Texts

Help

Select a text:
Bibliography
Select a chapter:
 (no revisions)
Associated topic(s): correct behaviour, samāvartana

Show parallels  Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 13006
  • Click on a sentence to show its analysis
  • Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
samāvartana
vedam adhītya vratāni caritvā brāhmaṇaḥ snāsyan saṃbhārān upakalpayate 'hataṃ vāsa erakāṃ snānam anulepanaṃ sumanasa āñjanam ādarśam ahate vāsasī trivṛtaṃ maṇiṃ vaiṇavaṃ daṇḍaṃ śukle upānahau // (1) Par.?
veda
ac.s.m.
adhī,
Abs., indecl.
vrata
ac.p.n.
car,
Abs., indecl.
snā
Fut., n.s.m.
sambhāra
ac.p.m.
upakalpay,
3. sg., Pre. ind.
root
ahata
ac.s.n.
vāsas,
ac.s.n.
erakā
ac.s.f.
snāna
ac.s.n.
anulepana
ac.s.n.
sumanas
ac.p.f.
āñjana
ac.s.n.
ādarśa
ac.s.m.
ahata
ac.d.n.
vāsas,
ac.d.n.
trivṛt
ac.s.m.
maṇi,
ac.s.m.
vaiṇava
ac.s.m.
daṇḍa,
ac.s.m.
śukla
ac.d.f.
upānah.
ac.d.f.
nāpita upakᄆpta uttarata upatiṣṭhati // (2) Par.?
nāpita
n.s.m.
upakᄆp
PPP, n.s.m.
uttaratas
indecl.
upasthā.
3. sg., Pre. ind.
root
erakām āstīryāhatena vāsasodagdaśena pracchādya tatrainaṃ prāṅmukham upaveśya daṇḍam apsu pādayed dviṣatāṃ vajro 'sīti // (3) Par.?
erakā
ac.s.f.
āstṛ
Abs., indecl.
∞ ahata
i.s.n.
vāsas
i.s.n.
∞ udañc
comp.
∞ daśā
i.s.n.
pracchāday,
Abs., indecl.
tatra
indecl.
∞ enad
ac.s.m.
prāñc
comp.
∞ mukha
ac.s.m.
upaveśay,
Abs., indecl.
daṇḍa
ac.s.m.
ap
l.p.f.
pāday.
3. sg., Pre. opt.
root
dviṣ
Pre. ind., g.p.m.
vajra
n.s.m.
as
2. sg., Pre. ind.
∞ iti.
indecl.
mekhalāṃ visraṃsayed ud uttamam iti // (4) Par.?
mekhalā
ac.s.f.
visraṃsay.
3. sg., Pre. opt.
root
ud
indecl.
uttama
ac.s.m.
iti.
indecl.
tāṃ caivāpsu pādayet // (5) Par.?
tad
ac.s.f.
ca
indecl.
∞ eva
indecl.
∞ ap
l.p.f.
pāday.
3. sg., Pre. opt.
root
keśāntakaraṇena mantrā vyākhyātāḥ // (6) Par.?
mantra
n.p.m.
→ parivāpana (7.0) [conj]
vyākhyā.
PPP, n.p.m.
root
parivāpanaṃ ca // (7) Par.?
parivāpana
n.s.n.
← mantra (6.0) [conj]
ca.
indecl.
śiro 'gre vapate tataḥ śmaśrūṇi tata itarāṇyaṅgānyanupūrveṇa // (8) Par.?
śiras
ac.s.n.
agra
l.s.n.
vap,
3. sg., Pre. ind.
root
tatas
indecl.
śmaśru,
ac.p.n.
tatas
indecl.
itara
ac.p.n.
∞ aṅga
ac.p.n.
∞ anupūrva.
i.s.n.
keśaśmaśrulomanakhānyaśvatthasya mūle nikhaned udumbarasya vāpahato me pāpmeti // (9) Par.?
keśa
comp.
∞ śmaśru
comp.
∞ loman
comp.
∞ nakha
ac.p.n.
∞ aśvattha
g.s.m.
mūla
l.s.n.
nikhan.
3. sg., Pre. opt.
root
udumbara
g.s.m.

indecl.
∞ apahan
PPP, n.s.m.
mad
g.s.a.
pāpman
n.s.m.
∞ iti.
indecl.
śītoṣṇābhir adbhir hiraṇyāntarhitābhir enaṃ snāpayecchivā naḥ śaṃtamā bhava sumṛḍīkā sarasvati mā te vyoma saṃdṛśīti // (10) Par.?
śīta
comp.
∞ uṣṇa
i.p.f.
ap
i.p.f.
∞ antardhā
PPP, i.p.f.
enad
ac.s.m.
snāpay
3. sg., Pre. opt.
root
∞ śiva
n.s.f.
mad
g.p.a.
śaṃtama
n.s.f.
bhū
2. sg., Pre. imp.
su
indecl.
∞ mṛḍīka
n.s.f.
sarasvatī.
v.s.f.

indecl.
tvad
g.s.a.
vyoman
n.s.n.
∞ iti.
indecl.
rohiṇyāṃ snāyāt // (11) Par.?
rohiṇī
l.s.f.
snā.
3. sg., Pre. opt.
root
prajāpater vā etan nakṣatram // (12) Par.?
vai
indecl.
etad
n.s.n.
nakṣatra.
n.s.n.
root
prajāvān bhūyāsam iti // (13) Par.?
prajāvat
n.s.m.
bhū
1. sg., Prec.
root
iti.
indecl.
mṛgaśirasi snāyāt // (14) Par.?
snā.
3. sg., Pre. opt.
root
somasya vā etannakṣatram // (15) Par.?
soma
g.s.m.
vai
indecl.
etad
n.s.n.
∞ nakṣatra.
n.s.n.
root
somejyā mopanamed iti // (16) Par.?
soma
comp.
∞ ijyā
n.s.f.
mad
ac.s.a.
∞ upanam
3. sg., Pre. opt.
root
iti.
indecl.
tiṣye snāyāt // (17) Par.?
tiṣya
l.s.m.
snā.
3. sg., Pre. opt.
root
bṛhaspater vā etannakṣatram // (18) Par.?
vai
indecl.
etad
n.s.n.
∞ nakṣatra.
n.s.n.
root
brahma bṛhaspatiḥ // (19) Par.?
brahman
n.s.n.
root
brahmavarcasī bhūyāsam iti // (20) Par.?
bhū
1. sg., Prec.
root
iti.
indecl.
haste snāyāt // (21) Par.?
hasta
l.s.m.
snā.
3. sg., Pre. opt.
root
savitur vā etannakṣatram // (22) Par.?
savitṛ
g.s.m.
vai
indecl.
etad
n.s.n.
∞ nakṣatra.
n.s.n.
root
savitṛprasūto bhūyāsam iti // (23) Par.?
∞ prasū
PPP, n.s.m.
bhū
1. sg., Prec.
root
iti.
indecl.
anūrādhāsu snāyāt // (24) Par.?
snā.
3. sg., Pre. opt.
root
mitrasya vā etannakṣatram // (25) Par.?
mitra
g.s.m.
vai
indecl.
etad
n.s.n.
∞ nakṣatra.
n.s.n.
root
mitrāṇāṃ priyo bhūyāsam iti // (26) Par.?
mitra
g.p.m.
priya
n.s.m.
bhū
1. sg., Prec.
root
iti.
indecl.
śravaṇe snāyāt // (27) Par.?
snā.
3. sg., Pre. opt.
root
viṣṇor vā etan nakṣatram // (28) Par.?
viṣṇu
g.s.m.
vai
indecl.
etad
n.s.n.
nakṣatra.
n.s.n.
root
yajño vai viṣṇuḥ // (29) Par.?
yajña
n.s.m.
root
vai
indecl.
viṣṇu.
n.s.m.
yajño mopanamed iti // (30) Par.?
yajña
n.s.m.
mad
ac.s.a.
∞ upanam
3. sg., Pre. opt.
root
iti.
indecl.
tam ahatena vāsasā paridadhīta parīmaṃ someti // (31) Par.?
tad
ac.s.m.
ahata
i.s.n.
vāsas
i.s.n.
paridhā.
3. sg., Pre. opt.
root
pari
indecl.
∞ idam
ac.s.m.
soma
v.s.m.
∞ iti.
indecl.
savyam agre 'kṣyañjīta yaśasā meti // (32) Par.?
savya
ac.s.n.
agra
l.s.n.
akṣi
ac.s.n.
∞ añj.
3. sg., Pre. opt.
root
→ dakṣiṇa (33.0) [conj]
yaśas
i.s.n.
mad
ac.s.a.
∞ iti.
indecl.
atha dakṣiṇam // (33) Par.?
atha
indecl.
dakṣiṇa.
ac.s.n.
← añj (32.0) [conj]
trivṛtaṃ maṇiṃ kaṇṭhe pratimuñcate // (34) Par.?
trivṛt
ac.s.m.
maṇi
ac.s.m.
pratimuc.
3. sg., Pre. ind.
root
→ kāma (35.0) [conj]
→ kāma (36.0) [conj]
→ kāma (37.0) [conj]
pālāśaṃ svastyayanakāmaḥ svastyayano 'sīti // (35) Par.?
pālāśa
ac.s.m.
∞ kāma.
n.s.m.
← pratimuc (34.0) [conj]
as
2. sg., Pre. ind.
∞ iti.
indecl.
bailvaṃ brahmavarcasakāmo brahmavarcasī bhūyāsam iti // (36) Par.?
bailva
ac.s.m.
∞ kāma.
n.s.m.
← pratimuc (34.0) [conj]
bhū
1. sg., Prec.
iti.
indecl.
arkam annādyakāmo 'rkavān annādo bhūyāsam iti // (37) Par.?
arka
ac.s.m.
∞ kāma.
n.s.m.
← pratimuc (34.0) [conj]
arkavat
n.s.m.
anna
comp.
∞ āda
n.s.m.
bhū
1. sg., Prec.
iti.
indecl.
gandharvo 'si viśvāvasuḥ sa mā pāhi sa mā gopāyeti vaiṇavaṃ daṇḍam upādatte // (38) Par.?
gandharva
n.s.m.
as
2. sg., Pre. ind.
viśvāvasu.
n.s.m.
tad
n.s.m.
mad
ac.s.a.
.
2. sg., Pre. imp.
tad
n.s.m.
mad
ac.s.a.
gopāy
2. sg., Pre. imp.
∞ iti.
indecl.
vaiṇava
ac.s.m.
daṇḍa
ac.s.m.
upādā.
3. sg., Pre. ind.
root
upānahāvādadhīta netre stho nayataṃ mām iti // (39) Par.?
upānah
ac.d.f.
∞ ādhā.
3. sg., Pre. opt.
root
netra
n.d.n.
as.
2. du., Pre. ind.

2. du., Pre. imp.
mad
ac.s.a.
iti.
indecl.
dakṣiṇam agre pratimuñcate // (40) Par.?
agra
l.s.n.
pratimuc.
3. sg., Pre. ind.
root
tasya vratāni bhavanti // (41) Par.?
tad
g.s.n.
vrata
n.p.n.
root
bhū.
3. pl., Pre. ind.
nājātalomnyopahāsam icchet // (42) Par.?
na
indecl.
∞ a
indecl.
∞ jan
PPP, comp.
∞ loman
i.s.f.
∞ upahāsa
ac.s.m.
iṣ.
3. sg., Pre. opt.
root
varṣati na dhāvet // (43) Par.?
vṛṣ
Pre. ind., l.s.m.
na
indecl.
dhāv.
3. sg., Pre. opt.
root
nopānahau svayaṃ haret // (44) Par.?
na
indecl.
∞ upānah
ac.d.f.
svayam
indecl.
hṛ.
3. sg., Pre. opt.
root
na phalāni svayaṃ pracinvīta // (45) Par.?
na
indecl.
phala
ac.p.n.
svayam
indecl.
praci.
3. sg., Pre. opt.
root
na pratisāyaṃ grāmāntaraṃ vrajet // (46) Par.?
na
indecl.
grāma
comp.
∞ antara
ac.s.m.
vraj.
3. sg., Pre. opt.
root
→ eka (47.0) [conj]
naiko vṛṣalaiḥ saha // (47) Par.?
na
indecl.
∞ eka
n.s.m.
← vraj (46.0) [conj]
vṛṣala
i.p.m.
saha.
indecl.
nodapānam avekṣet // (48) Par.?
na
indecl.
∞ udapāna
ac.s.n.
avekṣ.
3. sg., Pre. opt.
root
na vṛkṣam ārohet // (49) Par.?
na
indecl.
vṛkṣa
ac.s.m.
āruh.
3. sg., Pre. opt.
root
na saṃkramam ārohet // (50) Par.?
na
indecl.
saṃkrama
ac.s.m.
āruh.
3. sg., Pre. opt.
root
nānantardhāyāsīta // (51) Par.?
na
indecl.
∞ an
indecl.
∞ antardhā
Abs., indecl.
∞ ās.
3. sg., Pre. opt.
root
nāparayā dvārā prapannam annam aśnīyāt // (52) Par.?
na
indecl.
∞ apara
i.s.f.
dvār
i.s.f.
prapad
PPP, ac.s.n.
anna
ac.s.n.
.
3. sg., Pre. opt.
root
→ śukta (53.0) [conj]
→ pakva (54.0) [conj]
→ paryuṣita (55.0) [conj]
na śuktam // (53) Par.?
na
indecl.
śukta.
ac.s.n.
← aś (52.0) [conj]
na dviḥpakvam // (54) Par.?
na
indecl.
dvis
indecl.
∞ pakva.
ac.s.n.
← aś (52.0) [conj]
na paryuṣitam anyatra śākamāṃsayavapiṣṭānnapṛthukaphāṇitadadhimadhughṛtebhyaḥ // (55) Par.?
na
indecl.
paryuṣita
ac.s.n.
← aś (52.0) [conj]
anyatra
indecl.
śāka
comp.
∞ māṃsa
comp.
∞ yava
comp.
∞ piṣṭa
comp.
∞ anna
comp.
∞ pṛthuka
comp.
∞ phāṇita
comp.
∞ dadhi
comp.
∞ madhu
comp.
∞ ghṛta.
ab.p.n.
nānarmaṇi haset // (56) Par.?
na
indecl.
∞ a
indecl.
∞ narman
l.s.n.
has.
3. sg., Pre. opt.
root
na nagnaḥ snāyāt // (57) Par.?
na
indecl.
nagna
n.s.m.
snā.
3. sg., Pre. opt.
root
śuktā vāco na bhāṣeta // (58) Par.?
śukta
ac.p.f.
vāc
ac.p.f.
na
indecl.
bhāṣ.
3. sg., Pre. opt.
root
janavādaṃ kalahāṃśca varjayet // (59) Par.?
janavāda
ac.s.m.
kalaha
ac.p.m.
∞ ca
indecl.
varjay.
3. sg., Pre. opt.
root
trayaḥ snātakā bhavantīti ha smāhāruṇir gautamo vidyāsnātako vratasnātako vidyāvratasnātaka iti // (60) Par.?
tri
n.p.m.
snātaka
n.p.m.
bhū
3. pl., Pre. ind.
∞ iti
indecl.
ha
indecl.
sma
indecl.
∞ ah
3. sg., Perf.
root
∞ aruṇi
n.s.m.
gautama
n.s.m.
iti.
indecl.
teṣām uttamaḥ śreṣṭhaḥ // (61) Par.?
tad
g.p.n.
uttama
n.s.m.
śreṣṭha.
n.s.m.
root
tulyau pūrvau // (62) Par.?
tulya
n.d.m.
root
pūrva.
n.d.m.
snātvācāryaṃ brūyānmadhuparkaṃ me bhavān ānayatviti // (63) Par.?
snā
Abs., indecl.
∞ ācārya
ac.s.m.
brū
3. sg., Pre. opt.
root
∞ madhuparka
ac.s.m.
mad
d.s.a.
bhavat
n.s.m.
ānī
3. sg., Pre. imp.
∞ iti.
indecl.
ācāryakalpo vai // (64) Par.?
∞ kalpa
n.s.m.
root
vai.
indecl.
tasmai prāṅmukhāyāsīnāya madhuparkam āharet // (65) Par.?
tad
d.s.m.
prāñc
comp.
∞ mukha
d.s.m.
∞ ās
PPP, d.s.m.
madhuparka
ac.s.m.
āhṛ.
3. sg., Pre. opt.
root
→ ācamanīya (66.0) [conj]
viṣṭarapādyārghyācamanīyānyekaikam anupūrveṇa // (66) Par.?
∞ pādya
comp.
∞ arghya
comp.
∞ ācamanīya
ac.p.n.
← āhṛ (65.0) [conj]
∞ ekaika
ac.s.n.
anupūrva.
i.s.n.
viṣṭaram adhyāste // (67) Par.?
adhyās.
3. sg., Pre. ind.
root
pādyena pādau prakṣālayate mayi śrīḥ śrayatām iti // (68) Par.?
pādya
i.s.n.
pāda
ac.d.m.
prakṣālay.
3. sg., Pre. ind.
root
→ pāda (69.0) [conj]
→ dakṣiṇa (70.0) [conj]
mad
l.s.a.
śrī
n.s.f.
śri
3. sg., Pre. imp.
iti.
indecl.
savyaṃ pādam agre śūdrā cenmayi padyā virāḍ iti // (69) Par.?
savya
ac.s.m.
pāda
ac.s.m.
← prakṣālay (68.0) [conj]
agra.
l.s.n.
śūdrā
n.s.f.
ced
indecl.
∞ mad
l.s.a.
padya
n.s.f.
virāj
n.s.f.
iti.
indecl.
atha dakṣiṇaṃ mayi varca ityarghyaṃ pratigṛhṇīyāt // (70) Par.?
atha
indecl.
dakṣiṇa.
ac.s.m.
← prakṣālay (68.0) [conj]
mad
l.s.a.
varcas
n.s.n.
iti
indecl.
∞ arghya
ac.s.n.
pratigrah.
3. sg., Pre. opt.
root
ācamanīyābhir ācāmet // (71) Par.?
ācam
Ger., i.p.f.
ācam.
3. sg., Pre. opt.
root
pātracamasaṃ viṣṭaropahitam adhastāt // (72) Par.?
pātra
comp.
∞ camasa
ac.s.m.
root
∞ upadhā
PPP, ac.s.m.
adhastāt.
indecl.
viṣṭarau saṃhitāgrau bhavataḥ // (73) Par.?
saṃdhā
PPP, comp.
∞ agra
n.d.m.
root
bhū.
3. du., Pre. ind.
ekaviṣṭara uttarataḥ // (74) Par.?
eka
comp.
∞ viṣṭara
n.s.m.
uttaratas.
indecl.
root
tayor madhye dadhi madhu saṃnihite bhavataḥ // (75) Par.?
tad
g.d.m.
madhya
l.s.n.
dadhi
n.s.n.
madhu
n.s.n.
saṃnidhā
PPP, n.d.n.
root
bhū.
3. du., Pre. ind.
dadhnā ced dadhimanthaḥ // (76) Par.?
dadhi
i.s.n.
ced,
indecl.
dadhimantha.
n.s.m.
root
adbhiś ced udamanthaḥ // (77) Par.?
ap
i.p.f.
ced,
indecl.
udamantha.
n.s.m.
root
payasā cet payasyaḥ // (78) Par.?
payas
i.s.n.
ced,
indecl.
payasya.
n.s.m.
root
taṃ pratigṛhṇīyād devasya tveti // (79) Par.?
tad
ac.s.m.
pratigrah
3. sg., Pre. opt.
root
deva
g.s.m.
tvad
ac.s.a.
∞ iti.
indecl.
taṃ pratigṛhya bhūmau pratiṣṭhāpyāvaghṛṣyāṅguṣṭhenopakaniṣṭhikayā ca mahyaṃ tvā yaśase 'nnādyāya brahmavarcasāyeti triḥ prāśnīyāt // (80) Par.?
tad
ac.s.m.
pratigrah,
Abs., indecl.
bhūmi
l.s.f.
pratiṣṭhāpay
Abs., indecl.
∞ avaghṛṣ
Abs., indecl.
∞ aṅguṣṭha
i.s.m.
∞ upakaniṣṭhikā
i.s.f.
ca,
indecl.
mad
d.s.a.
tvad
ac.s.a.
yaśas
d.s.n.
annādya
d.s.n.
∞ iti,
indecl.
tris
indecl.
prāś.
3. sg., Pre. opt.
root
śeṣam uttarataḥ pratigṛhya brāhmaṇāya dadyāt // (81) Par.?
śeṣa
ac.s.m.
uttaratas
indecl.
pratigrah,
Abs., indecl.
.
3. sg., Pre. opt.
root
→ abrāhmaṇa (82.0) [conj]
abhyukṣya vābrāhmaṇāya // (82) Par.?
abhyukṣ,
Abs., indecl.

indecl.
∞ abrāhmaṇa.
d.s.m.
← dā (81.0) [conj]
garte vā nikhanet // (83) Par.?
garta
l.s.m.

indecl.
nikhan.
3. sg., Pre. opt.
root
paraḥ svadhitipāṇir gāṃ dṛṣṭvāha gaur gaur iti tām abhimantrayate gaur dhenur iti // (84) Par.?
paras
indecl.
∞ pāṇi
n.s.m.
go
ac.s.f.
dṛś
Abs., indecl.
∞ ha.
indecl.
go
n.s.f.
go
n.s.f.
iti.
indecl.
tad
ac.s.f.
abhimantray.
3. sg., Pre. ind.
root
go
n.s.f.
dhenu
n.s.f.
iti.
indecl.
om utsṛjateti brūyāt // (85) Par.?
oṃ
indecl.
utsṛj
2. pl., Pre. imp.
∞ iti.
indecl.
brū.
3. sg., Pre. opt.
root
kartavyā cet kuruteti brūyāt // (86) Par.?
kṛ
Ger., n.s.f.
ced
indecl.
kṛ
2. pl., Pre. imp.
∞ iti
indecl.
brū.
3. sg., Pre. opt.
root
gaur dhenur havyā mātā rudrāṇāṃ duhitā vasūnāṃ svasādityānām amṛtasya nābhiḥ // (87) Par.?
go
n.s.f.
root
dhenu
n.s.f.
hu
Ger., n.s.f.
mātṛ
n.s.f.
rudra
g.p.m.
duhitṛ
n.s.f.
vasu
g.p.m.
svasṛ
n.s.f.
∞ āditya
g.p.m.
amṛta
g.s.n.
nābhi
n.s.f.
→ pra (88.0) [flat]
pra nu vocaṃ cikituṣe janāya mā gām anāgām aditiṃ vadhiṣṭa pibatūdakaṃ tṛṇāny attv iti // (88) Par.?
pra
indecl.
← nābhi (87.0) [flat]
nu
indecl.
vac
1. sg., Aor. inj.
cit
Perf., d.s.m.
jana.
d.s.m.

indecl.
go
ac.s.f.
anāga
ac.s.f.
aditi
ac.s.f.
vadh.
2. pl., Aor. inj.

3. sg., Pre. imp.
∞ udaka.
ac.s.n.
tṛṇa
ac.p.n.
ad
3. sg., Pre. imp.
iti.
indecl.
atha ṣaḍ arghyārhā bhavanty ṛtvig ācāryaḥ snātako rājābhiṣiktaḥ priyaḥ sakhā śrotriyaśceti // (89) Par.?
atha
indecl.
ṣaṣ
n.p.m.
arghya
comp.
∞ arha
n.p.m.
bhū,
3. pl., Pre. ind.
root
ṛtvij,
n.s.m.
ācārya,
n.s.m.
snātaka,
n.s.m.
rājan
n.s.m.
∞ abhiṣic,
PPP, n.s.m.
priya
n.s.m.
sakhi,
n.s.m.
śrotriya
n.s.m.
∞ ca
indecl.
∞ iti.
indecl.
tebhya ātithyaṃ gāṃ kuryāt // (90) Par.?
tad
d.p.m.
ātithya
ac.s.n.
go
ac.s.f.
kṛ.
3. sg., Pre. opt.
root
tām atithaya iti prokṣet // (91) Par.?
tad
ac.s.f.
atithi.
d.s.m.
iti
indecl.
prokṣ.
3. sg., Pre. opt.
root
Duration=0.16975998878479 secs.