Texts

Help

Select a text:
Bibliography
Select a chapter:
 (no revisions)
Associated topic(s): Liberation, mokṣa, release, brahman, jñāna, ajñāna, vidyā, śruta, knowledge

Show parallels  Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 10378
  • Click on a sentence to show its analysis
  • Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
citro ha vai gārgyāyaṇir yakṣyamāṇa āruṇiṃ vavre / (1.1) Par.?
citra
n.s.m.
ha
indecl.
vai
indecl.
yaj
Fut., n.s.m.
āruṇi
ac.s.m.
vṛ.
3. sg., Perf.
root
sa ha putraṃ śvetaketuṃ prajighāya yājayeti / (1.2) Par.?
tad
n.s.m.
ha
indecl.
putra
ac.s.m.
śvetaketu
ac.s.m.
prahi
3. sg., Perf.
root
yājay
2. sg., Pre. imp.
∞ iti.
indecl.
taṃ hāsīnaṃ papraccha / (1.3) Par.?
tad
ac.s.m.
ha
indecl.
∞ ās
PPP, ac.s.m.
pracch.
3. sg., Perf.
root
→ dhā (1.5) [ccomp]
gautamasya putrāsti saṃvṛtaṃ loke yasmin mā dhāsyasyanyatamo vādhvā tasya / (1.4) Par.?
gautama
g.s.m.
putra
v.s.m.
∞ as
3. sg., Pre. ind.
← dhā (1.5) [parataxis]
saṃvṛ
PPP, n.s.n.
loka,
l.s.m.
yad
l.s.n.
mad
ac.s.a.
dhā
2. sg., Fut.
∞ anyatama
n.s.m.

indecl.
∞ adhvan
n.s.m.
tad.
g.s.n.
māloke dhāsyasīti / (1.5) Par.?
mad
ac.s.a.
∞ aloka
l.s.m.
dhā
2. sg., Fut.
→ as (1.4) [parataxis]
← pracch (1.3) [ccomp (1)]
∞ iti.
indecl.
sa hovāca nāham etad veda / (1.6) Par.?
tad
n.s.m.
ha
indecl.
∞ vac.
3. sg., Perf.
root
→ pracch (1.7) [ccomp]
na
indecl.
∞ mad
n.s.a.
etad
ac.s.n.
vid.
1. sg., Perf.
← pracch (1.7) [parataxis (1)]
hantācāryaṃ pṛcchānīti / (1.7) Par.?
hanta
indecl.
∞ ācārya
ac.s.m.
pracch
1. sg., Pre. sub.
→ vid (1.6) [parataxis]
← vac (1.6) [ccomp (1)]
∞ iti.
indecl.
sa ha pitaram āsādya papracchetīti māprākṣīt kathaṃ pratibravāṇīti / (1.8) Par.?
tad
n.s.m.
ha
indecl.
pitṛ
ac.s.m.
āsāday
Abs., indecl.
pracch
3. sg., Perf.
root
∞ iti
indecl.
∞ iti
indecl.
mad
ac.s.a.
∞ pracch.
3. sg., s-aor.
katham
indecl.
pratibrū
1. sg., Pre. imp.
∞ iti.
indecl.
sa hovācāham apyetanna veda / (1.9) Par.?
tad
n.s.m.
ha
indecl.
∞ vac
3. sg., Perf.
root
→ gam (1.11) [ccomp]
∞ mad
n.s.a.
api
indecl.
∞ etad
ac.s.n.
∞ na
indecl.
vid.
1. sg., Perf.
← hṛ (1.10) [parataxis (1)]
sadasyeva vayaṃ svādhyāyam adhītya harāmahe yan naḥ pare dadati / (1.10) Par.?
sadas
l.s.n.
∞ eva
indecl.
mad
n.p.a.
adhī
Abs., indecl.
hṛ,
1. pl., Pre. ind.
→ vid (1.9) [parataxis]
← e (1.11) [parataxis (1)]
yad
ac.s.n.
mad
d.p.a.
para
n.p.m.
.
3. pl., Pre. ind.
ehyubhau gamiṣyāva iti / (1.11) Par.?
e
2. sg., Pre. imp.
→ hṛ (1.10) [parataxis]
∞ ubh
n.d.m.
gam
1. du., Fut.
← vac (1.9) [ccomp]
iti.
indecl.
sa ha samitpāṇiścitraṃ gārgyāyaṇiṃ praticakrama / (1.12) Par.?
tad
n.s.m.
ha
indecl.
samidh
comp.
∞ pāṇi
n.s.m.
∞ citra
ac.s.m.
pratikram.
3. sg., Perf.
root
upāyānīti taṃ hovāca / (1.13) Par.?
upe
1. sg., Pre. imp.
∞ iti
indecl.
tad
ac.s.m.
ha
indecl.
∞ vac.
3. sg., Perf.
root
brahmārgho 'si gautama yo na mānam upāgāḥ / (1.14) Par.?
brahman
comp.
∞ argha
n.s.m.
← e (1.15) [parataxis (2)]
as
2. sg., Pre. ind.
gautama,
v.s.m.
yad
n.s.m.
na
indecl.
māna
ac.s.m.
upagā.
2. sg., root aor.
ehi vyeva tvā jñapayiṣyāmīti // (1.15) Par.?
e
2. sg., Pre. imp.
→ argha (1.14) [parataxis]
vi
indecl.
∞ eva
indecl.
tvad
ac.s.a.
jñapay
1. sg., Fut.
root
∞ iti.
indecl.
sa hovāca ye vai ke cāsmāllokāt prayanti candramasam eva te sarve gacchanti / (2.1) Par.?
tad
n.s.m.
ha
indecl.
∞ vac.
3. sg., Perf.
root
yad
n.p.m.
vai
indecl.
ka
n.p.m.
ca
indecl.
∞ idam
ab.s.m.
∞ loka
ab.s.m.
pre,
3. pl., Pre. ind.
candramas
ac.s.m.
eva
indecl.
tad
n.p.m.
sarva
n.p.m.
gam.
3. pl., Pre. ind.
root
teṣāṃ prāṇaiḥ pūrvapakṣa āpyāyate / (2.2) Par.?
tad
g.p.m.
prāṇa
i.p.m.
pūrva
comp.
∞ pakṣa
l.s.m.
āpyā.
3. sg., Pre. ind.
root
tān aparapakṣeṇa prajanayati / (2.3) Par.?
tad
ac.p.m.
apara
comp.
∞ pakṣa
i.s.m.
prajanay.
3. sg., Pre. ind.
root
etadvai svargasya lokasya dvāraṃ yaccandramāḥ / (2.4) Par.?
etad
n.s.n.
∞ vai
indecl.
svarga
g.s.m.
loka
g.s.m.
dvāra,
n.s.n.
root
yad
n.s.n.
∞ candramas.
n.s.m.
taṃ yaḥ pratyāha tam atisṛjate / (2.5) Par.?
tad
ac.s.m.
yad
n.s.m.
pratyah,
3. sg., Perf.
tad
ac.s.m.
atisṛj.
3. sg., Pre. ind.
root
atha ya enam na pratyāha tam iha vṛṣṭirbhūtvā varṣati / (2.6) Par.?
atha
indecl.
yad
n.s.m.
enad
ac.s.m.
na
indecl.
pratyah,
3. sg., Perf.
tad
ac.s.m.
iha
indecl.
∞ bhū
Abs., indecl.
vṛṣ.
3. sg., Pre. ind.
root
sa iha kīṭo vā pataṅgo vā matsyo vā śakunir vā siṃho vā varāho vā parasvān vā śārdūlo vā puruṣo vānyo vā teṣu teṣu sthāneṣu pratyājāyate yathākarma yathāvidyam / (2.7) Par.?
tad
n.s.m.
iha
indecl.
kīṭa
n.s.m.

indecl.
pataṃga
n.s.m.

indecl.
matsya
n.s.m.

indecl.
śakuni
n.s.m.

indecl.
siṃha
n.s.m.

indecl.
varāha
n.s.m.

indecl.
parasvant
n.s.m.

indecl.
śārdūla
n.s.m.

indecl.
puruṣa
n.s.m.

indecl.
∞ anya
n.s.m.

indecl.
tad
l.p.n.
tad
l.p.n.
sthāna
l.p.n.
pratyājan
3. sg., Pre. ind.
root
yathākarma
indecl.
yathāvidyam.
indecl.
tam āgataṃ pṛcchati ko'sīti / (2.8) Par.?
tad
ac.s.m.
āgam
PPP, ac.s.m.
pracch
3. sg., Pre. ind.
root
ka
n.s.m.
∞ as
2. sg., Pre. ind.
∞ iti.
indecl.
taṃ pratibrūyād vicakṣaṇād ṛtavo reta ābhṛtaṃ pañcadaśāt prasūtāt pitryāvatas tan mā puṃsi kartaryerayadhvaṃ puṃsā kartrā mātari māsiṣikta / (2.9) Par.?
sa upajāya upajāyamāno dvādaśena trayodaśopamāsaḥ / (2.10) Par.?
dvādaśatrayodaśena pitrā / (2.11) Par.?
saṃ tad vide 'haṃ prati tad vide 'haṃ tan ma ṛtavo 'mṛtyava ābharadhvam / (2.12) Par.?
tena satyena tena tapasa ṛturasmyārtavo 'smi ko 'smi tvam asmi / (2.13) Par.?
iti tam atisṛjate // (2.14) Par.?
sa etaṃ devayānaṃ panthānam āpadyāgnilokam āgacchati / (3.1) Par.?
sa vāyulokam / (3.2) Par.?
sa ādityalokam / (3.3) Par.?
sa varuṇalokam / (3.4) Par.?
sa indralokam / (3.5) Par.?
sa prajāpatilokam / (3.6) Par.?
sa brahmalokam / (3.7) Par.?
tasya ha vā etasya lokasyāro hradaḥ / (3.8) Par.?
muhūrtā yaṣṭihāḥ / (3.9) Par.?
vijarā nadī / (3.10) Par.?
ilyo vṛkṣaḥ / (3.11) Par.?
sālajyaṃ saṃsthānam / (3.12) Par.?
aparājitam āyatanam / (3.13) Par.?
indraprajāpatī dvāragopau / (3.14) Par.?
vibhu pramitam / (3.15) Par.?
vicakṣaṇāsandī / (3.16) Par.?
amitaujāḥ paryaṅkaḥ / (3.17) Par.?
priyā ca mānasī / (3.18) Par.?
pratirūpā ca cākṣuṣī / (3.19) Par.?
puṣpāṇyādāyāvayato vai ca jagāni / (3.20) Par.?
ambāścāmbāyavīścāpsarasaḥ / (3.21) Par.?
āmbayā nadyaḥ // (3.22) Par.?
sa āgacchaty āraṃ hradam / (4.1) Par.?
taṃ manasātyeti / (4.2) Par.?
tam ṛtvā saṃprativido majjanti / (4.3) Par.?
sa āgacchati muhūrtān yaṣṭihān / (4.4) Par.?
te 'smādapadravanti / (4.5) Par.?
sa āgacchati vijarāṃ nadīm / (4.6) Par.?
tāṃ manasaivātyeti / (4.7) Par.?
tat sukṛtaduṣkṛte dhunute / (4.8) Par.?
tasya priyā jñātayaḥ sukṛtam upayanti / (4.9) Par.?
apriyā duṣkṛtam / (4.10) Par.?
tad yathā rathena dhāvayan rathacakre paryavekṣetaivam ahorātre paryavekṣata evaṃ sukṛtaduṣkṛte sarvāṇi ca dvandvāni / (4.11) Par.?
sa eṣa visukṛto viduṣkṛto brahma vidvān brahmaivābhipraiti / (4.12) Par.?
tam itthaṃvid āgacchati / (4.13) Par.?
taṃ brahmāha abhidhāvata mama yaśasā / (4.14) Par.?
vijarāṃ vā ayaṃ nadīṃ prāpat / (4.15) Par.?
na vā ayaṃ jarayiṣyatīti / (4.16) Par.?
taṃ pañcaśatānyapsarasāṃ pratiyanti śataṃ mālyahastāḥ śatam āñjanahastāḥ śataṃ cūrṇahastāḥ śataṃ vāsohastāḥ śataṃ phalahastāḥ / (4.17) Par.?
taṃ brahmālaṅkāreṇālaṃkurvanti / (4.18) Par.?
sa brahmālaṅkāreṇālaṃkṛto vidvān brahmābhipraiti // (4.19) Par.?
sa āgacchatīlyaṃ vṛkṣam / (5.1) Par.?
taṃ brahmagandhaḥ praviśati / (5.2) Par.?
sa āgacchati sālajyaṃ saṃsthānam / (5.3) Par.?
taṃ brahmarasaḥ praviśati / (5.4) Par.?
sa āgacchatyaparājitam āyatanam / (5.5) Par.?
taṃ brahmatejaḥ praviśati / (5.6) Par.?
sa āgacchatīndraprajāpatī dvāragopau / (5.7) Par.?
tāvasmād apadravataḥ / (5.8) Par.?
sa āgacchati vibhu pramitam / (5.9) Par.?
taṃ brahmayaśaḥ praviśati / (5.10) Par.?
sā āgacchati vicakṣaṇām āsandīm / (5.11) Par.?
bṛhadrathantare sāmanī pūrvau pādau / (5.12) Par.?
śyaitanaudhase cāparau pādau / (5.13) Par.?
vairūpavairāje anūcye / (5.14) Par.?
śākvararaivate tiraścī / (5.15) Par.?
sā prajñā / (5.16) Par.?
prajñayā hi vipaśyati / (5.17) Par.?
sa āgacchatyamitaujasaṃ paryaṅkam / (5.18) Par.?
tad
n.s.m.
āgam
3. sg., Pre. ind.
root
∞ amitaujas
ac.s.m.
paryaṅka.
ac.s.m.
sa prāṇaḥ / (5.19) Par.?
tad
n.s.m.
prāṇa.
n.s.m.
root
tasya bhūtaṃ ca bhaviṣyacca pūrvau pādau / (5.20) Par.?
tad
g.s.m.
bhū
PPP, n.s.n.
ca
indecl.
bhū
Fut., n.s.n.
∞ ca
indecl.
pūrva
n.d.m.
pāda.
n.d.m.
root
→ apara (5.21) [conj]
śrīś cerā cāparau / (5.21) Par.?
śrī
n.s.f.
ca
indecl.
∞ irā
n.s.f.
ca
indecl.
∞ apara.
n.d.m.
← pāda (5.20) [conj (1)]
bhadrayajñāyajñīye śīrṣaṇye / (5.22) Par.?
bhadra
comp.
∞ yajñāyajñīya
n.d.n.
śīrṣaṇya.
n.d.n.
root
ṛcaśca sāmāni ca prācīnātānāni / (5.23) Par.?
ṛc
n.p.f.
∞ ca
indecl.
sāman
n.p.n.
ca
indecl.
∞ ātāna.
n.p.n.
root
→ tiraścīna (5.24) [conj]
yajūṃṣi tiraścīnāni / (5.24) Par.?
yajus
n.p.n.
tiraścīna.
n.p.n.
← ātāna (5.23) [conj]
somāṃśava upastaraṇam / (5.25) Par.?
soma
comp.
∞ aṃśu
n.p.m.
upastaraṇa.
n.s.n.
root
udgītho 'paśrayaḥ / (5.26) Par.?
udgītha
n.s.m.
apaśraya.
n.s.m.
root
śrīr upabarhaṇam / (5.27) Par.?
śrī
n.s.f.
upabarhaṇa.
n.s.n.
root
tasmin brahmāste / (5.28) Par.?
tad
l.s.n.
brahman
n.s.m.
∞ ās.
3. sg., Pre. ind.
root
tam itthaṃvit pādenaivāgra ārohati / (5.29) Par.?
tad
ac.s.m.
pāda
i.s.m.
∞ eva
indecl.
∞ agra
l.s.n.
āruh.
3. sg., Pre. ind.
root
taṃ brahmāha ko 'sīti / (5.30) Par.?
tad
ac.s.m.
brahman
n.s.m.
∞ ah
3. sg., Perf.
root
ka
n.s.m.
as
2. sg., Pre. ind.
∞ iti.
indecl.
taṃ pratibrūyāt // (5.31) Par.?
tad
ac.s.m.
pratibrū.
3. sg., Pre. opt.
root
→ mad (6.6) [ccomp]
ṛtur asmi / (6.1) Par.?
ṛtu
n.s.m.
← ārtava (6.2) [parataxis]
as.
1. sg., Pre. ind.
ārtavo 'smi / (6.2) Par.?
ārtava
n.s.m.
→ ṛtu (6.1) [parataxis]
← sambhū (6.3) [parataxis]
as.
1. sg., Pre. ind.
ākāśādyoneḥ sambhūto bhāryāyai retaḥ / (6.3) Par.?
ākāśa
ab.s.m.
∞ yoni
ab.s.m.
sambhū
PPP, n.s.m.
→ ārtava (6.2) [parataxis]
← ātman (6.5) [parataxis (1)]
bhāryā
d.s.f.
retas.
n.s.n.
→ tejas (6.4) [conj]
→ ātman (6.4) [conj]
saṃvatsarasya tejo bhūtasya bhūtasyātmā / (6.4) Par.?
tejas
n.s.n.
← retas (6.3) [conj (1)]
bhū
PPP, g.s.m.
bhū
PPP, g.s.m.
∞ ātman.
n.s.m.
← retas (6.3) [conj (1)]
bhūtasya bhūtasya tvam ātmāsi / (6.5) Par.?
bhū
PPP, g.s.m.
bhū
PPP, g.s.m.
tvad
n.s.a.
ātman
n.s.m.
→ sambhū (6.3) [parataxis]
← mad (6.6) [parataxis (1)]
∞ as.
2. sg., Pre. ind.
yastvam asi so 'ham asmīti / (6.6) Par.?
yad
n.s.m.
∞ tvad
n.s.a.
as
2. sg., Pre. ind.
tad
n.s.m.
mad
n.s.a.
→ ātman (6.5) [parataxis]
← pratibrū (5.31) [ccomp]
as
1. sg., Pre. ind.
∞ iti.
indecl.
tamāha ko 'ham asmīti / (6.7) Par.?
tad
ac.s.m.
∞ ah.
3. sg., Perf.
root
ka
n.s.m.
mad
n.s.a.
as
1. sg., Pre. ind.
∞ iti.
indecl.
satyamiti brūyāt / (6.8) Par.?
satya
n.s.n.
∞ iti
indecl.
brū.
3. sg., Pre. opt.
root
kiṃ tad yat satyam iti / (6.9) Par.?
yad anyad devebhyaśca prāṇebhyaśca tat sat / (6.10) Par.?
atha yad devāśca prāṇāśca tat tyaṃ tad ekayā vācābhivyāhriyate sattyam iti / (6.11) Par.?
etāvad idaṃ sarvam / (6.12) Par.?
idaṃ sarvam asi / (6.13) Par.?
ityevainaṃ tad āha / (6.14) Par.?
tad etad ṛkślokenābhyuktam // (6.15) Par.?
yajūdaraḥ sāmaśirā asāvṛṅmūrtir avyayaḥ / (7.1) Par.?
sa brahmeti sa vijñeya ṛṣirbrahmamayo mahān / (7.2) Par.?
iti / (7.3) Par.?
tam āha / (7.4) Par.?
kena me pauṃsnāni nāmānyāpnoṣīti / (7.5) Par.?
prāṇeneti brūyāt / (7.6) Par.?
kena napuṃsakānīti / (7.7) Par.?
manaseti / (7.8) Par.?
kena strīnāmānīti / (7.9) Par.?
vāceti / (7.10) Par.?
kena gandhān iti / (7.11) Par.?
ghrāṇeneti / (7.12) Par.?
kena rūpāṇīti / (7.13) Par.?
cakṣuṣeti / (7.14) Par.?
kena śabdān iti / (7.15) Par.?
śrotreṇeti / (7.16) Par.?
kenānnarasān iti / (7.17) Par.?
jihvayeti / (7.18) Par.?
kena karmāṇīti / (7.19) Par.?
hastābhyām iti / (7.20) Par.?
kena sukhaduḥkhe iti / (7.21) Par.?
śarīreṇeti / (7.22) Par.?
kenānandaṃ ratiṃ prajātim ityupastheneti / (7.23) Par.?
kenetyā iti / (7.24) Par.?
pādābhyām iti / (7.25) Par.?
kena dhiyo vijñātavyaṃ kāmān iti / (7.26) Par.?
prajñayaiveti brūyāt / (7.27) Par.?
tam āha āpo vai khalu me lokam / (7.28) Par.?
ayaṃ te 'sāviti / (7.29) Par.?
sā yā brahmaṇo jitir yā vyaṣṭis tāṃ jitiṃ jayati tāṃ vyaṣṭiṃ vyaśnute ya evaṃ veda ya evaṃ veda // (7.30) Par.?
Duration=0.26697301864624 secs.