UD type:
UD sub-type:
Unclear, revisit later
Texts
Help
Select a text:
Bibliography Select a chapter:
(no revisions)
Show parallels Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 3385
- Click on a sentence to show its analysis
- Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
athāto dravayasaṃgrahaṇīyamadhyāyaṃ vyākhyāsyāmaḥ // (1.1)
Par.?
yathovāca bhagavān dhanvantariḥ // (2.1)
Par.?
samāsena saptatriṃśaddravyagaṇā bhavanti // (3.1)
Par.?
tadyathā vidārigandhā vidārī viśvadevā sahadevā śvadaṃṣṭrā pṛthakparṇī śatāvarī sārivā kṛṣṇasārivā jīvakarṣabhakau mahāsahā kṣudrasahā bṛhatyau punarnavairaṇḍo haṃsapādī vṛścikālyṛṣabhī ceti // (4.1)
Par.?
vidārigandhādir ayaṃ gaṇaḥ pittānilāpahaḥ / (5.1)
Par.?
śoṣagulmāṅgamardordhvaśvāsakāsavināśanaḥ // (5.2)
Par.?
āragvadhamadanagopaghoṇṭākaṇṭakīkuṭajapāṭhāpāṭalāmūrvendrayavasaptaparṇanimbakuruṇṭakadāsīkuruṇṭakaguḍūcīcitrakaśārṅgeṣṭākarañjadvayapaṭolakirātatiktakāni suṣavī ceti // (6.1)
Par.?
āragvadhādirityeṣa gaṇaḥ śleṣmaviṣāpahaḥ / (7.1)
Par.?
mehakuṣṭhajvaravamīkaṇḍūghno vraṇaśodhanaḥ // (7.2)
Par.?
varuṇārtagalaśigrumadhuśigrutarkārīmeṣaśṛṅgīpūtīkanaktamālamoraṭāgnimanthasaireyakadvayabimbīvasukavasiracitrakaśatāvarībilvājaśṛṅgīdarbhā bṛhatīdvayaṃ ceti // (8.1)
Par.?
varuṇādirgaṇo hy eṣa kaphamedonivāraṇaḥ / (9.1)
Par.?
vinihanti śiraḥśūlagulmābhyantaravidradhīn // (9.2)
Par.?
vīratarusahacaradvayadarbhavṛkṣādanīgundrānalakuśakāśāśmabhedakāgnimanthamoraṭāvasukavasirabhallūkakuraṇṭakendīvarakapotavaṅkā śvadaṃṣṭrā ceti // (10.1)
Par.?
vīratarvādirityeṣa gaṇo vātavikāranut / (11.1)
Par.?
aśmarīśarkarāmūtrakṛcchrāghātarujāpahaḥ // (11.2)
Par.?
sālasārājakarṇakhadirakadarakālaskandhakramukabhūrjameṣaśṛṅgatiniśacandanakucandanaśiṃśapāśirīṣāsanadhavārjunatālaśākanaktamālapūtīkāśvakarṇāgurūṇi kālīyakaṃ ceti // (12.1)
Par.?
sālasārādirityeṣa gaṇaḥ kuṣṭhavināśanaḥ / (13.1)
Par.?
mehapāṇḍvāmayaharaḥ kaphamedoviśoṣaṇaḥ // (13.2)
Par.?
rodhrasāvararodhrapalāśakuṭannaṭāśokaphañjīkaṭphalailavālukaśallakījiṅginīkadambasālāḥ kadalī ceti // (14.1)
Par.?
eṣa rodhrādirity ukto medaḥkaphaharo gaṇaḥ / (15.1)
Par.?
yonidoṣaharaḥ stambhī varṇyo viṣavināśanaḥ // (15.2)
Par.?
arkālarkakarañjadvayanāgadantīmayūrakabhārgīrāsnendrapuṣpīkṣudraśvetāmahāśvetāvṛścikālyalavaṇās tāpasavṛkṣaśceti // (16.1)
Par.?
arkādiko gaṇo hy eṣa kaphamedoviṣāpahaḥ / (17.1)
Par.?
kṛmikuṣṭhapraśamano viśeṣād vraṇaśodhanaḥ // (17.2)
Par.?
surasāśvetasurasāphaṇijjhakārjakabhūstṛṇasugandhakasumukhakālamālakāsamardakṣavakakharapuṣpāviḍaṅgakaṭphalasurasīnirguṇḍīkulāhalondurukarṇikāphañjīprācībalakākamācyo viṣamuṣṭikaś ceti // (18.1)
Par.?
surasādir gaṇo hyeṣa kaphahṛt kṛmisūdanaḥ / (19.1)
Par.?
pratiśyāyāruciśvāsakāsaghno vraṇaśodhanaḥ // (19.2)
Par.?
muṣkakapalāśadhavacitrakamadanavṛkṣakaśiṃśapāvajravṛkṣas triphalā ceti // (20.1)
Par.?
muṣkakādirgaṇo hyeṣa medoghnaḥ śukradoṣahṛt / (21.1)
Par.?
mehārśaḥpāṇḍurogaghnaḥ śarkarānāśanaḥ paraḥ // (21.2)
Par.?
pippalīpippalīmūlacavyacitrakaśṛṅgaveramaricahastipippalīhareṇukailājamodendrayavapāṭhājīrakasarṣapamahānimbaphalahiṅgubhārgīmadhurasātiviṣāvacāviḍaṅgāni kaṭurohiṇī ceti // (22.1)
Par.?
pippalyādiḥ kaphaharaḥ pratiśyāyānilārucīḥ / (23.1)
Par.?
nihanyāddīpano gulmaśūlaghnaścāmapācanaḥ // (23.2)
Par.?
elātagarakuṣṭhamāṃsīdhyāmakatvakpatranāgapuṣpapriyaṅguhareṇukāvyāghranakhaśukticaṇḍāsthauṇeyakaśrīveṣṭakacocacorakavālukaguggulusarjarasaturuṣkakundurukāgaruspṛkkośīrabhadradārukuṅkumāni puṃnāgakeśaraṃ ceti // (24.1)
Par.?
elādiko vātakaphau nihanyādviṣam eva ca / (25.1)
Par.?
varṇaprasādanaḥ kaṇḍūpiḍakākoṭhanāśanaḥ // (25.2)
Par.?
vacāmustātiviṣābhayābhadradārūṇi nāgakeśaraṃ ceti // (26.1)
Par.?
haridrādāruharidrākalaśīkuṭajabījāni madhukaṃ ceti // (27.1)
Par.?
etau vacāharidrādī gaṇau stanyaviśodhanau / (28.1)
Par.?
āmātisāraśamanau viśeṣāddoṣapācanau // (28.2)
Par.?
śyāmāmahāśyāmātrivṛddantīśaṅkhinītilvakakampillakaramyakakramukaputraśreṇīgavākṣīrājavṛkṣakarañjadvayaguḍūcīsaptalācchagalāntrīsudhāḥ suvarṇakṣīrī ceti // (29.1)
Par.?
uktaḥ śyāmādirityeṣa gaṇo gulmaviṣāpahaḥ / (30.1)
Par.?
ānāhodaraviḍbhedī tathodāvartanāśanaḥ // (30.2)
Par.?
bṛhatīkaṇṭakārikākuṭajaphalapāṭhā madhukaṃ ceti // (31.1)
Par.?
pācanīyo bṛhatyādirgaṇaḥ pittānilāpahaḥ / (32.1)
Par.?
kaphārocakahṛdrogamūtrakṛcchrarujāpahaḥ // (32.2)
Par.?
paṭolacandanakucandanamūrvāguḍūcīpāṭhāḥ kaṭurohiṇī ceti // (33.1)
Par.?
paṭolādirgaṇaḥ pittakaphārocakanāśanaḥ / (34.1)
Par.?
jvaropaśamano vraṇyaśchardikaṇḍūviṣāpahaḥ // (34.2)
Par.?
kākolīkṣīrakākolījīvakarṣabhakamudgaparṇīmāṣaparṇīmedāmahāmedācchinnaruhākarkaṭaśṛṅgītugākṣīrīpadmakaprapauṇḍarīkarddhivṛddhimṛdvīkājīvantyo madhukaṃ ceti // (35.1)
Par.?
kākolyādirayaṃ pittaśoṇitānilanāśanaḥ / (36.1)
Par.?
jīvano bṛṃhaṇo vṛṣyaḥ stanyaśleṣmakarastathā // (36.2)
Par.?
ūṣakasaindhavaśilājatukāsīsadvayahiṅgūni tutthakaṃ ceti // (37.1)
Par.?
ūṣakādiḥ kaphaṃ hanti gaṇo medoviśoṣaṇaḥ / (38.1)
Par.?
aśmarīśarkarāmūtrakṛcchragulmapraṇāśanaḥ // (38.2)
Par.?
sārivāmadhukacandanakucandanapadmakakāśmarīphalamadhūkapuṣpāṇy uśīraṃ ceti // (39.1) Par.?
sārivādiḥ pipāsāghno raktapittaharo gaṇaḥ / (40.1)
Par.?
pittajvarapraśamano viśeṣād dāhanāśanaḥ // (40.2)
Par.?
añjanarasāñjananāgapuṣpapriyaṅgunīlotpalanaladanalinakesarāṇi madhukaṃ ceti // (41.1)
Par.?
añjanādirgaṇo hyeṣa raktapittanibarhaṇaḥ / (42.1)
Par.?
viṣopaśamano dāhaṃ nihantyābhyantaraṃ tathā // (42.2)
Par.?
parūṣakadrākṣākaṭphaladāḍimarājādanakatakaphalaśākaphalāni triphalā ceti // (43.1)
Par.?
parūṣakādirityeṣa gaṇo 'nilavināśanaḥ / (44.1)
Par.?
mūtradoṣaharo hṛdyaḥ pipāsāghno rucipradaḥ // (44.2)
Par.?
priyaṅgusamaṅgādhātakīpuṃnāganāgapuṣpacandanakucandanamocarasarasāñjanakumbhīkasrotoñjanapadmakesarayojanavallyo dīrghamūlā ceti // (45.1)
Par.?
ambaṣṭhādhātakīkusumasamaṅgākaṭvaṅgamadhukabilvapeśikāsāvararodhrapalāśanandīvṛkṣāḥ padmakeśarāṇi ceti // (46.1)
Par.?
gaṇau priyaṅgvambaṣṭhādī pakvātīsāranāśanau / (47.1)
Par.?
saṃdhānīyau hitau pitte vraṇānāṃ cāpi ropaṇau // (47.2)
Par.?
nyagrodhodumbarāśvatthaplakṣamadhukakapītanakakubhāmrakośāmracorakapattrajambūdvayapiyālamadhūkarohiṇīvañjulakadambabadarītindukīsallakīrodhrasāvararodhrabhallātakapalāśā nandīvṛkṣaś ceti // (48.1)
Par.?
nyagrodhādirgaṇo vraṇyaḥ saṃgrāhī bhagnasādhakaḥ / (49.1)
Par.?
raktapittaharo dāhamedoghno yonidoṣahṛt // (49.2)
Par.?
guḍūcīnimbakustumburucandanāni padmakaṃ ceti // (50.1)
Par.?
eṣa sarvajvarān hanti guḍūcyādistu dīpanaḥ / (51.1)
Par.?
hṛllāsārocakavamīpipāsādāhanāśanaḥ // (51.2)
Par.?
utpalaraktotpalakumudasaugandhikakuvalayapuṇḍarīkāṇi madhukaṃ ceti // (52.1)
Par.?
utpalādirayaṃ dāhapittaraktavināśanaḥ / (53.1)
Par.?
pipāsāviṣahṛdrogacchardimūrcchāharo gaṇaḥ // (53.2)
Par.?
mustāharidrādāruharidrāharītakyāmalakavibhītakakuṣṭhahaimavatīvacāpāṭhākaṭurohiṇīśārṅgaṣṭātiviṣādrāviḍībhallātakāni citrakaś ceti // (54.1)
Par.?
eṣa mustādiko nāmnā gaṇaḥ śleṣmaniṣūdanaḥ / (55.1)
Par.?
yonidoṣaharaḥ stanyaśodhanaḥ pācanastathā // (55.2)
Par.?
harītakyāmalakabibhītakāni triphalā // (56.1)
Par.?
triphalā kaphapittaghnī mehakuṣṭhavināśanī / (57.1)
Par.?
cakṣuṣyā dīpanī caiva viṣamajvaranāśanī // (57.2)
Par.?
pippalīmaricaśṛṅgaverāṇi trikaṭukam // (58.1)
Par.?
tryūṣaṇaṃ kaphamedoghnaṃ mehakuṣṭhatvagāmayān / (59.1)
Par.?
nihanyāddīpanaṃ gulmapīnasāgnyalpatām api // (59.2)
Par.?
āmalakīharītakīpippalyaścitrakaś ceti // (60.1)
Par.?
āmalakyādirityeṣa gaṇaḥ sarvajvarāpahaḥ / (61.1)
Par.?
cakṣuṣyo dīpano vṛṣyaḥ kaphārocakanāśanaḥ // (61.2)
Par.?
trapusīsatāmrarajatakṛṣṇalohasuvarṇāni lohamalaś ceti // (62.1)
Par.?
gaṇastrapvādirityeṣa garakrimiharaḥ paraḥ / (63.1)
Par.?
pipāsāviṣahṛdrogapāṇḍumehaharas tathā // (63.2)
Par.?
lākṣārevatakuṭajāśvamārakaṭphalaharidrādvayanimbasaptacchadamālatyas trāyamāṇā ceti // (64.1)
Par.?
kaṣāyastiktamadhuraḥ kaphapittārtināśanaḥ / (65.1)
Par.?
kuṣṭhakrimiharaś caiva duṣṭavraṇaviśodhanaḥ // (65.2)
Par.?
pañca pañcamūlānyata ūrdhvaṃ vakṣyāmaḥ / (66.1)
Par.?
tatra trikaṇṭakabṛhatīdvayapṛthakparṇyo vidārigandhā ceti kanīyaḥ // (66.2)
Par.?
kaṣāyatiktamadhuraṃ kanīyaḥ pañcamūlakam / (67.1)
Par.?
vātaghnaṃ pittaśamanaṃ bṛṃhaṇaṃ balavardhanam // (67.2)
Par.?
bilvāgnimanthaṭiṇṭukapāṭalāḥ kāśmaryaś ceti mahat // (68.1)
Par.?
satiktaṃ kaphavātaghnaṃ pāke laghvagnidīpanam / (69.1)
Par.?
madhurānurasaṃ caiva pañcamūlaṃ mahat smṛtaḥ // (69.2)
Par.?
anayor daśamūlam ucyate // (70.1)
Par.?
gaṇaḥ śvāsaharo hyeṣa kaphapittānilāpahaḥ / (71.1)
Par.?
āmasya pācanaś caiva sarvajvaravināśanaḥ // (71.2)
Par.?
vidārīsārivārajanīguḍūcyo 'jaśṛṅgī ceti vallīsaṃjñaḥ // (72.1)
Par.?
karamardatrikaṇṭakasairīyakaśatāvarīgṛdhranakhya iti kaṇṭakasaṃjñaḥ // (73.1)
Par.?
raktapittaharau hy etau śophatrayavināśanau / (74.1)
Par.?
sarvamehaharau caiva śukradoṣavināśanau // (74.2)
Par.?
kuśakāśanaladarbhakāṇḍekṣukā iti tṛṇasaṃjñakaḥ // (75.1)
Par.?
antyaḥ prayuktaḥ kṣīreṇa śīghram eva vināśayet // (76.1)
Par.?
eṣāṃ vātaharāvādyāvantyaḥ pittavināśanaḥ / (77.1)
Par.?
pañcakau śleṣmaśamanāvitarau parikīrtitau // (77.2)
Par.?
trivṛtādikamanyatropadekṣyāmaḥ // (78.1)
Par.?
samāsena gaṇā hyete proktāsteṣāṃ tu vistaram / (79.1)
Par.?
cikitsiteṣu vakṣyāmi jñātvā doṣabalābalam // (79.2)
Par.?
ebhir lepān kaṣāyāṃśca tailaṃ sarpīṃṣi pānakān / (80.1)
Par.?
pravibhajya yathānyāyaṃ kurvīta matimān bhiṣak // (80.2)
Par.?
dhūmavarṣānilakledaiḥ sarvartuṣvanabhidrute / (81.1)
Par.?
grāhayitvā gṛhe nyasyedvidhinauṣadhasaṃgraham // (81.2)
Par.?
samīkṣya doṣabhedāṃś ca miśrān bhinnān prayojayet / (82.1)
Par.?
pṛthaṅmiśrān samastānvā gaṇaṃ vā vyastasaṃhatam // (82.2)
Par.?
Duration=0.21490621566772 secs.