣṭha mā ca śoke manaḥ kṛthāḥ / (68.1)
Par.?
drauṇeḥ pāpo 'styabhiprāyastenāsmi sahasotthitaḥ / (68.2)
Par.?
pāṇḍavānāṃ vadhe rātrau buddhistena pradarśitā // (68.3)
Par.?
etacchrutvā tu vacanaṃ gāndhāryā sahito 'bravīt / (69.1)
Par.?
dhṛtarāṣṭro mahābāhuḥ keśavaṃ keśisūdanam // (69.2)
Par.?
śīghraṃ gaccha mahābāho pāṇḍavān paripālaya / (70.1)
Par.?
bhūyastvayā sameṣyāmi kṣipram eva janārdana / (70.2)
Par.?
prāyāt tatastu tvarito dārukeṇa sahācyutaḥ // (70.3)
Par.?
vāsudeve gate rājan dhṛtarāṣṭraṃ janeśvaram / (71.1)
Par.?
āśvāsayad ameyātmā vyāso lokanamaskṛtaḥ // (71.2)
Par.?
vāsudevo 'pi dharmātmā kṛtakṛtyo jagāma ha / (72.1)
Par.?
śibiraṃ hāstinapurād didṛkṣuḥ pāṇḍavānnṛpa // (72.2)
Par.?
āgamya śibiraṃ rātrau so 'bhyagacchata pāṇḍavān / (73.1)
Par.?
tacca tebhyaḥ samākhyāya sahitastaiḥ samāviśat // (73.2)
Par.?
Duration=0.23609399795532 secs.