Texts

darśiteṅgitākārāṃ tu praviraladarśanām apūrvāṃ ca dūtyopasarpayet / (1.1) Par.?

saināṃ śīlato 'nupraviśyākhyānakapaṭaiḥ subhagaṃkaraṇayogair lokavṛttāntaiḥ kavikathābhiḥ pāradārikakathābhiśca tasyāśca rūpavijñānadākṣiṇyaśīlānupraśaṃsābhiśca tāṃ rañjayet / (1.2) Par.?

katham evaṃvidhāyāstavāyam itthaṃbhūtaḥ patiriti cānuśayaṃ grāhayet / (1.3) Par.?

na tava subhage dāsyam api kartuṃ yukta iti brūyāt / (1.4) Par.?

mandavegatām īrṣyālutāṃ śaṭhatām akṛtajñatāṃ cāsaṃbhogaśīlatāṃ kadaryatāṃ capalatām anyāni ca yāni tasmin guptānyasyā abhyāśe sati sadbhāve atiśayena bhāṣeta / (1.5) Par.?

yena ca doṣeṇodvignāṃ lakṣayet tenaivānupraviśet / (1.6) Par.?

yadāsau mṛgī tadā naiva śaśatādoṣaḥ / (1.7) Par.?

etenaiva vaḍavāhastinīviṣayaścoktaḥ // (1.8) Par.?

nāyikāyā eva tu viśvāsyatām upalabhya dūtītvenopasarpayet prathamasāhasāyāṃ sūkṣmabhāvāyāṃ ceti goṇikāputraḥ // (2.1) Par.?

sā nāyakasya caritam anulomatāṃ kāmitāni ca kathayet / (3.1) Par.?

prasṛtasadbhāvāyāṃ ca yuktyā kāryaśarīram itthaṃ vadet / (3.2) Par.?

śṛṇu vicitram idaṃ subhage tvāṃ kila dṛṣṭvāmutrāsāv itthaṃ gotraputro nāyakaścittonmādam anubhavati / (3.3) Par.?

prakṛtyā sukumāraḥ kadācid anyatrāparikliṣṭapūrvastapasvī / (3.4) Par.?

tato 'dhunā śakyam anena maraṇam apyanubhavitum iti varṇayet / (3.5) Par.?

tatra siddhā dvitīye ahani vāci vaktre dṛṣṭyāṃ ca prasādam upalakṣya punar api kathāṃ pravartayet / (3.6) Par.?

śṛṇvatyāṃ cāhalyāvimārakaśākuntalādīny anyānyapi laukikāni ca kathayet tadyuktāni / (3.7) Par.?

vṛṣatāṃ catuḥṣaṣṭivijñatāṃ saubhāgyaṃ ca nāyakasya / (3.8) Par.?

ślāghanīyatāṃ cāsya pracchannaṃ saṃprayogaṃ bhūtam abhūtapūrvaṃ vā varṇayet / (3.9) Par.?

ākāraṃ cāsyā lakṣayet // (3.10) Par.?

savihasitaṃ dṛṣṭvā sambhāṣate / (4.1) Par.?

āsane copanimantrayate / (4.2) Par.?

kvāsitaṃ kva śayitaṃ kva bhuktaṃ kva ceṣṭitaṃ kiṃ vā kṛtam iti pṛcchati / (4.3) Par.?

vivikte darśayatyātmānam / (4.4) Par.?

ākhyānakāni niyuṅkte / (4.5) Par.?

cintayantī niḥśvasiti vijṛmbhate ca / (4.6) Par.?

prītidāyaṃ ca dadāti / (4.7) Par.?

iṣṭeṣūtsaveṣu ca smarati / (4.8) Par.?

punar darśanānubandhaṃ visṛjati / (4.9) Par.?

sādhuvādinī satī kim idam aśobhanam abhidhatsa iti kathām anubadhnāti / (4.10) Par.?

nāyakasya śāṭhyacāpalyasambaddhān doṣān dadāti / (4.11) Par.?

pūrvapravṛttaṃ ca tatsaṃdarśanaṃ kathābhiyogaṃ ca svayam akathayantī tayocyamānam ākāṅkṣati / (4.12) Par.?

nāyakamanoratheṣu ca kathyamāneṣu saparibhavaṃ nāma hasati / (4.13) Par.?

na ca nirvadatīti // (4.14) Par.?

dūtyenāṃ darśitākārāṃ nāyakābhijñānair upabṛṃhayet / (5.1) Par.?

asaṃstutāṃ tu guṇakathanair anurāgakathābhiścāvarjayet // (5.2) Par.?

nāsaṃstutādṛṣṭākārayor dūtyam astītyauddālakiḥ / (6.1) Par.?

asaṃstutayor api saṃsṛṣṭākārayor astīti bābhravīyāḥ / (6.2) Par.?

saṃstutayor apyasaṃsṛṣṭākārayor astīti goṇikāputraḥ / (6.3) Par.?

asaṃstutayor adṛṣṭākārayor api dūtīpratyayād iti vātsyāyanaḥ // (6.4) Par.?

tāsāṃ manoharāṇyupāyanāni tāmbūlam anulepanaṃ srajam aṅgulīyakaṃ vāso vā tena prahitaṃ darśayet / (7.1) Par.?

teṣu nāyakasya yathārthaṃ nakhadaśanapadāni tāni tāni ca cihnāni syuḥ / (7.2) Par.?

vāsasi ca kuṅkumāṅkam añjaliṃ nidadhyāt / (7.3) Par.?

pattrachedyāni nānābhiprāyākṛtini darśayet / (7.4) Par.?

lekhapatragarbhāṇi karṇapattrāṇyāpīḍāṃśca teṣu svamanorathākhyāpanam / (7.5) Par.?

pratiprābhṛtadāne caināṃ niyojayet / (7.6) Par.?

evaṃ kṛtaparasparaparigrahayośca dūtīpratyayaḥ samāgamaḥ // (7.7) Par.?

sa tu devatābhigamane yātrāyām udyānakrīḍāyāṃ jalāvataraṇe vivāhe yajñavyasanotsaveṣv agnyutpāte cauravibhrame janapadasya cakrārohaṇe prekṣāvyāpāreṣu teṣu teṣu ca kāryeṣv iti bābhravīyāḥ / (8.1) Par.?

sakhībhikṣukīkṣapaṇikātāpasībhavaneṣu sukhopāya iti goṇikāputraḥ / (8.2) Par.?

tasyā eva tu gehe viditaniṣkramapraveśe cintitātyayapratīkāre praveśanam upapannaṃ niṣkramaṇam avijñātakālaṃ ca tan nityaṃ sukhopāyaṃ ceti vātsyāyanaḥ // (8.3) Par.?

nisṛṣṭārthā parimitārthā patrahārī svayaṃdūtī mūḍhadūtī bhāryādūtī mūkadūtī vātadūtī ceti dūtīviśeṣāḥ // (9.1) Par.?

nāyakasya nāyikāyāśca yathāmanīṣitam artham upalabhya svabuddhyā kāryasaṃpādinī nisṛṣṭārthā // (10.1) Par.?

sā prāyeṇa saṃstutasaṃbhāṣaṇayoḥ / (11.1) Par.?

nāyikayā prayuktāsaṃstutasaṃbhāṣaṇayor api / (11.2) Par.?

kautukāccānurūpau yuktāv imau parasparasyetyasaṃstutayor api // (11.3) Par.?

kāryaikadeśam abhiyogaikadeśaṃ copalabhya śeṣaṃ sampādayatīti parimitārthā // (12.1) Par.?

sā dṛṣṭaparasparākārayoḥ praviraladarśanayoḥ // (13.1) Par.?

saṃdeśamātraṃ prāpayatīti patrahārī // (14.1) Par.?

sā pragāḍhasadbhāvayoḥ saṃsṛṣṭayośca deśakālasaṃbodhanārtham // (15.1) Par.?

dautyena prahitānyayā svayam eva nāyakam abhigacched ajānatī nāma tena sahopabhogaṃ svapne vā kathayet / (16.1) Par.?

gotraskhalitaṃ bhāryāṃ cāsya nindet / (16.2) Par.?

tadvyapadeśena svayam īrṣyāṃ darśayet / (16.3) Par.?

nakhadaśanacihnitaṃ vā kiṃcid dadyāt / (16.4) Par.?

bhavate aham adau dātuṃ saṃkalpiteti cābhidadhīta / (16.5) Par.?

mama bhāryāyā kā ramanīyeti vivikte paryanuyuñjīta sā svayaṃdūtī / (16.6) Par.?

tasyā vivikte darśanaṃ pratigrahaśca / (16.7) Par.?

pratigrahacchalenānyām abhisaṃdhāyāsyāḥ saṃdeśaśrāvaṇadvāreṇa nāyakaṃ sādhayet tāṃ copahanyāt sāpi svayaṃdūtī / (16.8) Par.?

etayā nāyako 'pyanyadūtaśca vyākhyātaḥ // (16.9) Par.?

nāyakabhāryāṃ mugdhāṃ viśvāsyāyantraṇayānupraviśya nāyakasya ceṣṭitāni pṛcchet / (17.1) Par.?

yogāñ śikṣayet / (17.2) Par.?

sākāraṃ maṇḍayet / (17.3) Par.?

kopam enāṃ grāhayet / (17.4) Par.?

evaṃ ca pratipadyasveti śrāvayet / (17.5) Par.?

svayaṃ cāsyāṃ nakhadaśanapadāni nirvartayet / (17.6) Par.?

tena dvāreṇa nāyakam ākārayet sā mūḍhadūtī // (17.7) Par.?

tasyāstayaiva pratyuttarāṇi yojayet // (18.1) Par.?

svabhāryāṃ vā mūḍhāṃ prayojya tayā saha viśvāsena yojayitvā tayaivākārayet / (19.1) Par.?

ātmanaśca vaicakṣaṇyaṃ prakāśayet / (19.2) Par.?

sā bhāryādūtī / (19.3) Par.?

tasyāstayaivākāragrahaṇam // (19.4) Par.?

bālāṃ vā paricārikām adoṣajñām aduṣṭenopāyena prahiṇuyāt / (20.1) Par.?

tatra sraji karṇapattre vā gūḍhalekhanidhānaṃ nakhadaśanapadaṃ vā sā mūkadūtī / (20.2) Par.?

tasyāstayā eva pratyuttaraprārthanam // (20.3) Par.?

pūrvaprastutārthaliṅgasambaddham anyajanāgrahaṇīyaṃ laukikārthaṃ dvyarthaṃ vā vacanam udāsīnā yā śrāvayet sā vātadūtī / (21.1) Par.?

tasyā api tayaiva pratyuttaraprārthanam iti tāsāṃ viśeṣāḥ // (21.2) Par.?

bhavanti cātra ślokāḥ / (22.1) Par.?

vidhavekṣaṇikā dāsī bhikṣukī śilpakārikā / (22.2) Par.?

praviśatyāśu viśvāsaṃ dūtīkāryaṃ ca vindati // (22.3) Par.?

vidveṣaṃ grāhayet patyau ramaṇīyāni varṇayet / (23.1) Par.?

citrān suratasaṃbhogān anyāsām api darśayet // (23.2) Par.?

nāyakasyānurāgaṃ ca punaśca ratikauśalam / (24.1) Par.?

prārthanāṃ cādhikastrībhir avaṣṭambhaṃ ca varṇayet // (24.2) Par.?

asaṃkalpitam apyartham utsṛṣṭaṃ doṣakāraṇāt / (25.1) Par.?

punar āvartayatyeva dūtī vacanakauśalāt // (25.2) Par.?