Texts

Help

Select a text:
Bibliography
Select a chapter:
 (no revisions)
Associated topic(s): micro-macro cosmos speculation, puruṣa, primeval man

Show parallels  Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 9103
  • Click on a sentence to show its analysis
  • Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
ātmaivedam agra āsīt puruṣavidhaḥ / (1.1) Par.?
ātman
n.s.m.
root
∞ eva
indecl.
∞ idam
n.s.n.
agra
l.s.n.
as
3. sg., Impf.
so 'nuvīkṣya nānyad ātmano 'paśyat / (1.2) Par.?
tad
n.s.m.
anuvīkṣ
Abs., indecl.
na
indecl.
∞ anya
ac.s.n.
ātman
ab.s.m.
paś.
3. sg., Impf.
root
so 'ham asmīty agre vyāharat / (1.3) Par.?
tad
n.s.m.
mad
n.s.a.
as
1. sg., Pre. ind.
∞ iti
indecl.
agra
l.s.n.
vyāhṛ.
3. sg., Impf.
root
tato 'haṃnāmābhavat / (1.4) Par.?
tatas
indecl.
∞ bhū.
3. sg., Impf.
root
tasmād apy etarhy āmantrito 'ham ayam ity evāgra uktvāthānyan nāma prabrūte yad asya bhavati / (1.5) Par.?
tasmāt
indecl.
api
indecl.
etarhi
indecl.
āmantray
PPP, n.s.m.
mad
n.s.a.
idam
n.s.m.
iti
indecl.
eva
indecl.
∞ agra
l.s.n.
vac
Abs., indecl.
∞ atha
indecl.
∞ anya
ac.s.n.
nāman
ac.s.n.
prabrū,
3. sg., Pre. ind.
root
yad
n.s.n.
idam
g.s.m.
bhū.
3. sg., Pre. ind.
sa yat pūrvo 'smāt sarvasmāt sarvān pāpmana auṣat tasmāt puruṣaḥ / (1.6) Par.?
tad
n.s.m.
yat
indecl.
pūrva
n.s.m.
idam
ab.s.n.
sarva
ab.s.n.
sarva
ac.p.m.
pāpman
ac.p.m.
uṣ,
3. sg., Impf.
tasmāt
indecl.
puruṣa.
n.s.m.
root
oṣati ha vai sa taṃ yo 'smāt pūrvo bubhūṣati ya evaṃ veda // (1.7) Par.?
uṣ
3. sg., Pre. ind.
root
ha
indecl.
vai
indecl.
tad
n.s.m.
tad,
ac.s.m.
yad
n.s.m.
idam
ab.s.m.
pūrva
n.s.m.
bubhūṣ,
3. sg., Pre. ind.
yad
n.s.m.
evam
indecl.
vid.
3. sg., Perf.
so 'bibhet tasmād ekākī bibheti / (2.1) Par.?
tad
n.s.m.
bhī.
3. sg., Impf.
root
tasmāt
indecl.
ekākin
n.s.m.
bhī.
3. sg., Pre. ind.
root
sa hāyam īkṣāṃcakre yan mad anyan nāsti kasmān nu bibhemīti / (2.2) Par.?
tad
n.s.m.
ha
indecl.
∞ idam
n.s.m.
īkṣ.
3. sg., per. perf.
root
yat
indecl.
mad
ab.s.a.
anya
n.s.n.
na
indecl.
∞ as,
3. sg., Pre. ind.
ka
ab.s.m.
nu
indecl.
bhī
1. sg., Pre. ind.
∞ iti.
indecl.
tata evāsya bhayaṃ vīyāya / (2.3) Par.?
tatas
indecl.
eva
indecl.
∞ idam
g.s.m.
bhaya
n.s.n.
.
3. sg., Perf.
root
kasmāddhyabheṣyat / (2.4) Par.?
ka
ab.s.m.
∞ hi
indecl.
∞ bhī.
3. sg., Cond.
root
dvitīyād vai bhayaṃ bhavati // (2.5) Par.?
dvitīya
ab.s.m.
vai
indecl.
bhaya
n.s.n.
bhū.
3. sg., Pre. ind.
root
sa vai naiva reme / (3.1) Par.?
tad
n.s.m.
vai
indecl.
na
indecl.
∞ eva
indecl.
ram.
3. sg., Perf.
root
tasmād ekākī na ramate / (3.2) Par.?
tasmāt
indecl.
ekākin
n.s.m.
na
indecl.
ram.
3. sg., Pre. ind.
root
sa dvitīyam aicchat / (3.3) Par.?
tad
n.s.m.
dvitīya
ac.s.m.
iṣ.
3. sg., Impf.
root
sa haitāvān āsa yathā strīpumāṃsau sampariṣvaktau / (3.4) Par.?
tad
n.s.m.
ha
indecl.
∞ etāvat
n.s.m.
root
as
3. sg., Perf.
yathā
indecl.
strī
comp.
∞ puṃs
n.d.m.
sampariṣvaj.
PPP, n.d.m.
sa imam evātmānaṃ dvedhāpātayat / (3.5) Par.?
tad
n.s.m.
idam
ac.s.m.
eva
indecl.
∞ ātman
ac.s.m.
dvedhā
indecl.
∞ pātay.
3. sg., Impf.
root
tataḥ patiś ca patnī cābhavatām / (3.6) Par.?
tatas
indecl.
pati
n.s.m.
ca
indecl.
patnī
n.s.f.
ca
indecl.
∞ bhū.
3. du., Impf.
root
tasmād idam ardhabṛgalam iva sva iti ha smāha yājñavalkyaḥ / (3.7) Par.?
tasmāt,
indecl.
idam
n.s.n.
ardha
comp.
∞ bṛgala
n.s.n.
iva
indecl.
as,
1. du., Pre. ind.
iti
indecl.
ha
indecl.
sma
indecl.
∞ ah
3. sg., Perf.
root
tasmād ayam ākāśaḥ striyā pūryata eva / (3.8) Par.?
tasmāt
indecl.
idam
n.s.m.
ākāśa
n.s.m.
strī
i.s.f.
pṛ
3. sg., Ind. pass.
root
eva.
indecl.
tāṃ samabhavat / (3.9) Par.?
tad
ac.s.f.
sambhū.
3. sg., Impf.
root
tato manuṣyā ajāyanta // (3.10) Par.?
tatas
indecl.
manuṣya
n.p.m.
jan.
3. pl., Impf.
root
so heyam īkṣāṃcakre kathaṃ nu mātmana eva janayitvā sambhavati / (4.1) Par.?
tad
n.s.f.
∞ u
indecl.
ha
indecl.
∞ idam
n.s.f.
īkṣ.
3. sg., per. perf.
root
katham
indecl.
nu
indecl.
mad
ac.s.a.
∞ ātman
ab.s.m.
eva
indecl.
janay
Abs., indecl.
sambhū.
3. sg., Pre. ind.
→ tiras (4.2) [parataxis]
hanta tiro 'sānīti / (4.2) Par.?
hanta
indecl.
tiras
indecl.
← sambhū (4.1) [parataxis]
as
1. sg., Pre. imp.
∞ iti.
indecl.
sā gaur abhavad vṛṣabha itaraḥ / (4.3) Par.?
tad
n.s.f.
go
n.s.f.
bhū,
3. sg., Impf.
root
itara.
n.s.m.
tāṃ sam evābhavat / (4.4) Par.?
tad
ac.s.f.
sam
indecl.
eva
indecl.
∞ bhū.
3. sg., Impf.
root
tato gāvo 'jāyanta / (4.5) Par.?
tatas
indecl.
go
n.p.m.
jan.
3. pl., Impf.
root
vaḍavetarābhavad aśvavṛṣa itaraḥ / (4.6) Par.?
vaḍabā
n.s.f.
∞ itara
n.s.f.
∞ bhū
3. sg., Impf.
root
→ itara (4.7) [conj]
itara.
n.s.m.
gardabhītarā gardabha itaraḥ / (4.7) Par.?
gardabhī
n.s.f.
∞ itara
n.s.f.
← bhū (4.6) [conj]
gardabha
n.s.m.
itara.
n.s.m.
tāṃ sam evābhavat / (4.8) Par.?
tad
ac.s.f.
sam
indecl.
eva
indecl.
∞ bhū.
3. sg., Impf.
root
tata ekaśapham ajāyata / (4.9) Par.?
tatas
indecl.
ekaśapha
n.s.n.
jan.
3. sg., Impf.
root
ajetarābhavad basta itaraḥ / (4.10) Par.?
ajā
n.s.f.
∞ itara
n.s.f.
∞ bhū
3. sg., Impf.
root
→ itara (4.11) [conj]
basta
n.s.m.
itara.
n.s.m.
avir itarā meṣa itaraḥ / (4.11) Par.?
avi
n.s.f.
itara
n.s.f.
← bhū (4.10) [conj]
meṣa
n.s.m.
itara.
n.s.m.
tāṃ sam evābhavat / (4.12) Par.?
tad
ac.s.f.
sam
indecl.
eva
indecl.
∞ bhū.
3. sg., Impf.
root
tato 'jāvayo 'jāyanta / (4.13) Par.?
tatas
indecl.
aja
comp.
∞ avi
n.p.m.
jan.
3. pl., Impf.
root
evam eva yad idaṃ kiñca mithunam ā pipīlikābhyas tat sarvam asṛjata // (4.14) Par.?
evam
indecl.
eva
indecl.
yad
n.s.n.
idam
n.s.n.
kiṃca
indecl.
mithuna
n.s.n.
ā
indecl.
pipīlikā
ab.p.f.
tad
ac.s.n.
sarva
ac.s.n.
sṛj.
3. sg., Impf.
root
so 'ved ahaṃ vāva sṛṣṭir asmy ahaṃ hīdaṃ sarvam asṛkṣīti / (5.1) Par.?
tad
n.s.m.
vid.
3. sg., root aor.
root
mad
n.s.a.
vāva
indecl.
as.
1. sg., Pre. ind.
mad
n.s.a.
hi
indecl.
∞ idam
ac.s.n.
sarva
ac.s.n.
sṛj
1. sg., s-aor.
∞ iti.
indecl.
tataḥ sṛṣṭir abhavat / (5.2) Par.?
tatas
indecl.
bhū.
3. sg., Impf.
root
sṛṣṭyāṃ hāsyaitasyāṃ bhavati ya evaṃ veda // (5.3) Par.?
ha
indecl.
∞ idam
g.s.m.
∞ etad
l.s.f.
bhū
3. sg., Pre. ind.
root
yad
n.s.m.
evam
indecl.
vid.
3. sg., Perf.
athety abhyamanthat / (6.1) Par.?
atha
indecl.
∞ iti
indecl.
abhimanth.
3. sg., them. aor.
root
sa mukhāc ca yoner hastābhyāṃ cāgnim asṛjata / (6.2) Par.?
tad
n.s.m.
mukha
ab.s.n.
ca
indecl.
yoni
ab.s.f.
hasta
i.d.m.
ca
indecl.
∞ agni
ac.s.m.
sṛj.
3. sg., Impf.
root
tasmād etad ubhayam alomakam antarataḥ / (6.3) Par.?
tasmāt
indecl.
etad
n.s.n.
ubhaya
n.s.n.
alomaka
n.s.n.
root
antarataḥ.
indecl.
alomakā hi yonir antarataḥ / (6.4) Par.?
alomaka
n.s.f.
root
hi
indecl.
yoni
n.s.f.
antarataḥ.
indecl.
tad yad idam āhur amuṃ yajāmuṃ yajety ekaikaṃ devam etasyaiva sā visṛṣṭiḥ / (6.5) Par.?
tad
ac.s.n.
yat
indecl.
idam
ac.s.n.
ah,
3. pl., Perf.
adas
ac.s.m.
yaj
2. sg., Pre. imp.
∞ adas
ac.s.m.
yaj
2. sg., Pre. imp.
∞ iti,
indecl.
ekaika
ac.s.m.
deva
ac.s.m.
etad
g.s.m.
root
∞ eva
indecl.
tad
n.s.f.
eṣa u hy eva sarve devāḥ / (6.6) Par.?
etad
n.s.m.
u
indecl.
hi
indecl.
eva
indecl.
sarva
n.p.m.
deva.
n.p.m.
root
atha yat kiñcedam ārdraṃ tad retaso 'sṛjata / (6.7) Par.?
atha
indecl.
yad
n.s.n.
kiṃca
indecl.
∞ idam
n.s.n.
ārdra,
n.s.n.
tad
ac.s.n.
retas
ab.s.n.
sṛj.
3. sg., Impf.
root
tad u somaḥ / (6.8) Par.?
tad
n.s.n.
u
indecl.
soma.
n.s.m.
root
etāvad vā idaṃ sarvam annaṃ caivānnādaś ca / (6.9) Par.?
etāvat
n.s.n.
root
vai
indecl.
idam
n.s.n.
sarva
n.s.n.
anna
n.s.n.
ca
indecl.
∞ eva
indecl.
∞ anna
comp.
∞ āda
n.s.m.
ca.
indecl.
soma evānnam agnir annādaḥ / (6.10) Par.?
soma
n.s.m.
eva
indecl.
∞ anna.
n.s.n.
root
agni
n.s.m.
anna
comp.
∞ āda.
n.s.m.
saiṣā brahmaṇo 'tisṛṣṭiḥ / (6.11) Par.?
tad
n.s.f.
∞ etad
n.s.f.
brahman
g.s.m.
atisṛṣṭi.
n.s.f.
root
yacchreyaso devān asṛjatātha yan martyaḥ sann amṛtān asṛjata tasmād atisṛṣṭiḥ / (6.12) Par.?
yat
indecl.
∞ śreyas
ac.p.m.
deva
ac.p.m.
sṛj
3. sg., Impf.
∞ atha
indecl.
yat
indecl.
martya
n.s.m.
as
Pre. ind., n.s.m.
amṛta
ac.p.m.
sṛj.
3. sg., Impf.
tasmāt
indecl.
atisṛṣṭi.
n.s.f.
root
atisṛṣṭyāṃ hāsyaitasyāṃ bhavati ya evaṃ veda // (6.13) Par.?
ha
indecl.
∞ idam
g.s.m.
∞ etad
l.s.f.
bhū,
3. sg., Pre. ind.
root
yad
n.s.m.
evam
indecl.
vid.
3. sg., Perf.
taddhedaṃ tarhy avyākṛtam āsīt / (7.1) Par.?
tad
n.s.n.
∞ ha
indecl.
∞ idam
n.s.n.
tarhi
indecl.
a
indecl.
∞ vyākṛ
PPP, n.s.n.
root
as.
3. sg., Impf.
tan nāmarūpābhyām eva vyākriyatāsau nāmāyam idaṃrūpa iti / (7.2) Par.?
tad
n.s.n.
nāman
comp.
∞ rūpa
i.d.n.
eva
indecl.
vyākṛ
3. sg., Impf. pass.
root
∞ adas
n.s.m.
nāma
indecl.
∞ idam
n.s.m.
root
iti.
indecl.
tad idam apy etarhi nāmarūpābhyām eva vyākriyata asau nāmāyam idaṃrūpa iti / (7.3) Par.?
tad
n.s.n.
idam
n.s.n.
api
indecl.
etarhi
indecl.
nāman
comp.
∞ rūpa
i.d.n.
eva
indecl.
vyākṛ.
3. sg., Impf. pass.
root
adas
n.s.m.
nāma
indecl.
∞ idam
n.s.m.
root
iti.
indecl.
sa eṣa iha praviṣṭa ā nakhāgrebhyo yathā kṣuraḥ kṣuradhāne 'vahitaḥ syād viśvambharo vā viśvambharakulāye / (7.4) Par.?
tad
n.s.m.
etad
n.s.m.
iha
indecl.
praviś
PPP, n.s.m.
root
ā
indecl.
nakha
comp.
∞ agra
ab.p.n.
yathā
indecl.
kṣura
n.s.m.
kṣura
comp.
∞ dhāna
l.s.n.
avadhā
PPP, n.s.m.
as
3. sg., Pre. opt.

indecl.
∞ kulāya.
l.s.n.
taṃ na paśyanti / (7.5) Par.?
tad
ac.s.m.
na
indecl.
dṛś.
3. pl., Pre. ind.
root
akṛtsno hi saḥ prāṇann eva prāṇo nāma bhavati / (7.6) Par.?
a
indecl.
∞ kṛtsna
n.s.m.
root
hi
indecl.
tad.
n.s.m.
prāṇ
Pre. ind., n.s.m.
eva
indecl.
prāṇa
n.s.m.
root
→ vāc (7.7) [conj]
→ cakṣus (7.7) [conj]
→ śrotra (7.7) [conj]
→ manas (7.7) [conj]
nāma
indecl.
bhū.
3. sg., Pre. ind.
vadan vāk paśyaṃś cakṣuḥ śṛṇvañchrotraṃ manvāno manaḥ / (7.7) Par.?
vad
Pre. ind., n.s.m.
vāc.
n.s.f.
← prāṇa (7.6) [conj]
dṛś
Pre. ind., n.s.m.
cakṣus.
n.s.n.
← prāṇa (7.6) [conj]
śru
Pre. ind., n.s.m.
∞ śrotra.
n.s.n.
← prāṇa (7.6) [conj]
man
Pre. ind., n.s.m.
manas.
n.s.n.
← prāṇa (7.6) [conj]
tāny asyaitāni karmanāmāny eva / (7.8) Par.?
tad
n.p.n.
idam
g.s.m.
∞ etad
n.p.n.
karman
comp.
∞ nāman
n.p.n.
root
eva.
indecl.
sa yo 'ta ekaikam upāste na sa veda / (7.9) Par.?
tad
n.s.m.
yad
n.s.m.
atas
indecl.
ekaika
ac.s.m.
upās,
3. sg., Pre. ind.
na
indecl.
tad
n.s.m.
vid.
3. sg., Perf.
root
akṛtsno hy eṣo 'ta ekaikena bhavati / (7.10) Par.?
a
indecl.
∞ kṛtsna
n.s.m.
root
hi
indecl.
etad
n.s.m.
atas
indecl.
ekaika
i.s.m.
bhū.
3. sg., Pre. ind.
ātmety evopāsīta / (7.11) Par.?
ātman
n.s.m.
∞ iti
indecl.
eva
indecl.
∞ upās.
3. sg., Pre. opt.
root
atra hy ete sarva ekaṃ bhavanti / (7.12) Par.?
atra
indecl.
hi
indecl.
etad
n.p.m.
sarva
n.p.m.
eka
n.s.n.
bhū.
3. pl., Pre. ind.
root
tad etat padanīyam asya sarvasya yad ayam ātmā / (7.13) Par.?
tad
n.s.n.
etad
n.s.n.
padanīya
n.s.n.
root
idam
g.s.n.
sarva,
g.s.n.
yad
n.s.n.
idam
n.s.m.
ātman.
n.s.m.
anena hy etat sarvaṃ veda / (7.14) Par.?
idam
i.s.n.
hi
indecl.
etad
ac.s.n.
sarva
ac.s.n.
vid.
3. sg., Perf.
root
yathā ha vai padenānuvinded evaṃ kīrtiṃ ślokaṃ vindate ya evaṃ veda // (7.15) Par.?
yathā
indecl.
ha
indecl.
vai
indecl.
pada
i.s.n.
∞ anuvid,
3. sg., Pre. opt.
evam
indecl.
kīrti
ac.s.f.
śloka
ac.s.m.
vid,
3. sg., Pre. ind.
root
yad
n.s.m.
evam
indecl.
vid.
3. sg., Perf.
tad etat preyaḥ putrāt preyo vittāt preyo 'nyasmāt sarvasmād antarataraṃ yad ayam ātmā / (8.1) Par.?
tad
n.s.n.
etad
n.s.n.
preyas
n.s.n.
root
putra
ab.s.m.
preyas
n.s.n.
vitta
ab.s.n.
preyas
n.s.n.
anya
ab.s.n.
sarva
ab.s.n.
antaratara,
n.s.n.
yad
n.s.n.
idam
n.s.m.
ātman.
n.s.m.
sa yo 'nyam ātmanaḥ priyaṃ bruvāṇaṃ brūyāt priyaṃ rotsyatītīśvaro ha tathaiva syāt / (8.2) Par.?
tad,
n.s.m.
yad
n.s.m.
anya
ac.s.m.
ātman
ab.s.m.
priya
ac.s.m.
brū
Pre. ind., ac.s.m.
brū,
3. sg., Pre. opt.
priya
ac.s.n.
rudh
3. sg., Fut.
∞ iti
indecl.
∞ īśvara
n.s.m.
root
ha
indecl.
tathā
indecl.
root
∞ eva
indecl.
as.
3. sg., Pre. opt.
root
ātmānam eva priyam upāsīta / (8.3) Par.?
ātman
ac.s.m.
eva
indecl.
priya
ac.s.m.
upās.
3. sg., Pre. opt.
root
sa ya ātmānam eva priyam upāste na hāsya priyaṃ pramāyukaṃ bhavati // (8.4) Par.?
tad
n.s.m.
yad
n.s.m.
ātman
ac.s.m.
eva
indecl.
priya
ac.s.m.
upās,
3. sg., Pre. ind.
na
indecl.
ha
indecl.
∞ idam
g.s.m.
priya
n.s.n.
bhū.
3. sg., Pre. ind.
root
tad āhur yad brahmavidyayā sarvaṃ bhaviṣyanto manuṣyā manyante / (9.1) Par.?
tad
ac.s.n.
ah.
3. pl., Perf.
root
→ vid (9.2) [ccomp]
yat
indecl.
brahman
comp.
∞ vidyā
i.s.f.
sarva
n.s.n.
bhū
Fut., n.p.m.
manuṣya
n.p.m.
man,
3. pl., Pre. ind.
← vid (9.2) [advcl]
kim u tad brahmāved yasmāt tat sarvam abhavad iti // (9.2) Par.?
ka
ac.s.n.
u
indecl.
tad
n.s.n.
brahman
n.s.n.
∞ vid,
3. sg., root aor.
→ man (9.1) [advcl:cond]
← ah (9.1) [ccomp]
yad
ab.s.n.
tad
n.s.n.
sarva
n.s.n.
bhū.
3. sg., Impf.
iti.
indecl.
brahma vā idam agra āsīt / (10.1) Par.?
brahman
n.s.n.
root
vai
indecl.
idam
n.s.n.
agra
l.s.n.
as.
3. sg., Impf.
tad ātmānam evāvet / (10.2) Par.?
tad
ac.s.n.
ātman
ac.s.m.
eva
indecl.
∞ vid.
3. sg., root aor.
root
→ brahman (10.3) [ccomp]
ahaṃ brahmāsmīti / (10.3) Par.?
mad
n.s.a.
brahman
n.s.n.
← vid (10.2) [ccomp]
∞ as
1. sg., Pre. ind.
∞ iti.
indecl.
tasmāt tat sarvam abhavat / (10.4) Par.?
tad
ab.s.n.
tad
n.s.n.
sarva
n.s.n.
bhū.
3. sg., Impf.
root
tad yo yo devānāṃ pratyabudhyata sa eva tad abhavat / (10.5) Par.?
tad
ac.s.n.
yad
n.s.m.
yad
n.s.m.
deva
g.p.m.
pratibudh,
3. sg., Impf.
tad
n.s.m.
eva
indecl.
tad
n.s.n.
bhū.
3. sg., Impf.
root
→ ṛṣi (10.6) [conj]
→ manuṣya (10.7) [conj]
tatharṣīnām / (10.6) Par.?
tathā
indecl.
∞ ṛṣi.
g.p.m.
← bhū (10.5) [conj]
tathā manuṣyāṇām / (10.7) Par.?
tathā
indecl.
manuṣya.
g.p.m.
← bhū (10.5) [conj]
taddhaitat paśyann ṛṣir vāmadevaḥ pratipede 'haṃ manur abhavaṃ sūryaś ceti / (10.8) Par.?
tad
ac.s.n.
∞ ha
indecl.
∞ etad
ac.s.n.
paś,
Pre. ind., n.s.m.
ṛṣi
n.s.m.
vāmadeva
n.s.m.
pratipad.
3. sg., Perf.
root
mad
n.s.a.
manu
n.s.m.
bhū
1. sg., Impf.
sūrya
n.s.m.
ca
indecl.
∞ iti.
indecl.
tad idam apy etarhi ya evaṃ vedāhaṃ brahmāsmīti sa idaṃ sarvaṃ bhavati / (10.9) Par.?
tad
n.s.n.
idam
n.s.n.
root
api
indecl.
etarhi.
indecl.
yad
n.s.m.
evam
indecl.
vid
3. sg., Perf.
∞ mad
n.s.a.
brahman
n.s.n.
∞ as
1. sg., Pre. ind.
∞ iti,
indecl.
tad
n.s.m.
idam
n.s.n.
sarva
n.s.n.
bhū.
3. sg., Pre. ind.
root
tasya ha na devāś canābhūtyā īśate / (10.10) Par.?
tad
g.s.m.
ha
indecl.
na
indecl.
deva
n.p.m.
cana
indecl.
∞ ābhūti
g.s.f.
īś.
3. pl., Pre. ind.
root
ātmā hy eṣāṃ sa bhavati / (10.11) Par.?
ātman
n.s.m.
hi
indecl.
idam
g.p.m.
tad
n.s.m.
bhū.
3. sg., Pre. ind.
root
atha yo 'nyāṃ devatām upāste 'nyo 'sāvanyo 'ham asmīti na sa veda / (10.12) Par.?
atha
indecl.
yad
n.s.m.
anya
ac.s.f.
devatā
ac.s.f.
upās,
3. sg., Pre. ind.
anya
n.s.m.
adas
n.s.m.
∞ anya
n.s.m.
mad
n.s.a.
as
1. sg., Pre. ind.
∞ iti,
indecl.
na
indecl.
tad
n.s.m.
vid.
3. sg., Perf.
root
yathā paśur evaṃ sa devānām / (10.13) Par.?
yathā
indecl.
paśu
n.s.m.
evam
indecl.
tad
n.s.m.
deva.
g.p.m.
root
yathā ha vai bahavaḥ paśavo manuṣyaṃ bhuñjyur evam ekaikaḥ puruṣo devān bhunakti / (10.14) Par.?
yathā
indecl.
ha
indecl.
vai
indecl.
bahu
n.p.m.
paśu
n.p.m.
manuṣya
ac.s.m.
bhuj,
3. pl., Pre. opt.
evam
indecl.
ekaika
n.s.m.
puruṣa
n.s.m.
deva
ac.p.m.
bhuj.
3. sg., Pre. ind.
root
ekasminn eva paśāv ādīyamāne 'priyaṃ bhavati kimu bahuṣu / (10.15) Par.?
eka
l.s.m.
eva
indecl.
paśu
l.s.m.
ādā
Ind. pass., l.s.m.
apriya
n.s.n.
root
bhū.
3. sg., Pre. ind.
kimu
indecl.
bahu.
l.p.m.
tasmād eṣāṃ tan na priyaṃ yad etan manuṣyā vidyuḥ // (10.16) Par.?
tasmāt
indecl.
idam
g.p.m.
tad
n.s.n.
na
indecl.
priya,
n.s.n.
root
yat
indecl.
etad
ac.s.n.
manuṣya
n.p.m.
vid.
3. pl., Pre. opt.
brahma vā idam agra āsīd ekam eva / (11.1) Par.?
brahman
n.s.n.
root
vai
indecl.
idam
n.s.n.
agra
l.s.n.
as
3. sg., Impf.
eka
n.s.n.
eva.
indecl.
tad ekaṃ san na vyabhavat / (11.2) Par.?
tad
n.s.n.
eka
n.s.n.
as
Pre. ind., n.s.n.
na
indecl.
vibhū.
3. sg., Impf.
root
tacchreyo rūpam atyasṛjata kṣatraṃ yāny etāni devatrā kṣatrāṇīndro varuṇaḥ somo rudraḥ parjanyo yamo mṛtyur īśāna iti / (11.3) Par.?
tad
n.s.n.
∞ śreyas
n.s.n.
rūpa
n.s.n.
atisṛj
3. sg., Impf.
root
kṣatra,
ac.s.n.
yad
n.p.n.
etad
n.p.n.
devatrā
indecl.
kṣatra
n.p.n.
∞ indra
n.s.m.
varuṇa
n.s.m.
soma
n.s.m.
rudra
n.s.m.
parjanya
n.s.m.
yama
n.s.m.
mṛtyu
n.s.m.
īśāna
n.s.m.
iti.
indecl.
tasmāt kṣatrāt paraṃ nāsti / (11.4) Par.?
tad
ab.s.n.
kṣatra
ab.s.n.
para
n.s.n.
na
indecl.
∞ as.
3. sg., Pre. ind.
root
tasmād brāhmaṇaḥ kṣatriyaṃ adhastād upāste rājasūye / (11.5) Par.?
tasmāt
indecl.
kṣatriya
ac.s.m.
adhastāt
indecl.
upās
3. sg., Pre. ind.
root
rājasūya.
l.s.m.
kṣatra eva tad yaśo dadhāti / (11.6) Par.?
kṣatra
l.s.n.
eva
indecl.
tad
ac.s.n.
yaśas
ac.s.n.
dhā.
3. sg., Pre. ind.
root
saiṣā kṣatrasya yonir yad brahma / (11.7) Par.?
tad
n.s.f.
∞ etad
n.s.f.
kṣatra
g.s.n.
yoni
n.s.f.
root
yad
n.s.n.
brahman.
n.s.n.
tasmād yady api rājā paramatāṃ gacchati brahmaivāntata upaniśrayati svāṃ yonim / (11.8) Par.?
tasmāt
indecl.
yadi
indecl.
api
indecl.
rājan
n.s.m.
parama
comp.
∞ 
ac.s.f.
gam,
3. sg., Pre. ind.
brahman
ac.s.n.
∞ eva
indecl.
∞ antatas
indecl.
upaniśri
3. sg., Pre. ind.
root
sva
ac.s.f.
yoni.
ac.s.f.
ya u enaṃ hinasti svāṃ sa yonim ṛcchati / (11.9) Par.?
yad
n.s.m.
u
indecl.
enad
ac.s.m.
hiṃs,
3. sg., Pre. ind.
sva
ac.s.f.
tad
n.s.m.
yoni
ac.s.f.
ṛch.
3. sg., Pre. ind.
root
sa pāpīyān bhavati yathā śreyāṃsaṃ hiṃsitvā // (11.10) Par.?
tad
n.s.m.
pāpīyas
n.s.m.
bhū
3. sg., Pre. ind.
root
yathā
indecl.
śreyas
ac.s.m.
hiṃs.
Abs., indecl.
sa naiva vyabhavat / (12.1) Par.?
tad
n.s.m.
na
indecl.
∞ eva
indecl.
vibhū.
3. sg., Impf.
root
sa viśam asṛjata / (12.2) Par.?
tad
n.s.m.
viś
ac.s.f.
→ ākhyā (12.3) [acl:rel]
sṛj.
3. sg., Impf.
root
yāny etāni devajātāni gaṇaśa ākhyāyante vasavo rudrā ādityā viśve devā maruta iti // (12.3) Par.?
yad
n.p.n.
etad
n.p.n.
deva
comp.
∞ jāta
n.p.n.
gaṇaśas
indecl.
ākhyā
3. pl., Ind. pass.
← viś (12.2) [acl]
vasu
n.p.m.
rudra
n.p.m.
āditya
n.p.m.
viśva
n.p.m.
deva
n.p.m.
marut
n.p.m.
iti.
indecl.
sa naiva vyabhavat / (13.1) Par.?
tad
n.s.m.
na
indecl.
∞ eva
indecl.
vibhū.
3. sg., Impf.
root
sa śaudraṃ varṇam asṛjata pūṣaṇam / (13.2) Par.?
tad
n.s.m.
śaudra
ac.s.m.
varṇa
ac.s.m.
sṛj
3. sg., Impf.
root
pūṣaṇa.
ac.s.m.
iyaṃ vai pūṣā / (13.3) Par.?
idam
n.s.f.
root
vai
indecl.
pūṣan.
n.s.m.
iyaṃ hīdaṃ sarvaṃ puṣyati yad idaṃ kiñca // (13.4) Par.?
idam
n.s.f.
hi
indecl.
∞ idam
ac.s.n.
sarva
ac.s.n.
puṣ,
3. sg., Pre. ind.
root
yad
n.s.n.
idam
n.s.n.
kiṃca.
indecl.
sa naiva vyabhavat / (14.1) Par.?
tad
n.s.m.
na
indecl.
∞ eva
indecl.
vibhū.
3. sg., Impf.
root
tacchreyo rūpam atyasṛjata dharmam / (14.2) Par.?
tad
ac.s.n.
∞ śreyas
ac.s.n.
rūpa
ac.s.n.
atisṛj
3. sg., Impf.
root
dharma.
ac.s.m.
tad etat kṣatrasya kṣatraṃ yad dharmaḥ / (14.3) Par.?
tad
n.s.n.
etad
n.s.n.
kṣatra
g.s.n.
kṣatra,
n.s.n.
root
yad
n.s.n.
dharma.
n.s.m.
tasmād dharmāt paraṃ nāsti / (14.4) Par.?
tad
ab.s.m.
dharma
ab.s.m.
para
n.s.n.
na
indecl.
∞ as.
3. sg., Pre. ind.
root
atho abalīyān balīyāṃsam āśaṃsate dharmeṇa / (14.5) Par.?
atha
indecl.
∞ u
indecl.
a
indecl.
∞ balīyas
n.s.m.
balīyas
ac.s.m.
āśaṃs
3. sg., Pre. ind.
root
→ evam (14.6) [advmod]
dharma.
i.s.m.
yathā rājñaivam / (14.6) Par.?
yathā
indecl.
rājan
i.s.m.
∞ evam.
indecl.
← āśaṃs (14.5) [advmod]
yo vai sa dharmaḥ satyaṃ vai tat / (14.7) Par.?
yad
n.s.m.
vai
indecl.
tad
n.s.m.
dharma,
n.s.m.
satya
n.s.n.
root
vai
indecl.
tad.
n.s.n.
tasmāt satyaṃ vadantam āhur dharmaṃ vadatīti / (14.8) Par.?
tasmāt
indecl.
satya
ac.s.n.
vad
Pre. ind., ac.s.m.
ah.
3. pl., Perf.
root
→ vad (14.9) [conj]
dharma
ac.s.m.
vad
3. sg., Pre. ind.
∞ iti.
indecl.
dharmaṃ vā vadantaṃ satyaṃ vadatīti / (14.9) Par.?
dharma
ac.s.m.

indecl.
vad.
Pre. ind., ac.s.m.
← ah (14.8) [conj]
satya
ac.s.n.
vad
3. sg., Pre. ind.
∞ iti.
indecl.
etaddhyevaitad ubhayaṃ bhavati // (14.10) Par.?
etad
n.s.n.
∞ hi
indecl.
∞ eva
indecl.
∞ etad
n.s.n.
ubhaya
n.s.n.
root
bhū.
3. sg., Pre. ind.
tad etad brahma kṣatraṃ viṭ śūdraḥ / (15.1) Par.?
tad
ac.s.n.
etad
n.s.n.
root
brahman
n.s.n.
kṣatra
n.s.n.
viś
n.s.f.
śūdra.
n.s.m.
tad agninaiva deveṣu brahmābhavad brāhmaṇo manuṣyeṣu kṣatriyeṇa kṣatriyaḥ vaiśyena vaiśyaḥ śūdreṇa śūdraḥ / (15.2) Par.?
tad
ac.s.n.
agni
i.s.m.
∞ eva
indecl.
deva
l.p.m.
brahman
n.s.n.
∞ bhū,
3. sg., Impf.
root
manuṣya,
l.p.m.
kṣatriya,
n.s.m.
vaiśya
i.s.m.
vaiśya,
n.s.m.
śūdra
i.s.m.
śūdra.
n.s.m.
tasmād agnāv eva deveṣu lokam icchante brāhmaṇe manuṣyeṣu / (15.3) Par.?
tasmāt
indecl.
agni
l.s.m.
eva
indecl.
deva
l.p.m.
loka
ac.s.m.
iṣ
3. pl., Pre. ind.
root
manuṣya.
l.p.m.
etābhyāṃ hi rūpābhyāṃ brahmābhavat / (15.4) Par.?
etad
i.d.n.
hi
indecl.
rūpa
i.d.n.
brahman
n.s.n.
∞ bhū.
3. sg., Impf.
root
atha yo ha vā asmāl lokāt svaṃ lokam adṛṣṭvā praiti sa enam avidito na bhunakti yathā vedo vānanūkto 'nyad vā karmākṛtam / (15.5) Par.?
atha
indecl.
yad
n.s.m.
ha
indecl.
vai
indecl.
idam
ab.s.m.
loka
ab.s.m.
sva
ac.s.m.
loka
ac.s.m.
a
indecl.
∞ dṛś
Abs., indecl.
pre,
3. sg., Pre. ind.
tad
n.s.m.
enad
ac.s.m.
a
indecl.
∞ vid
PPP, n.s.m.
na
indecl.
bhuj,
3. sg., Pre. ind.
root
yathā
indecl.
veda
n.s.m.

indecl.
∞ an
indecl.
∞ anuvac
PPP, n.s.m.
anya
n.s.n.

indecl.
karman
n.s.n.
∞ a
indecl.
∞ kṛ.
PPP, n.s.n.
yadi ha vā apy anevaṃvin mahatpuṇyaṃ karma karoti taddhāsyāntataḥ kṣīyata eva / (15.6) Par.?
yadi
indecl.
ha
indecl.
vai
indecl.
api
indecl.
an
indecl.
∞ evaṃvid
n.s.m.
mahat
ac.s.n.
∞ puṇya
ac.s.n.
karman
ac.s.n.
kṛ,
3. sg., Pre. ind.
tad
n.s.n.
∞ ha
indecl.
∞ idam
g.s.m.
∞ anta
ab.s.m.
kṣi
3. sg., Ind. pass.
root
eva.
indecl.
ātmānam eva lokam upāsīta / (15.7) Par.?
ātman
ac.s.m.
eva
indecl.
loka
ac.s.m.
upās.
3. sg., Pre. opt.
root
sa ya ātmānam eva lokam upāste na hāsya karma kṣīyate / (15.8) Par.?
tad
n.s.m.
yad
n.s.m.
ātman
ac.s.m.
eva
indecl.
loka
ac.s.m.
upās,
3. sg., Pre. ind.
na
indecl.
ha
indecl.
∞ idam
g.s.m.
karman
n.s.n.
kṣi.
3. sg., Ind. pass.
root
asmāddhyevātmano yadyat kāmayate tattat sṛjate // (15.9) Par.?
idam
ab.s.m.
∞ hi
indecl.
∞ eva
indecl.
∞ ātman
ab.s.m.
yad
ac.s.n.
∞ yad
ac.s.n.
kāmay,
3. sg., Pre. ind.
tad
ac.s.n.
∞ tad
ac.s.n.
sṛj.
3. sg., Pre. ind.
root
atho ayaṃ vā ātmā sarveṣāṃ bhūtānāṃ lokaḥ / (16.1) Par.?
atha
indecl.
∞ u
indecl.
idam
n.s.m.
vai
indecl.
ātman
n.s.m.
sarva
g.p.n.
bhūta
g.p.n.
loka.
n.s.m.
root
sa yaj juhoti yad yajate tena devānāṃ lokaḥ / (16.2) Par.?
tad
n.s.m.
yat
indecl.
hu
3. sg., Pre. ind.
yat
indecl.
yaj,
3. sg., Pre. ind.
tena
indecl.
deva
g.p.m.
loka.
n.s.m.
root
→ ṛṣi (16.3) [conj]
→ pitṛ (16.4) [conj]
→ manuṣya (16.5) [conj]
→ paśu (16.6) [conj]
atha yad anubrūte tena ṛṣīṇām / (16.3) Par.?
atha
indecl.
yat
indecl.
anubrū,
3. sg., Pre. ind.
tena
indecl.
ṛṣi.
g.p.m.
← loka (16.2) [conj]
atha yat pitṛbhyo nipṛṇāti yat prajām icchate tena pitṝṇām / (16.4) Par.?
atha
indecl.
yat
indecl.
pitṛ
d.p.m.
nipṛ,
3. sg., Pre. ind.
yat
indecl.
prajā
ac.s.f.
iṣ,
3. sg., Pre. ind.
tena
indecl.
pitṛ.
g.p.m.
← loka (16.2) [conj]
atha yan manuṣyān vāsayate yad ebhyo 'śanaṃ dadāti tena manuṣyāṇām / (16.5) Par.?
atha
indecl.
yat
indecl.
manuṣya
ac.p.m.
vāsay,
3. sg., Pre. ind.
yat
indecl.
idam
d.p.m.
aśana
ac.s.n.
,
3. sg., Pre. ind.
tena
indecl.
manuṣya.
g.p.m.
← loka (16.2) [conj]
atha yat paśubhyas tṛṇodakaṃ vindati tena paśūnām / (16.6) Par.?
atha
indecl.
yat
indecl.
paśu
d.p.m.
∞ udaka
ac.s.n.
vid,
3. sg., Pre. ind.
tena
indecl.
paśu.
g.p.m.
← loka (16.2) [conj]
yad asya gṛheṣu śvāpadā vayāṃsy ā pipīlikābhya upajīvanti tena teṣāṃ lokaḥ / (16.7) Par.?
yat
indecl.
idam
g.s.m.
gṛha
l.p.n.
śvāpada
n.p.m.
vayas
n.p.n.
ā
indecl.
pipīlikā
ab.p.f.
upajīv,
3. pl., Pre. ind.
tena
indecl.
tad
g.p.m.
loka.
n.s.m.
root
yathā ha vai svāya lokāyāriṣṭim icchet evaṃ haivaṃvide sarvadā sarvāṇi bhūtāny ariṣṭim icchanti / (16.8) Par.?
yathā
indecl.
ha
indecl.
vai
indecl.
sva
d.s.m.
loka
d.s.m.
∞ ariṣṭi
ac.s.f.
iṣ,
3. sg., Pre. opt.
evam
indecl.
ha
indecl.
∞ evaṃvid
d.s.m.
sarvadā
indecl.
sarva
n.p.n.
bhūta
n.p.n.
ariṣṭi
ac.s.f.
iṣ.
3. pl., Pre. ind.
root
tad vā etad viditaṃ mīmāṃsitam // (16.9) Par.?
tad
n.s.n.
vai
indecl.
etad
n.s.n.
vid
PPP, n.s.n.
root
mīmāṃs.
PPP, n.s.n.
ātmaivedam agra āsīd eka eva / (17.1) Par.?
ātman
n.s.m.
root
∞ eva
indecl.
∞ idam
n.s.n.
agra
l.s.n.
as
3. sg., Impf.
eka
n.s.m.
eva.
indecl.
so 'kāmayata jāyā me syād atha prajāyeya / (17.2) Par.?
tad
n.s.m.
kāmay.
3. sg., Impf.
root
jāyā
n.s.f.
mad
g.s.a.
as.
3. sg., Pre. opt.
atha
indecl.
prajan.
1. sg., Pre. opt.
→ mad (17.3) [parataxis]
atha vittaṃ me syād atha karma kurvīyeti / (17.3) Par.?
atha
indecl.
vitta
n.s.n.
mad
g.s.a.
← prajan (17.2) [parataxis]
as.
3. sg., Pre. opt.
atha
indecl.
karman
ac.s.n.
kṛ
1. sg., Pre. opt.
∞ iti.
indecl.
etāvān vai kāmaḥ / (17.4) Par.?
etāvat
n.s.m.
root
vai
indecl.
kāma.
n.s.m.
necchaṃścanāto bhūyo vindet / (17.5) Par.?
na
indecl.
∞ iṣ
Pre. ind., n.s.m.
∞ ca
indecl.
∞ na
indecl.
∞ atas
indecl.
bhūyas
ac.s.n.
vid.
3. sg., Pre. opt.
root
tasmād apy etarhy ekākī kāmayate jāyā me syād atha prajāyeyātha vittaṃ me syād atha karma kurvīyeti / (17.6) Par.?
tasmāt
indecl.
api
indecl.
etarhi
indecl.
ekākin
n.s.m.
kāmay.
3. sg., Pre. ind.
root
jāyā
n.s.f.
mad
g.s.a.
as.
3. sg., Pre. opt.
atha
indecl.
prajan
1. sg., Pre. opt.
∞ atha
indecl.
vitta
n.s.n.
mad
g.s.a.
as.
3. sg., Pre. opt.
atha
indecl.
karman
ac.s.n.
kṛ
1. sg., Pre. opt.
∞ iti.
indecl.
sa yāvad apy eteṣām ekaikaṃ na prāpnoty akṛtsna eva tāvan manyate / (17.7) Par.?
tad
n.s.m.
yāvat
indecl.
api
indecl.
etad
g.p.n.
ekaika
ac.s.n.
na
indecl.
prāp,
3. sg., Pre. ind.
akṛtsna
n.s.m.
eva
indecl.
tāvat
indecl.
man.
3. sg., Pre. ind.
root
tasyo kṛtsnatā / (17.8) Par.?
tad
g.s.m.
root
∞ u
indecl.
∞ .
n.s.f.
mana evāsyātmā / (17.9) Par.?
manas
n.s.n.
eva
indecl.
∞ idam
g.s.m.
∞ ātman.
n.s.m.
root
vāg jāyā / (17.10) Par.?
vāc
n.s.f.
jāyā.
n.s.f.
root
prāṇaḥ prajā / (17.11) Par.?
prāṇa
n.s.m.
prajā.
n.s.f.
root
cakṣur mānuṣaṃ vittam / (17.12) Par.?
cakṣus
n.s.n.
mānuṣa
n.s.n.
vitta.
n.s.n.
root
→ vid (17.13) [advcl:caus]
cakṣuṣā hi tad vindate / (17.13) Par.?
cakṣus
i.s.n.
hi
indecl.
tad
ac.s.n.
vid.
3. sg., Pre. ind.
← vitta (17.12) [advcl]
śrotraṃ daivam / (17.14) Par.?
śrotra
n.s.n.
daiva.
n.s.n.
root
→ śru (17.15) [advcl:caus]
śrotreṇa hi tacchṛṇoti / (17.15) Par.?
śrotra
i.s.n.
hi
indecl.
tad
ac.s.n.
∞ śru.
3. sg., Pre. ind.
← daiva (17.14) [advcl]
ātmaivāsya karma / (17.16) Par.?
ātman
n.s.m.
∞ eva
indecl.
∞ idam
g.s.m.
karman.
n.s.n.
root
→ kṛ (17.17) [advcl:caus]
ātmanā hi karma karoti / (17.17) Par.?
ātman
i.s.m.
hi
indecl.
karman
ac.s.n.
kṛ.
3. sg., Pre. ind.
← karman (17.16) [advcl]
sa eṣa pāṅkto yajñaḥ / (17.18) Par.?
tad
n.s.m.
etad
n.s.m.
pāṅkta
n.s.m.
yajña.
n.s.m.
root
pāṅktaḥ paśuḥ / (17.19) Par.?
pāṅkta
n.s.m.
root
paśu.
n.s.m.
pāṅktaḥ puruṣaḥ / (17.20) Par.?
pāṅkta
n.s.m.
root
puruṣa.
n.s.m.
pāṅktam idaṃ sarvaṃ yad idaṃ kiñca / (17.21) Par.?
pāṅkta
n.s.n.
root
idam
n.s.n.
sarva,
n.s.n.
yad
n.s.n.
idam
n.s.n.
kiṃca.
indecl.
tad idaṃ sarvam āpnoti ya evaṃ veda // (17.22) Par.?
tad
ac.s.n.
idam
ac.s.n.
sarva
ac.s.n.
āp,
3. sg., Pre. ind.
root
yad
n.s.m.
evam
indecl.
vid.
3. sg., Perf.
Duration=0.29592299461365 secs.