Texts

Help

Select a text:
Bibliography
Select a chapter:
 (no revisions)
Associated topic(s): Cosmogony (gen.), puruṣa, primeval man

Show parallels  Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 10371
  • Click on a sentence to show its analysis
  • Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
tad etat satyam / (1.1) Par.?
tad
n.s.n.
etad
n.s.n.
satya.
n.s.n.
root
yathā sudīptāt pāvakād visphuliṅgāḥ sahasraśaḥ prabhavante sarūpāḥ / (1.2) Par.?
yathā
indecl.
su
indecl.
∞ dīp
PPP, ab.s.m.
pāvaka
ab.s.m.
prabhū
3. pl., Pre. ind.
← prajan (1.3) [advcl]
sarūpa,
n.p.m.
tathākṣarād vividhāḥ somya bhāvāḥ prajāyante tatra caivāpiyanti // (1.3) Par.?
tathā
indecl.
∞ akṣara
ab.s.n.
vividha
n.p.m.
somya
v.s.m.
bhāva
n.p.m.
prajan.
3. pl., Pre. ind.
root
→ prabhū (1.2) [advcl:manner]
tatra
indecl.
ca
indecl.
∞ eva
indecl.
∞ apī.
3. pl., Pre. ind.
divyo hy amūrtaḥ puruṣo sa bāhyābhyantaro hy ajaḥ / (2.1) Par.?
divya
n.s.m.
root
hi
indecl.
amūrta
n.s.m.
puruṣa.
n.s.m.
tad
n.s.m.
bāhya
comp.
∞ abhyantara
n.s.m.
root
→ prāṇa (2.2) [conj]
→ manas (2.2) [conj]
→ śubhra (2.2) [conj]
→ para (2.2) [conj]
hi
indecl.
aja.
n.s.m.
aprāṇo hyamanāḥ śubhro hy akṣarāt parataḥ paraḥ // (2.2) Par.?
a
indecl.
∞ prāṇa
n.s.m.
← abhyantara (2.1) [conj]
hi
indecl.
∞ a
indecl.
∞ manas
n.s.m.
← abhyantara (2.1) [conj]
śubhra
n.s.m.
← abhyantara (2.1) [conj]
hi
indecl.
akṣara
ab.s.n.
paratas
indecl.
para.
n.s.m.
← abhyantara (2.1) [conj]
etasmājjāyate prāṇo manaḥ sarvendriyāṇi ca / (3.1) Par.?
etad
ab.s.m.
∞ jan
3. sg., Pre. ind.
root
prāṇa
n.s.m.
→ kha (3.2) [conj]
→ vāyu (3.2) [conj]
→ jyotis (3.2) [conj]
→ ap (3.2) [conj]
→ pṛthivī (3.2) [conj]
manas
n.s.n.
sarva
comp.
∞ indriya
n.p.n.
ca,
indecl.
khaṃ vāyur jyotir āpaḥ pṛthivī viśvasya dhāriṇī // (3.2) Par.?
kha
n.s.n.
← prāṇa (3.1) [conj]
vāyu
n.s.m.
← prāṇa (3.1) [conj]
jyotis
n.s.n.
← prāṇa (3.1) [conj]
ap
n.p.f.
← prāṇa (3.1) [conj]
pṛthivī
n.s.f.
← prāṇa (3.1) [conj]
viśva
g.s.n.
dhārin.
n.s.f.
agnir mūrdhā cakṣuṣī candrasūryau diśaḥ śrotre vāg vivṛtāśca vedāḥ / (4.1) Par.?
agni
n.s.m.
root
mūrdhan.
n.s.m.
cakṣus
n.d.n.
candra
comp.
∞ sūrya.
n.d.m.
root
diś
n.p.f.
root
śrotra.
n.d.n.
vāc
n.s.f.
vivṛ
PPP, n.p.m.
∞ ca
indecl.
veda.
n.p.m.
root
vāyuḥ prāṇo hṛdayaṃ viśvam asya padbhyāṃ pṛthivī hyeṣa sarvabhūtāntarātmā // (4.2) Par.?
vāyu
n.s.m.
root
prāṇa.
n.s.m.
hṛdaya
n.s.n.
viśva.
n.s.n.
root
idam
g.s.m.
pad
i.d.m.
root
hi
indecl.
∞ etad
n.s.m.
sarva
comp.
∞ bhūta
comp.
∞ antarātman.
n.s.m.
root
tasmād agniḥ samidho yasya sūryaḥ somāt parjanya oṣadhayaḥ pṛthivyām / (5.1) Par.?
tad
ab.s.m.
root
agni
n.s.m.
samidh
n.p.f.
yad
g.s.m.
sūrya.
n.s.m.
soma
ab.s.m.
root
parjanya.
n.s.m.
oṣadhi
n.p.f.
pṛthivī.
l.s.f.
root
pumān retaḥ siñcati yoṣitāyāṃ bahvīḥ prajāḥ puruṣāt samprasūtāḥ // (5.2) Par.?
puṃs
n.s.m.
retas
ac.s.n.
sic
3. sg., Pre. ind.
root
yoṣitā.
l.s.f.
bahu
n.p.f.
prajā
n.p.f.
puruṣa
ab.s.m.
samprasū.
PPP, n.p.f.
root
tasmād ṛcaḥ sāma yajūṃṣi dīkṣā yajñāś ca sarve kratavo dakṣiṇāśca / (6.1) Par.?
tad
ab.s.m.
root
ṛc
n.p.f.
→ saṃvatsara (6.2) [conj]
→ loka (6.2) [conj]
→ yaj (6.2) [conj]
sāman
n.s.n.
yajus
n.p.n.
dīkṣā
n.p.f.
yajña
n.p.m.
ca
indecl.
sarva
n.p.m.
kratu
n.p.m.
∞ ca,
indecl.
saṃvatsaraś ca yajamānaś ca lokāḥ somo yatra pavate yatra sūryaḥ // (6.2) Par.?
saṃvatsara
n.s.m.
← ṛc (6.1) [conj]
ca
indecl.
yaj
Pre. ind., n.s.m.
← ṛc (6.1) [conj]
ca
indecl.
loka,
n.p.m.
← ṛc (6.1) [conj]
soma
n.s.m.
yatra
indecl.
,
3. sg., Pre. ind.
yatra
indecl.
sūrya.
n.s.m.
tasmācca devā bahudhā samprasūtāḥ sādhyā manuṣyāḥ paśavo vayāṃsi / (7.1) Par.?
tad
ab.s.m.
∞ ca
indecl.
deva
n.p.m.
→ apāna (7.2) [conj]
→ yava (7.2) [conj]
→ tapas (7.2) [conj]
→ śraddhā (7.2) [conj]
→ satya (7.2) [conj]
→ brahmacarya (7.2) [conj]
→ vidhi (7.2) [conj]
bahudhā
indecl.
samprasū
PPP, n.p.m.
root
sādhya
n.p.m.
manuṣya
n.p.m.
paśu
n.p.m.
vayas,
n.p.n.
prāṇāpānau vrīhiyavau tapaś ca śraddhā satyaṃ brahmacaryaṃ vidhiś ca // (7.2) Par.?
∞ apāna
n.d.m.
← deva (7.1) [conj]
vrīhi
comp.
∞ yava
n.d.m.
← deva (7.1) [conj]
tapas
n.s.n.
← deva (7.1) [conj]
ca
indecl.
śraddhā
n.s.f.
← deva (7.1) [conj]
satya
n.s.n.
← deva (7.1) [conj]
brahmacarya
n.s.n.
← deva (7.1) [conj]
vidhi
n.s.m.
← deva (7.1) [conj]
ca.
indecl.
sapta prāṇāḥ prabhavanti tasmāt saptārciṣaḥ samidhaḥ sapta homāḥ / (8.1) Par.?
saptan
n.s.n.
prāṇa
n.p.m.
→ loka (8.2) [conj]
→ prāṇa (8.2) [conj]
prabhū
3. pl., Pre. ind.
root
tad
ab.s.m.
saptan
comp.
∞ arcis
n.p.f.
samidh
n.p.f.
saptan
n.p.m.
homa,
n.p.m.
sapta ime lokā yeṣu caranti prāṇā guhāśayā nihitāḥ sapta sapta // (8.2) Par.?
saptan
n.p.m.
idam
n.p.m.
loka,
n.p.m.
← prāṇa (8.1) [conj]
yad
l.p.m.
car
3. pl., Pre. ind.
prāṇa
n.p.m.
← prāṇa (8.1) [conj]
guhā
comp.
∞ śaya
n.p.m.
nidhā
PPP, n.p.m.
saptan
n.p.m.
saptan.
n.p.m.
ataḥ samudrā girayaś ca sarve 'smāt syandante sindhavaḥ sarvarūpāḥ / (9.1) Par.?
atas
indecl.
root
samudra
n.p.m.
giri
n.p.m.
ca
indecl.
sarva.
n.p.m.
idam
ab.s.m.
syand
3. pl., Pre. ind.
root
sindhu
n.p.m.
sarva
comp.
∞ rūpa.
n.p.m.
ataś ca sarvā oṣadhayo rasaś ca yenaiṣa bhūtais tiṣṭhate hy antarātmā // (9.2) Par.?
atas
indecl.
root
ca
indecl.
sarva
n.p.f.
oṣadhi
n.p.f.
rasa
n.s.m.
ca,
indecl.
yad
i.s.m.
∞ etad
n.s.m.
bhūta
i.p.m.
sthā
3. sg., Pre. ind.
hi
indecl.
antarātman.
n.s.m.
puruṣa evedaṃ viśvaṃ karma tapo brahma parāmṛtam / (10.1) Par.?
puruṣa
n.s.m.
eva
indecl.
∞ idam
n.s.n.
viśva
n.s.n.
root
karman
n.s.n.
tapas
n.s.n.
brahman
n.s.n.
para
comp.
∞ amṛta.
n.s.n.
etad yo veda nihitaṃ guhāyāṃ so 'vidyāgranthiṃ vikiratīha somya // (10.2) Par.?
etad
ac.s.n.
yad
n.s.m.
vid
3. sg., Perf.
nidhā
PPP, ac.s.n.
guhā,
l.s.f.
tad
n.s.m.
avidyā
comp.
∞ granthi
ac.s.m.
vikṛ
3. sg., Pre. ind.
root
∞ iha
indecl.
somya.
v.s.m.
Duration=0.058907032012939 secs.