Texts

Help

Select a text:
Bibliography
Select a chapter:
 (no revisions)
Show parallels  Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 946
  • Click on a sentence to show its analysis
  • Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
namaḥ śivāya gurave nādabindukalātmane / (1.1) Par.?
nirañjanapadaṃ yāti nityaṃ tatra parāyaṇaḥ // (1.2) Par.?
athedānīṃ pravakṣyāmi samādhikramam uttamam / (2.1) Par.?
mṛtyughnaṃ ca sukhopāyaṃ brahmānandakaraṃ param // (2.2) Par.?
rājayogaḥ samādhiś ca unmanī ca manonmanī / (3.1) Par.?
amaratvaṃ layas tattvaṃ śūnyāśūnyaṃ paraṃ padam // (3.2) Par.?
amanaskaṃ tathādvaitaṃ nirālambaṃ nirañjanam / (4.1) Par.?
jīvanmuktiś ca sahajā turyā cety ekavācakāḥ // (4.2) Par.?
salile saindhavaṃ yadvat sāmyaṃ bhajati yogataḥ / (5.1) Par.?
tathātmamanasor aikyaṃ samādhir abhidhīyate // (5.2) Par.?
yadā saṃkṣīyate prāṇo mānasaṃ ca pralīyate / (6.1) Par.?
tadā samarasatvaṃ ca samādhir abhidhīyate // (6.2) Par.?
tatsamaṃ ca dvayor aikyaṃ jīvātmaparamātmanoḥ / (7.1) Par.?
praṇaṣṭasarvasaṃkalpaḥ samādhiḥ so 'bhidhīyate // (7.2) Par.?
rājayogasya māhātmyaṃ ko vā jānāti tattvataḥ / (8.1) Par.?
jñānaṃ muktiḥ sthitiḥ siddhir guruvākyena labhyate // (8.2) Par.?
durlabho viṣayatyāgo durlabhaṃ tattvadarśanam / (9.1) Par.?
durlabhā sahajāvasthā sadguroḥ karuṇāṃ vinā // (9.2) Par.?
vividhair āsanaiḥ kumbhair vicitraiḥ karaṇair api / (10.1) Par.?
prabuddhāyāṃ mahāśaktau prāṇaḥ śūnye pralīyate // (10.2) Par.?
utpannaśaktibodhasya tyaktaniḥśeṣakarmaṇaḥ / (11.1) Par.?
yoginaḥ sahajāvasthā svayam eva prajāyate // (11.2) Par.?
suṣumṇāvāhini prāṇe śūnye viśati mānase / (12.1) Par.?
tadā sarvāṇi karmāṇi nirmūlayati yogavit // (12.2) Par.?
amarāya namas tubhyaṃ so 'pi kālas tvayā jitaḥ / (13.1) Par.?
patitaṃ vadane yasya jagad etac carācaram // (13.2) Par.?
citte samatvam āpanne vāyau vrajati madhyame / (14.1) Par.?
tadāmarolī vajrolī sahajolī prajāyate // (14.2) Par.?
jñānaṃ kuto manasi sambhavatīha tāvat prāṇo'pi jīvati mano mriyate na yāvat / (15.1) Par.?
prāṇo mano dvayam idaṃ vilayaṃ nayed yo mokṣaṃ sa gacchati naro na kathaṃcid anyaḥ // (15.2) Par.?
jñātvā suṣumṇāsadbhedaṃ kṛtvā vāyuṃ ca madhyagam / (16.1) Par.?
sthitvā sadaiva susthāne brahmarandhre nirodhayet // (16.2) Par.?
sūryacandramasau dhattaḥ kālaṃ rātriṃdivātmakam / (17.1) Par.?
bhoktrī suṣumnā kālasya guhyam etad udāhṛtam // (17.2) Par.?
dvāsaptatisahasrāṇi nāḍīdvārāṇi pañjare / (18.1) Par.?
suṣumṇā śāmbhavī śaktiḥ śeṣās tv eva nirarthakāḥ // (18.2) Par.?
vāyuḥ paricito yasmād agninā saha kuṇḍalīm / (19.1) Par.?
bodhayitvā suṣumṇāyāṃ praviśed anirodhataḥ // (19.2) Par.?
suṣumṇāvāhini prāṇe sidhyaty eva manonmanī / (20.1) Par.?
anyathā tv itarābhyāsāḥ prayāsāyaiva yoginām // (20.2) Par.?
pavano badhyate yena manas tenaiva badhyate / (21.1) Par.?
manaś ca badhyate yena pavanas tena badhyate // (21.2) Par.?
hetudvayaṃ tu cittasya vāsanā ca samīraṇaḥ / (22.1) Par.?
tayor vinaṣṭa ekasmin tau dvāv api vinaśyataḥ // (22.2) Par.?
mano yatra vilīyeta pavanas tatra līyate / (23.1) Par.?
pavano līyate yatra manas tatra vilīyate // (23.2) Par.?
dugdhāmbuvat saṃmilitāv ubhau tau tulyakriyau mānasamārutau hi / (24.1) Par.?
yato marut tatra manaḥpravṛttir yato manas tatra marutpravṛttiḥ // (24.2) Par.?
tatraikanāśād aparasya nāśa ekapravṛtter aparapravṛttiḥ / (25.1) Par.?
adhvastayoś cendriyavargavṛttiḥ pradhvastayor mokṣapadasya siddhiḥ // (25.2) Par.?
rasasya manasaś caiva cañcalatvaṃ svabhāvataḥ / (26.1) Par.?
raso baddho mano baddhaṃ kiṃ na sidhyati bhūtale // (26.2) Par.?
mūrchito harate vyādhīn mṛto jīvayati svayam / (27.1) Par.?
baddhaḥ khecaratāṃ dhatte raso vāyuś ca pārvati // (27.2) Par.?
manaḥ sthairyaṃ sthiro vāyus tato binduḥ sthiro bhavet / (28.1) Par.?
bindusthairyāt sadā sattvaṃ piṇḍasthairyaṃ prajāyate // (28.2) Par.?
indriyāṇāṃ mano nātho manonāthas tu mārutaḥ / (29.1) Par.?
mārutasya layo nāthaḥ sa layo nādam āśritaḥ // (29.2) Par.?
so 'yam evāstu mokṣākhyo māstu vāpi matāntare / (30.1) Par.?
manaḥprāṇalaye kaścid ānandaḥ sampravartate // (30.2) Par.?
praṇaṣṭaśvāsaniśvāsaḥ pradhvastaviṣayagrahaḥ / (31.1) Par.?
niśceṣṭo nirvikāraś ca layo jayati yoginām // (31.2) Par.?
ucchinnasarvasaṃkalpo niḥśeṣāśeṣaceṣṭitaḥ / (32.1) Par.?
svāvagamyo layaḥ ko 'pi jāyate vāgagocaraḥ // (32.2) Par.?
yatra dṛṣṭir layas tatra bhūtendriyasanātanī / (33.1) Par.?
sā śaktir jīvabhūtānāṃ dve alakṣye layaṃ gate // (33.2) Par.?
layo laya iti prāhuḥ kīdṛśaṃ layalakṣaṇam / (34.1) Par.?
apunarvāsanotthānāl layo viṣayavismṛtiḥ // (34.2) Par.?
vedaśāstrapurāṇāni sāmānyagaṇikā iva / (35.1) Par.?
ekaiva śāmbhavī mudrā guptā kulavadhūr iva // (35.2) Par.?
antar lakṣyaṃ bahir dṛṣṭir nimeṣonmeṣavarjitā / (36.1) Par.?
eṣā sā śāmbhavī mudrā vedaśāstreṣu gopitā // (36.2) Par.?
antar lakṣyavilīnacittapavano yogī yadā vartate dṛṣṭyā niścalatārayā bahir adhaḥ paśyann apaśyann api / (37.1) Par.?
mudreyaṃ khalu śāmbhavī bhavati sā labdhā prasādād guroḥ śūnyāśūnyavilakṣaṇaṃ sphurati tat tattvaṃ padaṃ śāmbhavam // (37.2) Par.?
śrīśāmbhavyāś ca khecaryā avasthādhāmabhedataḥ / (38.1) Par.?
bhavec cittalayānandaḥ śūnye citsukharūpiṇi // (38.2) Par.?
tāre jyotiṣi saṃyojya kiṃcid unnamayed bhruvau / (39.1) Par.?
pūrvayogaṃ mano yuñjann unmanīkārakaḥ kṣaṇāt // (39.2) Par.?
kecid āgamajālena kecin nigamasaṃkulaiḥ / (40.1) Par.?
kecit tarkeṇa muhyanti naiva jānanti tārakam // (40.2) Par.?
ardhonmīlitalocanaḥ sthiramanā nāsāgradattekṣaṇaś candrārkāv api līnatām upanayan niṣpandabhāvena yaḥ / (41.1) Par.?
jyotīrūpam aśeṣabījam akhilaṃ dedīpyamānaṃ paraṃ tattvaṃ tatpadam eti vastu paramaṃ vācyaṃ kim atrādhikam // (41.2) Par.?
divā na pūjayel liṅgaṃ rātrau caiva na pūjayet / (42.1) Par.?
sarvadā pūjayel liṅgaṃ divārātrinirodhataḥ // (42.2) Par.?
savyadakṣiṇanāḍīstho madhye carati mārutaḥ / (43.1) Par.?
tiṣṭhate khecarī mudrā tasmin sthāne na saṃśayaḥ // (43.2) Par.?
iḍāpiṅgalayor madhye śūnyaṃ caivānilaṃ graset / (44.1) Par.?
tiṣṭhate khecarī mudrā tatra satyaṃ punaḥ punaḥ // (44.2) Par.?
sūryācandramasor madhye nirālambāntare punaḥ / (45.1) Par.?
saṃsthitā vyomacakre yā sā mudrā nāma khecarī // (45.2) Par.?
somād yatroditā dhārā sākṣāt sā śivavallabhā / (46.1) Par.?
pūrayed atulāṃ divyāṃ suṣumṇāṃ paścime mukhe // (46.2) Par.?
purastāc caiva pūryeta niścitā khecarī bhavet / (47.1) Par.?
abhyastā khecarī mudrāpy unmanī samprajāyate // (47.2) Par.?
bhruvor madhye śivasthānaṃ manas tatra vilīyate / (48.1) Par.?
jñātavyaṃ tatpadaṃ turyaṃ tatra kālo na vidyate // (48.2) Par.?
abhyaset khecarīṃ tāvad yāvat syād yoganidritaḥ / (49.1) Par.?
samprāptayoganidrasya kālo nāsti kadācana // (49.2) Par.?
nirālambaṃ manaḥ kṛtvā na kiṃcid api cintayet / (50.1) Par.?
sabāhyābhyantaraṃ vyomni ghaṭavat tiṣṭhati dhruvam // (50.2) Par.?
bāhyavāyur yathā līnas tathā madhyo na saṃśayaḥ / (51.1) Par.?
svasthāne sthiratām eti pavano manasā saha // (51.2) Par.?
evam abhyasyatas tasya vāyumārge divāniśam / (52.1) Par.?
abhyāsāj jīryate vāyur manas tatraiva līyate // (52.2) Par.?
amṛtaiḥ plāvayed deham āpādatalamastakam / (53.1) Par.?
sidhyaty eva mahākāyo mahābalaparākramaḥ // (53.2) Par.?
śaktimadhye manaḥ kṛtvā śaktiṃ mānasamadhyagām / (54.1) Par.?
manasā mana ālokya dhārayet paramaṃ padam // (54.2) Par.?
khamadhye kuru cātmānam ātmamadhye ca khaṃ kuru / (55.1) Par.?
sarvaṃ ca khamayaṃ kṛtvā na kiṃcid api cintayet // (55.2) Par.?
antaḥ śūnyo bahiḥ śūnyaḥ śūnyaḥ kumbha ivāmbare / (56.1) Par.?
antaḥ pūrṇo bahiḥ pūrṇaḥ pūrṇaḥ kumbha ivārṇave // (56.2) Par.?
bāhyacintā na kartavyā tathaivāntaracintanam / (57.1) Par.?
sarvacintāṃ parityajya na kiṃcid api cintayet // (57.2) Par.?
saṃkalpamātrakalanaiva jagat samagraṃ saṃkalpamātrakalanaiva manovilāsaḥ / (58.1) Par.?
saṃkalpamātramatim utsṛja nirvikalpam āśritya niścayam avāpnuhi rāma śāntim // (58.2) Par.?
karpūram anale yadvat saindhavaṃ salile yathā / (59.1) Par.?
tathā saṃdhīyamānaṃ ca manas tattve vilīyate // (59.2) Par.?
jñeyaṃ sarvaṃ pratītaṃ ca jñānaṃ ca mana ucyate / (60.1) Par.?
jñānaṃ jñeyaṃ samaṃ naṣṭaṃ nānyaḥ panthā dvitīyakaḥ // (60.2) Par.?
manodṛśyam idaṃ sarvaṃ yat kiṃcit sacarācaram / (61.1) Par.?
manaso hy unmanībhāvād dvaitaṃ naivolabhyate // (61.2) Par.?
jñeyavastuparityāgād vilayaṃ yāti mānasam / (62.1) Par.?
manaso vilaye jāte kaivalyam avaśiṣyate // (62.2) Par.?
evaṃ nānāvidhopāyāḥ samyak svānubhavānvitāḥ / (63.1) Par.?
samādhimārgāḥ kathitāḥ pūrvācāryair mahātmabhiḥ // (63.2) Par.?
suṣumṇāyai kuṇḍalinyai sudhāyai candrajanmane / (64.1) Par.?
manonmanyai namas tubhyaṃ mahāśaktyai cidātmane // (64.2) Par.?
aśakyatattvabodhānāṃ mūḍhānām api saṃmatam / (65.1) Par.?
proktaṃ gorakṣanāthena nādopāsanam ucyate // (65.2) Par.?
śryādināthena sapādakoṭilayaprakārāḥ kathitā jayanti / (66.1) Par.?
nādānusaṃdhānakam ekam eva manyāmahe mukhyatamaṃ layānām // (66.2) Par.?
muktāsane sthito yogī mudrāṃ saṃdhāya śāmbhavīm / (67.1) Par.?
śṛṇuyād dakṣiṇe karṇe nādam antastham ekadhīḥ // (67.2) Par.?
śravaṇapuṭanayanayugalaghrāṇamukhānāṃ nirodhanaṃ kāryam / (68.1) Par.?
śuddhasuṣumṇāsaraṇau sphuṭam amalaḥ śrūyate nādaḥ // (68.2) Par.?
ārambhaś ca ghaṭaś caiva tathā paricayo'pi ca / (69.1) Par.?
niṣpattiḥ sarvayogeṣu syād avasthācatuṣṭayam // (69.2) Par.?
brahmagranther bhaved bhedo hy ānandaḥ śūnyasambhavaḥ / (70.1) Par.?
vicitraḥ kvaṇako dehe'nāhataḥ śrūyate dhvaniḥ // (70.2) Par.?
divyadehaś ca tejasvī divyagandhas tvarogavān / (71.1) Par.?
sampūrṇahṛdayaḥ śūnya ārambhe yogavān bhavet // (71.2) Par.?
dvitīyāyāṃ ghaṭīkṛtya vāyur bhavati madhyagaḥ / (72.1) Par.?
dṛḍhāsano bhaved yogī jñānī devasamas tadā // (72.2) Par.?
viṣṇugranthes tato bhedāt paramānandasūcakaḥ / (73.1) Par.?
atiśūnye vimardaś ca bherīśabdas tadā bhavet // (73.2) Par.?
tṛtīyāyāṃ tu vijñeyo vihāyo mardaladhvaniḥ / (74.1) Par.?
mahāśūnyaṃ tadā yāti sarvasiddhisamāśrayam // (74.2) Par.?
cittānandaṃ tadā jitvā sahajānandasambhavaḥ / (75.1) Par.?
doṣaduḥkhajarāvyādhikṣudhānidrāvivarjitaḥ // (75.2) Par.?
rudragranthiṃ yadā bhittvā śarvapīṭhagato'nilaḥ / (76.1) Par.?
niṣpattau vaiṇavaḥ śabdaḥ kvaṇadvīṇākvaṇo bhavet // (76.2) Par.?
ekībhūtaṃ tadā cittaṃ rājayogābhidhānakam / (77.1) Par.?
sṛṣṭisaṃhārakartāsau yogīśvarasamo bhavet // (77.2) Par.?
astu vā māstu vā muktir atraivākhaṇḍitaṃ sukham / (78.1) Par.?
layodbhavam idaṃ saukhyaṃ rājayogād avāpyate // (78.2) Par.?
rājayogam ajānantaḥ kevalaṃ haṭhakarmiṇaḥ / (79.1) Par.?
etān abhyāsino manye prayāsaphalavarjitān // (79.2) Par.?
unmanyavāptaye śīghraṃ bhrūdhyānaṃ mama saṃmatam / (80.1) Par.?
rājayogapadaṃ prāptuṃ sukhopāyo'lpacetasām / (80.2) Par.?
sadyaḥ pratyayasaṃdhāyī jāyate nādajo layaḥ // (80.3) Par.?
nādānusaṃdhānasamādhibhājāṃ yogīśvarāṇāṃ hṛdi vardhamānam / (81.1) Par.?
ānandam ekaṃ vacasām agamyaṃ jānāti taṃ śrīgurunātha ekaḥ // (81.2) Par.?
karṇau pidhāya hastābhyāṃ yaḥ śṛṇoti dhvaniṃ muniḥ / (82.1) Par.?
tatra cittaṃ sthirīkuryād yāvat sthirapadaṃ vrajet // (82.2) Par.?
abhyasyamāno nādo'yaṃ bāhyam āvṛṇute dhvanim / (83.1) Par.?
pakṣād vikṣepam akhilaṃ jitvā yogī sukhī bhavet // (83.2) Par.?
śrūyate prathamābhyāse nādo nānāvidho mahān / (84.1) Par.?
tato'bhyāse vardhamāne śrūyate sūkṣmasūkṣmakaḥ // (84.2) Par.?
ādau jaladhijīmūtabherījharjharasambhavāḥ / (85.1) Par.?
madhye mardalaśaṅkhotthā ghaṇṭākāhalajās tathā // (85.2) Par.?
ante tu kiṅkiṇīvaṃśavīṇābhramaraniḥsvanāḥ / (86.1) Par.?
iti nānāvidhā nādāḥ śrūyante dehamadhyagāḥ // (86.2) Par.?
mahati śrūyamāṇe'pi meghabheryādike dhvanau / (87.1) Par.?
tatra sūkṣmāt sūkṣmataraṃ nādam eva parāmṛśet // (87.2) Par.?
ghanam utsṛjya vā sūkṣme sūkṣmam utsṛjya vā ghane / (88.1) Par.?
ramamāṇam api kṣiptaṃ mano nānyatra cālayet // (88.2) Par.?
yatra kutrāpi vā nāde lagati prathamaṃ manaḥ / (89.1) Par.?
tatraiva susthirībhūya tena sārdhaṃ vilīyate // (89.2) Par.?
makarandaṃ piban bhṛṅgī gandhaṃ nāpekṣate yathā / (90.1) Par.?
nādāsaktaṃ tathā cittaṃ viṣayān nahi kāṅkṣate // (90.2) Par.?
manomattagajendrasya viṣayodyānacāriṇaḥ / (91.1) Par.?
samartho'yaṃ niyamane ninādaniśitāṅkuśaḥ // (91.2) Par.?
baddhaṃ tu nādabandhena manaḥ saṃtyaktacāpalam / (92.1) Par.?
prayāti sutarāṃ sthairyaṃ chinnapakṣaḥ khago yathā // (92.2) Par.?
sarvacintāṃ parityajya sāvadhānena cetasā / (93.1) Par.?
nāda evānusaṃdheyo yogasāmrājyam icchatā // (93.2) Par.?
nādo'ntaraṅgasāraṅgabandhane vāgurāyate / (94.1) Par.?
antaraṅgakuraṅgasya vadhe vyādhāyate'pi ca // (94.2) Par.?
antaraṅgasya yamino vājinaḥ parighāyate / (95.1) Par.?
nādopāstirato nityam avadhāryā hi yoginā // (95.2) Par.?
baddhaṃ vimuktacāñcalyaṃ nādagandhakajāraṇāt / (96.1) Par.?
manaḥpāradam āpnoti nirālambākhyakhe'ṭanam // (96.2) Par.?
nādaśravaṇataḥ kṣipram antaraṅgabhujaṃgamam / (97.1) Par.?
vismṛtya sarvam ekāgraḥ kutracin nahi dhāvati // (97.2) Par.?
kāṣṭhe pravartito vahniḥ kāṣṭhena saha śāmyati / (98.1) Par.?
nāde pravartitaṃ cittaṃ nādena saha līyate // (98.2) Par.?
ghaṇṭādinādasaktastabdhāntaḥkaraṇahariṇasya / (99.1) Par.?
praharaṇam api sukaraṃ syāc charasaṃdhānapravīṇaś cet // (99.2) Par.?
anāhatasya śabdasya dhvanir ya upalabhyate / (100.1) Par.?
dhvaner antargataṃ jñeyaṃ jñeyasyāntargataṃ manaḥ / (100.2) Par.?
manas tatra layaṃ yāti tad viṣṇoḥ paramaṃ padam // (100.3) Par.?
tāvad ākāśasaṃkalpo yāvac chabdaḥ pravartate / (101.1) Par.?
niḥśabdaṃ tatparaṃ brahma paramātmeti gīyate // (101.2) Par.?
yat kiṃcin nādarūpeṇa śrūyate śaktir eva sā / (102.1) Par.?
yas tattvānto nirākāraḥ sa eva parameśvaraḥ // (102.2) Par.?
sarve haṭhalayopāyā rājayogasya siddhaye / (103.1) Par.?
rājayogasamārūḍhaḥ puruṣaḥ kālavañcakaḥ // (103.2) Par.?
tattvaṃ bījaṃ haṭhaḥ kṣetram audāsīnyaṃ jalaṃ tribhiḥ / (104.1) Par.?
unmanī kalpalatikā sadya eva pravartate // (104.2) Par.?
sadā nādānusaṃdhānāt kṣīyante pāpasaṃcayāḥ / (105.1) Par.?
nirañjane vilīyete niścitaṃ cittamārutau // (105.2) Par.?
śaṅkhadundubhinādaṃ ca na śṛṇoti kadācana / (106.1) Par.?
kāṣṭhavaj jāyate deha unmanyāvasthayā dhruvam // (106.2) Par.?
sarvāvasthāvinirmuktaḥ sarvacintāvivarjitaḥ / (107.1) Par.?
mṛtavat tiṣṭhate yogī sa mukto nātra saṃśayaḥ // (107.2) Par.?
khādyate na ca kālena bādhyate na ca karmaṇā / (108.1) Par.?
sādhyate na sa kenāpi yogī yuktaḥ samādhinā // (108.2) Par.?
na gandhaṃ na rasaṃ rūpaṃ na ca sparśaṃ na niḥsvanam / (109.1) Par.?
nātmānaṃ na paraṃ vetti yogī yuktaḥ samādhinā // (109.2) Par.?
cittaṃ na suptaṃ no jāgrat smṛtivismṛtivarjitam / (110.1) Par.?
na cāstam eti nodeti yasyāsau mukta eva saḥ // (110.2) Par.?
na vijānāti śītoṣṇaṃ na duḥkhaṃ na sukhaṃ tathā / (111.1) Par.?
na mānaṃ nopamānaṃ ca yogī yuktaḥ samādhinā // (111.2) Par.?
svastho jāgrad avasthāyāṃ suptavad yo 'vatiṣṭhate / (112.1) Par.?
niḥśvāsocchvāsahīnaś ca niścitaṃ mukta eva saḥ // (112.2) Par.?
avadhyaḥ sarvaśastrāṇām aśakyaḥ sarvadehinām / (113.1) Par.?
agrāhyo mantrayantrāṇāṃ yogī yuktaḥ samādhinā // (113.2) Par.?
yāvan naiva praviśati caran māruto madhyamārge yāvad vidur na bhavati dṛḍhaḥ prāṇavātaprabandhāt / (114.1) Par.?
yāvad dhyāne sahajasadṛśaṃ jāyate naiva tattvaṃ tāvaj jñānaṃ vadati tad idaṃ dambhamithyāpralāpaḥ // (114.2) Par.?
Duration=0.59405422210693 secs.