Texts

Help

Select a text:
Bibliography
Select a chapter:
 (no revisions)
Associated topic(s): karman doctrine, triguṇa

Show parallels  Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 8679
  • Click on a sentence to show its analysis
  • Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
brahmovāca / (1.1) Par.?
tad avyaktam anudriktaṃ sarvavyāpi dhruvaṃ sthiram / (1.2) Par.?
navadvāraṃ puraṃ vidyāt triguṇaṃ pañcadhātukam // (1.3) Par.?
ekādaśaparikṣepaṃ mano vyākaraṇātmakam / (2.1) Par.?
buddhisvāmikam ityetat param ekādaśaṃ bhavet // (2.2) Par.?
trīṇi srotāṃsi yānyasminn āpyāyante punaḥ punaḥ / (3.1) Par.?
praṇāḍyastisra evaitāḥ pravartante guṇātmikāḥ // (3.2) Par.?
tamo rajastathā sattvaṃ guṇān etān pracakṣate / (4.1) Par.?
anyonyamithunāḥ sarve tathānyonyānujīvinaḥ // (4.2) Par.?
anyonyāpāśrayāścaiva tathānyonyānuvartinaḥ / (5.1) Par.?
anyonyavyatiṣaktāśca triguṇāḥ pañca dhātavaḥ // (5.2) Par.?
tamaso mithunaṃ sattvaṃ sattvasya mithunaṃ rajaḥ / (6.1) Par.?
rajasaścāpi sattvaṃ syāt sattvasya mithunaṃ tamaḥ // (6.2) Par.?
niyamyate tamo yatra rajastatra pravartate / (7.1) Par.?
niyamyate rajo yatra sattvaṃ tatra pravartate // (7.2) Par.?
naiśātmakaṃ tamo vidyāt triguṇaṃ mohasaṃjñitam / (8.1) Par.?
adharmalakṣaṇaṃ caiva niyataṃ pāpakarmasu // (8.2) Par.?
pravṛttyātmakam evāhū rajaḥ paryāyakārakam / (9.1) Par.?
pravṛttaṃ sarvabhūteṣu dṛśyatotpattilakṣaṇam // (9.2) Par.?
prakāśaṃ sarvabhūteṣu lāghavaṃ śraddadhānatā / (10.1) Par.?
sāttvikaṃ rūpam evaṃ tu lāghavaṃ sādhusaṃmitam // (10.2) Par.?
eteṣāṃ guṇatattvaṃ hi vakṣyate hetvahetubhiḥ / (11.1) Par.?
samāsavyāsayuktāni tattvatastāni vitta me // (11.2) Par.?
saṃmoho 'jñānam atyāgaḥ karmaṇām avinirṇayaḥ / (12.1) Par.?
svapnaḥ stambho bhayaṃ lobhaḥ śokaḥ sukṛtadūṣaṇam // (12.2) Par.?
asmṛtiścāvipākaśca nāstikyaṃ bhinnavṛttitā / (13.1) Par.?
nirviśeṣatvam andhatvaṃ jaghanyaguṇavṛttitā // (13.2) Par.?
akṛte kṛtamānitvam ajñāne jñānamānitā / (14.1) Par.?
amaitrī vikṛto bhāvo 'śraddhā mūḍhabhāvanā // (14.2) Par.?
anārjavam asaṃjñatvaṃ karma pāpam acetanā / (15.1) Par.?
gurutvaṃ sannabhāvatvam asitatvam avāg gatiḥ // (15.2) Par.?
sarva ete guṇā viprāstāmasāḥ saṃprakīrtitāḥ / (16.1) Par.?
ye cānye niyatā bhāvā loke 'sminmohasaṃjñitāḥ // (16.2) Par.?
tatra tatra niyamyante sarve te tāmasā guṇāḥ / (17.1) Par.?
parivādakathā nityaṃ devabrāhmaṇavaidikāḥ // (17.2) Par.?
atyāgaścābhimānaśca moho manyustathākṣamā / (18.1) Par.?
matsaraścaiva bhūteṣu tāmasaṃ vṛttam iṣyate // (18.2) Par.?
vṛthārambhāśca ye kecid vṛthādānāni yāni ca / (19.1) Par.?
vṛthābhakṣaṇam ityetat tāmasaṃ vṛttam iṣyate // (19.2) Par.?
ativādo 'titikṣā ca mātsaryam atimānitā / (20.1) Par.?
aśraddadhānatā caiva tāmasaṃ vṛttam iṣyate // (20.2) Par.?
evaṃvidhāstu ye kecil loke 'smin pāpakarmiṇaḥ / (21.1) Par.?
manuṣyā bhinnamaryādāḥ sarve te tāmasā janāḥ // (21.2) Par.?
teṣāṃ yoniṃ pravakṣyāmi niyatāṃ pāpakarmaṇām / (22.1) Par.?
avāṅnirayabhāvāya tiryaṅnirayagāminaḥ // (22.2) Par.?
sthāvarāṇi ca bhūtāni paśavo vāhanāni ca / (23.1) Par.?
kravyādā dandaśūkāśca kṛmikīṭavihaṃgamāḥ // (23.2) Par.?
aṇḍajā jantavo ye ca sarve cāpi catuṣpadāḥ / (24.1) Par.?
unmattā badhirā mūkā ye cānye pāparogiṇaḥ // (24.2) Par.?
magnāstamasi durvṛttāḥ svakarmakṛtalakṣaṇāḥ / (25.1) Par.?
avāksrotasa ityete magnāstamasi tāmasāḥ // (25.2) Par.?
teṣām utkarṣam udrekaṃ vakṣyāmyaham ataḥ param / (26.1) Par.?
yathā te sukṛtāṃl lokāṃl labhante puṇyakarmiṇaḥ // (26.2) Par.?
anyathā pratipannāstu vivṛddhā ye ca karmasu / (27.1) Par.?
svakarmaniratānāṃ ca brāhmaṇānāṃ śubhaiṣiṇām // (27.2) Par.?
saṃskāreṇordhvam āyānti yatamānāḥ salokatām / (28.1) Par.?
svargaṃ gacchanti devānām ityeṣā vaidikī śrutiḥ // (28.2) Par.?
anyathā pratipannāstu vivṛddhāḥ sveṣu karmasu / (29.1) Par.?
punarāvṛttidharmāṇaste bhavantīha mānuṣāḥ // (29.2) Par.?
pāpayoniṃ samāpannāścaṇḍālā mūkacūcukāḥ / (30.1) Par.?
varṇān paryāyaśaścāpi prāpnuvantyuttarottaram // (30.2) Par.?
śūdrayonim atikramya ye cānye tāmasā guṇāḥ / (31.1) Par.?
srotomadhye samāgamya vartante tāmase guṇe // (31.2) Par.?
abhiṣaṅgastu kāmeṣu mahāmoha iti smṛtaḥ / (32.1) Par.?
ṛṣayo munayo devā muhyantyatra sukhepsavaḥ // (32.2) Par.?
tamo moho mahāmohastāmisraḥ krodhasaṃjñitaḥ / (33.1) Par.?
maraṇaṃ tvandhatāmisraṃ tāmisraṃ krodha ucyate // (33.2) Par.?
bhāvato guṇataścaiva yonitaścaiva tattvataḥ / (34.1) Par.?
sarvam etat tamo viprāḥ kīrtitaṃ vo yathāvidhi // (34.2) Par.?
ko nvetad budhyate sādhu ko nvetat sādhu paśyati / (35.1) Par.?
atattve tattvadarśī yastamasastattvalakṣaṇam // (35.2) Par.?
tamoguṇā vo bahudhā prakīrtitā yathāvad uktaṃ ca tamaḥ parāvaram / (36.1) Par.?
naro hi yo veda guṇān imān sadā sa tāmasaiḥ sarvaguṇaiḥ pramucyate // (36.2) Par.?
Duration=0.1455819606781 secs.