UD type:
UD sub-type:
Unclear, revisit later
Texts
Help
Select a text:
Bibliography Select a chapter:
(no revisions)
Show parallels Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 9269
- Click on a sentence to show its analysis
- Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
yudhiṣṭhira uvāca / (1.1)
Par.?
tasminn antarhite vipre rājā kim akarot tadā / (1.2)
Par.?
bhāryā cāsya mahābhāgā tanme brūhi pitāmaha // (1.3)
Par.?
bhīṣma uvāca / (2.1)
Par.?
adṛṣṭvā sa mahīpālastam ṛṣiṃ saha bhāryayā / (2.2)
Par.?
pariśrānto nivavṛte vrīḍito naṣṭacetanaḥ // (2.3)
Par.?
sa praviśya purīṃ dīno nābhyabhāṣata kiṃcana / (3.1)
Par.?
tad eva cintayāmāsa cyavanasya viceṣṭitam // (3.2)
Par.?
atha śūnyena manasā praviveśa gṛhaṃ nṛpaḥ / (4.1)
Par.?
dadarśa śayane tasmiñ śayānaṃ bhṛgunandanam // (4.2)
Par.?
vismitau tau tu dṛṣṭvā taṃ tad āścaryaṃ vicintya ca / (5.1)
Par.?
darśanāt tasya ca muner viśrāntau saṃbabhūvatuḥ // (5.2)
Par.?
yathāsthānaṃ tu tau sthitvā bhūyastaṃ saṃvavāhatuḥ / (6.1)
Par.?
athāpareṇa pārśvena suṣvāpa sa mahāmuniḥ // (6.2)
Par.?
tenaiva ca sa kālena pratyabudhyata vīryavān / (7.1)
Par.?
na ca tau cakratuḥ kiṃcid vikāraṃ bhayaśaṅkitau // (7.2)
Par.?
pratibuddhastu sa munistau provāca viśāṃ pate / (8.1)
Par.?
tailābhyaṅgo dīyatāṃ me snāsye 'ham iti bhārata // (8.2)
Par.?
tatheti tau pratiśrutya kṣudhitau śramakarśitau / (9.1)
Par.?
śatapākena tailena mahārheṇopatasthatuḥ // (9.2)
Par.?
tataḥ sukhāsīnam ṛṣiṃ vāgyatau saṃvavāhatuḥ / (10.1)
Par.?
na ca paryāptam ityāha bhārgavaḥ sumahātapāḥ // (10.2)
Par.?
yadā tau nirvikārau tu lakṣayāmāsa bhārgavaḥ / (11.1)
Par.?
tata utthāya sahasā snānaśālāṃ viveśa ha / (11.2)
Par.?
kᄆptam eva tu tatrāsīt snānīyaṃ pārthivocitam // (11.3)
Par.?
asatkṛtya tu tat sarvaṃ tatraivāntaradhīyata / (12.1)
Par.?
sa muniḥ punar evātha nṛpateḥ paśyatastadā / (12.2)
Par.?
nāsūyāṃ cakratustau ca daṃpatī bharatarṣabha // (12.3)
Par.?
atha snātaḥ sa bhagavān siṃhāsanagataḥ prabhuḥ / (13.1)
Par.?
darśayāmāsa kuśikaṃ sabhāryaṃ bhṛgunandanaḥ // (13.2)
Par.?
saṃhṛṣṭavadano rājā sabhāryaḥ kuśiko munim / (14.1)
Par.?
siddham annam iti prahvo nirvikāro nyavedayat // (14.2)
Par.?
ānīyatām iti munistaṃ covāca narādhipam / (15.1)
Par.?
rājā ca samupājahre tadannaṃ saha bhāryayā // (15.2)
Par.?
māṃsaprakārān vividhāñ śākāni vividhāni ca / (16.1)
Par.?
vesavāravikārāṃśca pānakāni laghūni ca // (16.2)
Par.?
rasālāpūpakāṃścitrānmodakān atha ṣāḍavān / (17.1)
Par.?
rasānnānāprakārāṃśca vanyaṃ ca munibhojanam // (17.2)
Par.?
phalāni ca vicitrāṇi tathā bhojyāni bhūriśaḥ / (18.1)
Par.?
badareṅgudakāśmaryabhallātakavaṭāni ca // (18.2)
Par.?
gṛhasthānāṃ ca yad bhojyaṃ yaccāpi vanavāsinām / (19.1)
Par.?
sarvam āhārayāmāsa rājā śāpabhayānmuneḥ // (19.2)
Par.?
atha sarvam upanyastam agrataścyavanasya tat / (20.1)
Par.?
tataḥ sarvaṃ samānīya tacca śayyāsanaṃ muniḥ // (20.2)
Par.?
vastraiḥ śubhair avacchādya bhojanopaskaraiḥ saha / (21.1)
Par.?
sarvam ādīpayāmāsa cyavano bhṛgunandanaḥ // (21.2)
Par.?
na ca tau cakratuḥ kopaṃ daṃpatī sumahāvratau / (22.1)
Par.?
tayoḥ samprekṣator eva punar antarhito 'bhavat // (22.2)
Par.?
tatraiva ca sa rājarṣistasthau tāṃ rajanīṃ tadā / (23.1)
Par.?
sabhāryo vāgyataḥ śrīmānna ca taṃ kopa āviśat // (23.2)
Par.?
nityaṃ saṃskṛtam annaṃ tu vividhaṃ rājaveśmani / (24.1)
Par.?
śayanāni ca mukhyāni pariṣekāśca puṣkalāḥ // (24.2)
Par.?
vastraṃ ca vividhākāram abhavat samupārjitam / (25.1)
Par.?
na śaśāka tato draṣṭum antaraṃ cyavanastadā // (25.2)
Par.?
punar eva ca viprarṣiḥ provāca kuśikaṃ nṛpam / (26.1)
Par.?
sabhāryo māṃ rathenāśu vaha yatra bravīmyaham // (26.2)
Par.?
tatheti ca prāha nṛpo nirviśaṅkastapodhanam / (27.1)
Par.?
krīḍāratho 'stu bhagavann uta sāṃgrāmiko rathaḥ // (27.2)
Par.?
ityuktaḥ sa munistena rājñā hṛṣṭena tad vacaḥ / (28.1)
Par.?
cyavanaḥ pratyuvācedaṃ hṛṣṭaḥ parapuraṃjayam // (28.2)
Par.?
sajjīkuru rathaṃ kṣipraṃ yaste sāṃgrāmiko mataḥ / (29.1)
Par.?
sāyudhaḥ sapatākaśca saśaktiḥ kaṇayaṣṭimān // (29.2)
Par.?
kiṅkiṇīśatanirghoṣo yuktastomarakalpanaiḥ / (30.1)
Par.?
gadākhaḍganibaddhaśca parameṣuśatānvitaḥ // (30.2)
Par.?
tataḥ sa taṃ tathetyuktvā kalpayitvā mahāratham / (31.1)
Par.?
bhāryāṃ vāme dhuri tadā cātmānaṃ dakṣiṇe tathā // (31.2)
Par.?
tridaṃṣṭraṃ vajrasūcyagraṃ pratodaṃ tatra cādadhat / (32.1)
Par.?
sarvam etat tato dattvā nṛpo vākyam athābravīt // (32.2)
Par.?
bhagavan kva ratho yātu bravītu bhṛgunandanaḥ / (33.1)
Par.?
yatra vakṣyasi viprarṣe tatra yāsyati te rathaḥ // (33.2)
Par.?
evam uktastu bhagavān pratyuvācātha taṃ nṛpam / (34.1)
Par.?
itaḥprabhṛti yātavyaṃ padakaṃ padakaṃ śanaiḥ // (34.2)
Par.?
śramo mama yathā na syāt tathā me chandacāriṇau / (35.1)
Par.?
sukhaṃ caivāsmi voḍhavyo janaḥ sarvaśca paśyatu // (35.2)
Par.?
notsāryaḥ pathikaḥ kaścit tebhyo dāsyāmyahaṃ vasu / (36.1)
Par.?
brāhmaṇebhyaśca ye kāmān arthayiṣyanti māṃ pathi // (36.2)
Par.?
sarvaṃ dāsyāmyaśeṣeṇa dhanaṃ ratnāni caiva hi / (37.1)
Par.?
kriyatāṃ nikhilenaitanmā vicāraya pārthiva // (37.2)
Par.?
tasya tad vacanaṃ śrutvā rājā bhṛtyān athābravīt / (38.1)
Par.?
yad yad brūyānmunistat tat sarvaṃ deyam aśaṅkitaiḥ // (38.2)
Par.?
tato ratnānyanekāni striyo yugyam ajāvikam / (39.1)
Par.?
kṛtākṛtaṃ ca kanakaṃ gajendrāścācalopamāḥ // (39.2)
Par.?
anvagacchanta tam ṛṣiṃ rājāmātyāśca sarvaśaḥ / (40.1)
Par.?
hāhābhūtaṃ ca tat sarvam āsīnnagaram ārtimat // (40.2)
Par.?
tau tīkṣṇāgreṇa sahasā pratodena pracoditau / (41.1)
Par.?
pṛṣṭhe viddhau kaṭe caiva nirvikārau tam ūhatuḥ // (41.2)
Par.?
vepamānau
virāhārau pañcāśadrātrakarśitau / (42.1)
Par.?
kathaṃcid ūhatur vīrau daṃpatī taṃ rathottamam // (42.2)
Par.?
bahuśo bhṛśaviddhau tau kṣaramāṇau kṣatodbhavam / (43.1)
Par.?
dadṛśāte mahārāja puṣpitāviva kiṃśukau // (43.2)
Par.?
tau dṛṣṭvā pauravargastu bhṛśaṃ śokaparāyaṇaḥ / (44.1)
Par.?
abhiśāpabhayāt trasto na ca kiṃcid uvāca ha // (44.2)
Par.?
dvandvaśaścābruvan sarve paśyadhvaṃ tapaso balam / (45.1)
Par.?
kruddhā api muniśreṣṭhaṃ vīkṣituṃ naiva śaknumaḥ // (45.2)
Par.?
aho bhagavato vīryaṃ maharṣer bhāvitātmanaḥ / (46.1)
Par.?
rājñaścāpi sabhāryasya dhairyaṃ paśyata yādṛśam // (46.2)
Par.?
śrāntāvapi hi kṛcchreṇa ratham etaṃ samūhatuḥ / (47.1)
Par.?
na caitayor vikāraṃ vai dadarśa bhṛgunandanaḥ // (47.2)
Par.?
bhīṣma uvāca / (48.1)
Par.?
tataḥ sa nirvikārau tau dṛṣṭvā bhṛgukulodvahaḥ / (48.2)
Par.?
vasu
viśrāṇayāmāsa yathā vaiśravaṇastathā // (48.3)
Par.?
tatrāpi rājā prītātmā yathājñaptam athākarot / (49.1)
Par.?
tato 'sya bhagavān prīto babhūva munisattamaḥ // (49.2)
Par.?
avatīrya rathaśreṣṭhād daṃpatī tau mumoca ha / (50.1)
Par.?
vimocya caitau vidhivat tato vākyam uvāca ha // (50.2)
Par.?
snigdhagambhīrayā vācā bhārgavaḥ suprasannayā / (51.1)
Par.?
dadāni vāṃ varaṃ śreṣṭhaṃ tad brūtām iti bhārata // (51.2)
Par.?
sukumārau ca tau vidvān karābhyāṃ munisattamaḥ / (52.1)
Par.?
pasparśāmṛtakalpābhyāṃ snehād bharatasattama // (52.2)
Par.?
athābravīnnṛpo vākyaṃ śramo nāstyāvayor iha / (53.1)
Par.?
viśrāntau svaḥ prabhāvāt te dhyānenaiveti bhārgava // (53.2)
Par.?
atha tau bhagavān prāha prahṛṣṭaścyavanastadā / (54.1)
Par.?
na vṛthā vyāhṛtaṃ pūrvaṃ yanmayā tad bhaviṣyati // (54.2)
Par.?
ramaṇīyaḥ samuddeśo gaṅgātīram idaṃ śubham / (55.1)
Par.?
kaṃcit kālaṃ vrataparo nivatsyāmīha pārthiva // (55.2)
Par.?
gamyatāṃ svapuraṃ putra viśrāntaḥ punar eṣyasi / (56.1)
Par.?
ihasthaṃ māṃ sabhāryastvaṃ draṣṭāsi śvo narādhipa // (56.2)
Par.?
na ca manyustvayā kāryaḥ śreyaste samupasthitam / (57.1)
Par.?
yat kāṅkṣitaṃ hṛdisthaṃ te tat sarvaṃ sambhaviṣyati // (57.2)
Par.?
ityevam uktaḥ kuśikaḥ prahṛṣṭenāntarātmanā / (58.1)
Par.?
provāca muniśārdūlam idaṃ vacanam arthavat // (58.2)
Par.?
na me manyur mahābhāga pūto 'smi bhagavaṃstvayā / (59.1)
Par.?
saṃvṛttau yauvanasthau svo vapuṣmantau balānvitau // (59.2)
Par.?
pratodena vraṇā ye me sabhāryasya kṛtāstvayā / (60.1)
Par.?
tānna paśyāmi gātreṣu svastho 'smi saha bhāryayā // (60.2)
Par.?
imāṃ ca devīṃ paśyāmi mune divyāpsaropamām / (61.1) Par.?
śriyā paramayā yuktāṃ yathādṛṣṭāṃ mayā purā // (61.2)
Par.?
tava prasādāt saṃvṛttam idaṃ sarvaṃ mahāmune / (62.1)
Par.?
naitaccitraṃ tu bhagavaṃstvayi satyaparākrama // (62.2)
Par.?
ityuktaḥ pratyuvācedaṃ cyavanaḥ kuśikaṃ tadā / (63.1)
Par.?
āgacchethāḥ sabhāryaśca tvam iheti narādhipa // (63.2)
Par.?
ityuktaḥ samanujñāto rājarṣir abhivādya tam / (64.1)
Par.?
prayayau vapuṣā yukto nagaraṃ devarājavat // (64.2)
Par.?
tata enam upājagmur amātyāḥ sapurohitāḥ / (65.1)
Par.?
balasthā gaṇikāyuktāḥ sarvāḥ prakṛtayastathā // (65.2)
Par.?
tair vṛtaḥ kuśiko rājā śriyā paramayā jvalan / (66.1)
Par.?
praviveśa puraṃ hṛṣṭaḥ pūjyamāno 'tha bandibhiḥ // (66.2)
Par.?
tataḥ praviśya nagaraṃ kṛtvā sarvāhṇikakriyāḥ / (67.1)
Par.?
bhuktvā sabhāryo rajanīm uvāsa sa mahīpatiḥ // (67.2)
Par.?
tatastu tau navam abhivīkṣya yauvanaṃ parasparaṃ vigatajarāvivāmarau / (68.1)
Par.?
nanandatuḥ śayanagatau vapurdharau śriyā yutau dvijavaradattayā tayā // (68.2)
Par.?
sa cāpy ṛṣir bhṛgukulakīrtivardhanas tapodhano vanam abhirāmam ṛddhimat / (69.1)
Par.?
manīṣayā bahuvidharatnabhūṣitaṃ sasarja yannāsti śatakrator api // (69.2)
Par.?
Duration=0.30743813514709 secs.