UD type:
UD sub-type:
Unclear, revisit later
Texts
Help
Select a text:
Bibliography Select a chapter:
(no revisions)
Show parallels Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 6198
- Click on a sentence to show its analysis
- Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
yudhiṣṭhira uvāca / (1.1)
Par.?
yogaṃ me paramaṃ tāta mokṣasya vada bhārata / (1.2)
Par.?
tam ahaṃ tattvato jñātum icchāmi vadatāṃ vara // (1.3)
Par.?
bhīṣma uvāca / (2.1)
Par.?
atrāpyudāharantīmam itihāsaṃ purātanam / (2.2)
Par.?
saṃvādaṃ mokṣasaṃyuktaṃ śiṣyasya guruṇā saha // (2.3)
Par.?
kaścid brāhmaṇam āsīnam ācāryam ṛṣisattamam / (3.1)
Par.?
śiṣyaḥ paramamedhāvī śreyo'rthī susamāhitaḥ / (3.2)
Par.?
caraṇāvupasaṃgṛhya sthitaḥ prāñjalir abravīt // (3.3)
Par.?
upāsanāt prasanno 'si yadi vai bhagavanmama / (4.1)
Par.?
saṃśayo me mahān kaścit tanme vyākhyātum arhasi // (4.2)
Par.?
kutaścāhaṃ kutaśca tvaṃ tat samyag brūhi yat param / (5.1)
Par.?
kathaṃ ca sarvabhūteṣu sameṣu dvijasattama / (5.2)
Par.?
samyagvṛttā nivartante viparītāḥ kṣayodayāḥ // (5.3)
Par.?
vedeṣu cāpi yad vākyaṃ laukikaṃ vyāpakaṃ ca yat / (6.1)
Par.?
etad vidvan yathātattvaṃ sarvaṃ vyākhyātum arhasi // (6.2)
Par.?
gurur uvāca / (7.1)
Par.?
śṛṇu śiṣya mahāprājña brahmaguhyam idaṃ param / (7.2)
Par.?
adhyātmaṃ sarvabhūtānām āgamānāṃ ca yad vasu // (7.3)
Par.?
vāsudevaḥ sarvam idaṃ viśvasya brahmaṇo mukham / (8.1)
Par.?
satyaṃ dānam atho yajñastitikṣā dama ārjavam // (8.2)
Par.?
puruṣaṃ sanātanaṃ viṣṇuṃ yat tad vedavido viduḥ / (9.1)
Par.?
sargapralayakartāram avyaktaṃ brahma śāśvatam / (9.2)
Par.?
tad idaṃ brahma vārṣṇeyam itihāsaṃ śṛṇuṣva me // (9.3)
Par.?
brāhmaṇo brāhmaṇaiḥ śrāvyo rājanyaḥ kṣatriyaistathā / (10.1)
Par.?
māhātmyaṃ devadevasya viṣṇor amitatejasaḥ / (10.2)
Par.?
arhastvam asi kalyāṇa vārṣṇeyaṃ śṛṇu yat param // (10.3)
Par.?
kālacakram anādyantaṃ bhāvābhāvasvalakṣaṇam / (11.1)
Par.?
trailokyaṃ sarvabhūteṣu cakravat parivartate // (11.2)
Par.?
yat tad akṣaram avyaktam amṛtaṃ brahma śāśvatam / (12.1)
Par.?
vadanti puruṣavyāghraṃ keśavaṃ puruṣarṣabham // (12.2)
Par.?
pitṝn devān ṛṣīṃścaiva tathā vai yakṣadānavān / (13.1)
Par.?
nāgāsuramanuṣyāṃśca sṛjate paramo 'vyayaḥ // (13.2)
Par.?
tathaiva vedaśāstrāṇi lokadharmāṃśca śāśvatān / (14.1)
Par.?
pralaye prakṛtiṃ prāpya yugādau sṛjate prabhuḥ // (14.2)
Par.?
yathartuṣv ṛtuliṅgāni nānārūpāṇi paryaye / (15.1)
Par.?
dṛśyante tāni tānyeva tathā brahmāharātriṣu // (15.2)
Par.?
atha yad yad yadā bhāvi kālayogād yugādiṣu / (16.1)
Par.?
tat tad utpadyate jñānaṃ lokayātrāvidhānajam // (16.2)
Par.?
yugānte 'ntarhitān vedān setihāsānmaharṣayaḥ / (17.1)
Par.?
lebhire tapasā pūrvam anujñātāḥ svayaṃbhuvā // (17.2)
Par.?
vedavid veda bhagavān vedāṅgāni bṛhaspatiḥ / (18.1)
Par.?
bhārgavo nītiśāstraṃ ca jagāda jagato hitam // (18.2)
Par.?
gāndharvaṃ nārado vedaṃ bharadvājo dhanurgraham / (19.1)
Par.?
devarṣicaritaṃ gārgyaḥ kṛṣṇātreyaścikitsitam // (19.2)
Par.?
nyāyatantrāṇyanekāni taistair uktāni vādibhiḥ / (20.1)
Par.?
hetvāgamasadācārair yad uktaṃ tad upāsyate // (20.2)
Par.?
anādyaṃ yat paraṃ brahma na devā narṣayo viduḥ / (21.1)
Par.?
ekastad veda bhagavān dhātā nārāyaṇaḥ prabhuḥ // (21.2)
Par.?
nārāyaṇād ṛṣigaṇāstathā mukhyāḥ surāsurāḥ / (22.1)
Par.?
rājarṣayaḥ purāṇāśca paramaṃ duḥkhabheṣajam // (22.2)
Par.?
puruṣādhiṣṭhitaṃ bhāvaṃ prakṛtiḥ sūyate sadā / (23.1)
Par.?
hetuyuktam ataḥ sarvaṃ jagat samparivartate // (23.2)
Par.?
dīpād anye yathā dīpāḥ pravartante sahasraśaḥ / (24.1)
Par.?
prakṛtiḥ sṛjate tadvad ānantyānnāpacīyate // (24.2)
Par.?
avyaktakarmajā buddhir ahaṃkāraṃ prasūyate / (25.1)
Par.?
ākāśaṃ cāpyahaṃkārād vāyur ākāśasaṃbhavaḥ // (25.2)
Par.?
vāyostejastataścāpastvadbhyo hi vasudhodgatā / (26.1)
Par.?
mūlaprakṛtayo 'ṣṭau tā jagad etāsvavasthitam // (26.2)
Par.?
jñānendriyāṇyataḥ pañca pañca karmendriyāṇyapi / (27.1)
Par.?
viṣayāḥ pañca caikaṃ ca vikāre ṣoḍaśaṃ manaḥ // (27.2)
Par.?
śrotraṃ tvak cakṣuṣī jihvā ghrāṇaṃ pañcendriyāṇyapi / (28.1)
Par.?
pādau pāyur upasthaśca hastau vāk karmaṇām api // (28.2)
Par.?
śabdaḥ sparśo 'tha rūpaṃ ca raso gandhastathaiva ca / (29.1)
Par.?
vijñeyaṃ vyāpakaṃ cittaṃ teṣu sarvagataṃ manaḥ // (29.2)
Par.?
rasajñāne tu jihveyaṃ vyāhṛte vāk tathaiva ca / (30.1)
Par.?
indriyair vividhair yuktaṃ sarvaṃ vyastaṃ manastathā // (30.2) Par.?
vidyāt tu ṣoḍaśaitāni daivatāni vibhāgaśaḥ / (31.1)
Par.?
deheṣu jñānakartāram upāsīnam upāsate // (31.2)
Par.?
tadvat somaguṇā jihvā gandhastu pṛthivīguṇaḥ / (32.1)
Par.?
śrotraṃ śabdaguṇaṃ caiva cakṣur agner guṇastathā / (32.2)
Par.?
sparśaṃ vāyuguṇaṃ vidyāt sarvabhūteṣu sarvadā // (32.3)
Par.?
manaḥ sattvaguṇaṃ prāhuḥ sattvam avyaktajaṃ tathā / (33.1)
Par.?
sarvabhūtātmabhūtasthaṃ tasmād budhyeta buddhimān // (33.2)
Par.?
ete bhāvā jagat sarvaṃ vahanti sacarācaram / (34.1)
Par.?
śritā virajasaṃ devaṃ yam āhuḥ paramaṃ padam // (34.2)
Par.?
navadvāraṃ puraṃ puṇyam etair bhāvaiḥ samanvitam / (35.1)
Par.?
vyāpya śete mahān ātmā tasmāt puruṣa ucyate // (35.2)
Par.?
ajaraḥ so 'maraścaiva vyaktāvyaktopadeśavān / (36.1)
Par.?
vyāpakaḥ saguṇaḥ sūkṣmaḥ sarvabhūtaguṇāśrayaḥ // (36.2)
Par.?
yathā dīpaḥ prakāśātmā hrasvo vā yadi vā mahān / (37.1)
Par.?
jñānātmānaṃ tathā vidyāt puruṣaṃ sarvajantuṣu // (37.2)
Par.?
so 'tra vedayate vedyaṃ sa śṛṇoti sa paśyati / (38.1)
Par.?
kāraṇaṃ tasya deho 'yaṃ sa kartā sarvakarmaṇām // (38.2)
Par.?
agnir dārugato yadvad bhinne dārau na dṛśyate / (39.1)
Par.?
tathaivātmā śarīrastho yogenaivātra dṛśyate // (39.2)
Par.?
nadīṣvāpo yathā yuktā yathā sūrye marīcayaḥ / (40.1)
Par.?
saṃtanvānā yathā yānti tathā dehāḥ śarīriṇām // (40.2)
Par.?
svapnayoge yathaivātmā pañcendriyasamāgataḥ / (41.1)
Par.?
deham utsṛjya vai yāti tathaivātropalabhyate // (41.2)
Par.?
karmaṇā vyāpyate pūrvaṃ karmaṇā copapadyate / (42.1)
Par.?
karmaṇā nīyate 'nyatra svakṛtena balīyasā // (42.2)
Par.?
sa tu dehād yathā dehaṃ tyaktvānyaṃ pratipadyate / (43.1)
Par.?
tathā taṃ sampravakṣyāmi bhūtagrāmaṃ svakarmajam // (43.2)
Par.?
Duration=0.13564491271973 secs.