UD type:
UD sub-type:
Unclear, revisit later
Texts
Help
Select a text:
Bibliography Select a chapter:
(no revisions)
Show parallels Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 3543
- Click on a sentence to show its analysis
- Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
athātaś cikitsāprābhṛtīyam adhyāyaṃ vyākhyāsyāmaḥ // (1)
Par.?
iti ha smāha bhagavānātreyaḥ // (2)
Par.?
cikitsāprābhṛto dhīmān śāstravān karmatatparaḥ / (3.1)
Par.?
naraṃ virecayati yaṃ sa yogāt sukhamaśnute // (3.2)
Par.?
yaṃ vaidyamānī tvabudho virecayati mānavam / (4.1)
Par.?
so 'tiyogādayogācca mānavo duḥkhamaśnute // (4.2)
Par.?
daurbalyaṃ lāghavaṃ glānivyādhīnāmaṇutā ruciḥ / (5.1)
Par.?
hṛdvarṇaśuddhiḥ kṣuttṛṣṇā kāle vegapravartanam // (5.2)
Par.?
buddhīndriyamanaḥśuddhir mārutasyānulomatā / (6.1)
Par.?
samyagviriktaliṅgāni kāyāgneścānuvartanam // (6.2)
Par.?
ṣṭhīvanaṃ hṛdayāśuddhirutkleśaḥ śleṣmapittayoḥ / (7.1)
Par.?
ādhmānam aruciśchardir adaurbalyam alāghavam // (7.2)
Par.?
jaṅghorusadanaṃ tandrā staimityaṃ pīnasāgamaḥ / (8.1)
Par.?
lakṣaṇānyaviriktānāṃ mārutasya ca nigrahaḥ // (8.2)
Par.?
viṭpittakaphavātānām āgatānāṃ yathākramam / (9.1)
Par.?
paraṃ sravati yadraktaṃ medomāṃsodakopamam // (9.2)
Par.?
niḥśleṣmapittamudakaṃ śoṇitaṃ kṛṣṇameva vā / (10.1)
Par.?
tṛpyato mārutārtasya so'tiyogaḥ pramuhyataḥ // (10.2)
Par.?
vamane'tikṛte liṅgānyetānyeva bhavanti hi / (11.1)
Par.?
ūrdhvagā vātarogāśca vāggrahaścādhiko bhavet // (11.2)
Par.?
cikitsāprābhṛtaṃ tasmādupeyāccharaṇaṃ naraḥ / (12.1)
Par.?
yuñjyād ya enamatyantamāyuṣā ca sukhena ca // (12.2)
Par.?
avipāko'ruciḥ sthaulyaṃ pāṇḍutā gauravaṃ klamaḥ / (13.1)
Par.?
piḍakākoṭhakaṇḍūnāṃ saṃbhavo'ratireva ca // (13.2)
Par.?
ālasyaśramadaurbalyaṃ daurgandhyamavasādakaḥ / (14.1)
Par.?
śleṣmapittasamutkleśo nidrānāśo'tinidratā // (14.2)
Par.?
tandrā klaibyamabuddhitvam aśastasvapnadarśanam / (15.1)
Par.?
balavarṇapraṇāśaśca tṛpyato bṛṃhaṇairapi // (15.2)
Par.?
bahudoṣasya liṅgāni tasmai saṃśodhanaṃ hitam / (16.1)
Par.?
ūrdhvaṃ caivānulomaṃ ca yathādoṣaṃ yathābalam // (16.2)
Par.?
evaṃ viśuddhakoṣṭhasya kāyāgnirabhivardhate / (17.1)
Par.?
vyādhayaścopaśāmyanti prakṛtiścānuvartate // (17.2)
Par.?
indriyāṇi manobuddhir varṇaścāsya prasīdati / (18.1)
Par.?
balaṃ puṣṭirapatyaṃ ca vṛṣatā cāsya jāyate // (18.2)
Par.?
jarāṃ kṛcchreṇa labhate ciraṃ jīvatyanāmayaḥ / (19.1)
Par.?
tasmāt saṃśodhanaṃ kāle yuktiyuktaṃ pibennaraḥ // (19.2) Par.?
doṣāḥ kadācit kupyanti jitā laṅghanapācanaiḥ / (20.1)
Par.?
jitāḥ saṃśodhanairye tu na teṣāṃ punarudbhavaḥ // (20.2)
Par.?
doṣāṇāṃ ca drumāṇāṃ ca mūle'nupahate sati / (21.1)
Par.?
rogāṇāṃ prasavānāṃ ca gatānāmāgatirdhruvā // (21.2)
Par.?
bheṣajakṣapite pathyamāhārair eva bṛṃhaṇam / (22.1)
Par.?
ghṛtamāṃsarasakṣīrahṛdyayūṣopasaṃhitaiḥ // (22.2)
Par.?
abhyaṅgotsādanaiḥ snānairnirūhaiḥ sānuvāsanaiḥ / (23.1)
Par.?
tathā sa labhate śarma yujyate cāyuṣā ciram // (23.2)
Par.?
atiyogānubaddhānāṃ sarpiḥpānaṃ praśasyate / (24.1)
Par.?
tailaṃ madhurakaiḥ siddham athavāpyanuvāsanam // (24.2)
Par.?
yasya tvayogastaṃ snigdhaṃ punaḥ saṃśodhayennaram / (25.1)
Par.?
mātrākālabalāpekṣī smaran pūrvam anukramam // (25.2)
Par.?
snehane svedane śuddhau rogāḥ saṃsarjane ca ye / (26.1)
Par.?
jāyante'mārgavihite teṣāṃ siddhiṣu sādhanam // (26.2)
Par.?
jāyante hetuvaiṣamyād viṣamā dehadhātavaḥ / (27.1)
Par.?
hetusāmyāt samāsteṣāṃ svabhāvoparamaḥ sadā // (27.2)
Par.?
pravṛttihetur bhāvānāṃ na nirodhe'sti kāraṇam / (28.1)
Par.?
kecittatrāpi manyante hetuṃ hetoravartanam // (28.2)
Par.?
evamuktārtham ācāryam agniveśo'bhyabhāṣata / (29.1)
Par.?
svabhāvoparame karma cikitsāprābhṛtasya kim // (29.2)
Par.?
bheṣajairviṣamān dhātūn kān samīkurute bhiṣak / (30.1)
Par.?
kā vā cikitsā bhagavan kimarthaṃ vā prayujyate // (30.2)
Par.?
tacchiṣyavacanaṃ śrutvā vyājahāra punarvasuḥ / (31.1)
Par.?
śrūyatāmatra yā somya yuktirdṛṣṭā maharṣibhiḥ // (31.2)
Par.?
na nāśakāraṇābhāvād bhāvānāṃ nāśakāraṇam / (32.1)
Par.?
jñāyate nityagasyeva kālasyātyayakāraṇam // (32.2)
Par.?
śīghragatvādyathā bhūtastathā bhāvo vipadyate / (33.1)
Par.?
nirodhe kāraṇaṃ tasya nāsti naivānyathākriyā // (33.2)
Par.?
yābhiḥ kriyābhirjāyante śarīre dhātavaḥ samāḥ / (34.1)
Par.?
sā cikitsā vikārāṇāṃ karma tadbhiṣajāṃ smṛtam // (34.2)
Par.?
kathaṃ śarīre dhātūnāṃ vaiṣamyaṃ na bhavediti / (35.1)
Par.?
samānāṃ cānubandhaḥ syādityarthaṃ kriyate kriyā // (35.2)
Par.?
tyāgādviṣamahetūnāṃ samānāṃ copasevanāt / (36.1)
Par.?
viṣamā nānubadhnanti jāyante dhātavaḥ samāḥ // (36.2)
Par.?
samaistu hetubhiryasmāddhātūn saṃjanayet samān / (37.1)
Par.?
cikitsāprābhṛtas tasmād dātā dehasukhāyuṣām // (37.2)
Par.?
dharmasyārthasya kāmasya nṛlokasyobhayasya ca / (38.1)
Par.?
dātā sampadyate vaidyo dānāddehasukhāyuṣām // (38.2)
Par.?
tatra ślokāḥ / (39.1)
Par.?
cikitsāprābhṛtaguṇo doṣo yaścetarāśrayaḥ / (39.2)
Par.?
yogāyogātiyogānāṃ lakṣaṇaṃ śuddhisaṃśrayam // (39.3)
Par.?
bahudoṣasya liṅgāni saṃśodhanaguṇāśca ye / (40.1)
Par.?
cikitsāsūtramātraṃ ca siddhivyāpattisaṃśrayam // (40.2)
Par.?
yā ca yuktiścikitsāyāṃ yaṃ cārthaṃ kurute bhiṣak / (41.1)
Par.?
cikitsāprābhṛte'dhyāye tat sarvamavadanmuniḥ // (41.2)
Par.?
Duration=0.20773911476135 secs.