Texts

dhanvantariruvāca / (1.1) Par.?

āśukārī yataḥ kāsaḥ sa evātaḥ pravakṣyate / (1.2) Par.?

pañca kāsāḥ smṛtā vātapittaśleṣmakṣatakṣayaiḥ // (1.3) Par.?

kṣayāyopekṣitāḥ sarve balinaścottarottaram / (2.1) Par.?

teṣāṃ bhaviṣyatāṃ rūpaṃ kaṇṭhe kaṇḍūrarocakaḥ // (2.2) Par.?

śuṣkakarṇāsyakaṇṭhatvaṃ tatrādhovihito 'nilaḥ / (3.1) Par.?

ūrdhvaṃ pravṛttaḥ prāpyoras tasminkaṇṭhe ca saṃsṛjan // (3.2) Par.?

śirāsrotāṃsi sampūrya tato 'ṅgānyutkṣipanti ca / (4.1) Par.?

kṣipannivākṣiṇī kliṣṭasvaraḥ pārśve ca pīḍayan // (4.2) Par.?

pravartate savakreṇa bhinnakāṃsyopamadhvaniḥ / (5.1) Par.?

hṛtpārśveruśiraḥ śūlamohakṣobhasvarakṣayān // (5.2) Par.?

karoti śuṣkakāsaṃ ca mahāvegarujāsvanam / (6.1) Par.?

soṃgaharṣo kaphaṃ śuṣkaṃ kṛcchrānmuktvālpatāṃ vrajet // (6.2) Par.?

pittātpītākṣikatvaṃ ca tiktāsyatvaṃ jvaro bhramaḥ / (7.1) Par.?

pittāsṛgvamanaṃ tṛṣṇā vaisvaryaṃ dhūmako madaḥ // (7.2) Par.?

pratataṃ kāsavege ca jyotiṣāmiva darśanam / (8.1) Par.?

kaphāduro 'lparuṅ mūrdhni hṛdayaṃ stimite guru // (8.2) Par.?

kaṇṭhe pralepamadajaṃ pīnasacchardyarocakāḥ / (9.1) Par.?

romaharṣo dhanasnigdhaṃ śleṣmaṇāṃ ca pravartanam // (9.2) Par.?

yuddhādyaiḥ sāhasaistaistaiḥ sevitairayathābalam / (10.1) Par.?

upasyantaḥ kṣato vāyuḥ pittenānugato balī // (10.2) Par.?

kupitaḥ kurute kāsaṃ kaphaṃ tena saśoṇitam / (11.1) Par.?

pītaṃ śyāvaṃ ca śuṣkaṃ ca grathitaṃ kupitaṃ bahu // (11.2) Par.?

ṣṭhīvetkaṇṭhena rujatā vibhinnenaiva corasā / (12.1) Par.?

sūcībhiriva tīkṣṇābhistudyamānena śūlinā // (12.2) Par.?

duḥkhasparśena śūlena bhedapīḍāhitāpinā / (13.1) Par.?

parvabhedajvaraśvāsatṛṣṇāvaisvaryakampavān // (13.2) Par.?

pārāvata ivotkūjan pārśvaśūlī tato 'sya ca / (14.1) Par.?

kaphādyairvamanaṃ paktibalavarṇaṃ ca hīyate // (14.2) Par.?

kṣīṇasya sāsṛṅmūtratvaṃ śvāsapṛṣṭhakaṭigrahaḥ / (15.1) Par.?

pāyupradhānāḥ kupitā dhāvato rājayakṣmaṇaḥ // (15.2) Par.?

kurvanti yakṣmāyatane kāsaṃ ṣṭhīvatkaphaṃ tataḥ / (16.1) Par.?

pūtipūyopamaṃ vītaṃ miśraṃ haritalohitam // (16.2) Par.?

supyate tudyata iva hṛdayaṃ pacatīva ca / (17.1) Par.?

akasmāduṣṇaśītecchā bahvāśitvaṃ balakṣayaḥ // (17.2) Par.?

snigdhaprasannavakratvaṃ śrīmaddarśananetratā / (18.1) Par.?

tato 'sya kṣayarūpāṇi sarvāṇyāvirbhavanti ca // (18.2) Par.?

ityeṣa kṣayajaḥ kāsaḥ kṣīṇānāṃ dehanāśanaḥ / (19.1) Par.?

yāpyau vā balināṃ tadvatkṣatajo 'pi navau tu tau // (19.2) Par.?

sidhyetāmapi sāmarthyātsādhyādau ca pṛthakkramaḥ / (20.1) Par.?

miśrā yāpyāśca ye sarve jarasaḥ sthavirasya ca // (20.2) Par.?

kāsaśvāsakṣayacchardisvarasādādayo gadāḥ / (21.1) Par.?

bhavantyupekṣayā yasmāttasmāttāstvarayā jayet // (21.2) Par.?

iti śrīgāruḍe mahāpurāṇe pūrvakhaṇḍe prathamāṃśākhye ācārakāṇḍe kāsanidānaṃ nāmaikonapañcāśaduttaraśatatamo 'dhyāyaḥ // (22.1) Par.?