UD type:
UD sub-type:
Unclear, revisit later
Texts
Help
Select a text:
Bibliography Select a chapter:
(no revisions)
Show parallels Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 9170
- Click on a sentence to show its analysis
- Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
saṃjaya uvāca / (1.1)
Par.?
tataste sahitā vīrāḥ prayātā dakṣiṇāmukhāḥ / (1.2)
Par.?
upāstamayavelāyāṃ śibirābhyāśam āgatāḥ // (1.3)
Par.?
vimucya vāhāṃstvaritā bhītāḥ samabhavaṃstadā / (2.1)
Par.?
gahanaṃ deśam āsādya pracchannā nyaviśanta te // (2.2)
Par.?
senāniveśam abhito nātidūram avasthitāḥ / (3.1)
Par.?
nikṛttā niśitaiḥ śastraiḥ samantāt kṣatavikṣatāḥ // (3.2)
Par.?
dīrgham uṣṇaṃ ca niḥśvasya pāṇḍavān anvacintayan / (4.1)
Par.?
śrutvā ca ninadaṃ ghoraṃ pāṇḍavānāṃ jayaiṣiṇām // (4.2)
Par.?
anusārabhayād bhītāḥ prāṅmukhāḥ prādravan punaḥ / (5.1)
Par.?
te muhūrtaṃ tato gatvā śrāntavāhāḥ pipāsitāḥ // (5.2)
Par.?
nāmṛṣyanta maheṣvāsāḥ krodhāmarṣavaśaṃ gatāḥ / (6.1)
Par.?
rājño vadhena saṃtaptā muhūrtaṃ samavasthitāḥ // (6.2)
Par.?
dhṛtarāṣṭra uvāca / (7.1)
Par.?
aśraddheyam idaṃ karma kṛtaṃ bhīmena saṃjaya / (7.2)
Par.?
yat sa nāgāyutaprāṇaḥ putro mama nipātitaḥ // (7.3)
Par.?
avadhyaḥ sarvabhūtānāṃ vajrasaṃhanano yuvā / (8.1)
Par.?
pāṇḍavaiḥ samare putro nihato mama saṃjaya // (8.2)
Par.?
na diṣṭam abhyatikrāntuṃ śakyaṃ gāvalgaṇe naraiḥ / (9.1)
Par.?
yat sametya raṇe pārthaiḥ putro mama nipātitaḥ // (9.2)
Par.?
adrisāramayaṃ nūnaṃ hṛdayaṃ mama saṃjaya / (10.1)
Par.?
hataṃ putraśataṃ śrutvā yanna dīrṇaṃ sahasradhā // (10.2)
Par.?
kathaṃ hi vṛddhamithunaṃ hataputraṃ bhaviṣyati / (11.1)
Par.?
na hyahaṃ pāṇḍaveyasya viṣaye vastum utsahe // (11.2)
Par.?
kathaṃ rājñaḥ pitā bhūtvā svayaṃ rājā ca saṃjaya / (12.1)
Par.?
preṣyabhūtaḥ pravarteyaṃ pāṇḍaveyasya śāsanāt // (12.2)
Par.?
ājñāpya pṛthivīṃ sarvāṃ sthitvā mūrdhni ca saṃjaya / (13.1)
Par.?
katham adya bhaviṣyāmi preṣyabhūto durantakṛt // (13.2)
Par.?
kathaṃ bhīmasya vākyāni śrotuṃ śakṣyāmi saṃjaya / (14.1)
Par.?
yena putraśataṃ pūrṇam ekena nihataṃ mama // (14.2)
Par.?
kṛtaṃ satyaṃ vacastasya vidurasya mahātmanaḥ / (15.1)
Par.?
akurvatā vacastena mama putreṇa saṃjaya // (15.2)
Par.?
adharmeṇa hate tāta putre duryodhane mama / (16.1)
Par.?
kṛtavarmā kṛpo drauṇiḥ kim akurvata saṃjaya // (16.2)
Par.?
saṃjaya uvāca / (17.1)
Par.?
gatvā tu tāvakā rājannātidūram avasthitāḥ / (17.2)
Par.?
apaśyanta vanaṃ ghoraṃ nānādrumalatākulam // (17.3)
Par.?
te muhūrtaṃ tu viśramya labdhatoyair hayottamaiḥ / (18.1)
Par.?
sūryāstamayavelāyām āseduḥ sumahad vanam // (18.2)
Par.?
nānāmṛgagaṇair juṣṭaṃ nānāpakṣisamākulam / (19.1)
Par.?
nānādrumalatācchannaṃ nānāvyālaniṣevitam // (19.2)
Par.?
nānātoyasamākīrṇaṃ taḍāgair upaśobhitam / (20.1)
Par.?
padminīśatasaṃchannaṃ nīlotpalasamāyutam // (20.2)
Par.?
praviśya tad vanaṃ ghoraṃ vīkṣamāṇāḥ samantataḥ / (21.1)
Par.?
śākhāsahasrasaṃchannaṃ nyagrodhaṃ dadṛśustataḥ // (21.2)
Par.?
upetya tu tadā rājannyagrodhaṃ te mahārathāḥ / (22.1)
Par.?
dadṛśur dvipadāṃ śreṣṭhāḥ śreṣṭhaṃ taṃ vai vanaspatim // (22.2)
Par.?
te 'vatīrya rathebhyastu vipramucya ca vājinaḥ / (23.1)
Par.?
upaspṛśya yathānyāyaṃ saṃdhyām anvāsata prabho // (23.2)
Par.?
tato 'staṃ parvataśreṣṭham anuprāpte divākare / (24.1)
Par.?
sarvasya jagato dhātrī śarvarī samapadyata // (24.2)
Par.?
grahanakṣatratārābhiḥ prakīrṇābhir alaṃkṛtam / (25.1)
Par.?
nabho 'ṃśukam ivābhāti prekṣaṇīyaṃ samantataḥ // (25.2)
Par.?
īṣaccāpi pravalganti ye sattvā rātricāriṇaḥ / (26.1)
Par.?
divācarāśca ye sattvāste nidrāvaśam āgatāḥ // (26.2)
Par.?
rātriṃcarāṇāṃ sattvānāṃ ninādo 'bhūt sudāruṇaḥ / (27.1)
Par.?
kravyādāśca pramuditā ghorā prāptā ca śarvarī // (27.2)
Par.?
tasmin rātrimukhe ghore duḥkhaśokasamanvitāḥ / (28.1)
Par.?
kṛtavarmā kṛpo drauṇir upopaviviśuḥ samam // (28.2)
Par.?
tatropaviṣṭāḥ śocanto nyagrodhasya samantataḥ / (29.1)
Par.?
tam evārtham atikrāntaṃ kurupāṇḍavayoḥ kṣayam // (29.2)
Par.?
nidrayā ca parītāṅgā niṣedur dharaṇītale / (30.1)
Par.?
śrameṇa sudṛḍhaṃ yuktā vikṣatā vividhaiḥ śaraiḥ // (30.2)
Par.?
tato nidrāvaśaṃ prāptau kṛpabhojau mahārathau / (31.1)
Par.?
sukhocitāvaduḥkhārhau niṣaṇṇau dharaṇītale / (31.2)
Par.?
tau tu suptau mahārāja śramaśokasamanvitau // (31.3)
Par.?
krodhāmarṣavaśaṃ prāpto droṇaputrastu bhārata / (32.1)
Par.?
naiva sma sa jagāmātha nidrāṃ sarpa iva śvasan // (32.2)
Par.?
na lebhe sa tu nidrāṃ vai dahyamāno 'timanyunā / (33.1)
Par.?
vīkṣāṃcakre mahābāhustad vanaṃ ghoradarśanam // (33.2)
Par.?
vīkṣamāṇo vanoddeśaṃ nānāsattvair niṣevitam / (34.1)
Par.?
apaśyata mahābāhur nyagrodhaṃ vāyasāyutam // (34.2)
Par.?
tatra kākasahasrāṇi tāṃ niśāṃ paryaṇāmayan / (35.1)
Par.?
sukhaṃ svapantaḥ kauravya pṛthak pṛthag apāśrayāḥ // (35.2)
Par.?
supteṣu teṣu kākeṣu visrabdheṣu samantataḥ / (36.1)
Par.?
so 'paśyat sahasāyāntam ulūkaṃ ghoradarśanam // (36.2)
Par.?
mahāsvanaṃ mahākāyaṃ haryakṣaṃ babhrupiṅgalam / (37.1)
Par.?
sudīrghaghoṇānakharaṃ suparṇam iva veginam // (37.2)
Par.?
so 'tha śabdaṃ mṛduṃ kṛtvā līyamāna ivāṇḍajaḥ / (38.1)
Par.?
nyagrodhasya tataḥ śākhāṃ prārthayāmāsa bhārata // (38.2)
Par.?
saṃnipatya tu śākhāyāṃ nyagrodhasya vihaṃgamaḥ / (39.1)
Par.?
suptāñ jaghāna subahūn vāyasān vāyasāntakaḥ // (39.2)
Par.?
keṣāṃcid achinat pakṣāñ śirāṃsi ca cakarta ha / (40.1)
Par.?
caraṇāṃścaiva keṣāṃcid babhañja caraṇāyudhaḥ // (40.2)
Par.?
kṣaṇenāhan sa balavān ye 'sya dṛṣṭipathe sthitāḥ / (41.1)
Par.?
teṣāṃ śarīrāvayavaiḥ śarīraiśca viśāṃ pate / (41.2)
Par.?
nyagrodhamaṇḍalaṃ sarvaṃ saṃchannaṃ sarvato 'bhavat // (41.3)
Par.?
tāṃstu hatvā tataḥ kākān kauśiko mudito 'bhavat / (42.1)
Par.?
pratikṛtya yathākāmaṃ śatrūṇāṃ śatrusūdanaḥ // (42.2)
Par.?
tad dṛṣṭvā sopadhaṃ karma kauśikena kṛtaṃ niśi / (43.1)
Par.?
tadbhāvakṛtasaṃkalpo drauṇir eko vyacintayat // (43.2)
Par.?
upadeśaḥ kṛto 'nena pakṣiṇā mama saṃyuge / (44.1)
Par.?
śatrūṇāṃ kṣapaṇe yuktaḥ prāptakālaśca me mataḥ // (44.2)
Par.?
nādya śakyā mayā hantuṃ pāṇḍavā jitakāśinaḥ / (45.1)
Par.?
balavantaḥ kṛtotsāhā labdhalakṣāḥ prahāriṇaḥ / (45.2)
Par.?
rājñaḥ sakāśe teṣāṃ ca pratijñāto vadho mayā // (45.3)
Par.?
pataṃgāgnisamāṃ vṛttim āsthāyātmavināśinīm / (46.1)
Par.?
nyāyato yudhyamānasya prāṇatyāgo na saṃśayaḥ / (46.2)
Par.?
chadmanā tu bhavet siddhiḥ śatrūṇāṃ ca kṣayo mahān // (46.3)
Par.?
tatra saṃśayitād arthād yo 'rtho niḥsaṃśayo bhavet / (47.1)
Par.?
taṃ janā bahu manyante ye 'rthaśāstraviśāradāḥ // (47.2)
Par.?
yaccāpyatra bhaved vācyaṃ garhitaṃ lokaninditam / (48.1)
Par.?
kartavyaṃ tanmanuṣyeṇa kṣatradharmeṇa vartatā // (48.2)
Par.?
ninditāni ca sarvāṇi kutsitāni pade pade / (49.1)
Par.?
sopadhāni kṛtānyeva pāṇḍavair akṛtātmabhiḥ // (49.2) Par.?
asminn arthe purā gītau śrūyete dharmacintakaiḥ / (50.1)
Par.?
ślokau nyāyam avekṣadbhistattvārthaṃ tattvadarśibhiḥ // (50.2)
Par.?
pariśrānte vidīrṇe ca bhuñjāne cāpi śatrubhiḥ / (51.1)
Par.?
prasthāne ca praveśe ca prahartavyaṃ ripor balam // (51.2)
Par.?
nidrārtam ardharātre ca tathā naṣṭapraṇāyakam / (52.1)
Par.?
bhinnayodhaṃ balaṃ yacca dvidhā yuktaṃ ca yad bhavet // (52.2)
Par.?
ityevaṃ niścayaṃ cakre suptānāṃ yudhi māraṇe / (53.1)
Par.?
pāṇḍūnāṃ saha pāñcālair droṇaputraḥ pratāpavān // (53.2)
Par.?
sa krūrāṃ matim āsthāya viniścitya muhur muhuḥ / (54.1)
Par.?
suptau prābodhayat tau tu mātulaṃ bhojam eva ca // (54.2)
Par.?
nottaraṃ pratipede ca tatra yuktaṃ hriyā vṛtaḥ / (55.1)
Par.?
sa muhūrtam iva dhyātvā bāṣpavihvalam abravīt // (55.2)
Par.?
hato duryodhano rājā ekavīro mahābalaḥ / (56.1)
Par.?
yasyārthe vairam asmābhir āsaktaṃ pāṇḍavaiḥ saha // (56.2)
Par.?
ekākī bahubhiḥ kṣudrair āhave śuddhavikramaḥ / (57.1)
Par.?
pātito bhīmasenena ekādaśacamūpatiḥ // (57.2)
Par.?
vṛkodareṇa kṣudreṇa sunṛśaṃsam idaṃ kṛtam / (58.1)
Par.?
mūrdhābhiṣiktasya śiraḥ pādena parimṛdnatā // (58.2)
Par.?
vinardanti sma pāñcālāḥ kṣveḍanti ca hasanti ca / (59.1)
Par.?
dhamanti śaṅkhāñ śataśo hṛṣṭā ghnanti ca dundubhīn // (59.2)
Par.?
vāditraghoṣastumulo vimiśraḥ śaṅkhanisvanaiḥ / (60.1)
Par.?
anilenerito ghoro diśaḥ pūrayatīva hi // (60.2)
Par.?
aśvānāṃ heṣamāṇānāṃ gajānāṃ caiva bṛṃhatām / (61.1)
Par.?
siṃhanādaśca śūrāṇāṃ śrūyate sumahān ayam // (61.2)
Par.?
diśaṃ prācīṃ samāśritya hṛṣṭānāṃ garjatāṃ bhṛśam / (62.1)
Par.?
rathanemisvanāścaiva śrūyante lomaharṣaṇāḥ // (62.2)
Par.?
pāṇḍavair dhārtarāṣṭrāṇāṃ yad idaṃ kadanaṃ kṛtam / (63.1)
Par.?
vayam eva trayaḥ śiṣṭāstasminmahati vaiśase // (63.2)
Par.?
kecinnāgaśataprāṇāḥ kecit sarvāstrakovidāḥ / (64.1)
Par.?
nihatāḥ pāṇḍaveyaiḥ sma manye kālasya paryayam // (64.2)
Par.?
evam etena bhāvyaṃ hi nūnaṃ kāryeṇa tattvataḥ / (65.1)
Par.?
yathā hyasyedṛśī niṣṭhā kṛte kārye 'pi duṣkare // (65.2)
Par.?
bhavatostu yadi prajñā na mohād apacīyate / (66.1)
Par.?
vyāpanne 'sminmahatyarthe yannaḥ śreyastad ucyatām // (66.2)
Par.?
Duration=0.20110988616943 secs.