Texts

hariruvāca / (1.1) Par.?

madhye tvilāvṛto varṣo bhadrāśvaḥ pūrvato 'dbhutaḥ / (1.2) Par.?

pūrvadakṣiṇato varṣo hiraṇvānvṛṣabhadhvaja // (1.3) Par.?

tataḥ kimpuruṣo varṣo merordakṣiṇataḥ smṛtaḥ / (2.1) Par.?

bhārato dakṣiṇe prokto harir dakṣiṇapaścime // (2.2) Par.?

paścime ketumālaśca ramyakaḥ paścimottare / (3.1) Par.?

uttare ca kurorvarṣaḥ kalpavṛkṣasamāvṛtaḥ // (3.2) Par.?

siddhiḥ svābhāvikī rudra varjayitvā tu bhāratam / (4.1) Par.?

indradvīpaḥ kaśerumāṃstāmravarṇo gabhastitamān // (4.2) Par.?

nāgadvīpaḥ kaṭāhaśca siṃhalo vāruṇastathā / (5.1) Par.?

ayaṃ tu navamasteṣāṃ dvīpaḥ sāgarasaṃvṛtaḥ // (5.2) Par.?

pūrve kirātāstasyāste paścime yavanāḥ sthitāḥ / (6.1) Par.?

andhrā dakṣiṇato rudra turaṣkās tvapi cottare // (6.2) Par.?

brāhmaṇāḥ kṣattriyā vaiśyāḥ śūdrāś cāntaravāsinaḥ / (7.1) Par.?

mahendro malayaḥ sahyaḥ śuktimānṛkṣaparvataḥ // (7.2) Par.?

vindhyaśca pāriyātraśca saptātra kulaparvatāḥ / (8.1) Par.?

vedasmṛtir narmadā ca varadā surasā śivā // (8.2) Par.?

tāpī payoṣṇī sarayūḥ kāverī gomatī tathā / (9.1) Par.?

godāvarī bhīmarathī kṛṣṇaveṇī mahānadī // (9.2) Par.?

ketumālā tāmraparṇī candrabhāgā sarasvatī / (10.1) Par.?

ṛṣikulyā ca kāverī mattagaṅgā payasvinī // (10.2) Par.?

vidarbhā ca śatadrūśca nadyaḥ pāpaharāḥ śubhāḥ / (11.1) Par.?

āsāṃ pibanti salilaṃ madhyadeśādayo janāḥ // (11.2) Par.?

pāñcālāḥ kuravo matsyā yaudheyāḥ sapaṭaccarāḥ / (12.1) Par.?

kuntayaḥ śūrasenāśca madhyadeśajanāḥ smṛtāḥ // (12.2) Par.?

vṛṣadhvaja janāḥ pādmāḥ sūtamāgadhacedayaḥ / (13.1) Par.?

kāśayaśca videhāśca pūrvasyāṃ kosalāstathā // (13.2) Par.?

kaliṅgavaṅgapuṇḍrāṅgā vaidarbhā mūlakāstathā / (14.1) Par.?

vindhyāntarnilayā deśāḥ pūrvadakṣiṇataḥ smṛtāḥ // (14.2) Par.?

pulandāśmakajīmūtanayarāṣṭranivāsinaḥ / (15.1) Par.?

karṇāṭakambojaghaṇā dakṣiṇāpathavāsinaḥ // (15.2) Par.?

ambaṣṭhadraviḍā lāṭāḥ kāmbhojā strīmukhāḥ śakāḥ / (16.1) Par.?

ānartavāsinaścaiva jñeyā dakṣiṇapaścime // (16.2) Par.?

strīrājyāḥ saindhavā mlecchā nāstikā yavanāstathā / (17.1) Par.?

paścimena ca vijñeyā māthurā naiṣadhaiḥ saha // (17.2) Par.?

māṇḍavyāśca tuṣārāśca mūlikāśvamukhāḥ khaśāḥ / (18.1) Par.?

mahākeśā mahānāsā deśāstūttarapaścime // (18.2) Par.?

lambakāstananāgāśca mādragāndhārabāhlikāḥ / (19.1) Par.?

himācalālayā mlecchā udīcīṃ diśamāśritāḥ // (19.2) Par.?

trigartanīlakolātabrahmaputrāḥ saṭaṅkaṇāḥ / (20.1) Par.?

abhīṣāhāḥ sakāśmīrā udakparveṇa kīrtitāḥ // (20.2) Par.?

iti śrīgāruḍe mahāpurāṇe pūrvakhaṇḍe prathamāṃśākhye ācārakāṇḍe bhuvanakośavarṇanaṃ nāma pañcapañcāśattamo 'dhyāyaḥ // (21.1) Par.?