UD type:
UD sub-type:
Unclear, revisit later
Texts
Help
Select a text:
Bibliography Select a chapter:
(no revisions)
Show parallels Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 804
- Click on a sentence to show its analysis
- Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
maitreya uvāca / (1.1)
Par.?
iti te varṇitaḥ kṣattaḥ kālākhyaḥ paramātmanaḥ / (1.2)
Par.?
mahimā vedagarbho 'tha yathāsrākṣīn nibodha me // (1.3)
Par.?
sasarjāgre 'ndhatāmisram atha tāmisram ādikṛt / (2.1)
Par.?
mahāmohaṃ ca mohaṃ ca tamaś cājñānavṛttayaḥ // (2.2)
Par.?
dṛṣṭvā pāpīyasīṃ sṛṣṭiṃ nātmānaṃ bahv amanyata / (3.1)
Par.?
bhagavaddhyānapūtena manasānyāṃ tato 'sṛjat // (3.2)
Par.?
sanakaṃ ca sanandaṃ ca sanātanam athātmabhūḥ / (4.1)
Par.?
sanatkumāraṃ ca munīn niṣkriyān ūrdhvaretasaḥ // (4.2)
Par.?
tān babhāṣe svabhūḥ putrān prajāḥ sṛjata putrakāḥ / (5.1)
Par.?
tan naicchan mokṣadharmāṇo vāsudevaparāyaṇāḥ // (5.2)
Par.?
so 'vadhyātaḥ sutair evaṃ pratyākhyātānuśāsanaiḥ / (6.1)
Par.?
krodhaṃ durviṣahaṃ jātaṃ niyantum upacakrame // (6.2)
Par.?
dhiyā nigṛhyamāṇo 'pi bhruvor madhyāt prajāpateḥ / (7.1)
Par.?
sadyo 'jāyata tanmanyuḥ kumāro nīlalohitaḥ // (7.2)
Par.?
sa vai ruroda devānāṃ pūrvajo bhagavān bhavaḥ / (8.1)
Par.?
nāmāni kuru me dhātaḥ sthānāni ca jagadguro // (8.2)
Par.?
iti tasya vacaḥ pādmo bhagavān paripālayan / (9.1)
Par.?
abhyadhād bhadrayā vācā mā rodīs tat karomi te // (9.2)
Par.?
yad arodīḥ suraśreṣṭha sodvega iva bālakaḥ / (10.1)
Par.?
tatas tvām abhidhāsyanti nāmnā rudra iti prajāḥ // (10.2)
Par.?
hṛd indriyāṇy asur vyoma vāyur agnir jalaṃ mahī / (11.1)
Par.?
sūryaś candras tapaś caiva sthānāny agre kṛtāni te // (11.2)
Par.?
manyur manur mahinaso mahāñchiva ṛtadhvajaḥ / (12.1)
Par.?
ugraretā bhavaḥ kālo vāmadevo dhṛtavrataḥ // (12.2)
Par.?
dhīr dhṛtirasalomā ca niyutsarpir ilāmbikā / (13.1)
Par.?
irāvatī svadhā dīkṣā rudrāṇyo rudra te striyaḥ // (13.2)
Par.?
gṛhāṇaitāni nāmāni sthānāni ca sayoṣaṇaḥ / (14.1)
Par.?
ebhiḥ sṛja prajā bahvīḥ prajānām asi yat patiḥ // (14.2)
Par.?
ity ādiṣṭaḥ svaguruṇā bhagavān nīlalohitaḥ / (15.1)
Par.?
sattvākṛtisvabhāvena sasarjātmasamāḥ prajāḥ // (15.2)
Par.?
rudrāṇāṃ rudrasṛṣṭānāṃ samantād grasatāṃ jagat / (16.1)
Par.?
niśāmyāsaṃkhyaśo yūthān prajāpatir aśaṅkata // (16.2)
Par.?
alaṃ prajābhiḥ sṛṣṭābhir īdṛśībhiḥ surottama / (17.1)
Par.?
mayā saha dahantībhir diśaś cakṣurbhir ulbaṇaiḥ // (17.2)
Par.?
tapa ātiṣṭha bhadraṃ te sarvabhūtasukhāvaham / (18.1)
Par.?
tapasaiva yathā pūrvaṃ sraṣṭā viśvam idaṃ bhavān // (18.2)
Par.?
tapasaiva paraṃ jyotir bhagavantam adhokṣajam / (19.1)
Par.?
sarvabhūtaguhāvāsam añjasā vindate pumān // (19.2)
Par.?
maitreya uvāca / (20.1)
Par.?
evam ātmabhuvādiṣṭaḥ parikramya girāṃ patim / (20.2)
Par.?
bāḍham ity amum āmantrya viveśa tapase vanam // (20.3)
Par.?
athābhidhyāyataḥ sargaṃ daśa putrāḥ prajajñire / (21.1)
Par.?
bhagavacchaktiyuktasya lokasaṃtānahetavaḥ // (21.2)
Par.?
marīcir atryaṅgirasau pulastyaḥ pulahaḥ kratuḥ / (22.1)
Par.?
bhṛgur vasiṣṭho dakṣaś ca daśamas tatra nāradaḥ // (22.2)
Par.?
utsaṅgān nārado jajñe dakṣo 'ṅguṣṭhāt svayambhuvaḥ / (23.1)
Par.?
prāṇād vasiṣṭhaḥ saṃjāto bhṛgus tvaci karāt kratuḥ // (23.2)
Par.?
pulaho nābhito jajñe pulastyaḥ karṇayor ṛṣiḥ / (24.1)
Par.?
aṅgirā mukhato 'kṣṇo 'trir marīcir manaso 'bhavat // (24.2)
Par.?
dharmaḥ stanād dakṣiṇato yatra nārāyaṇaḥ svayam / (25.1)
Par.?
adharmaḥ pṛṣṭhato yasmān mṛtyur lokabhayaṃkaraḥ // (25.2)
Par.?
hṛdi kāmo bhruvaḥ krodho lobhaś cādharadacchadāt / (26.1)
Par.?
āsyād vāk sindhavo meḍhrān nirṛtiḥ pāyor aghāśrayaḥ // (26.2)
Par.?
chāyāyāḥ kardamo jajñe devahūtyāḥ patiḥ prabhuḥ / (27.1)
Par.?
manaso dehataś cedaṃ jajñe viśvakṛto jagat // (27.2)
Par.?
vācaṃ duhitaraṃ tanvīṃ svayambhūr haratīṃ manaḥ / (28.1)
Par.?
akāmāṃ cakame kṣattaḥ sakāma iti naḥ śrutam // (28.2)
Par.?
tam adharme kṛtamatiṃ vilokya pitaraṃ sutāḥ / (29.1)
Par.?
marīcimukhyā munayo viśrambhāt pratyabodhayan // (29.2)
Par.?
naitat pūrvaiḥ kṛtaṃ tvad ye na kariṣyanti cāpare / (30.1)
Par.?
yas tvaṃ duhitaraṃ gaccher anigṛhyāṅgajaṃ prabhuḥ // (30.2)
Par.?
tejīyasām api hy etan na suślokyaṃ jagadguro / (31.1)
Par.?
yadvṛttam anutiṣṭhan vai lokaḥ kṣemāya kalpate // (31.2)
Par.?
tasmai namo bhagavate ya idaṃ svena rociṣā / (32.1)
Par.?
ātmasthaṃ vyañjayāmāsa sa dharmaṃ pātum arhati // (32.2)
Par.?
sa itthaṃ gṛṇataḥ putrān puro dṛṣṭvā prajāpatīn / (33.1)
Par.?
prajāpatipatis tanvaṃ tatyāja vrīḍitas tadā / (33.2)
Par.?
tāṃ diśo jagṛhur ghorāṃ nīhāraṃ yad vidus tamaḥ // (33.3)
Par.?
kadācid dhyāyataḥ sraṣṭur vedā āsaṃś caturmukhāt / (34.1)
Par.?
kathaṃ srakṣyāmy ahaṃ lokān samavetān yathā purā // (34.2)
Par.?
cāturhotraṃ karmatantram upavedanayaiḥ saha / (35.1)
Par.?
dharmasya pādāś catvāras tathaivāśramavṛttayaḥ // (35.2)
Par.?
vidura uvāca / (36.1)
Par.?
sa vai viśvasṛjām īśo vedādīn mukhato 'sṛjat / (36.2)
Par.?
yad yad yenāsṛjad devas tan me brūhi tapodhana // (36.3)
Par.?
maitreya uvāca / (37.1)
Par.?
ṛgyajuḥsāmātharvākhyān vedān pūrvādibhir mukhaiḥ / (37.2)
Par.?
śāstram ijyāṃ stutistomaṃ prāyaścittaṃ vyadhāt kramāt // (37.3)
Par.?
āyurvedaṃ dhanurvedaṃ gāndharvaṃ vedam ātmanaḥ / (38.1)
Par.?
sthāpatyaṃ cāsṛjad vedaṃ kramāt pūrvādibhir mukhaiḥ // (38.2)
Par.?
itihāsapurāṇāni pañcamaṃ vedam īśvaraḥ / (39.1)
Par.?
sarvebhya eva vaktrebhyaḥ sasṛje sarvadarśanaḥ // (39.2)
Par.?
ṣoḍaśyukthau pūrvavaktrāt purīṣyagniṣṭutāv atha / (40.1)
Par.?
āptoryāmātirātrau ca vājapeyaṃ sagosavam // (40.2)
Par.?
vidyā dānaṃ tapaḥ satyaṃ dharmasyeti padāni ca / (41.1)
Par.?
āśramāṃś ca yathāsaṃkhyam asṛjat saha vṛttibhiḥ // (41.2)
Par.?
sāvitraṃ prājāpatyaṃ ca brāhmaṃ cātha bṛhat tathā / (42.1)
Par.?
vārttā saṃcayaśālīnaśiloñcha iti vai gṛhe // (42.2)
Par.?
vaikhānasā vālakhilyaudumbarāḥ phenapā vane / (43.1)
Par.?
nyāse kuṭīcakaḥ pūrvaṃ bahvodo haṃsaniṣkriyau // (43.2)
Par.?
ānvīkṣikī trayī vārttā daṇḍanītis tathaiva ca / (44.1)
Par.?
evaṃ vyāhṛtayaś cāsan praṇavo hy asya dahrataḥ // (44.2)
Par.?
tasyoṣṇig āsīl lomabhyo gāyatrī ca tvaco vibhoḥ / (45.1)
Par.?
triṣṭum māṃsāt snuto 'nuṣṭub jagaty asthnaḥ prajāpateḥ // (45.2)
Par.?
majjāyāḥ paṅktir utpannā bṛhatī prāṇato 'bhavat / (46.1)
Par.?
sparśas tasyābhavaj jīvaḥ svaro deha udāhṛtaḥ // (46.2)
Par.?
ūṣmāṇam indriyāṇy āhur antaḥsthā balam ātmanaḥ / (47.1)
Par.?
svarāḥ sapta vihāreṇa bhavanti sma prajāpateḥ // (47.2)
Par.?
śabdabrahmātmanas tasya vyaktāvyaktātmanaḥ paraḥ / (48.1)
Par.?
brahmāvabhāti vitato nānāśaktyupabṛṃhitaḥ // (48.2)
Par.?
tato 'parām upādāya sa sargāya mano dadhe / (49.1)
Par.?
ṛṣīṇāṃ bhūrivīryāṇām api sargam avistṛtam // (49.2)
Par.?
jñātvā taddhṛdaye bhūyaś cintayāmāsa kaurava / (50.1)
Par.?
aho adbhutam etan me vyāpṛtasyāpi nityadā // (50.2)
Par.?
na hy edhante prajā nūnaṃ daivam atra vighātakam / (51.1)
Par.?
evaṃ yuktakṛtas tasya daivaṃ cāvekṣatas tadā // (51.2)
Par.?
kasya rūpam abhūd dvedhā yat kāyam abhicakṣate / (52.1)
Par.?
tābhyāṃ rūpavibhāgābhyāṃ mithunaṃ samapadyata // (52.2)
Par.?
yas tu tatra pumān so 'bhūn manuḥ svāyambhuvaḥ svarāṭ / (53.1)
Par.?
strī yāsīc chatarūpākhyā mahiṣy asya mahātmanaḥ // (53.2)
Par.?
tadā mithunadharmeṇa prajā hy edhāṃbabhūvire / (54.1)
Par.?
sa cāpi śatarūpāyāṃ pañcāpatyāny ajījanat // (54.2)
Par.?
priyavratottānapādau tisraḥ kanyāś ca bhārata / (55.1) Par.?
ākūtir devahūtiś ca prasūtir iti sattama // (55.2)
Par.?
ākūtiṃ rucaye prādāt kardamāya tu madhyamām / (56.1)
Par.?
dakṣāyādāt prasūtiṃ ca yata āpūritaṃ jagat // (56.2)
Par.?
Duration=0.18852996826172 secs.