Texts

śuka uvāca / (1.1) Par.?

yasmād dharmāt paro dharmo vidyate neha kaścana / (1.2) Par.?

yo viśiṣṭaśca dharmebhyastaṃ bhavān prabravītu me // (1.3) Par.?

vyāsa uvāca / (2.1) Par.?

dharmaṃ te sampravakṣyāmi purāṇam ṛṣisaṃstutam / (2.2) Par.?

viśiṣṭaṃ sarvadharmebhyastam ihaikamanāḥ śṛṇu // (2.3) Par.?

indriyāṇi pramāthīni buddhyā saṃyamya yatnataḥ / (3.1) Par.?

sarvato niṣpatiṣṇūni pitā bālān ivātmajān // (3.2) Par.?

manasaścendriyāṇāṃ ca hyaikāgryaṃ paramaṃ tapaḥ / (4.1) Par.?

tajjyāyaḥ sarvadharmebhyaḥ sa dharmaḥ para ucyate // (4.2) Par.?

tāni sarvāṇi saṃdhāya manaḥṣaṣṭhāni medhayā / (5.1) Par.?

ātmatṛpta ivāsīta bahu cintyam acintayan // (5.2) Par.?

gocarebhyo nivṛttāni yadā sthāsyanti veśmani / (6.1) Par.?

tadā tvam ātmanātmānaṃ paraṃ drakṣyasi śāśvatam // (6.2) Par.?

sarvātmānaṃ mahātmānaṃ vidhūmam iva pāvakam / (7.1) Par.?

taṃ paśyanti mahātmāno brāhmaṇā ye manīṣiṇaḥ // (7.2) Par.?

yathā puṣpaphalopeto bahuśākho mahādrumaḥ / (8.1) Par.?

ātmano nābhijānīte kva me puṣpaṃ kva me phalam // (8.2) Par.?

evam ātmā na jānīte kva gamiṣye kuto nvaham / (9.1) Par.?

anyo hyatrāntar ātmāsti yaḥ sarvam anupaśyati // (9.2) Par.?

jñānadīpena dīptena paśyatyātmānam ātmanā / (10.1) Par.?

dṛṣṭvā tvam ātmanātmānaṃ nirātmā bhava sarvavit // (10.2) Par.?

vimuktaḥ sarvapāpebhyo muktatvaca ivoragaḥ / (11.1) Par.?

parāṃ buddhim avāpyeha vipāpmā vigatajvaraḥ // (11.2) Par.?

sarvataḥsrotasaṃ ghorāṃ nadīṃ lokapravāhinīm / (12.1) Par.?

pañcendriyagrāhavatīṃ manaḥsaṃkalparodhasam // (12.2) Par.?

lobhamohatṛṇacchannāṃ kāmakrodhasarīsṛpām / (13.1) Par.?

satyatīrthānṛtakṣobhāṃ krodhapaṅkāṃ saridvarām // (13.2) Par.?

avyaktaprabhavāṃ śīghrāṃ dustarām akṛtātmabhiḥ / (14.1) Par.?

pratarasva nadīṃ buddhyā kāmagrāhasamākulām // (14.2) Par.?

saṃsārasāgaragamāṃ yonipātāladustarām / (15.1) Par.?

ātmajanmodbhavāṃ tāta jihvāvartāṃ durāsadām // (15.2) Par.?

yāṃ taranti kṛtaprajñā dhṛtimanto manīṣiṇaḥ / (16.1) Par.?

tāṃ tīrṇaḥ sarvatomukto vipūtātmātmavicchuciḥ // (16.2) Par.?

uttamāṃ buddhim āsthāya brahmabhūyaṃ gamiṣyasi / (17.1) Par.?

saṃtīrṇaḥ sarvasaṃkleśān prasannātmā vikalmaṣaḥ // (17.2) Par.?

bhūmiṣṭhānīva bhūtāni parvatastho niśāmaya / (18.1) Par.?

akrudhyan aprahṛṣyaṃśca nanṛśaṃsamatistathā / (18.2) Par.?

tato drakṣyasi bhūtānāṃ sarveṣāṃ prabhavāpyayau // (18.3) Par.?

evaṃ vai sarvadharmebhyo viśiṣṭaṃ menire budhāḥ / (19.1) Par.?

dharmaṃ dharmabhṛtāṃ śreṣṭha munayastattvadarśinaḥ // (19.2) Par.?

ātmano 'vyayino jñātvā idaṃ putrānuśāsanam / (20.1) Par.?

prayatāya pravaktavyaṃ hitāyānugatāya ca // (20.2) Par.?

ātmajñānam idaṃ guhyaṃ sarvaguhyatamaṃ mahat / (21.1) Par.?

abruvaṃ yad ahaṃ tāta ātmasākṣikam añjasā // (21.2) Par.?

naiva strī na pumān etannaiva cedaṃ napuṃsakam / (22.1) Par.?

aduḥkham asukhaṃ brahma bhūtabhavyabhavātmakam // (22.2) Par.?

naitajjñātvā pumān strī vā punarbhavam avāpnuyāt / (23.1) Par.?

abhavapratipattyartham etad vartma vidhīyate // (23.2) Par.?

yathā matāni sarvāṇi na caitāni yathā tathā / (24.1) Par.?

kathitāni mayā putra bhavanti na bhavanti ca // (24.2) Par.?

tat prītiyuktena guṇānvitena putreṇa satputraguṇānvitena / (25.1) Par.?

pṛṣṭo hīdaṃ prītimatā hitārthaṃ brūyāt sutasyeha yad uktam etat // (25.2) Par.?