Texts

śrī mārkaṇḍeya uvāca / (1.1) Par.?

ataḥ paraṃ pravakṣyāmi sā viśalyā hyabhūdyathā / (1.2) Par.?

āścaryabhūtā lokasya sarvapāpakṣayaṃkarī // (1.3) Par.?

brahmaṇo mānasaḥ putro mukhyo hyagnirajāyata / (2.1) Par.?

mukhyo vahniritiprokta ṛṣiḥ paramadhārmikaḥ // (2.2) Par.?

tasya svāhābhavatpatnī smṛtā dākṣāyaṇī tu sā / (3.1) Par.?

tasyāṃ mukhyā mahārāja trayaḥ putrāstadā 'bhavan // (3.2) Par.?

agnirāhavanīyastu dakṣiṇāgnistathaiva ca / (4.1) Par.?

gārhapatyastṛtīyastu trailokyaṃ yaiśca dhāryate // (4.2) Par.?

tathā vai gārhapatyo 'gnirjajñe putradvayaṃ śubham / (5.1) Par.?

padmakaḥ śaṅkunāmā ca tāvubhāvagnisattamau // (5.2) Par.?

vasannagnirnadītīre samāśritya mahattapaḥ / (6.1) Par.?

rudramārādhayāmāsa jitātmā susamāhitaḥ // (6.2) Par.?

daśavarṣasahasrāṇi cacāra vipulaṃ tapaḥ / (7.1) Par.?

tamuvāca mahādevaḥ prasanno vṛṣabhadhvajaḥ // (7.2) Par.?

bhobho brūhi mahābhāga yatte manasi vartate / (8.1) Par.?

dātā hyaham asaṃdeho yadyapi syāt sudurlabham // (8.2) Par.?

agniruvāca / (9.1) Par.?

narmadeyaṃ mahābhāgā sarito yāśca ṣoḍaśa / (9.2) Par.?

bhavantu mama patnyastāstvatprasādānmaheśvara // (9.3) Par.?

tāsu vai cintitān putrān agryān utpādayāmyaham / (10.1) Par.?

eṣa eva varo deva dīyatāṃ me maheśvara // (10.2) Par.?

īśvara uvāca / (11.1) Par.?

etāstu dhiṣṇināmnyo vai bhaviṣyanti saridvarāḥ / (11.2) Par.?

patnyastava viśālākṣyo vede khyātā na saṃśayaḥ // (11.3) Par.?

tāsāṃ putrā bhaviṣyanti hyagnayo ye 'dhvare smṛtāḥ / (12.1) Par.?

dhiṣṇyānāma suvikhyātā yāvadābhūtasamplavam // (12.2) Par.?

evamuktvā mahādevastatraivāntaradhīyata / (13.1) Par.?

narmadā ca saricchreṣṭhā tasya bhāryā babhūva ha // (13.2) Par.?

kāverī kṛṣṇaveṇī ca revā ca yamunā tathā / (14.1) Par.?

godāvarī vitastā ca candrabhāgā irāvatī // (14.2) Par.?

vipāśā kauśikī caiva sarayūḥ śatarudrikā / (15.1) Par.?

śiprā sarasvatī caiva hrādinī pāvanī tathā // (15.2) Par.?

etāḥ ṣoḍaśā nadyo vai bhāryārthaṃ saṃvyavasthitāḥ / (16.1) Par.?

tadātmānaṃ vibhajyāśu dhiṣṇīṣu sa mahādyutiḥ // (16.2) Par.?

vyabhicārāt tu bhartur vai narmadādyāsu dhiṣṇiṣu / (17.1) Par.?

utpannāḥ śucayaḥ putrāḥ sarve te dhiṣṇyapāḥ smṛtāḥ // (17.2) Par.?

tasyāśca narmadāyāstu dhiṣṇīndro nāma viśrutaḥ / (18.1) Par.?

babhūva putro balavānrūpeṇāpratimo nṛpa // (18.2) Par.?

tato devāsuraṃ yuddham abhavallomaharṣaṇam / (19.1) Par.?

mayatārakam ityevaṃ triṣu lokeṣu viśrutam // (19.2) Par.?

tatra daityair mahāghorair mayatārapurogamaiḥ / (20.1) Par.?

tāḍitāste surāstrastā viṣṇuṃ vai śaraṇaṃ yayuḥ // (20.2) Par.?

trāyasva no hṛṣīkeśā ghorādasmānmahābhayāt / (21.1) Par.?

daityānsarvānsaṃharasva mayatārapurogamān // (21.2) Par.?

evamuktaḥ sa bhagavāndiśo daśa vyalokayat / (22.1) Par.?

tato bhagavatā dṛṣṭau raṇe pāvakamārutau // (22.2) Par.?

āhūtau viṣṇunā tau tu sakāśaṃ jagmatuḥ kṣaṇāt / (23.1) Par.?

sthitau tau praṇatau cāgre devadevasya dhīmataḥ // (23.2) Par.?

tato dhiṣṇiḥ pāvakendro devenokto mahātmanā / (24.1) Par.?

nirdahemān mahāghorān nārmadeya mahāsurān // (24.2) Par.?

athaivamukau tau devau raṇe pāvakamārutau / (25.1) Par.?

daityān dadahatuḥ sarvān mayatārapurogamān // (25.2) Par.?

dahyamānāstu te sarve śastrairagniṃ tvaveṣṭayan / (26.1) Par.?

divyairagnyarkasaṅkāśaiḥ śataśo 'tha sahasraśaḥ // (26.2) Par.?

tāṃścāgniḥ śastranikarairnirdadāha mahāsurān / (27.1) Par.?

jvālāmālākulaṃ sarvaṃ vāyunā nirmitaṃ tadā // (27.2) Par.?

dahyamānāstato daityā agnijvālāsamāvṛtāḥ / (28.1) Par.?

praviśya pātālatalaṃ jale līnāḥ sahasraśaḥ // (28.2) Par.?

tataḥ kumāramagniṃ tu narmadāputramavyayam / (29.1) Par.?

pūjayitvā surāḥ sarve jagmuste tridaśālayam // (29.2) Par.?

saśalyastu mahātejā revāputro vṛto 'gnibhiḥ / (30.1) Par.?

narmadāmāgataḥ kṣipraṃ mātaraṃ draṣṭumutsukaḥ // (30.2) Par.?

taṃ dṛṣṭvā putram āyāntaṃ śastraugheṇa parikṣatam / (31.1) Par.?

narmadā puṇyasalilā abhyutthāya suvismitā // (31.2) Par.?

paryaṣvajata bāhubhyāṃ prasnavāpīḍitastanī / (32.1) Par.?

saśalyaṃ putramādāya kāpilaṃ hradamāviśat // (32.2) Par.?

praviṣṭamātre tu hrade kāpile pāpanāśini / (33.1) Par.?

saśalyaṃ taṃ viśalyaṃ ca kṣaṇātkṛtavatī tadā // (33.2) Par.?

sa viśalyo 'bhavad yasmāt prāpya tasyāḥ śivaṃ jalam / (34.1) Par.?

kapilā nāmatas tena viśalyā cocyate budhaiḥ // (34.2) Par.?

anye 'pi tatra ye snātāḥ śucayastu samāhitāḥ / (35.1) Par.?

pāpaśalyaiḥ pramucyante mṛtā yānti surālayam // (35.2) Par.?

etatte sarvamākhyātaṃ yatpṛṣṭo 'haṃ purā tvayā / (36.1) Par.?

utpattikāraṇaṃ tāta viśalyāyā nareśvara // (36.2) Par.?

iti śrīskānde mahāpurāṇa ekāśītisāhasryāṃ saṃhitāyāṃ pañcama āvantyakhaṇḍe revākhaṇḍe narmadāmāhātmye viśalyāsambhavo nāma dvāviṃśo 'dhyāyaḥ // (37.1) Par.?