UD type:
UD sub-type:
Unclear, revisit later
Texts
Help
Select a text:
Bibliography Select a chapter:
(no revisions)
Show parallels Show headlines
Use dependency labeler
Chapter id: 789
- Click on a sentence to show its analysis
- Keep the mouse pointer over a lemma to show its meanings.
śryuddhava uvāca / (1.1)
Par.?
yas tvayābhihitaḥ pūrvaṃ dharmas tvadbhaktilakṣaṇaḥ / (1.2)
Par.?
varṇāśramācāravatāṃ sarveṣāṃ dvipadām api // (1.3)
Par.?
yathānuṣṭhīyamānena tvayi bhaktir nṛṇāṃ bhavet / (2.1)
Par.?
svadharmeṇāravindākṣa tan mamākhyātum arhasi // (2.2)
Par.?
purā kila mahābāho dharmaṃ paramakaṃ prabho / (3.1)
Par.?
yat tena haṃsarūpeṇa brahmaṇe 'bhyāttha mādhava // (3.2)
Par.?
sa idānīṃ sumahatā kālenāmitrakarśana / (4.1)
Par.?
na prāyo bhavitā martyaloke prāg anuśāsitaḥ // (4.2)
Par.?
vaktā kartāvitā nānyo dharmasyācyuta te bhuvi / (5.1)
Par.?
sabhāyām api vairiñcyāṃ yatra mūrtidharāḥ kalāḥ // (5.2)
Par.?
kartrāvitrā pravaktrā ca bhavatā madhusūdana / (6.1)
Par.?
tyakte mahītale deva vinaṣṭaṃ kaḥ pravakṣyati // (6.2)
Par.?
tat tvaṃ naḥ sarvadharmajña dharmas tvadbhaktilakṣaṇaḥ / (7.1)
Par.?
yathā yasya vidhīyeta tathā varṇaya me prabho // (7.2)
Par.?
śrīśuka uvāca / (8.1)
Par.?
itthaṃ svabhṛtyamukhyena pṛṣṭaḥ sa bhagavān hariḥ / (8.2)
Par.?
prītaḥ kṣemāya martyānāṃ dharmān āha sanātanān // (8.3)
Par.?
śrībhagavān uvāca / (9.1)
Par.?
dharmya eṣa tava praśno naiḥśreyasakaro nṛṇām / (9.2)
Par.?
varṇāśramācāravatāṃ tam uddhava nibodha me // (9.3)
Par.?
ādau kṛtayuge varṇo nṛṇāṃ haṃsa iti smṛtaḥ / (10.1)
Par.?
kṛtakṛtyāḥ prajā jātyā tasmāt kṛtayugaṃ viduḥ // (10.2)
Par.?
vedaḥ praṇava evāgre dharmo 'haṃ vṛṣarūpadhṛk / (11.1)
Par.?
upāsate taponiṣṭhā haṃsaṃ māṃ muktakilbiṣāḥ // (11.2)
Par.?
tretāmukhe mahābhāga prāṇān me hṛdayāt trayī / (12.1)
Par.?
vidyā prādurabhūt tasyā aham āsaṃ trivṛn makhaḥ // (12.2)
Par.?
viprakṣatriyaviṭśūdrā mukhabāhūrupādajāḥ / (13.1)
Par.?
vairājāt puruṣāj jātā ya ātmācāralakṣaṇāḥ // (13.2)
Par.?
gṛhāśramo jaghanato brahmacaryaṃ hṛdo mama / (14.1)
Par.?
vakṣaḥsthalād vanevāsaḥ saṃnyāsaḥ śirasi sthitaḥ // (14.2)
Par.?
varṇānām āśramāṇāṃ ca janmabhūmyanusāriṇīḥ / (15.1)
Par.?
āsan prakṛtayo nṝṇāṃ nīcair nīcottamottamāḥ // (15.2)
Par.?
śamo damas tapaḥ śaucaṃ saṃtoṣaḥ kṣāntir ārjavam / (16.1)
Par.?
madbhaktiś ca dayā satyaṃ brahmaprakṛtayas tv imāḥ // (16.2)
Par.?
tejo balaṃ dhṛtiḥ śauryaṃ titikṣaudāryam udyamaḥ / (17.1)
Par.?
sthairyaṃ brahmaṇyam aiśvaryaṃ kṣatraprakṛtayas tv imāḥ // (17.2)
Par.?
āstikyaṃ dānaniṣṭhā ca adambho brahmasevanam / (18.1)
Par.?
atuṣṭir arthopacayair vaiśyaprakṛtayas tv imāḥ // (18.2)
Par.?
śuśrūṣaṇaṃ dvijagavāṃ devānāṃ cāpy amāyayā / (19.1)
Par.?
tatra labdhena saṃtoṣaḥ śūdraprakṛtayas tv imāḥ // (19.2)
Par.?
aśaucam anṛtaṃ steyaṃ nāstikyaṃ śuṣkavigrahaḥ / (20.1)
Par.?
kāmaḥ krodhaś ca tarṣaś ca sa bhāvo 'ntyāvasāyinām // (20.2)
Par.?
ahiṃsā satyam asteyam akāmakrodhalobhatā / (21.1)
Par.?
bhūtapriyahite hā ca dharmo 'yaṃ sārvavarṇikaḥ // (21.2)
Par.?
dvitīyaṃ prāpyānupūrvyāj janmopanayanaṃ dvijaḥ / (22.1)
Par.?
vasan gurukule dānto brahmādhīyīta cāhūtaḥ // (22.2)
Par.?
mekhalājinadaṇḍākṣabrahmasūtrakamaṇḍalūn / (23.1)
Par.?
jaṭilo 'dhautadadvāso 'raktapīṭhaḥ kuśān dadhat // (23.2)
Par.?
snānabhojanahomeṣu japoccāre ca vāgyataḥ / (24.1)
Par.?
na chindyān nakharomāṇi kakṣopasthagatāny api // (24.2)
Par.?
reto nāvakirej jātu brahmavratadharaḥ svayam / (25.1)
Par.?
avakīrṇe 'vagāhyāpsu yatāsus tripadāṃ japet // (25.2)
Par.?
agnyarkācāryagovipraguruvṛddhasurāñ śuciḥ / (26.1)
Par.?
samāhita upāsīta saṃdhye dve yatavāg japan // (26.2)
Par.?
ācāryaṃ māṃ vijānīyān nāvamanyeta karhicit / (27.1)
Par.?
na martyabuddhyāsūyeta sarvadevamayo guruḥ // (27.2)
Par.?
sāyaṃ prātar upānīya bhaikṣyaṃ tasmai nivedayet / (28.1)
Par.?
yac cānyad apy anujñātam upayuñjīta saṃyataḥ // (28.2)
Par.?
śuśrūṣamāṇa ācāryaṃ sadopāsīta nīcavat / (29.1)
Par.?
yānaśayyāsanasthānair nātidūre kṛtāñjaliḥ // (29.2)
Par.?
evaṃvṛtto gurukule vased bhogavivarjitaḥ / (30.1)
Par.?
vidyā samāpyate yāvad bibhrad vratam akhaṇḍitam // (30.2)
Par.?
yady asau chandasāṃ lokam ārokṣyan brahmaviṣṭapam / (31.1)
Par.?
gurave vinyased dehaṃ svādhyāyārthaṃ bṛhadvrataḥ // (31.2)
Par.?
agnau gurāv ātmani ca sarvabhūteṣu māṃ param / (32.1)
Par.?
apṛthagdhīr upāsīta brahmavarcasvy akalmaṣaḥ // (32.2)
Par.?
strīṇāṃ nirīkṣaṇasparśasaṃlāpakṣvelanādikam / (33.1)
Par.?
prāṇino mithunībhūtān agṛhastho 'gratas tyajet // (33.2)
Par.?
śaucam ācamanaṃ snānaṃ saṃdhyopāstir mamārcanam / (34.1)
Par.?
tīrthasevā japo 'spṛśyābhakṣyāsaṃbhāṣyavarjanam // (34.2)
Par.?
sarvāśramaprayukto 'yaṃ niyamaḥ kulanandana / (35.1)
Par.?
madbhāvaḥ sarvabhūteṣu manovākkāyasaṃyamaḥ // (35.2)
Par.?
evaṃ bṛhadvratadharo brāhmaṇo 'gnir iva jvalan / (36.1)
Par.?
madbhaktas tīvratapasā dagdhakarmāśayo 'malaḥ // (36.2)
Par.?
athānantaram āvekṣyan yathājijñāsitāgamaḥ / (37.1)
Par.?
gurave dakṣiṇāṃ dattvā snāyād gurvanumoditaḥ // (37.2)
Par.?
gṛhaṃ vanaṃ vopaviśet pravrajed vā dvijottamaḥ / (38.1)
Par.?
āśramād āśramaṃ gacchen nānyathāmatparaś caret // (38.2)
Par.?
gṛhārthī sadṛśīṃ bhāryām udvahed ajugupsitām / (39.1)
Par.?
yavīyasīṃ tu vayasā yaṃ savarṇām anu kramāt // (39.2)
Par.?
ijyādhyayanadānāni sarveṣāṃ ca dvijanmanām / (40.1)
Par.?
pratigraho 'dhyāpanaṃ ca brāhmaṇasyaiva yājanam // (40.2)
Par.?
pratigrahaṃ manyamānas tapastejoyaśonudam / (41.1)
Par.?
anyābhyām eva jīveta śilair vā doṣadṛk tayoḥ // (41.2)
Par.?
brāhmaṇasya hi deho 'yaṃ kṣudrakāmāya neṣyate / (42.1)
Par.?
kṛcchrāya tapase ceha pretyānantasukhāya ca // (42.2)
Par.?
śiloñchavṛttyā parituṣṭacitto dharmaṃ mahāntaṃ virajaṃ juṣāṇaḥ / (43.1)
Par.?
mayy arpitātmā gṛha eva tiṣṭhan nātiprasaktaḥ samupaiti śāntim // (43.2)
Par.?
samuddharanti ye vipraṃ sīdantaṃ matparāyaṇam / (44.1)
Par.?
tān uddhariṣye na cirād āpadbhyo naur ivārṇavāt // (44.2)
Par.?
sarvāḥ samuddhared rājā piteva vyasanāt prajāḥ / (45.1)
Par.?
ātmānam ātmanā dhīro yathā gajapatir gajān // (45.2)
Par.?
evaṃvidho narapatir vimānenārkavarcasā / (46.1)
Par.?
vidhūyehāśubhaṃ kṛtsnam indreṇa saha modate // (46.2)
Par.?
sīdan vipro vaṇigvṛttyā paṇyair evāpadaṃ taret / (47.1)
Par.?
khaḍgena vāpadākrānto na śvavṛttyā kathaṃcana // (47.2)
Par.?
vaiśyavṛttyā tu rājanyo jīven mṛgayayāpadi / (48.1)
Par.?
cared vā viprarūpeṇa na śvavṛttyā kathaṃcana // (48.2)
Par.?
śūdravṛttiṃ bhajed vaiśyaḥ śūdraḥ kārukaṭakriyām / (49.1)
Par.?
kṛcchrān mukto na garhyeṇa vṛttiṃ lipseta karmaṇā // (49.2)
Par.?
vedādhyāyasvadhāsvāhābalyannādyair yathodayam / (50.1) Par.?
devarṣipitṛbhūtāni madrūpāṇy anvahaṃ yajet // (50.2)
Par.?
yadṛcchayopapannena śuklenopārjitena vā / (51.1)
Par.?
dhanenāpīḍayan bhṛtyān nyāyenaivāharet kratūn // (51.2)
Par.?
kuṭumbeṣu na sajjeta na pramādyet kuṭumby api / (52.1)
Par.?
vipaścin naśvaraṃ paśyed adṛṣṭam api dṛṣṭavat // (52.2)
Par.?
putradārāptabandhūnāṃ saṃgamaḥ pānthasaṃgamaḥ / (53.1)
Par.?
anudehaṃ viyanty ete svapno nidrānugo yathā // (53.2)
Par.?
itthaṃ parimṛśan mukto gṛheṣv atithivad vasan / (54.1)
Par.?
na gṛhair anubadhyeta nirmamo nirahaṃkṛtaḥ // (54.2)
Par.?
karmabhir gṛhamedhīyair iṣṭvā mām eva bhaktimān / (55.1)
Par.?
tiṣṭhed vanaṃ vopaviśet prajāvān vā parivrajet // (55.2)
Par.?
yas tv āsaktamatir gehe putravittaiṣaṇāturaḥ / (56.1)
Par.?
straiṇaḥ kṛpaṇadhīr mūḍho mamāham iti badhyate // (56.2)
Par.?
aho me pitarau vṛddhau bhāryā bālātmajātmajāḥ / (57.1)
Par.?
anāthā mām ṛte dīnāḥ kathaṃ jīvanti duḥkhitāḥ // (57.2)
Par.?
evaṃ gṛhāśayākṣiptahṛdayo mūḍhadhīr ayam / (58.1)
Par.?
atṛptas tān anudhyāyan mṛto 'ndhaṃ viśate tamaḥ // (58.2)
Par.?
Duration=0.22718596458435 secs.