UD type:
UD sub-type:
Unclear, revisit later
Texts
Help
Select a text:
Bibliography Select a chapter:
(no revisions)
Show parallels Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 8981
- Click on a sentence to show its analysis
- Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
maitreya uvāca / (1.1)
Par.?
ta evam utsannabhayā urukrame kṛtāvanāmāḥ prayayus triviṣṭapam / (1.2)
Par.?
sahasraśīrṣāpi tato garutmatā madhor vanaṃ bhṛtyadidṛkṣayā gataḥ // (1.3)
Par.?
sa vai dhiyā yogavipākatīvrayā hṛtpadmakośe sphuritaṃ taḍitprabham / (2.1)
Par.?
tirohitaṃ sahasaivopalakṣya bahiḥsthitaṃ tadavasthaṃ dadarśa // (2.2)
Par.?
taddarśanenāgatasādhvasaḥ kṣitāv avandatāṅgaṃ vinamayya daṇḍavat / (3.1)
Par.?
dṛgbhyāṃ prapaśyan prapibann ivārbhakaś cumbann ivāsyena bhujair ivāśliṣan // (3.2)
Par.?
sa taṃ vivakṣantam atadvidaṃ harir jñātvāsya sarvasya ca hṛdy avasthitaḥ / (4.1)
Par.?
kṛtāñjaliṃ brahmamayena kambunā pasparśa bālaṃ kṛpayā kapole // (4.2)
Par.?
sa vai tadaiva pratipāditāṃ giraṃ daivīṃ parijñātaparātmanirṇayaḥ / (5.1)
Par.?
taṃ bhaktibhāvo 'bhyagṛṇād asatvaraṃ pariśrutoruśravasaṃ dhruvakṣitiḥ // (5.2)
Par.?
dhruva uvāca / (6.1)
Par.?
yo 'ntaḥ praviśya mama vācam imāṃ prasuptāṃ saṃjīvayaty akhilaśaktidharaḥ svadhāmnā / (6.2)
Par.?
anyāṃś ca hastacaraṇaśravaṇatvagādīnprāṇān namo bhagavate puruṣāya tubhyam // (6.3)
Par.?
ekas tvam eva bhagavann idam ātmaśaktyā māyākhyayoruguṇayā mahadādyaśeṣam / (7.1)
Par.?
sṛṣṭvānuviśya puruṣas tadasadguṇeṣu nāneva dāruṣu vibhāvasuvad vibhāsi // (7.2)
Par.?
tvaddattayā vayunayedam acaṣṭa viśvaṃ suptaprabuddha iva nātha bhavatprapannaḥ / (8.1)
Par.?
tasyāpavargyaśaraṇaṃ tava pādamūlaṃ vismaryate kṛtavidā katham ārtabandho // (8.2)
Par.?
nūnaṃ vimuṣṭamatayas tava māyayā te ye tvāṃ bhavāpyayavimokṣaṇam anyahetoḥ / (9.1)
Par.?
arcanti kalpakataruṃ kuṇapopabhogyam icchanti yat sparśajaṃ niraye 'pi nṝṇām // (9.2)
Par.?
yā nirvṛtis tanubhṛtāṃ tava pādapadmadhyānād bhavajjanakathāśravaṇena vā syāt / (10.1)
Par.?
sā brahmaṇi svamahimany api nātha mā bhūtkiṃtvantakāsilulitāt patatāṃ vimānāt // (10.2)
Par.?
bhaktiṃ muhuḥ pravahatāṃ tvayi me prasaṅgo bhūyād ananta mahatām amalāśayānām / (11.1)
Par.?
yenāñjasolbaṇam uruvyasanaṃ bhavābdhiṃ neṣye bhavadguṇakathāmṛtapānamattaḥ // (11.2)
Par.?
te na smaranty atitarāṃ priyam īśa martyaṃ ye cānv adaḥ sutasuhṛdgṛhavittadārāḥ / (12.1)
Par.?
ye tv abjanābha bhavadīyapadāravindasaugandhyalubdhahṛdayeṣu kṛtaprasaṅgāḥ // (12.2)
Par.?
tiryaṅnagadvijasarīsṛpadevadaityamartyādibhiḥ paricitaṃ sadasadviśeṣam / (13.1)
Par.?
rūpaṃ sthaviṣṭham aja te mahadādyanekaṃ nātaḥ paraṃ parama vedmi na yatra vādaḥ // (13.2)
Par.?
kalpānta etad akhilaṃ jaṭhareṇa gṛhṇan śete pumān svadṛg anantasakhas tadaṅke / (14.1)
Par.?
yannābhisindhuruhakāñcanalokapadmagarbhe dyumān bhagavate praṇato 'smi tasmai // (14.2)
Par.?
tvaṃ nityamuktapariśuddhavibuddha ātmā kūṭastha ādipuruṣo bhagavāṃs tryadhīśaḥ / (15.1)
Par.?
yadbuddhyavasthitim akhaṇḍitayā svadṛṣṭyā draṣṭā sthitāv adhimakho vyatirikta āsse // (15.2)
Par.?
yasmin viruddhagatayo hy aniśaṃ patanti vidyādayo vividhaśaktaya ānupūrvyāt / (16.1)
Par.?
tad brahma viśvabhavam ekam anantam ādyamānandamātram avikāram ahaṃ prapadye // (16.2)
Par.?
satyāśiṣo hi bhagavaṃs tava pādapadmamāśīs tathānubhajataḥ puruṣārthamūrteḥ / (17.1)
Par.?
apy evam arya bhagavān paripāti
dīnānvāśreva vatsakam anugrahakātaro 'smān // (17.2)
Par.?
maitreya uvāca / (18.1)
Par.?
athābhiṣṭuta evaṃ vai satsaṅkalpena dhīmatā / (18.2)
Par.?
bhṛtyānurakto bhagavān pratinandyedam abravīt // (18.3)
Par.?
śrībhagavān uvāca / (19.1)
Par.?
vedāhaṃ te vyavasitaṃ hṛdi rājanyabālaka / (19.2)
Par.?
tat prayacchāmi bhadraṃ te durāpam api suvrata // (19.3)
Par.?
nānyair adhiṣṭhitaṃ bhadra yad bhrājiṣṇu dhruvakṣiti / (20.1)
Par.?
yatra graharkṣatārāṇāṃ jyotiṣāṃ cakram āhitam // (20.2)
Par.?
meḍhyāṃ gocakravat sthāsnu parastāt kalpavāsinām / (21.1)
Par.?
dharmo 'gniḥ kaśyapaḥ śukro munayo ye vanaukasaḥ / (21.2)
Par.?
caranti dakṣiṇīkṛtya bhramanto yat satārakāḥ // (21.3)
Par.?
prasthite tu vanaṃ pitrā dattvā gāṃ dharmasaṃśrayaḥ / (22.1)
Par.?
ṣaṭtriṃśadvarṣasāhasraṃ rakṣitāvyāhatendriyaḥ // (22.2)
Par.?
tvadbhrātary uttame naṣṭe mṛgayāyāṃ tu tanmanāḥ / (23.1)
Par.?
anveṣantī vanaṃ mātā dāvāgniṃ sā pravekṣyati // (23.2)
Par.?
iṣṭvā māṃ yajñahṛdayaṃ yajñaiḥ puṣkaladakṣiṇaiḥ / (24.1)
Par.?
bhuktvā cehāśiṣaḥ satyā ante māṃ saṃsmariṣyasi // (24.2)
Par.?
tato gantāsi matsthānaṃ sarvalokanamaskṛtam / (25.1)
Par.?
upariṣṭād ṛṣibhyas tvaṃ yato nāvartate gataḥ // (25.2)
Par.?
maitreya uvāca / (26.1)
Par.?
ity arcitaḥ sa bhagavān atidiśyātmanaḥ padam / (26.2)
Par.?
bālasya paśyato dhāma svam agād garuḍadhvajaḥ // (26.3)
Par.?
so 'pi saṅkalpajaṃ viṣṇoḥ pādasevopasāditam / (27.1)
Par.?
prāpya saṅkalpanirvāṇaṃ nātiprīto 'bhyagāt puram // (27.2)
Par.?
vidura uvāca / (28.1)
Par.?
sudurlabhaṃ yat paramaṃ padaṃ harer māyāvinas taccaraṇārcanārjitam / (28.2)
Par.?
labdhvāpy asiddhārtham ivaikajanmanā kathaṃ svam ātmānam amanyatārthavit // (28.3)
Par.?
maitreya uvāca / (29.1)
Par.?
mātuḥ sapatnyā vāgbāṇair hṛdi viddhas tu tān smaran / (29.2)
Par.?
naicchan muktipater muktiṃ tasmāt tāpam upeyivān // (29.3)
Par.?
dhruva uvāca / (30.1)
Par.?
samādhinā naikabhavena yat padaṃ viduḥ sanandādaya ūrdhvaretasaḥ / (30.2)
Par.?
māsair ahaṃ ṣaḍbhir amuṣya pādayoś chāyām upetyāpagataḥ pṛthaṅmatiḥ // (30.3)
Par.?
aho bata mamānātmyaṃ mandabhāgyasya paśyata / (31.1)
Par.?
bhavacchidaḥ pādamūlaṃ gatvā yāce yad antavat // (31.2)
Par.?
matir vidūṣitā devaiḥ patadbhir asahiṣṇubhiḥ / (32.1)
Par.?
yo nāradavacas tathyaṃ nāgrāhiṣam asattamaḥ // (32.2)
Par.?
daivīṃ māyām upāśritya prasupta iva bhinnadṛk / (33.1)
Par.?
tapye dvitīye 'py asati bhrātṛbhrātṛvyahṛdrujā // (33.2)
Par.?
mayaitat prārthitaṃ vyarthaṃ cikitseva gatāyuṣi / (34.1)
Par.?
prasādya jagadātmānaṃ tapasā duṣprasādanam / (34.2)
Par.?
bhavacchidam ayāce 'haṃ bhavaṃ bhāgyavivarjitaḥ // (34.3)
Par.?
svārājyaṃ yacchato mauḍhyān māno me bhikṣito bata / (35.1)
Par.?
īśvarāt kṣīṇapuṇyena phalīkārān ivādhanaḥ // (35.2)
Par.?
maitreya uvāca / (36.1)
Par.?
na vai mukundasya padāravindayo rajojuṣas tāta bhavādṛśā janāḥ / (36.2)
Par.?
vāñchanti taddāsyam ṛte 'rtham ātmano yadṛcchayā labdhamanaḥsamṛddhayaḥ // (36.3)
Par.?
ākarṇyātmajam āyāntaṃ saṃparetya yathāgatam / (37.1)
Par.?
rājā na śraddadhe bhadram abhadrasya kuto mama // (37.2)
Par.?
śraddhāya vākyaṃ devarṣer harṣavegena dharṣitaḥ / (38.1)
Par.?
vārtāhartur atiprīto hāraṃ prādān mahādhanam // (38.2)
Par.?
sadaśvaṃ ratham āruhya kārtasvarapariṣkṛtam / (39.1)
Par.?
brāhmaṇaiḥ kulavṛddhaiś ca paryasto 'mātyabandhubhiḥ // (39.2)
Par.?
śaṅkhadundubhinādena brahmaghoṣeṇa veṇubhiḥ / (40.1)
Par.?
niścakrāma purāt tūrṇam ātmajābhīkṣaṇotsukaḥ // (40.2)
Par.?
sunītiḥ suruciś cāsya mahiṣyau rukmabhūṣite / (41.1)
Par.?
āruhya śibikāṃ sārdham uttamenābhijagmatuḥ // (41.2)
Par.?
taṃ dṛṣṭvopavanābhyāśa āyāntaṃ tarasā rathāt / (42.1)
Par.?
avaruhya nṛpas tūrṇam āsādya premavihvalaḥ // (42.2)
Par.?
parirebhe 'ṅgajaṃ dorbhyāṃ dīrghotkaṇṭhamanāḥ śvasan / (43.1)
Par.?
viṣvaksenāṅghrisaṃsparśahatāśeṣāghabandhanam // (43.2)
Par.?
athājighran muhur mūrdhni śītair nayanavāribhiḥ / (44.1)
Par.?
snāpayāmāsa tanayaṃ jātoddāmamanorathaḥ // (44.2)
Par.?
abhivandya pituḥ pādāv āśīrbhiś cābhimantritaḥ / (45.1)
Par.?
nanāma mātarau śīrṣṇā satkṛtaḥ sajjanāgraṇīḥ // (45.2)
Par.?
surucis taṃ samutthāpya pādāvanatam arbhakam / (46.1)
Par.?
pariṣvajyāha jīveti bāṣpagadgadayā girā // (46.2)
Par.?
yasya prasanno bhagavānguṇair maitryādibhir hariḥ / (47.1)
Par.?
tasmai namanti bhūtāni nimnam āpa iva svayam // (47.2)
Par.?
uttamaś ca dhruvaś cobhāv anyonyaṃ premavihvalau / (48.1)
Par.?
aṅgasaṅgād utpulakāvasraughaṃ muhur ūhatuḥ // (48.2)
Par.?
sunītir asya jananī prāṇebhyo 'pi priyaṃ sutam / (49.1)
Par.?
upaguhya jahāvādhiṃ tadaṅgasparśanirvṛtā // (49.2)
Par.?
payaḥ stanābhyāṃ susrāva netrajaiḥ salilaiḥ śivaiḥ / (50.1)
Par.?
tadābhiṣicyamānābhyāṃ vīra vīrasuvo muhuḥ // (50.2)
Par.?
tāṃ śaśaṃsur janā rājñīṃ diṣṭyā te putra ārtihā / (51.1)
Par.?
pratilabdhaś ciraṃ naṣṭo rakṣitā maṇḍalaṃ bhuvaḥ // (51.2)
Par.?
abhyarcitas tvayā nūnaṃ bhagavān praṇatārtihā / (52.1)
Par.?
yadanudhyāyino dhīrā mṛtyuṃ jigyuḥ sudurjayam // (52.2)
Par.?
lālyamānaṃ janair evaṃ dhruvaṃ sabhrātaraṃ nṛpaḥ / (53.1) Par.?
āropya kariṇīṃ hṛṣṭaḥ stūyamāno 'viśat puram // (53.2)
Par.?
tatra tatropasaṃkᄆptair lasanmakaratoraṇaiḥ / (54.1)
Par.?
savṛndaiḥ kadalīstambhaiḥ pūgapotaiś ca tadvidhaiḥ // (54.2)
Par.?
cūtapallavavāsaḥsraṅmuktādāmavilambibhiḥ / (55.1)
Par.?
upaskṛtaṃ pratidvāram apāṃ kumbhaiḥ sadīpakaiḥ // (55.2)
Par.?
prākārair gopurāgāraiḥ śātakumbhaparicchadaiḥ / (56.1)
Par.?
sarvato 'laṃkṛtaṃ śrīmad vimānaśikharadyubhiḥ // (56.2)
Par.?
mṛṣṭacatvararathyāṭṭamārgaṃ candanacarcitam / (57.1)
Par.?
lājākṣataiḥ puṣpaphalais taṇḍulair balibhir yutam // (57.2)
Par.?
dhruvāya pathi dṛṣṭāya tatra tatra purastriyaḥ / (58.1)
Par.?
siddhārthākṣatadadhyambudūrvāpuṣpaphalāni ca // (58.2)
Par.?
upajahruḥ prayuñjānā vātsalyād āśiṣaḥ satīḥ / (59.1)
Par.?
śṛṇvaṃs tadvalgugītāni prāviśad bhavanaṃ pituḥ // (59.2)
Par.?
mahāmaṇivrātamaye sa tasmin bhavanottame / (60.1)
Par.?
lālito nitarāṃ pitrā nyavasad divi devavat // (60.2)
Par.?
payaḥphenanibhāḥ śayyā dāntā rukmaparicchadāḥ / (61.1)
Par.?
āsanāni mahārhāṇi yatra raukmā upaskarāḥ // (61.2)
Par.?
yatra sphaṭikakuḍyeṣu mahāmārakateṣu ca / (62.1)
Par.?
maṇipradīpā ābhānti lalanāratnasaṃyutāḥ // (62.2)
Par.?
udyānāni ca ramyāṇi vicitrair amaradrumaiḥ / (63.1)
Par.?
kūjadvihaṅgamithunair gāyanmattamadhuvrataiḥ // (63.2)
Par.?
vāpyo vaidūryasopānāḥ padmotpalakumudvatīḥ / (64.1)
Par.?
haṃsakāraṇḍavakulair juṣṭāś cakrāhvasārasaiḥ // (64.2)
Par.?
uttānapādo rājarṣiḥ prabhāvaṃ tanayasya tam / (65.1)
Par.?
śrutvā dṛṣṭvādbhutatamaṃ prapede vismayaṃ param // (65.2)
Par.?
vīkṣyoḍhavayasaṃ taṃ ca prakṛtīnāṃ ca saṃmatam / (66.1)
Par.?
anuraktaprajaṃ rājā dhruvaṃ cakre bhuvaḥ patim // (66.2)
Par.?
ātmānaṃ ca pravayasam ākalayya viśāmpatiḥ / (67.1)
Par.?
vanaṃ viraktaḥ prātiṣṭhad vimṛśann ātmano gatim // (67.2)
Par.?
Duration=0.99204707145691 secs.