Texts

Help

Select a text:
Bibliography
Select a chapter:
 (no revisions)
Associated topic(s): Liberation, mokṣa, release, brahman, jñāna, ajñāna, vidyā, śruta, knowledge

Show parallels  Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 10378
  • Click on a sentence to show its analysis
  • Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
citro ha vai gārgyāyaṇir yakṣyamāṇa āruṇiṃ vavre / (1.1) Par.?
citra
n.s.m.
ha
indecl.
vai
indecl.
yaj
Fut., n.s.m.
āruṇi
ac.s.m.
vṛ.
3. sg., Perf.
root
sa ha putraṃ śvetaketuṃ prajighāya yājayeti / (1.2) Par.?
tad
n.s.m.
ha
indecl.
putra
ac.s.m.
śvetaketu
ac.s.m.
prahi
3. sg., Perf.
root
yājay
2. sg., Pre. imp.
∞ iti.
indecl.
taṃ hāsīnaṃ papraccha / (1.3) Par.?
tad
ac.s.m.
ha
indecl.
∞ ās
PPP, ac.s.m.
pracch.
3. sg., Perf.
root
→ dhā (1.5) [ccomp]
gautamasya putrāsti saṃvṛtaṃ loke yasmin mā dhāsyasyanyatamo vādhvā tasya / (1.4) Par.?
gautama
g.s.m.
putra
v.s.m.
∞ as
3. sg., Pre. ind.
← dhā (1.5) [parataxis]
saṃvṛ
PPP, n.s.n.
loka,
l.s.m.
yad
l.s.n.
mad
ac.s.a.
dhā
2. sg., Fut.
∞ anyatama
n.s.m.

indecl.
∞ adhvan
n.s.m.
tad.
g.s.n.
māloke dhāsyasīti / (1.5) Par.?
mad
ac.s.a.
∞ aloka
l.s.m.
dhā
2. sg., Fut.
→ as (1.4) [parataxis]
← pracch (1.3) [ccomp (1)]
∞ iti.
indecl.
sa hovāca nāham etad veda / (1.6) Par.?
tad
n.s.m.
ha
indecl.
∞ vac.
3. sg., Perf.
root
→ pracch (1.7) [ccomp]
na
indecl.
∞ mad
n.s.a.
etad
ac.s.n.
vid.
1. sg., Perf.
← pracch (1.7) [parataxis (1)]
hantācāryaṃ pṛcchānīti / (1.7) Par.?
hanta
indecl.
∞ ācārya
ac.s.m.
pracch
1. sg., Pre. sub.
→ vid (1.6) [parataxis]
← vac (1.6) [ccomp (1)]
∞ iti.
indecl.
sa ha pitaram āsādya papracchetīti māprākṣīt kathaṃ pratibravāṇīti / (1.8) Par.?
tad
n.s.m.
ha
indecl.
pitṛ
ac.s.m.
āsāday
Abs., indecl.
pracch
3. sg., Perf.
root
∞ iti
indecl.
∞ iti
indecl.
mad
ac.s.a.
∞ pracch.
3. sg., s-aor.
katham
indecl.
pratibrū
1. sg., Pre. imp.
∞ iti.
indecl.
sa hovācāham apyetanna veda / (1.9) Par.?
tad
n.s.m.
ha
indecl.
∞ vac
3. sg., Perf.
root
→ gam (1.11) [ccomp]
∞ mad
n.s.a.
api
indecl.
∞ etad
ac.s.n.
∞ na
indecl.
vid.
1. sg., Perf.
← hṛ (1.10) [parataxis (1)]
sadasyeva vayaṃ svādhyāyam adhītya harāmahe yan naḥ pare dadati / (1.10) Par.?
sadas
l.s.n.
∞ eva
indecl.
mad
n.p.a.
adhī
Abs., indecl.
hṛ,
1. pl., Pre. ind.
→ vid (1.9) [parataxis]
← e (1.11) [parataxis (1)]
yad
ac.s.n.
mad
d.p.a.
para
n.p.m.
.
3. pl., Pre. ind.
ehyubhau gamiṣyāva iti / (1.11) Par.?
e
2. sg., Pre. imp.
→ hṛ (1.10) [parataxis]
∞ ubh
n.d.m.
gam
1. du., Fut.
← vac (1.9) [ccomp]
iti.
indecl.
sa ha samitpāṇiścitraṃ gārgyāyaṇiṃ praticakrama / (1.12) Par.?
tad
n.s.m.
ha
indecl.
samidh
comp.
∞ pāṇi
n.s.m.
∞ citra
ac.s.m.
pratikram.
3. sg., Perf.
root
upāyānīti taṃ hovāca / (1.13) Par.?
upe
1. sg., Pre. imp.
∞ iti
indecl.
tad
ac.s.m.
ha
indecl.
∞ vac.
3. sg., Perf.
root
brahmārgho 'si gautama yo na mānam upāgāḥ / (1.14) Par.?
brahman
comp.
∞ argha
n.s.m.
← e (1.15) [parataxis (2)]
as
2. sg., Pre. ind.
gautama,
v.s.m.
yad
n.s.m.
na
indecl.
māna
ac.s.m.
upagā.
2. sg., root aor.
ehi vyeva tvā jñapayiṣyāmīti // (1.15) Par.?
e
2. sg., Pre. imp.
→ argha (1.14) [parataxis]
vi
indecl.
∞ eva
indecl.
tvad
ac.s.a.
jñapay
1. sg., Fut.
root
∞ iti.
indecl.
sa hovāca ye vai ke cāsmāllokāt prayanti candramasam eva te sarve gacchanti / (2.1) Par.?
tad
n.s.m.
ha
indecl.
∞ vac.
3. sg., Perf.
root
yad
n.p.m.
vai
indecl.
ka
n.p.m.
ca
indecl.
∞ idam
ab.s.m.
∞ loka
ab.s.m.
pre,
3. pl., Pre. ind.
candramas
ac.s.m.
eva
indecl.
tad
n.p.m.
sarva
n.p.m.
gam.
3. pl., Pre. ind.
root
teṣāṃ prāṇaiḥ pūrvapakṣa āpyāyate / (2.2) Par.?
tad
g.p.m.
prāṇa
i.p.m.
pūrva
comp.
∞ pakṣa
l.s.m.
āpyā.
3. sg., Pre. ind.
root
tān aparapakṣeṇa prajanayati / (2.3) Par.?
tad
ac.p.m.
apara
comp.
∞ pakṣa
i.s.m.
prajanay.
3. sg., Pre. ind.
root
etadvai svargasya lokasya dvāraṃ yaccandramāḥ / (2.4) Par.?
etad
n.s.n.
∞ vai
indecl.
svarga
g.s.m.
loka
g.s.m.
dvāra,
n.s.n.
root
yad
n.s.n.
∞ candramas.
n.s.m.
taṃ yaḥ pratyāha tam atisṛjate / (2.5) Par.?
tad
ac.s.m.
yad
n.s.m.
pratyah,
3. sg., Perf.
tad
ac.s.m.
atisṛj.
3. sg., Pre. ind.
root
atha ya enam na pratyāha tam iha vṛṣṭirbhūtvā varṣati / (2.6) Par.?
atha
indecl.
yad
n.s.m.
enad
ac.s.m.
na
indecl.
pratyah,
3. sg., Perf.
tad
ac.s.m.
iha
indecl.
∞ bhū
Abs., indecl.
vṛṣ.
3. sg., Pre. ind.
root
sa iha kīṭo vā pataṅgo vā matsyo vā śakunir vā siṃho vā varāho vā parasvān vā śārdūlo vā puruṣo vānyo vā teṣu teṣu sthāneṣu pratyājāyate yathākarma yathāvidyam / (2.7) Par.?
tad
n.s.m.
iha
indecl.
kīṭa
n.s.m.

indecl.
pataṃga
n.s.m.

indecl.
matsya
n.s.m.

indecl.
śakuni
n.s.m.

indecl.
siṃha
n.s.m.

indecl.
varāha
n.s.m.

indecl.
parasvant
n.s.m.

indecl.
śārdūla
n.s.m.

indecl.
puruṣa
n.s.m.

indecl.
∞ anya
n.s.m.

indecl.
tad
l.p.n.
tad
l.p.n.
sthāna
l.p.n.
pratyājan
3. sg., Pre. ind.
root
yathākarma
indecl.
yathāvidyam.
indecl.
tam āgataṃ pṛcchati ko'sīti / (2.8) Par.?
tad
ac.s.m.
āgam
PPP, ac.s.m.
pracch
3. sg., Pre. ind.
root
ka
n.s.m.
∞ as
2. sg., Pre. ind.
∞ iti.
indecl.
taṃ pratibrūyād vicakṣaṇād ṛtavo reta ābhṛtaṃ pañcadaśāt prasūtāt pitryāvatas tan mā puṃsi kartaryerayadhvaṃ puṃsā kartrā mātari māsiṣikta / (2.9) Par.?
sa upajāya upajāyamāno dvādaśena trayodaśopamāsaḥ / (2.10) Par.?
dvādaśatrayodaśena pitrā / (2.11) Par.?
saṃ tad vide 'haṃ prati tad vide 'haṃ tan ma ṛtavo 'mṛtyava ābharadhvam / (2.12) Par.?
tena satyena tena tapasa ṛturasmyārtavo 'smi ko 'smi tvam asmi / (2.13) Par.?
iti tam atisṛjate // (2.14) Par.?
sa etaṃ devayānaṃ panthānam āpadyāgnilokam āgacchati / (3.1) Par.?
sa vāyulokam / (3.2) Par.?
sa ādityalokam / (3.3) Par.?
sa varuṇalokam / (3.4) Par.?
sa indralokam / (3.5) Par.?
sa prajāpatilokam / (3.6) Par.?
sa brahmalokam / (3.7) Par.?
tasya ha vā etasya lokasyāro hradaḥ / (3.8) Par.?
muhūrtā yaṣṭihāḥ / (3.9) Par.?
vijarā nadī / (3.10) Par.?
ilyo vṛkṣaḥ / (3.11) Par.?
sālajyaṃ saṃsthānam / (3.12) Par.?
aparājitam āyatanam / (3.13) Par.?
indraprajāpatī dvāragopau / (3.14) Par.?
vibhu pramitam / (3.15) Par.?
vicakṣaṇāsandī / (3.16) Par.?
amitaujāḥ paryaṅkaḥ / (3.17) Par.?
priyā ca mānasī / (3.18) Par.?
pratirūpā ca cākṣuṣī / (3.19) Par.?
puṣpāṇyādāyāvayato vai ca jagāni / (3.20) Par.?
ambāścāmbāyavīścāpsarasaḥ / (3.21) Par.?
āmbayā nadyaḥ // (3.22) Par.?
sa āgacchaty āraṃ hradam / (4.1) Par.?
taṃ manasātyeti / (4.2) Par.?
tam ṛtvā saṃprativido majjanti / (4.3) Par.?
sa āgacchati muhūrtān yaṣṭihān / (4.4) Par.?
te 'smādapadravanti / (4.5) Par.?
sa āgacchati vijarāṃ nadīm / (4.6) Par.?
tāṃ manasaivātyeti / (4.7) Par.?
tat sukṛtaduṣkṛte dhunute / (4.8) Par.?
tasya priyā jñātayaḥ sukṛtam upayanti / (4.9) Par.?
apriyā duṣkṛtam / (4.10) Par.?
tad yathā rathena dhāvayan rathacakre paryavekṣetaivam ahorātre paryavekṣata evaṃ sukṛtaduṣkṛte sarvāṇi ca dvandvāni / (4.11) Par.?
sa eṣa visukṛto viduṣkṛto brahma vidvān brahmaivābhipraiti / (4.12) Par.?
tam itthaṃvid āgacchati / (4.13) Par.?
taṃ brahmāha abhidhāvata mama yaśasā / (4.14) Par.?
vijarāṃ vā ayaṃ nadīṃ prāpat / (4.15) Par.?
na vā ayaṃ jarayiṣyatīti / (4.16) Par.?
taṃ pañcaśatānyapsarasāṃ pratiyanti śataṃ mālyahastāḥ śatam āñjanahastāḥ śataṃ cūrṇahastāḥ śataṃ vāsohastāḥ śataṃ phalahastāḥ / (4.17) Par.?
taṃ brahmālaṅkāreṇālaṃkurvanti / (4.18) Par.?
sa brahmālaṅkāreṇālaṃkṛto vidvān brahmābhipraiti // (4.19) Par.?
sa āgacchatīlyaṃ vṛkṣam / (5.1) Par.?
taṃ brahmagandhaḥ praviśati / (5.2) Par.?
sa āgacchati sālajyaṃ saṃsthānam / (5.3) Par.?
taṃ brahmarasaḥ praviśati / (5.4) Par.?
sa āgacchatyaparājitam āyatanam / (5.5) Par.?
taṃ brahmatejaḥ praviśati / (5.6) Par.?
sa āgacchatīndraprajāpatī dvāragopau / (5.7) Par.?
tāvasmād apadravataḥ / (5.8) Par.?
sa āgacchati vibhu pramitam / (5.9) Par.?
taṃ brahmayaśaḥ praviśati / (5.10) Par.?
sā āgacchati vicakṣaṇām āsandīm / (5.11) Par.?
bṛhadrathantare sāmanī pūrvau pādau / (5.12) Par.?
śyaitanaudhase cāparau pādau / (5.13) Par.?
vairūpavairāje anūcye / (5.14) Par.?
śākvararaivate tiraścī / (5.15) Par.?
sā prajñā / (5.16) Par.?
prajñayā hi vipaśyati / (5.17) Par.?
sa āgacchatyamitaujasaṃ paryaṅkam / (5.18) Par.?
tad
n.s.m.
āgam
3. sg., Pre. ind.
root
∞ amitaujas
ac.s.m.
paryaṅka.
ac.s.m.
Homage to thee while being born, homage also to thee when born ; (Whitney and Lanman 1905)
sa prāṇaḥ / (5.19) Par.?
tad
n.s.m.
prāṇa.
n.s.m.
root
to thy tail-tuft, hoofs, form, O inviolable one, be homage. (Whitney and Lanman 1905)
tasya bhūtaṃ ca bhaviṣyacca pūrvau pādau / (5.20) Par.?
tad
g.s.m.
bhū
PPP, n.s.n.
ca
indecl.
bhū
Fut., n.s.n.
∞ ca
indecl.
pūrva
n.d.m.
pāda.
n.d.m.
root
→ apara (5.21) [conj]
Whoso may know the seven advances (? pravat), [and] may know the seven distances, (Whitney and Lanman 1905)
śrīś cerā cāparau / (5.21) Par.?
śrī
n.s.f.
ca
indecl.
∞ irā
n.s.f.
ca
indecl.
∞ apara.
n.d.m.
← pāda (5.20) [conj (1)]
whoso may know the head of the sacrifice - he may accept the cow. (Whitney and Lanman 1905)
bhadrayajñāyajñīye śīrṣaṇye / (5.22) Par.?
bhadra
comp.
∞ yajñāyajñīya
n.d.n.
śīrṣaṇya.
n.d.n.
root
I know the seven advances, I know the seven distances; (Whitney and Lanman 1905)
ṛcaśca sāmāni ca prācīnātānāni / (5.23) Par.?
ṛc
n.p.f.
∞ ca
indecl.
sāman
n.p.n.
ca
indecl.
∞ ātāna.
n.p.n.
root
→ tiraścīna (5.24) [conj]
I know the head of the sacrifice, and the outlooking soma in her. (Whitney and Lanman 1905)
yajūṃṣi tiraścīnāni / (5.24) Par.?
yajus
n.p.n.
tiraścīna.
n.p.n.
← ātāna (5.23) [conj]
By whom the sky, by whom the earth, by whom these waters are guarded - (Whitney and Lanman 1905)
somāṃśava upastaraṇam / (5.25) Par.?
soma
comp.
∞ aṃśu
n.p.m.
upastaraṇa.
n.s.n.
root
the cow, of a thousand streams, we address with worship. (Whitney and Lanman 1905)
udgītho 'paśrayaḥ / (5.26) Par.?
udgītha
n.s.m.
apaśraya.
n.s.m.
root
A hundred metal dishes (kansd), a hundred milkers, a hundred guardians, upon the back of her; (Whitney and Lanman 1905)
śrīr upabarhaṇam / (5.27) Par.?
śrī
n.s.f.
upabarhaṇa.
n.s.n.
root
the gods that breathe in her, they know the cow singly. (Whitney and Lanman 1905)
tasmin brahmāste / (5.28) Par.?
tad
l.s.n.
brahman
n.s.m.
∞ ās.
3. sg., Pre. ind.
root
Having the sacrifice for feet, cheer for milk, svadha for breath, being mahiluka, (Whitney and Lanman 1905)
tam itthaṃvit pādenaivāgra ārohati / (5.29) Par.?
tad
ac.s.m.
pāda
i.s.m.
∞ eva
indecl.
∞ agra
l.s.n.
āruh.
3. sg., Pre. ind.
root
the cow, having Parjanya for spouse, goes unto the gods with worship (Whitney and Lanman 1905)
taṃ brahmāha ko 'sīti / (5.30) Par.?
tad
ac.s.m.
brahman
n.s.m.
∞ ah
3. sg., Perf.
root
ka
n.s.m.
as
2. sg., Pre. ind.
∞ iti.
indecl.
Agni entered you [and] Soma [entered] you, O cow. (Oliver Hellwig)
After thee entered Agni, after thee Soma, O cow; (Whitney and Lanman 1905)
taṃ pratibrūyāt // (5.31) Par.?
tad
ac.s.m.
pratibrū.
3. sg., Pre. opt.
root
→ mad (6.6) [ccomp]
thine udder, O excellent one, is Parjanya; the lightnings are thy teats, O cow. (Whitney and Lanman 1905)
ṛtur asmi / (6.1) Par.?
ṛtu
n.s.m.
← ārtava (6.2) [parataxis]
as.
1. sg., Pre. ind.
The waters thou yieldest (duh) first, the cultivated fields after, O cow; (Whitney and Lanman 1905)
ārtavo 'smi / (6.2) Par.?
ārtava
n.s.m.
→ ṛtu (6.1) [parataxis]
← sambhū (6.3) [parataxis]
as.
1. sg., Pre. ind.
thou yieldest kingdom third, food, milk, O cow. (Whitney and Lanman 1905)
ākāśādyoneḥ sambhūto bhāryāyai retaḥ / (6.3) Par.?
ākāśa
ab.s.m.
∞ yoni
ab.s.m.
sambhū
PPP, n.s.m.
→ ārtava (6.2) [parataxis]
← ātman (6.5) [parataxis (1)]
bhāryā
d.s.f.
retas.
n.s.n.
→ tejas (6.4) [conj]
→ ātman (6.4) [conj]
When, called by the Ādityas, thou didst approach, O righteous one, (Whitney and Lanman 1905)
saṃvatsarasya tejo bhūtasya bhūtasyātmā / (6.4) Par.?
tejas
n.s.n.
← retas (6.3) [conj (1)]
bhū
PPP, g.s.m.
bhū
PPP, g.s.m.
∞ ātman.
n.s.m.
← retas (6.3) [conj (1)]
Inclra made thee drink a thousand vessels (pātra) of soma, O cow. (Whitney and Lanman 1905)
bhūtasya bhūtasya tvam ātmāsi / (6.5) Par.?
bhū
PPP, g.s.m.
bhū
PPP, g.s.m.
tvad
n.s.a.
ātman
n.s.m.
→ sambhū (6.3) [parataxis]
← mad (6.6) [parataxis (1)]
∞ as.
2. sg., Pre. ind.
When thou didst go following Indra, then the bull called thee; (Whitney and Lanman 1905)
yastvam asi so 'ham asmīti / (6.6) Par.?
yad
n.s.m.
∞ tvad
n.s.a.
as
2. sg., Pre. ind.
tad
n.s.m.
mad
n.s.a.
→ ātman (6.5) [parataxis]
← pratibrū (5.31) [ccomp]
as
1. sg., Pre. ind.
∞ iti.
indecl.
therefore the Vṛtra-slayer, angry, took thy milk, milk, O cow. (Whitney and Lanman 1905)
tamāha ko 'ham asmīti / (6.7) Par.?
tad
ac.s.m.
∞ ah.
3. sg., Perf.
root
ka
n.s.m.
mad
n.s.a.
as
1. sg., Pre. ind.
∞ iti.
indecl.
When the lord of riches, angry, took thy milk, O cow, (Whitney and Lanman 1905)
satyamiti brūyāt / (6.8) Par.?
satya
n.s.n.
∞ iti
indecl.
brū.
3. sg., Pre. opt.
root
then this the firmament now keeps in three vessels. (Whitney and Lanman 1905)
kiṃ tad yat satyam iti / (6.9) Par.?
yad anyad devebhyaśca prāṇebhyaśca tat sat / (6.10) Par.?
atha yad devāśca prāṇāśca tat tyaṃ tad ekayā vācābhivyāhriyate sattyam iti / (6.11) Par.?
etāvad idaṃ sarvam / (6.12) Par.?
idaṃ sarvam asi / (6.13) Par.?
ityevainaṃ tad āha / (6.14) Par.?
tad etad ṛkślokenābhyuktam // (6.15) Par.?
yajūdaraḥ sāmaśirā asāvṛṅmūrtir avyayaḥ / (7.1) Par.?
sa brahmeti sa vijñeya ṛṣirbrahmamayo mahān / (7.2) Par.?
iti / (7.3) Par.?
tam āha / (7.4) Par.?
kena me pauṃsnāni nāmānyāpnoṣīti / (7.5) Par.?
prāṇeneti brūyāt / (7.6) Par.?
kena napuṃsakānīti / (7.7) Par.?
manaseti / (7.8) Par.?
kena strīnāmānīti / (7.9) Par.?
vāceti / (7.10) Par.?
kena gandhān iti / (7.11) Par.?
ghrāṇeneti / (7.12) Par.?
kena rūpāṇīti / (7.13) Par.?
cakṣuṣeti / (7.14) Par.?
kena śabdān iti / (7.15) Par.?
śrotreṇeti / (7.16) Par.?
kenānnarasān iti / (7.17) Par.?
jihvayeti / (7.18) Par.?
kena karmāṇīti / (7.19) Par.?
hastābhyām iti / (7.20) Par.?
kena sukhaduḥkhe iti / (7.21) Par.?
śarīreṇeti / (7.22) Par.?
kenānandaṃ ratiṃ prajātim ityupastheneti / (7.23) Par.?
kenetyā iti / (7.24) Par.?
pādābhyām iti / (7.25) Par.?
kena dhiyo vijñātavyaṃ kāmān iti / (7.26) Par.?
prajñayaiveti brūyāt / (7.27) Par.?
tam āha āpo vai khalu me lokam / (7.28) Par.?
ayaṃ te 'sāviti / (7.29) Par.?
sā yā brahmaṇo jitir yā vyaṣṭis tāṃ jitiṃ jayati tāṃ vyaṣṭiṃ vyaśnute ya evaṃ veda ya evaṃ veda // (7.30) Par.?
Duration=0.26212596893311 secs.