Texts

Help

Select a text:
Bibliography
Select a chapter:
 (no revisions)
Associated topic(s): agniṣṭoma, origin of the sacrifice

Show parallels  Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 13019
  • Click on a sentence to show its analysis
  • Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
prajāpatir akāmayata bahu syāṃ prajāyeyeti sa etam agniṣṭomam apaśyat tam āharat tenemāḥ prajā asṛjata // (1) Par.?
kāmay.
3. sg., Impf.
root
bahu
n.s.n.
as.
1. sg., Pre. opt.
prajan
1. sg., Pre. opt.
∞ iti.
indecl.
tad
n.s.m.
etad
ac.s.m.
paś.
3. sg., Impf.
root
tad
ac.s.m.
āhṛ.
3. sg., Impf.
root
tad
i.s.m.
∞ idam
ac.p.f.
prajā
ac.p.f.
sṛj.
3. sg., Impf.
root
ekādaśena ca vai satā stotreṇāgniṣṭomasyāsṛjataikādaśena ca māsā saṃvvatsarasya tā dvādaśena ca stotreṇāgniṣṭomasya paryagṛhṇād dvādaśena ca māsā saṃvvatsarasya // (2) Par.?
ekādaśa
i.s.n.
ca
indecl.
vai
indecl.
as
Pre. ind., i.s.n.
stotra
i.s.n.
∞ agniṣṭoma
g.s.m.
∞ sṛj
3. sg., Impf.
root
∞ ekādaśa
i.s.m.
ca
indecl.
mās
i.s.m.
tad
ac.p.f.
dvādaśa
i.s.n.
ca
indecl.
stotra
i.s.n.
∞ agniṣṭoma
g.s.m.
parigrah
3. sg., Impf.
dvādaśa
i.s.m.
ca
indecl.
mās
i.s.m.
tasmāt prajā daśa māso garbhaṃ bhṛtvaikādaśam anu prajāyante tasmād dvādaśaṃ nābhyatiharanti dvādaśena hi parigṛhītās tad ya evaṃ veda pari jātāḥ prajā gṛhṇāti prājātā janayati // (3) Par.?
tasmāt
indecl.
prajā
n.p.f.
daśan
ac.s.n.
mās
ac.p.m.
garbha
ac.s.m.
bhṛ
Abs., indecl.
∞ ekādaśa
ac.s.m.
anu
indecl.
prajan.
3. pl., Pre. ind.
root
tasmāt
indecl.
dvādaśa
ac.s.m.
na
indecl.
∞ abhyatihṛ.
3. pl., Pre. ind.
root
dvādaśa
i.s.m.
hi
indecl.
parigrah.
PPP, n.p.f.
root
tad
ac.s.n.
yad
n.s.m.
evam
indecl.
vid
3. sg., Perf.
pari
indecl.
jan
PPP, ac.p.f.
prajā
ac.p.f.
grah.
3. sg., Pre. ind.
root
pra
indecl.
∞ a
indecl.
∞ jan
PPP, ac.p.f.
janay.
3. sg., Pre. ind.
tāsāṃ parigṛhītānām aśvatary atyakrāmat tasyā anuhāya reta ādatta tad vaḍavāyāṃ nyamāḍ yasmād vaḍavā dviretās tasmād aśvatary aprajā āttaretā hi // (4) Par.?
tad
g.p.f.
parigrah
PPP, g.p.m.
atikram.
3. sg., Impf.
root
tad
g.s.f.
anuhā
Abs., indecl.
retas
ac.s.n.
ādā.
3. sg., Impf.
root
tad
ac.s.n.
vaḍabā
l.s.f.
nimṛj.
3. sg., s-aor.
root
yasmāt
indecl.
vaḍabā
n.s.f.
dvi
comp.
∞ retas,
n.s.f.
tasmāt
indecl.
apraja.
n.s.f.
root
ādā
PPP, comp.
∞ retas
n.s.f.
root
hi.
indecl.
tasmād v adakṣiṇīyāti hi sā yajñam aricyatātiriktasya dakṣiṇā syāt salomatvāya ṣoḍaśinaḥ stotre deyātirikto vai ṣoḍaśy atirikta evātiriktāṃ dadāti // (5) Par.?
tasmāt
indecl.
u
indecl.
a
indecl.
∞ dakṣiṇīya
n.s.f.
root
∞ ati
indecl.
hi
indecl.
tad
n.s.f.
yajña
ac.s.m.
ric
3. sg., Impf. pass.
root
∞ atiric
PPP, g.s.m.
dakṣiṇā
n.s.f.
root
as
3. sg., Pre. opt.
saloman
comp.
∞ tva.
d.s.n.
stotra
l.s.n.

Ger., n.s.f.
root
∞ atiric
PPP, n.s.m.
root
vai
indecl.
atiric
PPP, l.s.m.
eva
indecl.
∞ atiric
PPP, ac.s.f.
.
3. sg., Pre. ind.
root
so 'kāmayata yajñaṃ sṛjeyeti sa mukhata eva trivṛtam asṛjata taṃ gāyatrīchando 'nvasṛjyatāgnir devatā brāhmaṇo manuṣyo vasanta ṛtus tasmāt trivṛt stomānāṃ mukhaṃ gāyatrī chandasām agnir devatānāṃ brāhmaṇo manuṣyāṇāṃ vasanta ṛtūnāṃ tasmād brāhmaṇo mukhena vīryaṃ karoti mukhato hi sṛṣṭaḥ // (6) Par.?
tad
n.s.m.
kāmay.
3. sg., Impf.
root
yajña
ac.s.m.
sṛj
1. sg., Pre. opt.
∞ iti.
indecl.
tad
n.s.m.
mukha
ab.s.n.
eva
indecl.
trivṛt
ac.s.m.
sṛj.
3. sg., Impf.
root
tad
ac.s.m.
∞ chandas
n.s.n.
anusṛj
3. sg., Impf. pass.
root
∞ agni
n.s.m.
devatā
n.s.f.
manuṣya
n.s.m.
vasanta
n.s.m.
ṛtu.
n.s.m.
tasmāt
indecl.
trivṛt
n.s.m.
stoma
g.p.m.
mukha,
n.s.n.
root
gāyatrī
n.s.f.
chandas,
g.p.n.
agni
n.s.m.
devatā,
g.p.f.
manuṣya,
g.p.m.
vasanta
n.s.m.
ṛtu.
g.p.m.
tasmāt
indecl.
mukha
i.s.n.
vīrya
ac.s.n.
kṛ.
3. sg., Pre. ind.
root
mukha
ab.s.n.
hi
indecl.
sṛj.
PPP, n.s.m.
root
karoti mukhena vīryaṃ ya evaṃ veda // (7) Par.?
kṛ
3. sg., Pre. ind.
root
mukha
i.s.n.
vīrya
ac.s.n.
yad
n.s.m.
evam
indecl.
vid.
3. sg., Perf.
sa urasta eva bāhubhyāṃ pañcadaśam asṛjata taṃ triṣṭupchando 'nvasṛjyatendro devatā rājanyo manuṣyo grīṣma ṛtus tasmād rājanyasya pañcadaśa stomas triṣṭup chanda indro devatā grīṣma ṛtus tasmād u bāhuvīryo bāhubhyāṃ hi sṛṣṭaḥ // (8) Par.?
tad
n.s.m.
uras
ab.s.n.
eva
indecl.
bāhu
ab.d.m.
sṛj.
3. sg., Impf.
root
tad
ac.s.m.
∞ chandas
n.s.n.
anusṛj
3. sg., Impf. pass.
root
∞ indra
n.s.m.
devatā,
n.s.f.
rājanya
n.s.m.
manuṣya,
n.s.m.
grīṣma
n.s.m.
ṛtu.
n.s.m.
tasmāt
indecl.
rājanya
g.s.m.
pañcadaśa
n.s.m.
root
stoma,
n.s.m.
chandas,
n.s.n.
indra
n.s.m.
devatā,
n.s.f.
grīṣma
n.s.m.
ṛtu.
n.s.m.
tasmāt
indecl.
u
indecl.
bāhu
comp.
∞ vīrya.
n.s.m.
root
bāhu
ab.d.m.
hi
indecl.
sṛj.
PPP, n.s.m.
root
karoti bāhubhyāṃ vīryaṃ ya evaṃ veda // (9) Par.?
kṛ
3. sg., Pre. ind.
root
bāhu
i.d.m.
vīrya,
ac.s.n.
yad
n.s.m.
evam
indecl.
vid.
3. sg., Perf.
sa madhyata eva prajananāt saptadaśam asṛjata taṃ jagatīchando 'nvasṛjyata viśve devā devatā vaiśyo manuṣyo varṣā ṛtus tasmād vaiśyo 'dyamāno na kṣīyate prajananāddhi sṛṣṭas tasmād u bahupaśur vaiśvadevo hi jāgato varṣā hy asyartus tasmād brāhmaṇasya ca rājanyasya cādyo 'dharo hi sṛṣṭaḥ // (10) Par.?
tad
n.s.m.
madhya
ab.s.n.
eva
indecl.
prajanana
ab.s.n.
saptadaśa
ac.s.m.
sṛj.
3. sg., Impf.
root
tad
ac.s.m.
jagatī
comp.
∞ chandas
n.s.n.
anusṛj,
3. sg., Impf. pass.
root
viśva
n.p.m.
deva
n.p.m.
devatā,
n.p.f.
vaiśya
n.s.m.
manuṣya,
n.s.m.
varṣā
n.p.f.
ṛtu.
n.s.m.
tasmāt
indecl.
vaiśya
n.s.m.
ad
Ind. pass., n.s.m.
na
indecl.
kṣi.
3. sg., Ind. pass.
root
prajanana
ab.s.n.
∞ hi
indecl.
sṛj.
PPP, n.s.m.
root
tasmāt
indecl.
u
indecl.
bahu
comp.
∞ paśu.
n.s.m.
root
vaiśvadeva
n.s.m.
root
hi
indecl.
jāgata.
n.s.m.
varṣā
n.s.f.
root
hi
indecl.
idam
g.s.m.
∞ ṛtu.
n.s.m.
tasmāt
indecl.
ca
indecl.
rājanya
g.s.m.
ca
indecl.
∞ ad.
Ger., n.s.m.
root
adhara
n.s.m.
hi
indecl.
sṛj.
PPP, n.s.m.
root
sa patta eva pratiṣṭhāyā ekaviṃśam asṛjata tam anuṣṭupchando 'nvasṛjyata na kācana devatā śūdro manuṣyas tasmācchūdra uta bahupaśur ayajñiyo videvo hi na hi taṃ kācana devatā 'nvasṛjyata tasmāt pādāvanejyaṃ nātivardhate patto hi sṛṣṭas tasmād ekaviṃśa stomānāṃ pratiṣṭhā pratiṣṭhāyā hi sṛṣṭas tasmād anuṣṭubhaṃ chandāṃsi nānuvyūhanti // (11) Par.?
tad
n.s.m.
pattas
indecl.
eva
indecl.
sṛj.
3. sg., Impf.
root
tad
ac.s.m.
∞ chandas
n.s.n.
anusṛj,
3. sg., Impf. pass.
root
na
indecl.
kaścana
n.s.f.
devatā,
n.s.f.
śūdra
n.s.m.
manuṣya.
n.s.m.
tasmāt
indecl.
∞ śūdra
n.s.m.
uta
indecl.
bahu
comp.
∞ paśu
n.s.m.
root
ayajñiya.
n.s.m.
videva
n.s.m.
root
hi.
indecl.
na
indecl.
hi
indecl.
tad
ac.s.m.
kaścana
n.s.f.
devatā
n.s.f.
anusṛj.
3. sg., Impf. pass.
root
tasmāt
indecl.
na
indecl.
∞ ativṛdh.
3. sg., Pre. ind.
root
pattas
indecl.
hi
indecl.
sṛj.
PPP, n.s.m.
root
tasmāt
indecl.
stoma
g.p.m.
pratiṣṭhā.
n.s.f.
root
hi
indecl.
sṛj.
PPP, n.s.m.
root
tasmāt
indecl.
chandas
ac.p.n.
na
indecl.
∞ anuvyūh,
3. pl., Pre. ind.
root
pāpavasīyaso vidhṛtyai // (12) Par.?
vidhṛti.
d.s.f.
root
vidhṛtiḥ pāpavasīyaso bhavati ya evaṃ veda // (13) Par.?
vidhṛti
n.s.f.
bhū
3. sg., Pre. ind.
root
yad
n.s.m.
evam
indecl.
vid.
3. sg., Perf.
Duration=0.039779901504517 secs.